Reiky de Valk (2000-2023): getalenteerd als acteur, getalenteerd als mens

Eind september overleed acteur en beginnend filmmaker Reiky de Valk. Hij werd 23 jaar oud. Hij was bekend van onder andere zijn rollen in de series Follow de SOA, Hockeyvaders, Oogappels en Dertigers. Reiky de Valk had net zijn regiedebuut gemaakt, de nog te verschijnen korte film Parijs Groen.

Reiky werd geboren in 2000 en groeide op in een kunstenaarsgezin in De Pijp in Amsterdam, als kind van een Nederlandse moeder en een vader van Somalisch-Vietnamese komaf. Hij was de middelste van drie zoons. Dat Reiky zelf ook in de creatieve industrie zou belanden was bijna onvermijdelijk: van moeder Anouk de Valk ‘erfde’ hij een grote voorliefde voor film, zij studeerde film- en televisiewetenschappen, en vader Naleye Buddista is kunstenaar. Reiky vond het als klein jongetje fantastisch omringd te zijn met creativiteit, vertelt Naleye. „Hij was niet weg te slaan uit mijn atelier.”

Tijdens zijn middelbareschooltijd volgde Reiky de jeugdtheateropleiding in Amsterdam. Zijn talent viel op, en in 2018 maakte hij zijn acteerdebuut in de serie SKAM NL, waarna nieuwe rollen in films en series snel volgden. Recent vertolkte Reiky in het laatste seizoen van NPO-serie Dertigers nog de rol van Thomas.

Collega’s roemen Reiky om zijn doortastendheid en onverschrokkenheid. Zelfs zeer ervaren acteurs kon hij snel ‘lezen’, en dat maakte hem tot een fijne acteur om mee te werken, vertelt regisseur Ties Schenk (Follow de SOA en Hockeyvaders). „Reiky begreep zijn rol altijd meteen. Hij wist wat er in een scène moest gebeuren en wat hij – en ook de andere acteurs – daarvoor moesten doen.”

Reiky onderscheidde zich van andere acteurs door de warmte die hij in zijn spel wist te brengen. „Soul”, zoals Schenk het noemt. Hij creëerde verbinding met de andere personages, ongeacht zijn rol. Zo was Yannick, Reiky’s personage in Hockeyvaders, een beetje een eikel, kort gezegd. Maar door de manier waarop Reiky dat personage neerzette, kreeg het gedrag meer betekenis, waardoor hij zelfs van de eikel een innemende jongen wist te maken. Een uitzonderlijke gave, zegt Schenk.

Filmmaker

Maar acteren was niet Reiky’s eindbestemming. Zijn ambitie was zelf films te maken, „zoals Christopher Nolan: groots en dramatisch”, aldus een goede vriendin, die niet met haar naam in de krant wil. Ondanks die ambitie vond Reiky de filmacademie geen optie.

Reiky was bang dat de filmacademie zijn authenticiteit als maker zou beïnvloeden, dus leerde hij zichzelf het vak aan door veel films te kijken en biografieën van regisseurs te lezen

School en Reiky waren sowieso nooit een goede match, vertelt zijn moeder Anouk de Valk. Stilzitten, luisteren naar een docent, anderen die vertellen wat je moet doen, daar hield Reiky absoluut niet van. Hij deed liever zijn eigen ding en besloot na de havo om niet door te studeren. Regisseur Ties Schenk probeerde hem tóch te enthousiasmeren voor een filmopleiding, maar tevergeefs. Reiky was bang dat de filmacademie zijn authenticiteit als maker zou beïnvloeden, dus leerde hij zichzelf het vak aan door veel films te kijken en biografieën van regisseurs te lezen.

En dat nam hij bijzonder serieus, vertelt de goede vriendin. „Reiky hing een beamer op in de woonkamer om dagenlang films op groot scherm te kunnen kijken. Soms drie op een dag. En hij had op zijn telefoon een lijstje met films die hij wilde checken, per regisseur gecategoriseerd. Die lijst was honderden, misschien wel duizenden films lang. En die ging hij één voor één af.”

Reiky’s regiedebuut Parijs Groen gaat over de ingewikkelde relatie tussen twee mensen die hun leven volledig wijden aan de kunst. Een parallel met Reiky’s eigen leven. „Kunst, dat was hij gewoon. Hij ademde dat”, zegt Luciaan Groenier, Reiky’s manager. Altijd was hij bezig met verschillende creatieve projecten tegelijk. Hij acteerde, maakte eigen films, fotografeerde, maakte muziek.

Buiten werktijd had Reiky ook nog eens een bijzonder druk sociaal leven, zowel overdag als ’s nachts: hij ging van het ene naar het andere feestje. Daarbij was hij zeer betrokken bij de mensen om hem heen. Collega en goede vriendin Rosa Stil, die een hoofdrol speelde in Parijs Groen: „Reiky was erg complimenteus. Hij kreeg het voor elkaar de schoonheid in alles en iedereen om zich heen te zien en haalde het beste in anderen naar boven. Ook in mij. Zijn sensitieve manier van regisseren maakte me opnieuw verliefd op acteren en films maken.”

Reiky had een enorme joie de vivre, en dat gevoel bracht hij over op zijn omgeving. Zingend baande hij zich een weg door het leven, en, zegt een vriendin, „’s ochtends na het opstaan stond hij direct aan.”

„Hij maakte van iedere gelegenheid een feestje”, zegt regisseur Schenk. Tijdens draaidagen zorgde hij voor muziek, drankjes, sigaretten, en hij nam altijd een fotocameraatje mee naar de set. „Door Reiky hebben we nu heel veel tastbare herinneringen aan die gezellige tijd. Hij probeerde het leven echt te vangen.”

Schaduw

Licht en vrolijk – zo typeren vrienden, collega’s en zijn ouders hem. Maar naast alle positiviteit bleek er in Reiky een donkere kant te bestaan. Vrienden vertellen heus weleens gemerkt te hebben dat hij soms niet lekker in zijn vel zat, maar over die schaduwzijde legde hij een imposante dosis positiviteit, waardoor niemand de ernst van zijn somberheid heeft opgemerkt.

Om het taboe rondom psychische nood te doorbreken werken familie, collega’s en vrienden van Reiky aan online- en offline-initiatieven ter ondersteuning van jonge creatieve mensen: de Reiky 4 Life Foundation. Schenk: „In de creatieve industrie zijn problemen waar jongeren sowieso al vaak mee worstelen – de prestatiemaatschappij, de druk van sociale media – nog veel meer aanwezig.” „Hulp is door wachtlijsten soms niet beschikbaar, of niet bekend onder jongeren”, zegt Reiky’s moeder Anouk de Valk, zelf traumatherapeut en coach. „Of de hulp sluit te weinig aan bij hun behoeften.” De Reiky 4 Life Foundation belegt al bijna twee maanden lang wekelijkse ‘luister- en praatsessies’ voor vrienden en de wijdere kennissenkring van Reiky – opgeteld zo’n zestig tot tachtig jongeren, vertelt z’n moeder. „Zodat jonge mensen die hiermee te maken hebben gekregen, er niet alleen voor staan.” Reiky’s vader Naleye Buddista vult aan: „Reiky was in staat om allerlei verschillende creatieve projecten tegelijk te doen, en dat deed hij met overgave. Met die positieve levensenergie willen en zullen we met Reiky 4 Life verder gaan.”

Praten over suïcide kan bij de landelijke hulplijn 113 Zelfmoordpreventie. Telefoon 0900-0113 of www.113.nl.

Reiky de Valk maakte naam als acteur en debuteerde als regisseur. Hij was zeer betrokken bij de mensen om hem heen. „Reiky haalde het beste in je naar boven.”