Azpibeltz odoltsu
| Azpibeltz odoltsua | ||||||||||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Sailkapen zientifikoa | ||||||||||||||||||||||||||||
| Erreinua | Fungi | |||||||||||||||||||||||||||
| Klasea | Agaricomycetes | |||||||||||||||||||||||||||
| Ordena | Agaricales | |||||||||||||||||||||||||||
| Familia | Agaricaceae | |||||||||||||||||||||||||||
| Generoa | Agaricus | |||||||||||||||||||||||||||
| Espeziea | Agaricus haemorrhoidarius Schulzer, 1874 | |||||||||||||||||||||||||||
| Mikologia | ||||||||||||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||||||||||||
Azpibeltz odoltsua (Agaricus haemorrhoidarius) Agaricaceae familiako perretxiko espezie bat da.[1] Jangarri ona da, baina ez oso ezaguna eta bildua. Agaricus campestris perretxikoaren antzeko kalitate gastronomikoak ditu.
Sinonimoak: Pratella haemorrhoidaria, Psalliota haemorrhoidaria, Pratella sylvatica var. haemorrhoidaria, Fungus haemorrhoidarius, Agaricus sylvaticus subsp. haemorrhoidarius, Agaricus sylvaticus var. haemorrhoidarius.
Deskribapena
[aldatu | aldatu iturburu kodea]Kapela: 12 cm arteko diametrokoa, hemisferikoa, gero ganbila eta bukaeran zabaldu egiten da. Ertz inkurbatua eta apendikulatua, errezel zuriaren hondarrekin. Azal bereizgarria, fibriloso-ezkatatsua, arre-okre antzeko kolorekoa, ukitzean gorriz zikintzen da. Schäffer erreakzioa negatiboa.
Orriak: Estu, desberdinak, libreak, arrosa-gorrixka kolore bizikoak, bukaeran arre-purpura ilun kolorekoak. Ertz irregularrekoak eta alboak baino kolore argiagokoak. Espora-jalkina arre-purpura kolorekoa.
Orri libreak: Oinera hurbiltzen diren orriak, baina ukitzen ez diotenak.
Hanka: 13 cm arteko garaierakoa eta 2,5 cm arteko lodierakoa, erraboildun samarrekoa, laster barnehutsa, leuna eraztunetik gora eta flokonoso-ezkatatsua azpitik, zurixka, ukitzean gorriz zikintzen da. Eraztun superoa, mintzezkoa, ertz flokosoa, batzuetan koskaduna, zuria.
Haragia: Lodia, zuria, ebakitzean gorritu egiten da, usain eta zapore fungiko atseginak ditu.[2]
Etimologia: Agaricus terminoa grekotik dator, perretxikoa esan nahi duen "agarikón" hitzetik. Haemorrhoidarius epitetoa berriz latinetik dator, hemorroidea, esan nahi duen. "haemorrhois" hitzetik. Haragiak kolore gorria hartzeko duen joeragatik.
Jangarritasuna
[aldatu | aldatu iturburu kodea]Jangarri bikaina.[3]
Nahasketa argazkia
[aldatu | aldatu iturburu kodea]Agaricus sylvaticus delakoarekin nahas daiteke eta baita Agaricus langei espeziearekin ere, honek, markatuago ditu ezkatak eta batez ere koniferoetan hazten da.
Oharra: Gorritzen diren espezieen artean, hobekien bereizten dena da, kapelan dituen zuntzengatik eta ez duelako ia ezkatarik
Sasoia eta lekua
[aldatu | aldatu iturburu kodea]Udan eta udazkenean hostozabalen basoetan, batez ere Quercus zuhaitzetan, baina baita koniferoen basoetan ere.[4]
Banaketa eremua
[aldatu | aldatu iturburu kodea]Europa (Batez ere Frantzia), Ameriketako Estatu Batuak, Kanada.[5]
Erreferentziak
[aldatu | aldatu iturburu kodea]- ↑ Euskal Herriko perretxiko eta onddoak, 2013, 2014, 2016, 2017, Fernando Pedro Pérez, Kultura Saila, Eusko Jaurlaritza • Bizkaiko Perretxiko eta Onddoak, A.D.E.V.E., 2012 • Euskalnatura • Euskal Herriko Onddoak. 5 tomos, Luis García Bona, Kriselv, 1987 • Catálogo micológico del País Vasco, Aeranzadi, 1973 • Mendizalearen Hiztegia [mikologia], Ostadar Mendi Taldea.
- ↑ (Gaztelaniaz) Palazon Lozano Fernando. (2006). Setas para todos. Jose Luis Añanos Echo Editorial Pirineo, 330 or. ISBN 84-87997-86-4..
- ↑ (Gaztelaniaz) Palacios Quintano Daniel. (2014). Disfrutando con las setas. Leitzaran, Grafikak S.L. Andoain, Gipuzkoa, 310 or. ISBN 978-84-617-0196-4..
- ↑ (Gaztelaniaz) Bon,Marcel. (1988). Guia de Campo de los hongos de Europa. Ediciones Omega, S. A. Barcelona, 276 or. ISBN 84-282-0865-4..
- ↑ Agaricus haemorrhoidarius: GBIF—the Global Biodiversity Information Facility.
