1881
urte
| 1881. urtea | |
|---|---|
| Kronologia | |
| Mendeak | XVIII.a • XIX.a • XX.a |
| Hamarkadak | 1860(e)koa • 1870(e)koa • 1880(e)koa • 1890(e)koa • 1900(e)koa |
| Urteak | 1878 • 1879 • 1880 • 1881 • 1882 • 1883 • 1884 |
| Beste egutegi batzuetan | |
| Gregoriotar egutegia | 1881 MDCCCLXXXI |
| Ab urbe condita | 2634 |
| Armeniar egutegia | 1330 ԹՎ ՌՅԼ |
| Bahá'í egutegia | 37 – 38 |
| Bengaliar egutegia | 1288 |
| Berber egutegia | 2831 |
| Egutegi budista | 2425 |
| Myanmarko egutegia | 1243 |
| Bizantziar egutegia | 7389 – 7390 |
| Koptoen egutegia | 1597 – 1598 |
| Etiopiar egutegia | 1873 – 1874 |
| Hebrear egutegia | 5641 – 5642 |
| Egutegi hinduak | |
| Bikram Samwat | 1937 – 1938 |
| Shaka Samvat | 1803 – 1804 |
| Kali Yuga | 4982 – 4983 |
| Iraniar egutegia | 1259 – 1260 |
| Islamiar egutegia | 1298 – 1299 |
| Japoniar egutegia | Meiji 14 (明治14年) |
| Korear egutegia | 4214 |
| Thailandiar eguzki egutegia | 2424 |
| Holozeniar egutegia | 11881 |
Daturen bat gaineratzen baduzu, egunaren lotura segi dezakezu han ere sartzeko. Eskerrik asko!
Gertaerak
aldatuMundua
aldatu- Otsailaren 1a – Panamako kanalaren eraikitze lanak hasi ziren
- Martxoaren 13a – Narodnaia Volia (Herriaren nahia) talde klandestino iraultzaileak Alexandro II.a Errusiako tsarra hil zuen San Petersburgon lehergailuak jaurtita.
Arte eta kultura
aldatu- Juan Antonio Mogel bizkaitarrak Peru Abarka liburu ezaguna argitaratu zuen.
Zientzia eta teknologia
aldatuKirolak
aldatuJaiotzak
aldatuUrtarrila
aldatu- Urtarrilaren 1a – Vajiravudh, Siamgo erregea (h. 1925).
- Urtarrilaren 4a – Wilhelm Lehmbruck, alemaniar eskultorea (h. 1919).
- Urtarrilaren 5a – Pablo Gargallo, kataluniar eskultorea (h. 1934).
- Urtarrilaren 6a – Nina M. Davies, britainiar marrazkilaria eta egiptologoa (h. 1965).
- Urtarrilaren 7a – Concha Catalá, euskal aktorea (h. 1968).
- Urtarrilaren 9a – Édouard Beaupré, Willow Buncheko erraldoia, akromegaliaren ondorioz 2,51 metro garai izatera heldu zen kanadarra (h. 1904).
- Urtarrilaren 9a – Alberto Novión, euskal jatorriko argentinar antzerkigilea (h. 1937).
- Urtarrilaren 9a – Giovanni Papini, italiar idazlea (h. 1956).
- Urtarrilaren 17a – Alfred Reginald Radcliffe-Brown, britainiar antropologoa (h. 1955).
- Urtarrilaren 20a – Andrea Villarreal, mexikar kazetaria, idazlea eta iraultzailea (h. 1963).
- Urtarrilaren 25a – Emil Ludwig, alemaniar idazlea (h. 1948).
- Urtarrilaren 30a – Elvia Carrillo Puerto, mexikar lider feminista, politiko eta sufragista (h. 1968).
- Urtarrilaren 30a – Martina Casiano y Mayor, espainiar irakaslea, Espainiako Fisika eta Kimika Elkarteko lehen emakumezko kidea.
- Urtarrilaren 31 – Irving Langmuir, estatubatuar kimikari eta fisikaria, 1932ko Kimikako Nobel Saria (h. 1957).
- Urtarrilaren 31 - Iñaxi Urbiztondo, gipuzkoar bertsolaria (h. 1975).
Otsaila
aldatu- Otsailaren 3a – Harry Edwin Wood, ingeles astronomoa (h. 1946).
- Otsailaren 4a – Jose Eizagirre Aiestaran, euskal idazlea (h. 1949).
- Otsailaren 4a – Fernand Léger, frantziar margolaria (h. 1955).
- Otsailaren 4a – Jakov Protazanov, errusiar zinema zuzendaria eta gidoilaria (h. 1945).
- Otsailaren 4a – Kliment Voroxilov, sobietar mariskal eta politikaria (h. 1969).
- Otsailaren 11 - Escolástica Antonia Martina Astibia Iturbe, nafar moja (h. 1937).
- Otsailaren 11 – Carlo Carrà, italiar margolaria (h. 1966).
- Otsailaren 11 – Saturnino Soloeta, Dimako Fernando, bizkaitar idazlea eta elizgizona (h. 1964).
- Otsailaren 12a – Anna Pavlova, errusiar ballet-dantzaria (h. 1931).
- Otsailaren 15a – Carmelo Ballester, espainiar artzapezpikua, Gasteizko apezpikua izandakoa (h. 1949).
- Otsailaren 15a – Piaras Béaslaí, irlandar idazle, antzerkigile, biografialari eta itzultzailea (h. 1965).
- Otsailaren 25a – Alexei Rikov, errusiar politikaria (h. 1938).
- Otsailaren 27a – Sveinn Björnsson, Islandiako lehendabiziko presidentea (h. 1952).
Martxoa
aldatu- Martxoaren 4a – Thomas Sigismund Stribling, estatubatuar idazle eta abokatua (h. 1965).
- Martxoaren 5a – Augusto Barcia Trelles, espainiar abokatu, idazle, kazetari eta politikari errepublikanoa (h. 1961).
- Martxoaren 6a – María Blanchard, espainiar margolaria, kubismoaren 'dama handia' (h. 1932).
- Martxoaren 9a – Francisca Ametzua, euskal moja karmeldarra (h. 1936).
- Martxoaren 9a – Ernest Bevin, britainiar politikari eta buruzagi sindikalista (h. 1951).
- Martxoaren 12a – Väinö Tanner, Finlandiako lehen ministroa (h. 1966).
- Martxoaren 13a – Luciano Lizarraga, gipuzkoar futbolaria (h. 1960).
- Martxoaren 17a – Walter Rudolf Hess, suitzar sendagile eta fisiologoa, 1949ko Medikuntzako Nobel Saria (h. 1973).
- Martxoaren 18a – Paul Le Flem, frantziar musikagilea (h. 1984).
- Martxoaren 23a – Roger Martin du Gard, frantziar idazlea, 1937ko Literaturako Nobel Saria (h. 1958).
- Martxoaren 23a – Hermann Staudinger, alemaniar kimikaria, 1953ko Kimikako Nobel Saria (h. 1965).
- Martxoaren 25a – Béla Bartók, hungariar musikagilea (h. 1945).
- Martxoaren 25a – Patrick Henry Bruce, estatubatuar margolari modernoa (h. 1936).
Apirila
aldatu- Apirilaren 3a – Daisy Ashford, ingeles idazlea (h. 1972).
- Apirilaren 3a – Alcide de Gasperi, Italiako lehen ministroa (h. 1954).
- Apirilaren 4a – Anbrosio Zatarain Goia, gipuzkoar lur-jabe eta mediku euskaltzalea (h. 1966).
- Apirilaren 12a – Rudolf Ramek, Austriako kantzilerra (h.1941).
- Apirilaren 18a – Max Weber, estatubatuar margolaria (h. 1961).
- Apirilaren 26a – Edmund Vansteenberghe, Baionako apezpikua (h. 1943).
Maiatza
aldatu- Maiatzaren 1a – Pierre Teilhard de Chardin, frantziar paleontologo, filosofo eta jesulaguna (h. 1955).
- Maiatzaren 4a – Aleksandr Kerenski, errusiar politikari sozialdemokrata iraultzailea (h. 1970).
- Maiatzaren 7a – Ebenezer Cunningham, ingeles matematikaria (h. 1977).
- Maiatzaren 20a – Joseph Apeztegi, lapurtar pilotaria (h. 1950).
- Maiatzaren 20a – Juan Cueto, arabar militarra (h. 1937).
- Maiatzaren 20a – Wladislaw Sikorski, poloniar politikari eta militarra (h. 1943).
- Maiatzaren 26a – Maria Olga de Moraes Sarmento da Silveira, portugaldar idazle eta feminista (h. 1948).
- Maiatzaren 28a – Luis Orgaz, arabar militarra (h. 1946).
Ekaina
aldatu- Ekainaren 2a – Marcelino Ugalde, euskal irakaslea (h. 1949).
- Ekainaren 3a – Mikhail Larionov, errusiar margolaria (h. 1964).
- Ekainaren 4a – Natalia Sergeievna Gontxarova, errusiar margolaria (h. 1962).
- Ekainaren 11 – Hilda Phoebe Hudson, ingeles matematikaria (h. 1965).
- Ekainaren 15a – Paul Cornu, frantziar ingeniari eta asmatzailea, errotorea erabiliz eginiko lehen hegaldi librearen autorea (h. 1944).
- Ekainaren 22a – Robert Hertz, frantziar antropologoa (h. 1915).
- Ekainaren 29a – Louis Trousselier, frantziar txirrindularia (h. 1939).
Uztaila
aldatu- Uztailaren 8a – Rosa Mercedes Ayarza, musikagilea, kantu irakaslea, jakintsua eta Peruko musikaren sustatzailea (h. 1969).
- Uztailaren 18a – María Maeztu, euskal pedagogo eta hezitzailea (h. 1948).
- Uztailaren 18a – Antonia Maymón, espainiar pedagogo arrazionalista, militante naturista, anarkista, feminista eta idazlea (h. 1959).
- Uztailaren 19a – Mikel Urreta Etxebeste, gipuzkoar politikari eta euskaltzalea (h. 1961).
- Uztailaren 27a – Hans Fischer, alemaniar kimikaria, 1930eko Kimikako Nobel Saria (h. 1945).
- Uztailaren 30a – Smedley Butler, AEBko armadako militarra 33 urtez eta ondoren ekintzaile bakezalea (h. 1940).
Abuztua
aldatu- Abuztuaren 6a – Alexander Fleming, eskoziar zientzialaria, penizilinaren aurkitzailea eta 1945eko Medikuntzako Nobel Saria (h. 1955).
- Abuztuaren 7a – François Darlan, frantziar almirante eta politikaria (h. 1942).
- Abuztuaren 8a – Ewald von Kleist, Alemaniako landa mariskala Bigarren Mundu Gerran (h. 1954).
- Abuztuaren 9a – Antonio Gaston Orleans-Bragantzakoa, Brasilgo printzea (h. 1918).
- Abuztuaren 12a – Cecil B. DeMille, estatubatuar zinema zuzendaria (h. 1959).
- Abuztuaren 19a – George Enescu, errumaniar musikagilea (h. 1955).
- Abuztuaren 25a – Ricardo Samper, espainiar abokatu eta politikaria (h. 1938).
- Abuztuaren 26a – Alice Wilson, kanadar geologoa, Kanadako lehenengo emakume geologoa (h. 1964).
- Abuztuaren 29a – Valery Larbaud, frantziar idazlea (h. 1957).
Iraila
aldatu- Irailaren 1a – Matilde Ras, kataluniar idazlea, itzultzailea eta grafologoa, Espainiako grafologia zientifikoaren aitzindaritzat hartua (h. 1969).
- Irailaren 4a – Mohamed VIII.a al-Amin, Tunisiako bey eta erregea (h. 1962).
- Irailaren 9a – Panagiotis Poulitsas, Greziako lehen ministroa (h. 1968).
- Irailaren 11 – Asta Nielsen, danimarkar aktorea (h. 1972).
- Irailaren 15a – Ettore Bugatti, italiar industria-gizona (h. 1947).
- Irailaren 21a – Éamonn Ceannt, irlandar errepublikarra, 1916ko Pazko matxinadan Irlandako Errepublikaren Aldarrikapena sinatu zuten buruzagietako bat (h. 1916).
- Irailaren 24a – Edith Fischerström, suediar margolari, artista grafiko, eskultore eta arte irakaslea (h. 1967).
- Irailaren 25a – Moisés Huerta, bizkaitar eskultorea (h. 1962).
- Irailaren 25a – Lu Xun, txinatar idazlea, txinerazko literatura modernoaren aitatzat hartua (h. 1936).
- Irailaren 28a – Eugeni d'Ors, kataluniar filosofo eta idazlea (h. 1954).
- Irailaren 29a – Ludwig von Mises, austriar-estatubatuar Austriar eskolako ekonomialari, historialari, logiko eta soziologoa (h. 1973).
Urria
aldatu- Urriaren 4a – Walther von Brauchitsch, Alemaniako Armadako komandante nagusia Bigarren Mundu Gerran. (h. 1948).
- Urriaren 4a – André Salmon, frantziar idazlea (h. 1969).
- Urriaren 8a – Jose Soltxaga, Gerra Zibileko militar matxino nafarra (h. 1953).
- Urriaren 11 – Hans Kelsen, austriar legegizon, zuzenbidearen filosofo eta politikaren filosofoa izan zen (h. 1973).
- Urriaren 11 – Lewis Fry Richardson, ingeles fisikaria (h. 1953).
- Urriaren 15a – P. G. Wodehouse, ingeles idazlea (h. 1975).
- Urriaren 16a – Vilhelm Buhl, Danimarkako lehen ministroa (h. 1954).
- Urriaren 20a – George Snedecor, estatubatuar estatistikaria (h. 1974).
- Urriaren 22a – Clinton Davisson, estatubatuar fisikaria, 1937ko Fisikako Nobel Saria (h. 1958).
- Urriaren 25a – Pablo Picasso, espainiar margolari eta eskulturagilea, XX. mendeko artista esanguratsuenetarikoa (h. 1973).
- Urriaren 30a – Elizabeth Madox Roberts, estatubatuar idazlea (h. 1941).
Azaroa
aldatu- Azaroaren 13a – Rudolf Minger, Suitzako Konfederazioko presidentea (h. 1955).
- Azaroaren 15a – William Pearse, irlandar errepublikarra, 1916ko Pazko Matxinadako buruzagietako bat (h. 1916).
- Azaroaren 17a – Jose Ramon Astibia, euskal idazlea (h. 1916).
- Azaroaren 17a – Ethel Bellamy, britainiar astronomia-informatikaria eta sismologoa (h. 1960).
- Azaroaren 22a – Enver Pasha, turkiar jeneral eta politikaria (h. 1922).
- Azaroaren 23a – Edward L. Atkinson, britainiar itsas zirujaua eta Antartikako esploratzailea (h. 1929).
- Azaroaren 25a – Joan XXIII.a, Aita santua (h. 1962).
- Azaroaren 28a – Stefan Zweig, austriar eleberrigile, antzerkigile, kazetari eta biografoa (h. 1942).
- Azaroaren 29a – Hermann Ehrhardt, alemaniar militarra (h. 1971).
- Azaroaren 30a – Andres Amonarriz, euskal idazlea (h. 1952).
Abendua
aldatu- Abenduaren 2a – Irakli Tsereteli, georgiar mentxebikea (h. 1959).
- Abenduaren 8a – Albert Gleizes, frantziar margolari kubista, artearen teorialari eta filosofoa (h. 1953).
- Abenduaren 18a – Esperanza Zuloaga, espainiar zeramikaria (h. 1937).
- Abenduaren 19a – King Oliver, estatubatuar afroamerikar konpositore eta jazzeko orkestra-zuzendaria (h. 1938).
- Abenduaren 23a – Juan Ramon Jimenez, espainiar idazlea, 1956ko Literaturako Nobel Saria (h. 1958).
- Abenduaren 24a – Delfina Bunge, argentinar idazlea, olerkaria, saiakera-egilea eta filantropoa (h. 1952).
- Abenduaren 29a - Juana Tomasa Charela Vidas, La Calderera, nafar etxekoandrea, Gerra Zibilean fusilatua (h. 1936).
- Abenduaren 31 – Max Hermann Pechstein, alemaniar margolari eta marrazkigilea (h. 1955).
Egun ezezaguna edo zehaztugabea
aldatu- Carlos Castellanos, bizkaitar futbolaria (h. 1903).
- Federiko Garralda, nafar albaitari eta euskal idazlea (h. 1929).
- Ignacio K. Nuñez, euskal idazlea (h. 1910).
- Jesús Alustiza, gipuzkoar sendagilea (h. 1951).
- Jose Aranburu Aramendi, Keixeta, gipuzkoar aizkolaria, historiako handienetako bat (h. 1962).
- Leon Lassalle, lapurtar idazlea (h. 1961).
- Martin Oianburu Artze, nafar enpresaburua (h. 1975).
- Pepita Sanz, nafar abeslari lirikoa (h. 1928).
- Benjamin Jekhowski, frantziar-errusiar-poloniar astronomoa (h. 1975).
- Carlota Matienzo, puertorricar irakasle eta feminista (h. 1926).
- José Gafo, espainiar apaiz eta politikaria (h. 1936).
- Kemal Atatürk, Turkiako lehen presidentea (h. 1938).
Heriotzak
aldatuUrtarriletik ekainera
aldatu- Urtarrilaren 1a – Louis Auguste Blanqui, sozialismoaren teorialari eta iraultzaile frantsesa (j. 1805).
- Urtarrilaren 4a – Domingo Moriones, euskal militar eta politikaria (j. 1823).
- Urtarrilaren 14a - Francisco Arzuaga, Bilboko Danbolintero Nagusia 53 urtez (j. 1800).
- Otsailaren 3a – John Gould, ingeles ornitologo eta marrazkilaria (j. 1804).
- Otsailaren 5a – Thomas Carlyle, eskoziar historialari, kritikari eta filosofoa (j. 1795).
- Otsailaren 9a – Fjodor Dostojevsky, errusiar idazlea (j.1821).
- Otsailaren 25a – Melchior Paul von Deschwanden, suitzar margolaria (j. 1811).
- Martxoaren 13a – Alexandro II.a Errusiakoa, Errusiako enperadorea (j. 1818).
- Martxoaren 22a – Maria Adelaide Fernandes Prata, portugaldar idazle eta poeta (j. 1822).
- Martxoaren 28a – Modest Musorgski, errusiar musikagilea (j. 1839).
- Apirilaren 6a – Jose Maria Iparragirre, euskal olerkari eta musikagilea (j. 1820).
- Apirilaren 15a – Sofia Perovskaia, errusiar iraultzailea, Alexandro II.a Errusiakoaren hilketaren antolatzailea, urkatua (j. 1853).
- Apirilaren 19a – Benjamin Disraeli, ingeles politikari eta idazlea (j. 1840).
- Maiatzaren 11 – Henri Frédéric Amiel, suitzar filosofoa (j. 1821).
- Maiatzaren 11 – Sakamantekas, arabar serie-hiltzailea (j. 1821).
- Maiatzaren 14a – Maria Mazzarello, italiar lekaimea, Andre Maria Laguntzailearen Alaben Institutuaren sortzailea (j. 1837).
- Maiatzaren 15a – Franz von Dingelstedt, alemaniar idazlea (j. 1814).
- Maiatzaren 22a – Friedrich Kasiski, prusiar ofiziala, kriptografoa eta arkeologoa (j. 1805).
- Maiatzaren 24a – Samuel Palmer, ingeles paisaia-margolari, grabatzaile eta idazlea (j. 1805).
- Maiatzaren 25a – Nutt Komodoroa, estatubatuar artista (j. 1848).
- Ekainaren 2a – Elise Thérèse Koekkoek-Daiwaille, herbeheretar margolari eta litografa (j. 1814).
- Ekainaren 6a – Henri Vieuxtemps, belgikar musikagilea (j. 1820).
- Ekainaren 9a – Joan Batista Artxu, euskal idazlea (j. 1811).
- Ekainaren 23a – Matthias Jakob Schleiden, alemaniar botanikaria (j. 1804).
- Ekainaren 28a – Jules Dufaure, Frantziako lehen ministroa (j. 1798).
Uztailetik abendura
aldatu- Uztailaren 14a – Billy the Kid, estatubatuar legezkanpoko bidelapur eta tiratzailea (j. 1859).
- Uztailaren 26a – George Borrow, ingeles idazle, bidaiari eta filologoa (j. 1803).
- Abuztuaren 2a – Marcus Clarke, australiar idazle eta kazetaria (j.1846).
- Irailaren 14a – Xoan Antonio Saco e Arce, galiziar idazle eta hizkuntzalaria, Galizierazko lehen gramatika idatzi zuena (j. 1835).
- Irailaren 16a – Jean-Baptiste Nothomb, Belgikako lehen ministroa (j. 1805).
- Irailaren 19a – James Garfield, Ameriketako Estatu Batuetako 20. Presidentea (j. 1831).
- Urriaren 10a – Daniel Comboni, italiar santua (j. 1831).
- Urriaren 31 – George W. De Long, estatubatuar militar eta esploratzailea (j. 1844).
- Azaroaren 21a – Ami Boué, austriar geologoa (j. 1794).
- Abenduaren 2a – Jenny von Westphalen, prusiar idazle eta pentsalaria (j. 1814).
- Abenduaren 13a – August Šenoa, kroaziar idazlea (j. 1838).
- Abenduaren 17a – Lewis Henry Morgan, estatubatuar antropologoa (j. 1818).
Egun ezezaguna edo zehaztugabea
aldatu- Alberto Larroque, lapurtar legelari eta irakaslea (j. 1819).
- Ignacio Gogeaskoetxea, bizkaitar euskaltzale, itzultzaile eta apaiza (j. 1825).
- José Perula y de la Parra, nafar jeneral karlista (j. 1830).
Kanpo estekak
aldatu