Het nieuws van donderdag 23 november 2023

Er is geen reden om aan te nemen dat de steekpartij politiek of terroristisch van aard was. Toch richtte de boze menigte in het centrum van Dublin een ravage aan.

De oliemaatschappij wilde in de jaren veertig olie winnen in het Amazonewoud. Daar werd ze het mikpunt van speeraanvallen.

In het depot van een Twents museum liggen al decennialang twee speren. Ze waren ooit van een klein inheems volk in Ecuador dat zich verzette tegen de komst van la compañia Shell – en de zoektocht naar olie in precies hún stuk regenwoud.

Vandaag komen de lijsttrekkers van alle verkozen partijen voor het eerst bijeen. Niemand wil een formatie als de vorige, van negen maanden. Maar simpel lijkt het zeker niet te worden.

Taiwanese telers lijden flink onder het verbod dat Beijing uitvaardigde op import van suikerappels. Hoe China economische druk gebruikt om politiek zijn zin te krijgen.

In Utrecht kwamen in reactie op de verkiezingsoverwinning van de PVV duizend Utrechters bij elkaar. Het is geen protest tegen de uitslag, zeggen de organisatoren.

Banken hebben steeds minder contact met klanten. Behalve dan via de duizenden analisten van de antiwitwasscreening – maar die zijn niet altijd even klantvriendelijk, laat onderzoek van hoogleraar Tom Loonen zien.

Geert Wilders wil het heel graag. Maar andere partijen kennen de risico’s van regeren met Wilders. En wie zit er in die grote fractie?

De Nederlandse economie draait op de Europese interne markt, op politieke stabiliteit en recent ook steeds meer op arbeidsmigratie en klimaatsubsidies. Na de zege van de PVV staan die zaken ter discussie.

Op aandrang van D66-Kamerlid Sjoerdsma gaat het ministerie van Buitenlandse Zaken onderzoeken wat de risico’s zijn van Nederlandse medeplichtigheid aan schending van het oorlogsrecht bij levering aan Israël van F-35-onderdelen.

De NSC-kiezers zien het wel zitten, een samenwerking met de PVV, maar de partij heeft sinds kort ook leden. Of zij ook zo enthousiast zijn is de vraag.

Niet alle VVD’ers hebben het trauma van Rutte I verwerkt en zijn terughoudend, de kiezers willen wél samenwerken met de PVV.

December cadeaumaand. Wat geef je en wat vraag je? Striptekenaar Renske de Greef zette met Kasper Soeters alle typen cadeaumens op een rij en NRC tips bij hun wensen.

Met veel geheimzinnigheid werd het boek ‘Ik beloof je dat ik honderd word’ de wereld in geslingerd. Het bleek om de logboeken van Peter R, de Vries te gaan, aangevuld met de dagboeken van zijn zoon Royce.

Waarom moest OpenAI-topman Sam Altman – tijdelijk – weg? Discussie over een ‘nieuwe uitvinding’ van het AI-bedrijf zou de oorzaak zijn.

In de rubriek Internet Explorer volgt Süeda Isik de socials, op zoek naar de memes die iets vertellen over de wereld waarin we leven. Deze week: hoe de watermeloen een symbool werd voor de Palestijnse zaak.

De sprintdata van de Excelsior-aanvaller Couhaib Driouech (21) zijn toonaangevend in de Eredivisie. Al in zijn jeugd investeerde hij daarin. Pas nu wordt er op hem gelet – en zeker komende zaterdag tegen Feyenoord.

In mijn keuken, ergens onder in een kast, staat een krat met allerlei inmaaksels die ik gretig uitdeel onder mensen van wie ik houd, maar die ik ook weleens meeneem naar afspraken met mensen die ik nog niet ken. Zelfgemaakte eetcadeaus kunnen namelijk ook een goede ijsbreker vormen.

Na de overwinning van Wilders zijn er twee vragen in Brussel: wat betekent dit voor de Nederlandse rol in de EU en zet de verrechtsing door in Europa?

Hoe werd Nederland wakker de ochtend na de uitslag van de Tweede Kamerverkiezingen? NRC bezocht Rotterdam, Wageningen, Almere en Tilburg. „En toen zag ik die 35 zetels…”

De voormalige minister Migratie tijdens Rutte I weet wat regeren met de PVV betekent. „Wilders is een wolf in schaapskleren”, zegt CDA-coryfee Gerd Leers tijdens de verkiezingsavond.

Veel van de Israëlische gijzelaars bezochten door de jaren heen dezelfde middelbare school, vlakbij de Gazastrook. Andere oud-leerlingen en leraren werden op 7 oktober door Hamas gedood. Oude contacten herleven nu. „Maar ik ben bang dat het bloedbad alles voorgoed overschaduwt.”

Van zijn kitten bij het Jeugdjournaal tot een cruciaal debat bij SBS. Politicologe en populisme-expert Léonie de Jonge analyseert de vijf tv-momenten die belangrijk waren voor de verkiezingszege van PVV-leider Geert Wilders.

Smartphones en online media nemen een nogal prominente plek in ons leven in. Waarom zijn opvoeders dan zo defaitistisch als ze kinderen ermee moeten leren omgaan, vraagt Kelli van der Waals.

Vieze auto’s zijn als een wanordelijk bureau, vindt Bas van Putten. Dus moet er gepoetst worden. Met de juiste spullen.

Joël Broekaert trakteert zichzelf op een wellness-ervaring met een culinair tintje en geniet van een middag in de bierspa van brouwerij Othmar in Ootmarsum. „Ik kan u vertellen dat het verdomd lekker ruikt als je je kont laat zakken in een warme hottub vol hop.”

Hoe serieus moeten we Nietzsche nemen? Misschien is dat wel het grootste raadsel waarvoor hij ons nog altijd stelt. In ieder geval sprankelt en overdondert de nieuwe vertaling van Voorbij goed en kwaad nog altijd.

In Weimar is een onthutsende, haast griezelige expositie te zien over de laatste jaren van Friedrich Nietzsche. Zijn werk viel in handen van zijn zus, die een profeet van het nationaal-socialisme van hem maakte.

Inhoudelijk graaft Hilary Mantel onbarmhartig door in haar auto-biografisch geïnspireerde verhalen, tot waar het pijn doet. Stilistisch behoort ze tot de allerbesten.

De Franse bestsellerauteur Emmanuel Carrère volgde het maandenlange proces over de terreur-aanslagen in Parijs in november 2015. In zijn relaas is de schrijver zelf nooit ver weg.

Wagensveld verscheurde eerder dit jaar een Koran in de buurt van de Tweede Kamer. Die actie wordt door de rechtbank beschouwd als geloofskritiek. Hij wordt wel veroordeeld voor een vergelijking tussen moslims en nazi’s.

In 1922 kwam in Italië Benito Mussolini aan de macht. Wat was zijn geheim? Hoe hield hij het twintig jaar vol? Antonio Scurati probeert dat verklaren in zijn ‘realo-romancyclus’, waarvan nu het derde deel is verschenen..

De ochtend na de verkiezingen analyseren de campagneleiders traditioneel gezamenlijk hun campagnes. Waarom werd de PVV de grootste?

Na de verkiezingen staat NSC-leider Pieter Omtzigt voor een groot dilemma: wel of niet samenwerken met de PVV. In Borne, de Twentse plaats waar hij opgroeide, weet de meerderheid van de NSC-kiezers het wel. „Het uitsluiten van Wilders vind ik niet sociaal.”

De wereldwijde wedstrijd voor grappige wilde-dierenfoto's, The Comedy Wildlife Photography Awards 2023, maakt zijn winnaars bekend. De algeheel winnaar is de foto van Jason Moore van een kangoeroe in Australië die luchtgitaar lijkt te spelen.

Hoe te leven zonder compleet wanhopig te worden in een tijd waarin de klimaatcrisis elk toekomstbeeld doet wankelen? Op zoek naar antwoorden in twee prikkelende boeken.

Valt er nog iets te relativeren aan ideeën over klimaatverandering? Of zijn die onaantastbaar?

Zelden heeft een verkiezingsuitslag Nederland meer verdeeld dan de monsterzege van de Partij voor de Vrijheid (PVV) van Geert Wilders. De winst van de PVV en van NSC is een rechtstreeks gevolg van jarenlange uitholling van de ideologische politiek.

De kiezers die Wilders te hard en ineffectief vonden, zagen in hem op de valreep de zoveelste verlosser, schrijft Bas Heijne. Maar regeren met hem, is spelen met vuur.

‘The culture’ is een brede cultuurstroming van jongeren in de grote stad, nauw verwant aan hiphopcultuur. Zonder erkenning van the culture is er geen toekomst voor culturele instellingen, waarschuwt demissionair staatssecretaris Gunay Uslu tijdens de Cultural Currency Conference in Rotterdam.

Door een zware voedselvergiftiging moest Christophe van der Maat eind oktober de asieltaken van Eric van der Burg waarnemen. Inmiddels is Van der Burg weer beter.

Vlak vóór het verstrijken van de deadline die het in New York mogelijk maakte om oude zaken van seksueel wangedrag in te dienen zijn Guns N’ Roses-frontman Axl Rose en de acteurs Jamie Foxx en Cuba Gooding Jr. aangeklaagd.

Stanley Burleson regisseert de nieuwe musical ‘Boni’, over een 18de-eeuwse vrijheidsstrijder in de binnenlanden van Suriname. „Onze voorouders hebben een geschiedenis meegemaakt die goddank is opgelost, maar waar we nog wel de echo’s van voelen.”

Veel mensen willen iets goeds doen. Deze week: speelgoed inzamelen voor sinterklaasvieringen van de Voedselbank.

Na de spectaculaire verkiezingszege is het initiatief nu aan de PVV van Geert Wilders om een meerderheidskabinet te formeren. Kiest hij als verkenner een PVV’er of toch een ervaren VVD’er met een rechts profiel?

De uitslagenkaarten kleuren PVV-blauw, de partij van Geert Wilders is voor het eerst de grootste geworden. Lees onze analyse over de stembusuitslag: waar komen de stemmen op de vier grootste partijen vandaan?

In de voorstelling ‘Bossen’, van het nieuwe alter ego van cabaretier Gover Meit, hebben de spelers geen script en wordt er niet gerepeteerd. Het resultaat is soms wat saai, maar zorgt tegelijkertijd voortdurend voor een vreemd soort opwinding.

Na de grote winst van de PVV gaat nu het formeren beginnen. Hoe kijken de partijen eigenlijk aan tegen de overheidsfinanciën? Verrassend veel nemen het daarmee niet zo nauw.

Waarom maakten jager-verzamelaars tekeningen op rotswanden? Was er een diepere reden voor? Of vulden ze gewoon bestaande scheuren aan?

Wekelijks een opmerkelijk beeld van een wetenschappelijke gebeurtenis. Deze week: een diepzeekwal. De diepzeekwal op deze foto ziet er nog ongeschonden en schoon uit. Maar dat verandert, zo hebben wetenschappers nu ontdekt, zodra hij in een sedimentpluim terechtkomt.

Al snel na de eerste exitpoll vroegen ze zich bij ‘Vandaag Inside’ af of zij zich het verkiezingssucces van Geert Wilders moesten aanrekenen. Hadden zij hem vorige week in hun verkiezingsdebat op het schild gehesen?

Geweld tegen een Kamerlid dat voor herverkiezing strijdt is onacceptabel. Spontaan contact met het publiek moet voor kandidaat-politici tot de mogelijkheden blijven behoren.

Grasduinend in oude kranten in het NRC Archief stuit Titia Ketelaar op een verslag van de komst van de televisie:

De nieuwe kaart van Nederland: bekijk hier per gemeente welke partij de meeste stemmen kreeg bij de verkiezingen van 22 november.

PVV-voorman Geert Wilders riep woensdag andere rechtse partijen als VVD en NSC direct op „over hun schaduw heen te springen”.

Op de verkiezingsavond bezocht NRC veertien partijbijeenkomsten. Hoe werd gereageerd op de exitpolls en bovenal op de grote overwinning van de PVV? „We keren volledig naar binnen als land.”

Het aantal besmettingen met hiv daalt spectaculair in Amsterdam, mede door de verstrekking van de preventiepil PrEP.

Ondanks oproepen tot consuminderen is aanbiedingenfestijn Black Friday elk jaar groter. Niet alle bedrijven en consumenten zijn daar blij mee, maar je eraan onttrekken is nog niet zo makkelijk.

De cultuur van accountants is te behoudend om de sector structureel te verbeteren, concluderen twee externe adviseurs.

Grow.bio probeert biologisch afbreekbare verpakkingsmaterialen van schimmel op de markt te brengen. „Met verpakkingen kunnen we echt verschil maken.”

​​Het Witte Huis zegt de moordpoging op Gurpatwant Singh Pannun „op het allerhoogste niveau” te hebben aangekaart bij India, omdat er aanwijzingen zijn dat de Indiase regering erbij betrokken was.

De coalitiepartijen zitten tot dusver zelden op één lijn inzake de oorlog in Gaza. De gevechtspauze brengt dan ook opluchting.

De Finse autoriteiten menen dat Moskou uit wraak voor de Finse NAVO-toetreding en de aanstaande defensieovereenkomst met de Verenigde Staten plots ongedocumenteerde asielzoekers naar Finland stuurt.

Surinaams-Nederlandse studenten in Leiden herontdekten in de jaren zestig en zeventig het werk van de verzetsstrijder en schrijver Anton de Kom. Zijn werk voedde hun plannen voor een onafhankelijk Suriname. Museum De Lakenhal toont nu hoe De Kom inspirator was voor ideeën en kunst.

Er zijn verschillende methoden om te berekenen hoeveel CO2 een land uitstoot. Het ene is niet per se beter dan het andere.

Demissionair staatssecretaris Gunay Uslu maakt extra geld beschikbaar voor een eerlijke beloning in de culturele sector. Het bedrag is voldoende om fair pay bij de rijksgesubsidieerde organisaties te realiseren.

Momenteel is het aantal uitbraken van het blauwtongvirus afgenomen. Niettemin is de impact groot en de toekomst ongewis. „De virus verspreidende knutten blijven eieren leggen, zolang het kan.”

Na anderhalve maand niet aflatend geweld kwamen Israël en Hamas een gevangenenruil en een gevechtspauze overeen. Het schept ruimte voor broodnodige humanitaire hulp in Gaza.

Bezuinigen op ontwikkelingsgeld levert alleen op korte termijn wat op. Maar het is ook kapitaalvernietiging, waardoor Afrikaanse landen weer afhankelijker worden, schrijft Kwasi Boahene.

Niets is wat het lijkt in de zaak rond de restitutie door het Amsterdamse Stedelijk Museum van Kandinsky’s ‘Beeld met huizen’, het duurste gerestitueerde schilderij ooit. Hoe te oordelen als iemand zich ten onrechte uitgeeft als joods?

In Amersfoort is op Afrika Supernova werk van kunstenaars uit 33 Afrikaanse landen te zien. Kunst van één continent in vijf kenmerken.

Een voorstel voor het terugdringen van chemische pesticiden werd afgewezen. Die stap is uniek en toont hoe zwaar de vergroening van de landbouw onder druk staat.

Bankiers in Londen en Frankfurt wisselden gevoelige informatie uit over de handel in staatsobligaties. Volgens de Europese Commissie komt die samenwerking neer op kartelvorming.

Klagen over felle autoverlichting is van alle tijden. Toch is er iets aan de hand.

Spelletjesfanaat en computerwetenschapper Cameron Browne leidde een queeste om heel veel traditionele bordspellen te verzamelen, te beschrijven en te testen. Soms zijn verloren spelregels te achterhalen.

Dat verzekeraars de restitutiepolis afschaffen, hoeft voor patiënten geen ramp te zijn, schrijven Marcel Levi en Hans van Santen. Mits de verzekeraar echt regelt dat er genoeg zorg is.

Bij een stembureau in De Driesprong in Dordrecht waren de stemmen vorige keer gelijk verdeeld over links, rechts en de middenpartijen. Hoe wordt er nu gestemd?

De medewerker ging bij een ander uitzendbureau in de buurt aan de slag. Dat benaderde vervolgens klanten van zijn oude werkgever. Zijn ‘oude’ baas beroept zich op het concurrentiebeding.

Componist Helmut Lachenmann (87) is een van de grootste muziekvernieuwers van onze tijd. NRC sprak Lachenmann over zijn piep-, kraak- en knormuziek.

Nederlanders in het buitenland moeten moeite doen om te kunnen stemmen. Wie deden dat en waarom?

In de dansvoorstelling ‘Infamous Offspring’ van choreograaf Wim Vandekeybus worden de uitspattingen van Griekse goden ook verbeeld in film, muziek, tekst en beeldende kunst.

In Israël wonen circa twee miljoen Palestijnen met een Israëlisch paspoort. Sinds 7 oktober is hun positie nog benarder dan voorheen. Reportage uit de ‘gemengde stad’ Haifa.

Culinair journalist Joël Broekaert trekt de velden in met experts om te zien wat er te doen is tegen invasieve exoten. Het eindigt altijd in de keuken.