Px49

Px49 (Sawa)

Px49-1792 w muzeum w Szreniawie
Producent	Fablok Chrzanów
Lata budowy	1949–1950
Układ osi	D
Wymiary
Masa pustego parowozu	20 t + tender 6 t
Masa służbowa	22 t + tender 14 t
Długość	7360 mm
Długość z tendrem	11 260 mm
Szerokość	2100 mm
Rozstaw osi skrajnych	2900 mm
Średnica kół napędnych	750 mm
Napęd
Trakcja	parowa
Typ tendra	Pt4y49 (ukł. osi 3')
Ciśnienie w kotle	13 at
Powierzchnia ogrzewalna kotła	39 m²
Powierzchnia przegrzewacza	12,5 m²
Powierzchnia rusztu	1,2 m²
Średnica cylindra	320 mm
Skok tłoka	360 mm
Pojemność skrzyni węglowej	4 t
Pojemność skrzyni wodnej	4 m³
Parametry eksploatacyjne
Moc znamionowa	200 KM (147 kW)
Maksymalna siła pociągowa	38,3 kN (3835 kG)
Prędkość konstrukcyjna	35 km/h
Nacisk osi na szyny	5,5 t
Parametry użytkowe
Rozstaw szyn	750 mm (760 mm, 1000 mm)
Multimedia w Wikimedia Commons

Px49 (typ Sawa) – polski parowóz wąskotorowy z 1949 roku, na tor szerokości 750 mm, produkowany w zakładach Fablok w Chrzanowie. Skonstruowany na zamówienie Jugosławii na bazie serii Px48. Zbudowano 10 parowozów, które ostatecznie nie zostały wyeksportowane i służyły na PKP.

Parowóz typu Sawa został opracowany w Fabloku w Chrzanowie na zlecenie Jugosławii, jako eksportowa wersja produkowanego dla PKP parowozu Px48, przystosowana na tor o rozstawie 760 mm. Główną różnicę stanowił mniejszy trzyosiowy tender zamiast czteroosiowego, a także palenisko przystosowane do opalania niskokalorycznym lignitem lub drewnem i wirowy iskrochron typu bębnowego na kominie^[1]. Osprzęt był typowy dla polskich parowozów. Tendry były produkowane przez Konstal w Chorzowie^[1].

Jugosławia zamówiła 12 takich lokomotyw. W związku jednak z pogorszeniem się stosunków politycznych między państwami bloku wschodniego – w tym Polską, a Jugosławią, w 1950 roku umowa została zerwana. Zbudowane 10 sztuk zostało zakupione przez polskie Ministerstwo Komunikacji dla PKP, a pozostałych dwóch nie zbudowano^[1]. Zakupione parowozy zostały zmodyfikowane do polskich wymagań – przede wszystkim dostosowano je do szerokości toru 750 mm, ponadto przystosowano do opalania węglem kamiennym i zdjęto iskrochrony bębnowe, instalując iskrochrony siatkowe wewnątrz dymnicy. Parowozy otrzymały oznaczenie Px49 i numery od 1791 do 1800^[1].

Kocioł parowozu Px49-1791 został w 1996 roku zabudowany w Pile na parowozie Px48-3917 na tor szerokości 1000 mm (eksploatowanym następnie na Kolei Piaseczyńskiej)^[2].

Parowóz wąskotorowy o układzie osi D, z silnikami bliźniaczymi na parę przegrzaną i doczepnym tendrem o układzie osi 3'. Budka maszynisty otwarta od tyłu, tender posiada kontrbudkę. Kocioł ze stojakiem półpromienistym i stalową skrzynią ogniową. Na kotle umieszczony zbieralnik pary we wspólnej długiej obudowie z dwoma piasecznicami. Komin początkowo miał odiskrownik bębnowy, później usunięty. Kocioł miał przegrzewacz Schmidta. Zasilanie w wodę za pomocą dwóch inżektorów Friedmanna^[1].

Ostoja belkowa, usprężynowanie górne, kombinowane. Dla pokonywania łuków, koła drugiej osi miały zwężone obrzeża, a czwarta oś możliwość przesuwu na boki po 15 mm^[1].

Bliźniacze silniki parowe z suwakami tłokowymi. Mechanizm napędowy napędzał trzecią oś, pozostałe były wiązane. Mechanizm parorozdzielczy Heusingera. Hamulec parowy i ręczny dźwigniowy na tendrze. Parowóz nie był wyposażony w sprężarkę ani hamulce pneumatyczne^[1]. Sprzęg centralny orczykowy^[1].

• Bogdan Pokropiński, Polskie parowozy eksportowe, Warszawa: Muzeum Kolejnictwa, 1993 (brak ISBN)