Onddo purpura
| Onddo purpura | ||||||||||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | ||||||||||||||||||||||||||||
| Sailkapen zientifikoa | ||||||||||||||||||||||||||||
| Erreinua | Fungi | |||||||||||||||||||||||||||
| Klasea | Agaricomycetes | |||||||||||||||||||||||||||
| Ordena | Boletales | |||||||||||||||||||||||||||
| Familia | Boletaceae | |||||||||||||||||||||||||||
| Generoa | Boletus | |||||||||||||||||||||||||||
| Espeziea | Boletus purpureus Pers., 1825 | |||||||||||||||||||||||||||
| Mikologia | ||||||||||||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||||||||||||
Onddo purpura (Boletus purpureus) Boletaceae familiako onddoa da.[1] Toxikotasun maila aztertzen jarraitzen duten arren, urdail hesteetako hainbat arazoren susmagarria da, eta, beraz, ez da kontsumitu behar.
Deskribapena
[aldatu | aldatu iturburu kodea]Kapela: 5 eta 20 cm bitarteko diametrokoa. Haragitsua, solidoa, hasieran erdiesferikoa ondoren oso ganbila, geroago zabaldu egiten da. Orban gorri-odol-beltzaxka kolorekoekin, ukitzean urdindu egiten da, zikin itxura ematen dio honek. Azala, zetaduna eta belusduna. Ertza hasieran beherantz okertua eta gero zabaldu egiten da, batzuetan lobuluekin.
Tutuak: Luzeak, libreak edo oinean biribilduak. Hori-urre kolorekoak eta gero hori-oliba antzeko kolorekoak, ukitzean urdin bihurtzen dira.
Tutu libreak: Oinera hurbiltzen diren orriak, baina ukitzen ez diotenak.
Poroak: Txikiak, biribilduak edo angelutsuak. Gorri-odol ilun kolorekoak. Ukitzean urdin kolorea hartzen dute.
Hanka: 8 eta 18 cm bitarteko garaierakoa eta 2 eta 5 cm bitarteko diametrokoa. Gehienetan lodia eta erraboilduna, batzuetan zilindrikoa bakarrik. Gainazal osoa koloreztatzen duen erretikulu oso fin gorri batez estalia.
Haragia: Hori-lehoi kolorekoa, ebakitzean berehala urdintzen da eta handik ordu batzuetara gorri-purpura ilun kolorekoa bihurtzen da. Lodia, solidoa, fruta usainarekin, garratza eta fuertea, zapore gozoarekin.[2]
Etimologia: Boletus terminoaren etimologia eztabaidagarria da. Purpureus epitetoa latinetik dator, purpura, esan nahi duen "purpureus" hitzetik. Kapelaren eta poroen koloreagatik.
Jangarritasuna
[aldatu | aldatu iturburu kodea]Ez da jangarria.[3]
Nahasketa arriskua
[aldatu | aldatu iturburu kodea]Poro gorriak dituzten beste Boletus batzuekin nahas daiteke, hala nola: Boletus rhodopurpureus, Boletus xanthopurpureus, Boletus xanthocyaneus, Boletus satanas.
Sasoia eta lekua
[aldatu | aldatu iturburu kodea]Uztailetik urrira. Hainbat basoetan, hariztietan eta pagadietan batez ere.
Banaketa eremua
[aldatu | aldatu iturburu kodea]Ekialdeko Kanada eta Ameriketako Estatu Batuak, Mendebaldeko Europa.
Erreferentziak
[aldatu | aldatu iturburu kodea]- ↑ Euskal Herriko perretxiko eta onddoak, 2013, 2014, 2016, 2017, Fernando Pedro Pérez, Kultura Saila, Eusko Jaurlaritza • Bizkaiko Perretxiko eta Onddoak, A.D.E.V.E., 2012 • Euskalnatura • Euskal Herriko Onddoak. 5 tomos, Luis García Bona, Kriselv, 1987 • Catálogo micológico del País Vasco, Aeranzadi, 1973 • Mendizalearen Hiztegia [mikologia], Ostadar Mendi Taldea.
- ↑ (Gaztelaniaz) Cetto, Bruno. (1987). Guia de los hongos de Europa. Ediciones Omega, S. A. Barcelona, 499 or. ISBN 84-282-0253-6 (T.I). ISBN: 84-282-0538-8 (O.C.)..
- ↑ (Gaztelaniaz) Ubillos Javier. (2020). Curso de iniciación a la micología, fichas micológicas. Asociacion cultural “Baxauri” Kultur Elkartea Mikologia, Bajauri, Cofradia Vasca de Gastronomia..
Kanpo estekak
[aldatu | aldatu iturburu kodea]- (Ingelesez) Boletus purpureus Mycobank-en
Datuak: Q4094248