Podlesie (Katowice)

Dzielnica nr 22 Podlesie

Dzielnica Katowic
Budynek Szkoły Podstawowej nr 21 z Oddziałami Integracyjnymi im. K. Miarki w Katowicach, Most Cygański w lesie Gniotek, wieża kościoła pw. Matki Bożej Częstochowskiej, widok ogólny na Podlesie, rzeka Mleczna w rejonie Podlesia, budynek przy ulicy Uniczowskiej 25, dawny ratusz gminy Podlesie przy ulicy Uniczowskiej 36
Państwo	Polska
Województwo	śląskie
Miasto	Katowice
Zespół dzielnic	południowy
Data założenia	1 stycznia 1992
Powierzchnia	8,28 km²
Populacja (31.12.2020) • liczba ludności	6645
• gęstość	803 os./km²
Strefa numeracyjna	32
Tablice rejestracyjne	SK
Położenie na mapie Katowic
Multimedia w Wikimedia Commons

Podlesie

Część Katowic
Widok ogólny na fragment Podlesia
Herb
Państwo	Polska
Województwo	śląskie
Miasto	Katowice
Dzielnica	Podlesie
Data założenia	XV wiek
W granicach Katowic	27 maja 1975[1]
SIMC	0937764
Multimedia w Wikimedia Commons

Podlesie (niem. Podlesche) – część oraz dzielnica Katowic, położona w południowo-zachodniej części miasta, nad rzeką Mleczną, granicząca z Zarzeczem i Kostuchną oraz miastami Tychy i Mikołów.

Podlesie po raz pierwszy jako samodzielna osada jest wzmiankowane w latach 60. XV wieku roku, jednak jego początki jako jednej z osad ziemi pszczyńskiej, związane są z dawną wsią Uniczowy, która w XV wieku rozpadła się na trzy osobne. Rdzeniem Podlesia stała się współczesna ulica Uniczowska, która była dawniej główną drogą we wsi. W XVII powstały dwa podleskie przysiółki – Zaopusta i Dąbrowa. W XIX wieku wieś przechodziła szereg katastrof; po pożarze z 1806 roku stała się pierwszą murowaną wsią na ziemi pszczyńskiej. W tym okresie pozostawała wsią typowo rolniczą z wysoką agrokulturą. 18 sierpnia 1929 roku zorganizowano tutaj centralne dożynki Polski, zaś w 1930 roku naczelnik gminy Robert Jarczyk został wybrany posłem na Sejm RP. Dnia 27 maja 1975 roku Podlesie zostało włączone do Katowic, stając się częścią miasta, a od 1 stycznia 1992 roku jest jedną z jego administracyjnych dzielnic.

Od czasów transformacji ustrojowej Podlesie przekształciło się z dzielnicy rolniczo-mieszkaniowej w mieszkaniową z udziałem usług podstawowych. Następuje tutaj zjawisko suburbanizacji związane ze stałym wzrostem liczby mieszkańców Podlesia oraz jego rozbudową o nowe budynki mieszkaniowe, głównie jednorodzinne i szeregowe. Głównym instytucjami dzielnicy są: Filia „Podlesie” MDK „Południe” w Katowicach, OSP Katowice-Podlesie, rzymskokatolicka parafia Matki Bożej Częstochowskiej oraz LGKS 38 Podlesianka Katowice.

Powierzchnia Podlesia wynosi 8,28 km² (5,03% powierzchni miasta), a pod koniec 2020 roku mieszkało tutaj 6645 osób (2,44% ludności Katowic).

Dzielnica nr 22 Podlesie jest jedną z 22 dzielnic Katowic, będącą jednostką pomocniczą gminy, znajdującą się w grupie dzielnic południowych. Położona jest w południowo-zachodniej części miasta. Powierzchnia dzielnicy wynosi 8,28 km², co stanowi 5,02% powierzchni całego miasta^[2]. Podlesie od północy graniczy z Zarzeczem, od północy i od wschodu z Kostuchną, od południa z miastem Tychy, zaś od zachodu z miastem Mikołów^[3][4].

Granice dzielnicy przebiegają następująco^[5][4]:

• od północy – od granicy Katowic i Mikołowa do przecięcia z torami kolejowymi biegnie ona korytem Kaskadnika; dalej ciągnie się ona na północ wzdłuż torów do rejonu Potoku Granicznego na wysokości ulicy Dereni; w dalszym przebiegu biegnie na wschód południowym odcinkiem ulicy Dereni do ulicy K. Stabika, okalając budynki przy niej położone od północy; granica za budynkiem nr 55 skręca na południowy wschód, przecinając ulicę Sasanek pomiędzy budynkami 18 i 20; dalej granica okala od północy w kierunku wschodnim budynki przy ulicy Zachodniej, po czym biegnie tą ulicą do skrzyżowania z ulicą Armii Krajowej; następnie granica biegnie ulicą AK aż do drogi położonej równolegle pomiędzy ulicami Warsztatową i ulicą Okrąglica, a w dalszym ciągu granica ta biegnie do ulicy Sołtysiej za budynkiem nr 94,
• od wschodu – biegnie prostolinijnie od przepustu wodnego pod torami kolejowymi na styku z ulicą Sołtysią na południe do punktu załamania się granic miast Katowice i Tychy,
• od południa – stanowi jednocześnie granicę pomiędzy Katowicami a Tychami,
• od zachodu – przebiega od trójstyku granic Katowic, Tychów i Mikołowa wzdłuż granicy z Mikołowem do przecięcia z Kaskadnikiem.

Według podziału fizycznogeograficznego Jerzego Kondrackiego obszar Podlesia położony jest w mezoregionie Wyżyna Katowicka (341.13), stanowiącym południową część makroregionu Wyżyna Śląska. Sama zaś Wyżyna Śląska jest fragmentem podprowincji Wyżyna Śląsko-Krakowska^[6].

Pod względem krain historycznym dzielnica ta znajduje się we wschodniej części Górnego Śląska^[7]. Historycznie Podlesie od północy graniczy z Kostuchną, od wschodu z Bożymi Darami (dawna kolonia Podlesia), od zachodu z Zarzeczem, zaś od południa z Tychami^[8].

Tereny Podlesia położone są w niecce górnośląskiej^[9], a obszar ten ma budowę zrębową. Na przełomie dewonu i karbonu zostało zaburzone paleozoiczne podłoże Wyżyny Śląskiej poprzez utworzenie zapadliska, które w okresie karbonu zostało wypełnione przez zlepieńce, piaskowce i łupki ilaste zawierające pokłady węgla kamiennego^[10]. Utwory z tego okresu pod osadami czwartorzędowymi występują prawie na całym obszarze dzielnicy (prócz terenów wzdłuż granicy Podlesia i Tychów, gdzie występują utwory mioceńskie) i są one poprzecinane kilkoma uskokami^[11]. Powierzchniowo zaś występują one w rejonie lasu Gniotek, na południowy wschód od doliny Rowu Malownik, a także wzdłuż ulicy Marzanny^[12]. Są to wychodnie warstw orzeskich (westfal B). Jest to potężna seria zbudowana przeważnie z łupków z wkładkami piaskowców, syderytów i przeszło 50 pokładami węgla kamiennego^[10].

W okresie trzeciorzędu utworzyły się główne rysy rzeźby terenu Podlesia. Wówczas to dochodziło intensywnych procesów wietrzenia chemicznego i denudacji^[13]

W czwartorzędzie obszar dzielnicy został prawdopodobnie pokryty przez lądolód skandynawski dwukrotnie: podczas najstarszego zlodowacenia Sanu (krakowskiego) oraz w okresie zlodowacenia Odry (środkowopolskiego). Osady po pierwszym zlodowaceniu zostały w większości usunięte w okresie interglacjału, zaś lądolód zlodowacenia Odry, który wkroczył na tereny Katowic od zachodu wzdłuż obniżenia Kłodnicy, pozostawił po sobie gliny zwałowe występujące wzdłuż obniżeń dolinnych. Wody z topniejącego lodowca kierowały się obniżeniami dolinnymi na południowy wschód z doliny Kłodnicy do doliny Mlecznej i dalej do Wisły^[13]. Powierzchniowo plejstoceńskie piaski i żwiry fluwioglacjalne budują znaczną część Podlesia i występują powyżej doliny Mlecznej. Poza tym znajdują się tutaj też obszary zbudowane z glin zwałowych oraz piasków i żwirów glacjalnych z głazami na glinie zwałowej^[12].

W trwającym współcześnie holocenie następują zjawiska niszczenia i wyprzątania pokryw osadów plejstoceńskich^[14]. Osady rzeczne występują w dolinach rzek, m.in. w dolinach Mlecznej, Kaskadnika, Rowu Malownik, Rowu Podleskiego i Bielawki^[12].

Podlesie zbudowane jest głównie na glebach bielicowych i rdzawych wytworzonyche z piasków słabogliniastych, a także na glebach płowych wytworzonych z glin zwałowych oraz piasków naglinowych i naiłowych^[15].

Gleby w wielu przypadkach straciły swoją wartość użytkową w wyniku ich mechanicznego przekształcenia. Występują tutaj procesy niwelacji terenu pod przyszłe inwestycje, zwłaszcza w dolinach rzecznych, w wyniku których niszczone są profile glebowe oraz warstwa próchniczna gleby^[16]. Gleby pól ornych w rejonie dzielnicy należą do średnio urodzajnych, a uprawa tutejszych ziem wymaga ich nawożenia^[17]. Dominują tu grunty IV klasy bonitacyjnej, z przewagą RIVb. Znikomy jest zaś udział gruntów klasy III^[16].

Podlesie położone jest na Wyżynie Śląskiej^[18], na Płaskowyżu Bytomsko-Katowickim (północno-wschodnia część dzielnicy) oraz na Zrębie Mikołowskim (południowo-zachodni fragment dzielnicy), będącym częścią mezoregionu Wyżyna Katowicka (341.13)^[19].

Na współczesną rzeźbę terenu Podlesia główny wpływ miało zlodowacenie południowopolskie (Sanu) oraz maksymalny stadiał zlodowacenia środkowopolskiego (Odry), zaś w ostatnim okresie zasadniczy wpływ wywarła także morfogenetyczna działalność człowieka związana z osadnictwem oraz górnictwem. Doprowadziło to do zniszczenia naturalnego podłoża oraz do tworzenia nowych form degradacji rzeźby^[14]. Część obszarów dzielnicy stanowi także antropogeniczna powierzchnię zrównania^[20].

Rzeźbę terenu Podlesia urozmaicają doliny potoków z łąkami, dzielące niewysokie zalesione wzgórza^[21], a pod względem jednostek morfologicznych Podlesie jest położone w trzech jednostkach ciągnących się w rejonie dzielnicy w przybliżeniu południkowo: na Garbie Mikołowskim (zachodnia część dzielnicy), Obniżeniu Górnej Mlecznej (wzdłuż doliny Mlecznej; północne, środkowe i południowe części dzielnicy) i na Płaskowyżu Murcek (północno-wschodnie rejony Podlesia)^[22].

Na Garbie Mikołowskim, który ciągnie się wzdłuż granicy Katowic i Mikołowa, znajduje się najwyższy punkt Podlesia. Położony jest on w południowo-zachodniej części dzielnicy, na skraju lasu Gniotek i wznosi się na wysokość 310 m n.p.m.^[23] Teren Podlesia opada z obydwu stron do ciągnącego się południkowo w rejonie dzielnicy Obniżenia Górnej Mlecznej. W dolinie tej rzeki przy granicy z Tychami znajduje się najniżej położony punkt dzielnicy o wysokości poniżej 255 m n.p.m.^[23] Podlesie w centralnej części dzielnicy w rejonie skrzyżowania ulic M. Trojoka, Barwinków i Strzelnica położone jest na wysokości 263,55 m n.p.m.^[3] Różnica wysokości pomiędzy skrajnymi punktami dzielnicy wynosi około 55 metrów^[23].

Tereny Podlesia położone są w całości dorzeczu Wisły, w znacznej większości w zlewni Mlecznej^[24]. Rzeka ta przepływa przez Podlesie od strony Zarzecza, stanowiąc także historyczną granicę pomiędzy Podlesiem a Zarzeczem. Rozdziela ona dawne przysiółki Podlesia – Kopaniny i Zaopustę. Rzeka ta płynie wśród bagnistych łąk i lasów i utworzyła szeroką dolinę^[21]. Ma ona uregulowane i ograniczone wałami koryto^[25]. Do Mlecznej w Podlesiu lewostronnie wpływa Rów Malownik (na wysokości Dąbrowy), zaś prawostronnie Kaskadnik (na granicy Podlesia i Zarzecza) i Bielawka. Dodatkowo przez Podlesie, w północnej jego części, płynie jeszcze jeden lewy dopływ – Rów Podleski^[24][3].

Na wysokości Oczyszczalni Ścieków Podlesie w dolinie Mlecznej znajduje się kompleks stawów lokalnie zwanych Dupiną^[21].

Tereny Podlesia w rejonie lasu Gniotek położone są w zlewni potoku Mąkołowiec. Tam też znajduje się jego źródło^[3].

Warunki klimatyczne Podlesia są zbliżone do klimatu dla całych Katowic. Jest on modyfikowany zarówno przez czynniki klimatotwórcze, jak i lokalne^[26]. Na klimat dzielnicy w większym znaczeniu mają wpływy oceaniczne aniżeli wpływy kontynentalne, zaś sporadycznie klimat modyfikowany jest przez docierające tu od południowego zachodu przez Bramę Morawską masy powietrza zwrotnikowego^[27].

Średnia roczna temperatura w wieloleciu 1961–2005 dla stacji w nieodległym Muchowcu wynosiła 8,1 °C. Najcieplejszym miesiącem w badanym okresie był lipiec (17,8 °C), a najchłodniejszym styczeń (–2,2 °C). Średnie roczne usłonecznienie w latach 1966–2005 wynosiło 1474 godziny, zaś średnie zachmurzenie w tym samym okresie wynosiło 5,3^[27]. Średnia roczna suma opadów w skali roku w okresie lat 1951–2005 wynosiła 713,8 mm. Średni czas zalegania pokrywy śnieżnej wynosi 60–70 dni, a okres wegetacyjny trwa średnio 200–220 dni^[28]. W ciągu roku przeważają wiatry zachodnie i południowo-zachodnie (odpowiednio 20,7% i 20,4% wszystkich wiatrów), a najrzadziej wieje z północy (5,7%). Średnia prędkość wiatru wynosił 2,4 m/s^[29].

Klimat Podlesia jest modyfikowany przez czynniki lokalne (topoklimat) zależne od pokrycia terenu, a także od położenia względem dolin rzecznych^[30]. Częściowo w dnach doliny Mlecznej i jej dopływów panuje niekorzystny topoklimat zabudowanych den dolinnych. W czasie pogodnych nocy tworzą się zastoiska zimnego powietrza. Możliwe są także lokalne przymrozki typu radiacyjno-adwekcyjnego. Na wyżej położonych terenach dzielnicy panują warunki średnio korzystne, zaś na terenach płaskich poza dnami dolin, bez zwartej szaty roślinnej są korzystne warunki. Tam dopływ ciepła z warstw głębszych przeciwdziała dużym spadkom temperatury w przyziemnej warstwie powietrza w czasie pogodnych nocy. Warunki takie panują głównie na terenach niezabudowanych w południowej części Zaopusty oraz w Kopaninach^[12].

Naturalna szata roślinna na terenie Podlesia kształtowana była od czasu ostatnich zlodowaceń 12–16 tys. lat temu, a w przeciągu 200 ostatnich lat została poddana silnej antropopresji^[31]. Pierwotnie tereny dzielnicy porastały w dolinach rzek łęgi i olsy, powyżej zaś głównie bory^[32]. Obszar Podlesia ma charakter otwarty i występują tutaj obszary umiejscowione w krajobrazie rolniczo-leśnym, a z biegiem czasu zaznaczyła się tutaj coraz silniejsza presja w kierunku zabudowy wolnych terenów^[33].

W południowych dzielnicach Katowic (Piotrowice-Ochojec, Kostuchna, Podlesie i Zarzecze) dominują przekształcone lasy mieszane, w których według danych z 2005 roku 41% składu gatunkowego drzew stanowią sosny. Kolejne dominujące drzewa to dęby (27%) i brzozy (22%). W obniżeniach terenu leśnego, w siedliskach wilgotnych dominuje olsza czarna, tworząc płaty lasu łęgowego. W runie charakterystyczną rośliną w tutejszych lasach jest czosnek niedźwiedzi, a ponadto występują tutaj stanowiska ciemiężycy zielonej, wawrzynka wilczełyko, kruszczyka szerokolistnego, kopytnika pospolitego, kruszyny pospolitej i kaliny koralowej^[34]. W porach letnich wyróżniają się skrzypy leśne i paprocie, zaś jesienią krzewy trzmieliny zwyczajnej^[34]. Występują tutaj także dwa gatunki grzybów chronionych: wachlarzowiec olbrzymi i sromotnik bezwstydny^[35].

Spośród fauny, w siedliskach wilgotnych występuje kilka gatunków płazów bezogonowych, mające w tej części Katowic dobre warunki do życia i rozwoju. Miejsca te są siedliskami życia żab jeziorkowych, żab wodnych, żab trawnych czy ropuch szarych. W lasach gniazdują ptaki śpiewające, w tym m.in.: modliszki zwyczajne, bogatki, piecuszki i łozówki. Żyją tutaj także inne ptaki, jak kowaliki, strzyżyki, rudziki, drozdy śpiewaki czy kosy. Tę część Katowic zamieszkują także ssaki – przede wszystkim gryzonie, ale też i gatunki większych ssaków (w tym jelenie czy dziki). Występują tutaj m.in.: jeże wschodnie, ryjówki aksamitne, zające szaraki, wiewiórki i łasice^[35].

Dolina Mlecznej jest najważniejszym na terenie całych Katowic korytarzem ekologicznym, łączącym poszczególne kompleksy leśne. Wzdłuż Mlecznej i jej dopływów występują zarośla olchowo-wierzbowe oraz płaty łąk wilgotnych i świeżych^[36]. Występuje tutaj kilka rzadkich i chronionych gatunków roślin^[37]. Podmokła część doliny Mlecznej poniżej Podlesia – tzw. Dupina – jest siedliskiem płazów i ptaków wodno-błotnych. Obszar ten zajmuje powierzchnię 224,5 ha^[36].

Las Gniotek o powierzchni 159,5 ha jest remizą leśną, w której występuje kilka rzadkich i chronionych gatunków roślin. Las ten jest ostoją zwierzyny płowej i wielu gatunków ptaków leśnych^[37]. Położony jest w południowo-zachodniej części dzielnicy, przy granicy z Mikołowem. Porastają go głównie siedliska borowe i wilgotne. Dominującymi gatunkami są tutaj sosna zwyczajna i brzoza brodawkowata, zaś w domieszce występuje tu głównie dąb szypułkowy i świerk^[38].

Na siedliskach zurbanizowanych rozwinęły się m.in. zbiorowiska ruderalne, rozwijające się w dzielnicy przede wszystkim w siedliskach antropogenicznych terenów zabudowanych i nieużytków miejskich. Tereny te występują zwłaszcza centralnej części dzielnicy, a także w rejonie Oczyszczalni Ścieków Podlesie^[39].

W dzielnicy brak jest powierzchniowych form ochrony przyrody oraz pomników przyrody^[40]. Jedynym zaś nazwanym obszarem zieleni urządzonej jest położony w Dąbrowie skwer Bolesława Holeckiego^[3], ustanowiony Uchwałą Rady Miasta Katowice z dnia 4 marca 2021 roku^[41].

Nazwa dzielnicy Podlesie związana jest z roślinnością^[42], a pisownia z biegiem czasu się zmieniała. W dokumencie datowanym na 1467^[43] bądź 1468 rok Podlesie wzmiankowane jest jako Uniczowy-Zalesie^[44]. W dokumencie sprzedaży dóbr pszczyńskich wystawionym przez Kazimierza II cieszyńskiego w języku czeskim we Frysztacie w dniu 21 lutego 1517 roku wieś została wymieniona jako Podlesy Vnicziowy^[45] i dopiero w aktach z 1586 roku pojawia się po raz pierwszy samodzielna nazwa Podlesie^[44].

Początki Podlesia sięgają XII wieku, kiedy to na obszarze dzisiejszego Podlesia, Piotrowic i Zarzecza istniała wieś Uniczowy^[44], która w XV wieku rozpadła się na trzy samodzielne osady^[46]. Podlesie po raz pierwszy jako samodzielna osada została wzmiankowana w 1467^[43] bądź 1468 roku^[47] w protokolarze miasta Pszczyny jako „Uniczowy-Zalesie” lub Uniczowy-Major^[44].

Już od XV wieku we wsi swoje gospodarstwo miał wolny sołtys, do którego należał młyn i stawy rybne^[44], a jednym z nich był Andrzej Latoszewski, który w 1683 roku stał na czele chorągwi składającej się ze 116 chłopów z ziemi pszczyńskiej, którzy ubezpieczali szańce pod Jabłonkowem na granicy węgiersko-austriackiej^[44]. W 1572 roku w Podlesiu gospodarowało łącznie dziewięciu kmieci oraz dwóch zagrodników^[44].

W okresie wojny trzydziestoletniej nastąpił upadek gospodarczy terenów księstwa pszczyńskiego. Wielu mężczyzn zginęło w trakcie przemarszu wojsk, a ich synowie byli stamtąd uprowadzani. Wzrosła też liczba drobnych gospodarstw – zagrodniczych i chałupniczych^[48]. Po zniszczeniach wojennych od połowy XVII wieku nastąpił wzrost demograficzny na ziemiach pszczyńskich i zwiększała się liczba gospodarstw^[48]. W tym samym wieku na prawym brzegu Mlecznej powstał nowy przysiółek Podlesia – Zaopusta^[49], a prawdopodobnie także w tym samym okresie jeszcze jeden podleski przysiółek – Dąbrowa, którego zapleczem był las^[50].

W dniach od 16 do 19 lipca 1698 roku w Piotrowicach i Podlesiu kwaterowały wojska armii króla saskiego Augusta II. Wojskami tymi dowodzili hrabiowie Rose i Christian von Winkelmann^[51]. W czerwcu 1734 roku, w czasie wojny o sukcesję polską, na terenie dzisiejszej Dąbrowy utworzono obóz szpitalny dla wojsk króla Augusta III. Teren obozu był ograniczony przez rzekę Dupinę oraz otoczony zasiekami z obawy przed napaścią wojsk króla Stanisława Leszczyńskiego^[52]. Po kilku miesiącach z uwagi na panującą w obozie epidemię stał się on cmentarzyskiem^[50]. Pod koniec sierpnia 1734 roku wojska saskie zlikwidowały obóz i postawiły cmentarz dla zmarłych żołnierzy^[52]. Do połowy XVIII wieku przez Podlesie przebiegał stary trakt handlowy prowadzący od Mikołowa do Mysłowic (tzw. „furmaniec”), którym wożono m.in. sól z Wieliczki^[46][44].

XIX wiek dla Podlesia było czasem wielu katastrof^[44]. W 1800 roku nad Podlesiem przeszła nawałnica, która przyniosła ze sobą opady gradu wielkości kurzych jaj. Burza ta doprowadziła do zniszczeń wielu upraw i spowodowania obrażenia ludzi i zwierząt. Jako wotum przebłagalne mieszkańcy usypali w rejonie dzisiejszej ulicy Saskiej w Dąbrowie kopczyk, na którym powstała kapliczka^[53]. W 1806 roku Podlesie strawił wielki pożar, dzięki jednak przeprowadzonej po nim odbudowie Podlesie było pierwszą i jedyną wówczas w powiecie pszczyńskim murowaną wsią^[44]. W 1874 roku na tyfus umarł co dziesiąty mieszkaniec wsi. Drugi pożar w Podlesiu wybuchł 17 września 1879 roku w domu naczelnika Rindfleischa, pozbawiając dachu nad głową 22 rodziny^[54]. Jeszcze w tym samym roku Podlesie nawiedziła klęska głodu, zaś w 1883 roku epidemia dyfterytu doprowadziła do śmierci 39 dzieci^[44].

Pomiędzy Podlesiem, Zarzeczem a Mikołowem w połowie XIX wieku powstały dwa przysiółki zwane Kopanina-Zarzecze i Kopanina-Podlesie, które rozdzielał Kaskadnik. Przysiółek Kopanina-Podlesie wykształcił się wzdłuż drogi z Podlesia do Mikołowa prowadzącej przez las Gniotek^[55].

24 czerwca 1870 roku^[56] oddano do użytku budowaną w latach 1865–1869 w rejonie Dąbrowy obecną linię kolejową nr 142 z Szopienic do Tychów i Pszczyny przez Murcki i Kostuchnę. Podczas budowy nasypu kolejowego w Podlesiu natrafiono na cmentarz żołnierzy saskich z 1734 roku. Szczątki wywieziono taczkami na wzgórze koło kapliczki, gdzie je grzebano^[57]. W 1872 roku we wsi otwarto nową czteroklasową szkołę, w 1874 roku urząd stanu cywilnego, a w 1894 roku agencję pocztową^[57]. Główną drogę w Podlesiu utwardzono w 1897 roku^[58]. W 1912 roku w centrum Podlesia oddano do użytku gmach urzędu gminy^[57]. Na przełomie 1918 i 1919 roku w Podlesiu powołano gniazdo Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół”^[59].

W latach 1919–1921 mieszkańcy Podlesia aktywnie uczestniczyli w powstaniach śląskich^[59]. W dniu 19 lutego 1919 roku powołano w Podlesiu oddział Polskiej Organizacji Wojskowej Górnego Śląska. Założycielami byli: Jan, Franciszek i Alojzy Latuskowie, Ludwik Parasol, Franciszek Huj (Holecki) oraz Maciej Jargoń^[60]. 16 sierpnia 1919 roku, w przeddzień I powstania śląskiego, miejscowi powstańcy zgromadzili się pod lasem Gniotek, a dowództwo 77-osobowego oddziału objął Franciszek Kubica. Powstańcy bezskutecznie oczekiwali tam na przybycie z Tychów komendanta Franciszka Kozyry z rozkazami. Dzień później, w dniu wybuchu I powstania śląskiego powstańcy z Podlesia z powodu braku rozkazów rozeszli się nad ranem do domów. Po rozejściu się przyjechał do Podlesia oddział Grenzschutzu z Kostuchny, który rozpoczął wyłapywanie powstańców, przeprowadzając rewizję ich mieszkań^[61]. Aresztowanych uczestników powstania przetransportowano do Mikołowa, a potem do więzienia w Gliwicach, zaś pozostali opuścili Podlesie przyłączając się do powstańców z Kostuchny bądź Mikołowa^[62].

W czasie plebiscytu na Górnym Śląsku w dniu 20 marca 1921 roku na 1177 osób uprawnionych mieszkańców Podlesia 1082 z nich zagłosowało za przyłączeniem do Polski, zaś 79 za włączeniem do Niemiec^[63].

W momencie wybuchu III powstania śląskiego, nocą z 2 na 3 maja 1921 roku grupa powstańców z Podlesia i Zarzecza zebrała się w Tychach na placu obok szkoły, skąd przetransportowano ich do Szopienic. Oddział ten w Szopienicach pełnił zadania specjalne dla sztabu Wojciecha Korfantego, a po tygodniu powstańców przewieziono pociągiem w okolice Ujazdu. Powstańcy opanowali stację kolejową w pobliżu Centawy, a stamtąd skierowani zostali do walk pod Górą św. Anny. Tam zginęło dwóch powstańców z Podlesia: Paweł Bajura i Augustyn Hoinkis^[64]. Wojsko Polskie, które kierowało się w stronę Mikołowa, uroczyście wkroczyło do Podlesia 29 czerwca 1922 roku pod dowództwem gen. Kazimierza Horoszkiewicza^[59]. W 1922 roku w Podlesiu na pamiątkę powstań śląskich na placu obok rogatki postawiono pomnik upamiętniający powstańców śląskich. W 1939 roku został on zburzony przez Niemców^[65].

W dniu 15 sierpnia 1921 roku odbyło się poświęcenie kościoła pw. Matki Bożej Częstochowskiej, a kilkanaście dni wcześniej, 1 sierpnia 1925 roku erygowano parafię rzymskokatolicką, której pierwszym proboszczem został ks. Karol Wientzek^[57]. Dnia 5 czerwca 1922 roku w Podlesiu otwarta została polska szkoła^[59], a pięć lat później, w 1927 roku otwarto tutaj kolejowy przystanek osobowy^[57]. W latach międzywojennych w Podlesiu powstało też szereg organizacji społeczno-kulturalnych oraz kombatanckich, w tym: Związek Obrony Kresów Zachodnich (1923 rok), Związek Powstańców Śląskich (1923 rok) i Oddział Młodzieży Powstańczej (1935 rok)^[66].

W dniu 14 listopada 1926 roku naczelnikiem gminy Podlesie został Robert Jarczyk – miejscowy przemysłowiec i kupiec. Doprowadził on m.in. do rozbudowy budynku Urzędu Gminy^[67]. W 1930 roku został wybrany posłem do Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej^[68].

W Podlesiu 18 sierpnia 1929 roku zorganizowano centralne dożynki Polski. Organizatorem wydarzenia był naczelnik gminy Podlesie Robert Jarczyk, a na uroczystości przybyli m.in.: prezydent Polski Ignacy Mościcki, wojewoda śląski Michał Grażyński i biskup katowicki Arkadiusz Lisiecki. Na ulicach rozstawiono kilka triumfalnych bram, a kobiety w strojach śląskich złożyły prezydentowi w darze duży bochen chleba i wieniec dożynkowy^[69]. Przybyłych gości witał naczelnik gminy Józef Holecki^[66].

Na początku II wojny światowej z nocy z 2 na 3 września 1939 roku przez Podlesie i Kostuchnę do Murcek i Brzezinki wycofywała się 23 Górnośląska Dywizja Piechoty. Pierwsze zaś niemieckie oddziały Wehrmachtu wjechały czołgami do Podlesia popołudniu 3 września, kierując się w stronę Kostuchny^[70]. W pierwszych dniach niemieckiej okupacji władzę administracyjną przejęła armia. Na urzędach gmin zawisły flagi ze swastyką, a zarząd nad gminą objął Hans Kendziora wraz z Teoderem Walterem i Nikodemem Thomasem – miejscowymi członkami Volksbundu. Podlesie w wyniku germanizacji przemianowano zaś na Underwalde (bądź też były to plany, a ich realizację przewidziano po wojnie^[71])^[70]. W październiku 1939 roku władzę na Górnym Śląsku przejęła administracja cywilna^[72], zaś miesiąc później, 15 listopada 1939 roku naczelnikiem gminy został Alfred Maiwald, który przywrócił gminie dawną nazwę Podlesie^[72].

W czasie niemieckiej okupacji Podlesia rozwiną się ruch oporu przeciwko okupantowi. W grudniu 1939 roku utworzono filię Polskich Sił Zbrojnych, którego komenda znajdowała się w Piotrowicach. Organizatorem filii był Ryszard Śmieja. Członkowie podleskiej filii PSZ zostali aresztowani w marcu 1941 roku; Maksymilian Jargoń i Franciszek Spernol zostali ścięci gilotyną w Spandau^[66]. W 1942 roku Jan Kierat założył w Podlesiu Polską Organizację Walki Wyzwoleńczej, licząca 25 członków^[66].

W styczniu 1945 roku rozpoczyna się ofensywa wojsk sowieckich, a na ten czas wstrzymano prace elektrowni i zakładów przemysłowych^[73]. W dniu 27 stycznia 1945 roku wycofujące się wojska niemieckie wysadziły podleski dworzec kolejowy^[66], a w nocy z 27 na 28 stycznia od strony Kostuchny wjechały do Podlesia sowieckie czołgi. Samą zaś wieś zajęto bez walki^[8].

W dniu 1 grudnia 1945 roku do Podlesia włączono Zarzecze, tworząc gminę Podlesie, którą włączono do gminy Kostuchna w 1973 roku^[8]. W 1962 roku w Podlesiu otwarto szkołę „tysiąclatkę”, zaś na początku lat 70. XX wieku zbudowano Miejski Ośrodek Zdrowia^[8]. Po kolejnej reorganizacji administracji terenowej 27 maja 1975 roku, gminę i miasto Kostuchna wraz z Podlesiem włączono do Katowic^[8]. W 1988 roku w Podlesiu odbyły się uroczystości 750-lecia Podlesia^[8].

Po okresie transformacji ustrojowej w Polsce, w dniu 16 września 1991 roku katowicka Rada Miejska przyjęła uchwałę, na mocy której 1 stycznia 1992 roku podzielono Katowice na 22 pomocnicze jednostki samorządowe i 22 obszary ich działania. Jedną z jednostek, oznaczoną nr 22, stało się „Podlesie”^[74]. Po 1989 roku w południowych dzielnicach Katowic (w tym także w Podlesiu) zaznaczył się trend rozbudowy tych obszarów o nową zabudowę mieszkaniową, a wraz z tym systematycznie wzrastała liczba mieszkańców tych dzielnic^[75].

Struktura płci i wieku ludności Podlesia
(stan na 31 grudnia 2015 roku)^[76]

Okres/ l. osób	przedprodukcyjny (0–18 lat)	produkcyjny (18–60/65 lat)	poprodukcyjny (pow. 60/65 lat)	Razem
Ogółem	1 319	3 742	1 037	6 098
kobiety	628	1 834	672	3 134
mężczyźni	691	1 908	365	2 964
Wskaźnik feminizacji	91	96	184	106

Pierwsze dane demograficzne dotyczące Podlesia pochodzą z XVI wieku. Według urbarza pszczyńskiego z 1536 roku we wsi tej mieszkało 8 kmieci^[77], zaś w 1572 roku było ich 9, a poza nimi mieszkało tutaj 2 zagrodników^[44]. W 1593 roku żyło tutaj 9 kmieci, sołtys Walek Zarembecz i 2 zagrodników^[77]. Okres ten był czasem względnej stabilizacji we wsiach ziem pszczyńskich na terenie współczesnych Katowic^[48]. W późniejszych latach liczba mieszkańców Podlesia rosła powoli^[44].

W okresie wojny trzydziestoletniej wielu mężczyzn zginęło w trakcie przemarszu wojsk, a ich synowie byli uprowadzani^[48]. Wykazy z 1629 roku podają, że oprócz kmieci pojawiło się w Podlesiu 23 chałupników^[44]. W 1640 roku żyło tutaj 8 kmieci, 2 zagrodników i 18 chałupników (w tym 3 poddanych sołtysa, cieśla Paweł Podbiał i kowal Wojtek), a także sołtys Witek Zarembiec^[78]. Po zniszczeniach z okresu wojny trzydziestoletniej od połowy XVII wieku nastąpił wzrost demograficzny tych ziem^[48]. Według spisu ludności z 1764 roku w Podlesiu zamieszkiwało wówczas 150 osób, w tym 8 siodłaków, 2 zagrodników, 1 wolny sołtys i 17 chałupników^[79][44].

W XIX wieku przez Podlesie przeszły liczne klęski i kataklizmy, lecz mimo tego wzrastała ogólna liczba ludności. W 1858 roku mieszkało tutaj 731 osób^[44] w 88 domach mieszkalnych (w tym 723 osoby wyznania rzymskokatolickiego, 4 ewangelików i 4 żydów)^[80]. W 1868 (bądź w 1861^[81]) roku w Podlesiu żyło 879 osób^[44] (w tym 7 żydów i 4 ewangelików^[82]), 1871 roku 986 osób (w tym 202 dzieci)^[83], w 1885 roku 1193 osoby^[57] (w tym 17 ewangelików, i 4 żydów) w 130 domach^[84], zaś w 1905 roku 2038 osób w 230 domach^[85].

W 1931 roku na podstawie wyników spisu ludności w gminie Podlesie (wraz z kolonią Böer) mieszkało 4375 osób, w tym 4199 narodowości polskiej oraz 176 narodowości niemieckiej. Pod względem wyznaniowym gmina ta liczyła 4267 katolików, 173 ewangelików i 1 żyda^[86]. W 1933^[66] lub 1934 roku w gminie Podlesie (wraz z kolonią Böer) mieszkało 4349 osób, w tym 165 ewangelików i 4 żydów^[87]. W roku 1970 Podlesie zamieszkiwało 3902 osób i było ono jedną z najgęściej zaludnionych osad podmiejskich (347,6 osób/km²)^[8]. Dziesięć lat później w Podlesiu mieszkały 4172 osoby^[8].

Tereny dzielnicy Podlesie w 1988 roku zamieszkiwało 4348 osób, a tym czasie najwięcej żyło osób w przedziale lat 30–44, 15-29 i 0-14, zaś najmniej przedziale 60 lat i więcej^[88]. Od tego czasu Podlesie jest jedną z trzech dzielnic Katowic (wspólnie z Kostuchną i Zarzeczem), w której notuje się stały wzrost liczby ludności^[89].

W 2005 roku Podlesie liczyło 4941 mieszkańców^[89], zaś dwa lata później, pod koniec 2007 roku 5240 osób, co stanowiło wówczas 1,7% ludności miasta. Dzielnica ta była wówczas najrzadziej po Zarzeczu zaludnioną dzielnicą Katowic. Gęstość zaludnienia dzielnicy w tym czasie wynosiła 633 osób/km² i była niższa od średniej dla całego miasta wynoszącej wówczas 1916 osób/km²^[2]. W tym czasie dominowały grupy osób w wieku 30-44, 15-29 i 45–59 lat, zaś najmniej było w grupie 0–14 lat^[88]. Pod koniec 2013 roku liczba mieszkańców Podlesia wynosiła 5869 osób^[89], w tym 1023 osób w wieku do 14 lat^[90] i 347 osób w wieku powyżej 75 lat^[91].

Według badań sondażowych przeprowadzonych w 2011 roku na grupie 30 mieszkańców dzielnicy, 43,3% ankietowych zadeklarowało narodowość polską, 40,0% narodowość śląską (największy odsetek po Załężu), a 16,7% jednocześnie polską i śląską^[92].

Na poniższym wykresie przedstawiono rozwój demograficzny terenów Podlesia:

Źródła danych: 1764^[81]; 1840^[81]; 1861^[81] (według innego źródła tyle samo osób mieszkało w 1869 roku); 1871^[83]; 1885^[81] (według innego źródła w Podlesiu mieszkało wówczas 1123 osoby^[93]); 1905^[81] (według innego źródła w Podlesiu mieszkało wówczas 1925 osób^[93]); 1970^[8]; 1980^[8]; 1988^[94]; 1997^[95]; 2005 (31 grudnia)^[89]; 2010 (31 grudnia)^[96]; 2015 (31 grudnia)^[76]; 2020 (31 grudnia)^[97].

Dzielnica nr 22 Podlesie jest jedną z 22 dzielnic Katowic, stanowiących jednostki pomocnicze gminy. Została ona powołana na mocy uchwały Rady Miejskiej w Katowicach jako jednostka samorządowa nr 22 Podlesie 1 stycznia 1992 roku^[74]. Według Uchwały nr XLVI/449/97 Rady Miejskiej Katowic z dnia 29 września 1997 roku Podlesie jest statutową dzielnicą^[5] w zespole dzielnic południowych^[2]. Obowiązujący statut dzielnicy został ustanowiony na mocy Uchwały Nr XLI/912/21 Rady Miasta Katowice z 25 listopada 2021 roku. Zgodnie z przepisami statutu, organami dzielnicy jest Rada Dzielnicy oraz Zarząd Dzielnicy. Rada Dzielnicy składa się z 15 radnych wybieranych na pięcioletnią kadencję. Jest ona organem stanowiącym dzielnicy, a do zadań Rady Dzielnicy należy m.in. występowanie do organów miasta Katowice w sprawie wniosków mieszkańców dzielnicy w zakresie jej działania, inicjowanie i organizowanie obchodów okolicznościowych, imprez kulturalnych, sportowych czy rekreacyjnych, opiniowanie inicjatyw lokalnych czy też wnioskowanie w sprawach miasta dotyczących obszaru Podlesia. Zarząd Dzielnicy jest z kolei organem wykonawczym dzielnicy. Przewodniczący Zarządu reprezentuje dzielnicę na zewnątrz, a do zadań Zarządu należy m.in. przyjmowanie wniosków mieszkańców dzielnicy, organizowanie i koordynowanie inicjatyw społecznych, informowanie mieszkańców o sprawach dzielnicy bądź też przygotowywanie projektów uchwał Rady Dzielnicy^[98].

Rada oraz Zarząd Dzielnicy nr 22 Podlesie swoją siedzibę mają w gmachu dawnego Urzędu Gminy Podlesie przy ulicy Uniczowskiej 36. Przewodniczącym Rady Dzielnicy pod koniec 2022 roku był Jacek Szymik-Kozaczko, zaś Przewodniczącą Zarządu Dzielnicy była wówczas Grażyna Honc^[99]. W trakcie kadencji 2014–2018 przedstawiciele Rady i Zarządu brali udział w szeregu spotkań roboczych z władzami miasta Katowice, edukacyjnych i w wydarzeniach kulturalnych odbywających się na terenie dzielnicy. Reprezentowali oni dzielnicę podczas uroczystości miejskich i lokalnych, szkoleniach czy na sesjach Rady Miasta Katowice. Radni w tym czasie uczestniczyli też w kolejnych edycjach katowickiego Budżetu Obywatelskiego i inicjatywach lokalnych^[100].

Historycznie tereny Podlesia w granicach politycznych Śląska znalazły się pod koniec XII lub na początku XIII wieku i początkowo wchodziły prawdopodobnie w skład kasztelanii mikołowskiej, lecz jeszcze w XIII wieku na czoło zaczęła wysuwać się Pszczyna. W 1337 roku tereny dzielnicy wraz z księstwem raciborskim przeszły pod panowanie Mikołaja II z dynastii Przemyślidów opawskich^[101]. W 1375 roku Jan – syn Mikołaja II – przekazał zwierzchnictwo nad okręgami pszczyńskimi i mikołowskimi księciu opolskiemu Władysławowi II, który przed 1386 rokiem oddał Przemyślidom opawskim^[101]. W późniejszych latach ziemia ta przechodziła na różne osoby^[101].

Na początku XVI wieku ziemiami pszczyńskimi zainteresowani byli przedstawiciele dwóch rodów mieszczańskich z Krakowa: Turzonowie i Salomonowie w związku z korzystnymi uwarunkowaniami tych terenów, tj. obecnością rud żelaza, kuźnic i łatwych do eksploatacji terenów leśnych. W 1517 roku Aleksy Thurzon nabył obszar pszczyński od Wacława II, a potem odstąpił w 1525 roku ten teren swojemu bratu Janowi. W 1527 roku tereny te uzyskały status państwa stanowego. W 1548 Jan Turzon sprzedał państwo pszczyńskie biskupowi wrocławskiemu Baltazarowi Promnitzowi i od tego czasu aż do 1763 roku ziemia pszczyńska była pod panowaniem Promnitzów, potem zaś rodu Anhalt-Cöthen^[102]. Spadkobiercami po rodzie Anhaltów był ród Hochbergów; w 1847 roku po śmierci księcia Henryka von Anhalt-Cöthen majątek pszczyński przejął Jan Henryk X Hochberg^[103].

Po 1742 roku, kiedy to tereny dzielnicy Podlesie weszły w skład państwa pruskiego, na Górnym Śląsku utworzono powiaty. Obszary dzielnicy znalazły się w powiecie pszczyńskim^[104]. 1 stycznia 1874 roku na Śląsku ustanowiono nowe jednostki administracyjne, zwane „okręgami urzędowymi” (niem. Amtsbezirk), obejmujących kilka gmin i obszarów dworskich^[104]. W powiecie pszczyńskim utworzono m.in. okręg urzędowy Podlesie (niem. Amtsbezirk Podlesie), w skład którego weszły gminy wiejskie Kamionka, Podlesie i Zarzecze. Pierwszy naczelnik urzędował w Podlesiu^[105]. Jeszcze w tym samym roku w Podlesiu rozpoczął działalność urząd stanu cywilnego^[57]. W 1883 roku naczelnikiem gminy Podlesie został Paweł Jarczyk^[57].

Podlesianie mieli swojego reprezentanta w sejmiku powiatowym – został nim w 1905 roku Robert Jarczyk, późniejszy naczelnik gminy Podlesie w latach 1926–1930^[66], który w 1930 roku został wybrany posłem do Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej^[68].

Budynek Urzędy Gminy Podlesie powstał w 1912 roku przy ulicy Uniczowskiej 36. Gmach ten początkowo określano jako Amstgebäude lub Verwaltungsgebäude (z niem. „budynek urzędowy”) i do 1975 roku pełnił swoją pierwotną funkcję jako siedziba władz administracyjnych. Obecnie budynek ten jest siedzibą m.in. Rady i Zarządu Dzielnicy nr 22 Podlesie^[106].

W 1922 roku przyłączono do Polski m.in. obszar dzisiejszych Katowic wraz z gminami Piotrowice i Podlesie, a niedługo po powstaniu autonomicznego województwa śląskiego przystąpiono do likwidacji obszarów dworskich na jego terenie. W powiecie pszczyńskim nastąpiło to 30 września 1924 roku, a w dniu następnym zlikwidowane obszary dworskie włączono do sąsiednich gmin^[107]. Zlikwidowano m.in. obszar dworski Podlesie^[107]. Z obszaru dworskiego Murcki zaś utworzono nową gminę Murcki z wyjątkiem m.in. parcel z kopalnią węgla kamiennego „Böer” („Boże Dary”) o powierzchni 215,81 ha, którą włączono do gminy Podlesie^[107]. Wraz z nimi włączono także obszar powstałej na początku XX wieku kolonii „Böer” („Boże Dary”), która do tego czasu podlegała bezpośredniej administracji księcia pszczyńskiego^[108]. W 1933 roku gmina Podlesie miała powierzchnią 1216 ha, w tym 60 ha gruntów ornych, 116 ha łąk i 540 ha lasów^[66].

W 1936 roku książę pszczyński Jan Henryk XV Hochberg spotkał się z wojewodą Michałem Grażyńskim celem uregulowania stosunków w państwem polskim, zaś rok później zrzekł się on części swoich terenów; zniesiono także fideikomis pszczyński^[109].

W czasie II wojny światowej niemieckie władze okupacyjne przywróciły nazewnictwo miejscowości według stanu z 1922 roku, pozostawiając nieruszone wszelkie zmiany administracyjne, które nastąpiły do tej pory^[110]. W pierwszych dniach niemieckiej okupacji władzę administracyjną przejęła armia. Na urzędach gmin zawisły flagi ze swastyką, a w Podlesiu zarząd nad gminą objął Hans Kendziora wraz z Teodorem Walterem i Nikodemem Thomasem – miejscowymi członkami Volksbundu. Podlesie w wyniku germanizacji przemianowano na Underwalde^[70] (bądź też były to plany, a ich realizację przewidziano po wojnie^[71]). W październiku 1939 roku władzę na Górnym Śląsku przejęła administracja cywilna^[72], zaś miesiąc później, 15 listopada 1939 roku naczelnikiem gminy został Alfred Maiwald, który przywrócił gminie dawną nazwę Podlesie^[72]. Rozporządzeniem nadprezydenta prowincji śląskiej w dniu 23 kwietnia 1940 roku do gminy Podlesie włączono gminę Zarzecze, zaś samą gminę Podlesie podzielono na trzy części: Podlesie I, Podlesie II (Boże Dary) i Podlesie III (Zarzecze)^[110].

Po objęciu przez polskie władze terenów Górnego Śląska w 1945 roku przywrócono na terenie współczesnych Katowic stan prawny z 1 września 1939 roku, nie uznając przekształceń dokonanych przez niemieckie władze okupacyjne. Podjęto też przygotowania do przekształcenia dotychczasowych wiejskich gmin jednostkowych w gminy zbiorowe dzielące się na gromady, co nastąpiło 1 grudnia 1945 roku. W powiecie pszczyńskim powstała gmina Podlesie, w skład której weszły gromady Podlesie i Zarzecze^[71]. W 1954 roku przeprowadzono w Polsce kolejną reformę administracyjną znoszącą gminy wiejskie, wydzielając gromady wchodzące w skład powiatów^[71]. Od 29 września tego samego roku istniały już tylko gromady wchodzące w skład powiatów^[71]. Do powstałego 1 października 1954 roku powiatu tyskiego włączono na mocy uchwały z 5 października 1954 roku gromadę Podlesie, obejmującą sołectwa Podlesie i Zarzecze^[111].

W dniu 29 lutego 1956 roku dokonano wymiany terenów pomiędzy Kostuchną a Podlesiem^[111].

Z dniem 1 stycznia 1973 roku przywrócono w Polsce zlikwidowane w 1954 roku gminy. W ramach tej reformy powołano w powiecie tyskim gminę wiejską Kostuchna, w której skład weszły sołectwa Podlesie i Zarzecze (sama zaś Kostuchna była osobną gminą miejską). Gmina i miasto Kostuchna zostały włączone do Katowic 27 maja 1975 roku^[112].

W 2002 roku wiceprezydentem Katowic została pochodząca z Podlesia Krystyna Siejna^[113].

Najstarsze pieczęcie Zarzecza, Podlesia i Piotrowic pochodzą z 1723 roku i znane są z Katastru Karolińskiego, zaś kolejne pochodzą z przełomu XVIII i XIX wieku^[114]. Godła Piotrowic i Zarzecza zniknęły z użycia wraz z wycofaniem około 1866 roku mocno już zużytych XVIII-wiecznych tłoków, a w 1864 roku dla miejscowości powiatu pszczyńskiego wprowadzono pieczęcie napisowe^[115]. Mieszkańcy byli przywiązani do symboli lokalnej wspólnoty, a zmiana przynależności państwowej w 1922 roku nie wpłynęła w istotny sposób na kształt graficzny godła^[115]. Kres używania godeł gminnych przyniósł wybuch II wojny światowej – okupacyjne władze niemieckie wycofały polskie tłoki, zastępując je niemieckimi wykonanymi według jedno wzorca^[115].

Godła Podlesia i Zarzecza przekładają nazwy wsi na język obrazu (tzw. „godła mówione”)^[115]. Godło Podlesia przedstawione na pieczęci używanej w latach 1846–1877 przedstawiało drzewo liściaste, a po obydwu jego stronach znajdowały się dwa opadające liście^[116]. Godło to zostało wzbogacone w późniejszych latach o postać myśliwego i warującego obok psa znajdującego się obok rozłożystego drzewa znanego z XVIII-wiecznej pieczęci^[115]. Symbol ten jest dalej używany przez Radę Dzielnicy nr 22 Podlesie^[117], a także przez OSP Katowice-Podlesie^[118].

Podlesie stanowi dzielnicę głównie mieszkaniową z udziałem usług wraz z pozostałościami działalności rolniczej^[119]. W Podlesiu niewielki jest udział gruntów faktycznie użytkowanych rolniczo, a działalność ta istotne znaczenie ma jedynie w południowej części dzielnicy^[16]. Lokale handlowo-usługowe koncentrują się zaś w centrum Podlesia. Obejmuje ono obszar dzielnicy w rejonie ulicy Uniczowskiej (od ulicy Armii Krajowej do ulicy Kaskady) oraz M. Trojoka w rejonie skrzyżowań ulic P. Michałowskiego i J. Malczewskiego^[120]. Działa tutaj m.in.: optyk, apteki, fryzjer i salony kosmetyczne. W tym rejonie funkcjonuje też dyskont sieci Biedronka. Brak jest tutaj natomiast targowiska czy większego centrum handlowego^[121].

Pod koniec 2013 roku w systemie REGON zarejestrowanych było 638 podmiotów gospodarczych z siedzibą na obszarze Podlesia, co stanowiło 1,4% wszystkich podmiotów na terenie Katowic^[122]. Spośród wszystkich podmiotów 614 z nich stanowiły mikrofirmy^[123]. Według stanu na dzień 31 grudnia 2013 roku liczba bezrobotnych wynosiła 116 osób, co stanowiło wówczas 2,0% wszystkich mieszkańców dzielnicy^[124].

Historycznie na obszarze całych Katowic do końca XVIII wieku głównym źródłem utrzymania ludności była gospodarka rolna oraz leśnictwo^[125]. Tutejsze gleby były niskiej wydajności, dlatego uprawiano głównie zboża nie wymagające dobrej gleby, takie jak żyto, owies czy jęczmień^[126]. Wsie w południowej części Katowic, w tym na terenie dzielnicy Podlesie, utrzymywały się znacznym stopniu z gospodarki leśnej. Znajdowały się tu bowiem rozległe lasy, które umożliwiały produkcję węgla drzewnego^[126]. Ponadto chłopi w Podlesiu i Zarzeczu zajmowali się wyrębem drzewa, produkcją smoły i dziegciu, a także hodowlą pszczół^[126].

Pod koniec XVIII wieku na terenie współczesnych Katowic nastąpiła w coraz silniejszym stopniu industrializacja związana z powstawianiem kopalń węgla kamiennego, zaś prawdziwy rozwój przemysłu nastąpił od lat 30. XIX wieku, kiedy to dokonano uwłaszczenia chłopów, dzięki czemu mogli się oni swobodnie przemieszczać i zasilić szeregi robotników przemysłowych^[127]. W 1840 roku w południowych dzielnicach Katowic odsetek rolników wynosił około 85%, a z tej grupy większość osób miała niewielkie gospodarstwa, dlatego też była zmuszona szukać dodatkowych zajęć^[128].

Podlesie w XIX wieku stało się wsią o wysokiej agrokulturze, a chłopi już w 1883 roku zaczęli stosować tutaj nawozy sztuczne^[57]. Mimo rolniczego charakteru Podlesia, rozwój przemysłu na Górnym Śląsku także miał istotny wpływ na rozwój osady^[129]. W latach 70. XIX wieku w Podlesiu powstały pierwsze warsztaty obróbki drewna – tzw. drzyzgarnie^[83], zaś rozwój Podlesia od początku XX wieku związany był z pobliską kopalnią węgla kamiennego „Böer” („Boże Dary”)^[130].

W Podlesiu od 1947 roku działała Spółdzielnia Inwalidów, mająca swoje sklepy i warsztaty, zaś w 1952 roku powstała tutaj Gminna Spółdzielnia „Samopomoc Chłopska”^[8]. Istotna zmiana charakteru Podlesia nastąpiła od czasu transformacji ustrojowej, a dynamiczny proces urbanizacyjny w związku z budownictwem mieszkaniowym zmienił profil funkcjonalny dzielnicy na przełomie XX i XXI wieku z rolniczo-mieszkaniowego na mieszkaniowy z udziałem usług podstawowych^[119].

Zaopatrzenie terenów Podlesia w bieżącą wodę odbywa się przez zbiorniki sieciowe Mikołów i Murcki. Są one zasilane ze stacji uzdatniania wody w Dziećkowicach, Goczałkowicach-Zdroju i Kobiernicach^[131]. Wody te są tłoczone do wspólnego systemu rozrządu Górnośląskiego Przedsiębiorstwa Wodociągów, skąd za pomocą systemu magistral wodociągowych i przyporządkowanej do nich sieci rozdzielczej Katowickich Wodociągów zaopatrywane jest m.in. Podlesie^[132][133]. Wodociągi magistralne ciągną się wzdłuż głównych ulic Podlesia^[134].

Południowe dzielnice Katowic otrzymały podłączenie do sieci wodociągowej najpóźniej, ale jeszcze przed ich włączeniem w granice miasta^[135]. Nastąpiło to po II wojnie światowej^[136]. W Podlesiu pierwszą sieć wodociągową wybudowała w latach 1960–1965 Kopalnia Węgla Kamiennego „Boże Dary” w ramach usuwania szkód górniczych, gdyż studnie mieszkańców przestały się nadawać do eksploatacji z powodu obniżenia poziomu wód gruntowych^[135]. W 1975 roku ówczesny MPWiK Mikołów przekazał katowickiej spółce wodociągowej sieć w Podlesiu, Kostuchnie, Zarzeczu i Murckach^[135].

Eksploatacją sieci kanalizacji sanitarnej i ogólnospławnej w dzielnicy zajmuje się należący do Katowickich Wodociągów^[137] Oddział Eksploatacji Sieci Kanalizacyjnej – Południe^[138], zaś kanalizacją deszczową zarządza Miejski Zarząd Ulic i Mostów w Katowicach^[137]. Południowe dzielnice Katowic, w tym Podlesie, są podłączone do Oczyszczalni Ścieków Podlesie^[137]. Oczyszczalnia ta znajduje się w południowej części dzielnicy, przy ulicy Zaopusta 70. Obsługuje ona dzielnice: Piotrowice-Ochojec, Podlesie, Zarzecze, Kostuchna i Murcki. Eksploratorem obiektu jest spółka Katowickie Wodociągi, zaś właścicielem Katowickie Inwestycje (dawniej Katowicka Infrastruktura Wodociągowo-Kanalizacyjna)^[139]. Jest to oczyszczalna mechaniczno-biologiczna i w czerwcu 2007 roku miała przepustowość na poziomie 22 tys. m²/d. Była wówczas wykorzystywana w 46%^[140]. Odbiornikiem wód opadowych i zrzutowych jest rzeka Mleczna i jej dopływy^[141].

Pierwsza sieć kanalizacyjna w dzielnicy powstała po II wojnie światowej, w 1966 roku^[57]. W 1986 roku w Podlesiu ukończono budowę kolektora 1400 mm, a w latach 1989–1992 oddano do użytku oczyszczalnię ścieków obsługujących zlewnię Mlecznej oraz tereny kolonii Boże Dary^[142]. W latach 2004–2012 nastąpiło skanalizowanie znacznej części niskiej zabudowy tej części miasta^[137], a w tym czasie dzielnica była skanalizowana za pomocą kanalizacji sanitarnej w 80%, zaś w deszczową w 70%^[141].

Zaopatrzenie dzielnicy w energię elektryczną odbywa się poprzez sieć wysokiego napięcia 110 kV, powiązaną z pobliskimi elektrowniami^[143]. Na terenie Podlesia nie ma linii sieci elektroenergetycznej o napięciu większym niż 110 kV^[144]. Elektryfikację Podlesia rozpoczęto w 1924 roku. Na koszt gminy doprowadzono linię elektroenergetyczną łączącą Podlesie z elektrownią w Łaziskach Górnych^[145]. Sieć tę wybudowała wówczas firma Elektrownia Okręgowa Ligota^[146].

Dzielnica zaopatrywana jest w gaz ziemny wysokometanowy GZ-50. System zaopatrzenia Katowic w gaz nie posiada własnych źródeł zasilania i jest dostarczany z układów o charakterze ogólnopolskim^[147]. Źródłem gazu jest m.in. gazociąg Szopienice–Przegędza o średnicy wewnętrznej 350 mm zasilający stacje redukcyjno-pomiarowe dzielnic Kostuchna i Podlesie oraz przy ulicy Tymiankowej^[147].

Podlesie jest poza zasięgiem działania systemów ciepłowniczych miasta Katowice^[148].

Przez Podlesie nie przebiega żadna droga o klasie drogi krajowej ani wojewódzkiej^[4][149]. Do ważniejszych zaś tras w dzielnicy należą następujące ulice:

• ulica Armii Krajowej – jedna z najdłuższych ulic w południowej części Katowic, łącząca ze sobą dzielnice: Ligota-Panewniki, Piotrowice-Ochojec, Kostuchna i Podlesie; o łącznej długości ok. 5,3 km^[150]; w Podlesiu biegnie ona w przybliżeniu równoleżnikowo i w kierunku północnym kieruje się w stronę Kostuchny i dalej do Piotrowic; droga ta na południu, w centrum dzielnicy krzyżuje się z ulicami: Uniczowską, Zaopusta i Saską^[3]; jest to droga powiatowa klasy drogi zbiorczej (Z)^[151],
• ulica Sołtysia – lokalna ulica w Podlesiu, łącząca Podlesie z kolonią Boże Dary w Kostuchnie; biegnie ona równolegle do Malownika i od strony Podlesia zaczyna się przy skrzyżowaniu z ulicą Armii Krajowej^[3]; jest to droga gminna klasy drogi lokalnej (L)^[151],
• ulica Uniczowska – jedna z najważniejszych ulic w dzielnicy Podlesie; ma ona około 1,5 km i łączy Podlesie z Zarzeczem^[58]; droga ta biegnie przez centrum Podlesia i na południowo-wschodnim krańcu krzyżuje się m.in. z ulicą Armii Krajowej, a w dalszym przebiegu przechodzi pod linią kolejową na granicy Podlesia i Zarzecza^[3]: jest to droga powiatowa klasy drogi zbiorczej (Z)^[151].

Drogi w Podlesiu stanowią pozostałość po traktach wiejskich i mają one nieregularny przebieg. Część z nich jest dosyć wąska^[121] i ma niskie parametry jakościowe (w tym brak utwardzenia)^[152].

Podlesie nie ma bezpośredniego połączenia z centrum Katowic. Do centralnych dzielnic miasta prowadzi ulica Armii Krajowej i dalej DK81 (ulica T. Kościuszki) lub ciąg ulic Armii Krajowej – Szarych Szeregów – P. Kołodzieja i dalej DK86^[152]. Oddalenie dzielnicy od dużych szlaków komunikacyjnych Katowic^[152] powoduje wydłużony dojazdu do ścisłego centrum miasta^[152]. W transporcie indywidualnym w 2008 roku do najbardziej obciążonych ruchem dróg Podlesia należały ulice: Armii Krajowej, Uniczowska, K. Stabika i Słonecznikowa^[153], zaś w sieci miejskiego transportu zbiorowego najbardziej obciążona była w tym czasie ulica Armii Krajowej^[154].

Przez Podlesie przechodzą następujące linie kolejowe:

• linia kolejowa nr 139 Katowice – Katowice Podlesie – Zwardoń; linia magistralna znaczenia państwowego; zelektryfikowana i dwutorowa, na której prowadzony jest ruch pasażerski i towarowy^[155]; przez teren dzielnicy biegnie ona południkowo pomiędzy Rowem Granicznym a Mleczną, stanowiąc na tym odcinku jednocześnie część zachodniej granicy Podlesia i Zarzecza; po przekroczeniu Mlecznej skręca ona na południowy wschód, łącząc się z linią kolejową nr 142^[156],
• linia kolejowa nr 142 Katowice Ligota – Katowice Kostuchna – Tychy; linia pierwszorzędna znaczenia lokalnego^[155]; jednotorowa i zelektryfikowana, na której odbywa się wyłącznie ruch towarowy; wkracza ona do dzielnicy Podlesie w rejonie Dąbrowy od strony Kostuchny, po czym biegnie na południowy zachód w kierunku Tychów, przecinając rzekę Mleczną, a dalej ulicę Zaopusta^[157].

Przy ulicy Uniczowskiej na granicy Podlesia i Zarzecza położony jest przystanek osobowy Katowice Podlesie. Wyposażony jest on w dwa perony jednokrawędziowe i wiaty siedziskowe^[158]. Na przystanku tym według rozkładu ważnego w okresie od 11 grudnia 2022 roku do 11 marca 2023 roku zatrzymywały się wyłącznie pociągi spółki Koleje Śląskie. Głównymi kierunkami połączeń w tym czasie były stacje i przystanki: Częstochowa, Dąbrowa Górnicza Ząbkowice, Katowice, Tychy Lodowisko, Zwardoń i Żywiec^[159].

Historycznie przez Podlesie została najpierw poprowadzona linia Kolei Prawego Brzegu Odry. Już w 1857 roku książę pszczyński zlecił wytyczenie linii kolejowej z Murcek przez Pszczynę do Dziedzic celem połączenia swych kopalń z siecią kolei austriackich^[160]. Całość robót budowlanych została poprowadzona przez inżynierów kolei opolsko-tarnogórskiej, którzy w nowej linii widzieli szanse na całkowitą niezależność prywatnego przedsięwzięcia od Kolei Górnośląskiej. W dniu 13 listopada 1865 roku otrzymano koncesję na budowę całej linii kolejowej z Wrocławia do Dziedzic. Rok później rozpoczęto prace budowlane od strony Wrocławia, a odcinek od Szopienic do Dziedzic został zainaugurowany 24 czerwca 1870 roku^[56].

Druga zaś linia kolejowa, na której znajduje się przystanek Katowice Podlesie, powstała w ramach rozbudowy sieci kolejowej na terenie ówczesnych Prus. W dniu 2 listopada 1912 roku oddano do użytku trasę kolejową Ligota – Podlesie – Tychy, a linia ta znacznie skróciła drogę z Katowic w kierunku Pszczyny^[56]. Jeszcze w tym samym roku w Podlesiu uruchomiono bocznicę towarową ze względu na rozwijający się wówczas w okolicy przemysł drzewny oraz umożliwienie dostaw dla przemysłu ciężkiego^[161]. Przystanek Podlesie (późniejsze Katowice Podlesie) otwarto dopiero w 1927 roku^[162]. W czasie II wojny światowej w celach militarnych powstał drugi tor na trasie kolejowej Katowice Ligota – Tychy^[162], a wycofujące się wojska niemieckie w 1945 roku zniszczyły budynek dworcowy na przystanku Podlesie^[162]. W dniu 4 marca 1961 roku zelektryfikowano linię kolejową Katowice Ligota – Tychy^[163].

W 1918 roku książę pszczyński zarządził o budowie nowej kopalni w Gniotku. Po rozpoznaniu złoża rozpoczęto inwestycje przygotowawcze, a także m.in. wybudowano dwa betonowe mosty kolejowe w lesie Gniotek, z czego jeden z nich nazwano później „Cygańskim Mostem”^[164].

Sieć infrastruktury rowerowej na terenie Podlesia jest rozwinięta w ograniczonym stopniu. Wydzielone trasy dla rowerów ciągną się wzdłuż ulic: Armii Krajowej (obustronna droga dla rowerów z nawierzchni asfaltowej, częściowo jako ciąg pieszo-rowerowy), Zaopusta (w rejonie mostu nad Mleczną; droga dla rowerów oraz chodniki z dopuszczalnym ruchem rowerów), Uniczowskiej (odcinek pomiędzy skrzyżowaniem z ulicą M. Trojoka a ulicą Hortensji; chodnik z dopuszczonym ruchem rowerowym o nawierzchni asfaltowej po północnej stronie ulicy) i Kryształowej (chodnik z dopuszczonym ruchem rowerowym o nawierzchni asfaltowej po zachodniej stronie ulicy)^[165].

W ramach projektu „Rowerem po Śląsku” wydzielono na terenie miasta szlaki rowerowe, z czego na obszarze dzielnicy Podlesie przecinają się następujące z nich^[166]:

• nr 1 Śródmieście (pomnik Powstańców Śląskich) – Osiedle Paderewskiego-Muchowiec – Piotrowice-Ochojec – Kostuchna – Podlesie (lasy w Podlesiu – ul. Saska – ul. Zaopusta – rejon Oczyszczalni Ścieków Podlesie) – granica z Tychami^[167].

W Podlesiu funkcjonuje również część sieci wypożyczalni rowerów miejskich – Metrorower, który zastąpił City by bike^[168]. W marcu 2024 roku znajdowały się tutaj trzy stacje: 27080 (ul. Uniczowska), 27172 (ul. Zaopusta) i 27360 (ul. Sołtysia)^[169].

Organizatorem miejskiego transportu zbiorowego na terenie Podlesia jest Zarząd Transportu Metropolitalnego (ZTM), który przejął obowiązki od poprzednich organizatorów 1 stycznia 2019 roku^[170]. Transport zbiorowy w granicach dzielnicy realizowany jest wyłącznie formie połączeń autobusowych, których głównym operatorem jest PKM Katowice^[171].

Na terenie dzielnicy Podlesie, według stanu z końca 2022 roku, znajduje się 8 przystanków: Podlesie Kaczeńców, Podlesie Mleczna [nż], Podlesie Niezapominajek [nż], Podlesie Oczyszczalnia, Podlesie Poczta, Podlesie Strzelnica, Podlesie Tarninowa [nż] i Podlesie Uniczowska. Na przystanku Podlesie Uniczowska w tym czasie zatrzymywały się autobusy 4 linii (w tym jednej nocnej). Łączyły one wówczas tę część dzielnicy z sąsiednimi dzielnicami, a także z katowickim Śródmieściem, Ligotą-Panewnikami, Brynowem, Giszowcem, Janowem-Nikiszowcem, Szopienicami-Burowcem oraz sąsiednim Mikołowem^[172].

Podlesie jako dzielnica o funkcji mieszkaniowej zabudowana jest głównie domami jednorodzinnymi, wolnostojącymi, szeregowymi i bliźniaczymi^[130], z czego zabudowa centrum Podlesia w rejonie ulicy Uniczowskiej pochodzi głównie z pierwszego ćwierćwiecza XX wieku^[57].

Ostateczny układ urbanistyczny Podlesia wykształcił się prawdopodobnie w drugiej połowie XVIII wieku, gdy osada ta uformowała się jako ulicówka. Obecna ulica Uniczowska była główną drogą we wsi, zaś boczne ścieżki od głównej drogi (dzisiejsze ulice Saska i Zaopusta) biegły do młyna nad Mleczną^[58]. W tym czasie układ morfologiczny Podlesia charakteryzował się obecnością zwartej zabudowy wiejskiej. Wokół wsi były pola uprawne, zaś pozostała część była zalesiona. Na rzekach zaś znajdowały się liczne stawy (tzw. „rybniki”)^[173].

W XVIII wieku na terenie współczesnych Katowic dominowała zabudowa drewniana w formie zrębowych chat i budynków gospodarczych^[174]. Drewniana zabudowa zaczęła ustępować murowanej przede wszystkim od połowy XIX wieku, po wprowadzeniu w życie administracyjnego zakazu budowy z drewna celem lepszej ochrony przeciwpożarowej. Murowano tutaj przede wszystkim z cegły^[174], zaś w rejonie Piotrowic i Podlesia używano do budowy także kamienia wapiennego jako budulca uzupełniającego^[174]. Podlesie po pożarze z 1806 roku stało się pierwszą i jedyną wówczas murowaną wsią w powiecie pszczyńskim^[44]. Domy na wiejskich terenach Ochojca, Piotrowic, Podlesia, Kostuchny i Zarzecza na początku XX wieku i w latach międzywojennych dysponowały skromną liczbą pomieszczeń – najczęściej posiadały sień, kuchnię i izbę (czasem dwie)^[175].

Przed 1808 rokiem w Dąbrowie przy obecnej ulicy Saskiej wzniesiono kapliczkę jako wotum przebłagalne po burzy gradowej, która przeszła przez Podlesie w 1800 roku. Budynek ten powstał na planie kwadratu i został pokryty gontem, a ściany miał pobielone. Kapliczka ta została rozebrana w 1942 roku z nakazu administracji niemieckiej^[176].

W Podlesiu w pierwszej połowie XIX wieku przy obecnej ulicy Armii Krajowej, zwanej wówczas Chaussee nach Petrowitz (niem. „droga do Piotrowic”) mieściło się zaledwie kilka obiektów^[150]. Od drugiej połowy XIX wieku nowa zabudowa zaczęła powstawać wzdłuż obecnej ulicy AK pomiędzy Piotrowicami, Kostuchną i Podlesiem. Budowano wówczas niewielkie domy mieszkalne dla robotników kopalń i hut oraz nowe murowane domy chłopskie^[150]. Mapa z 1860 roku ukazuje bardzo gęstą zabudowę wzdłuż głównej podleskiej drogi po obydwu jej stronach, na odcinku od ulicy Zaopusta do ulicy Kaskady^[58]. W 1858 roku we wsi znajdowało się 88 domów mieszkalnych^[44], w 1868 roku było ich 89, a w 1885 roku 130^[57].

Do najstarszych budynków w Podlesiu, powstałych przed XX wiekiem, należą pojedyncze obiekty w różnych częściach dzielnicy, m.in. położone przy ulicy Uniczowskiej 7 i 45, ul. M. Trojoka 21 i 27, ul. J.P. Norblina 3 i 12, ul. Chabrowej 8, ul. Saskiej 43 i ul. Zaopusta 27^[177]. Zabudowa z lat 1900–1922 koncentruje się głównie w centrum Podlesia (rejon ulic Uniczowskiej i Trojoka), a także w innych miejscach dzielnicy^[177].

W 1912 roku powstał gmach Urzędu Gminy Podlesie przy obecnej ulicy Uniczowskiej 36^[58], zaś w latach 1920–1921 trwała budowa kościoła pw. Matki Bożej Częstochowskiej^[57].

W latach 1922–1945 następowała ekspansja osadnictwa wiejskiego poza istniejące wówczas wsie w obecnej południowej części Katowic. Powstawała zwarta zabudowa pomiędzy Kostuchną a Podlesiem w rejonie ulic Armii Krajowej i Sołtysiej, a stopniowo wkraczała także zabudowa rozproszona pomiędzy Piotrowicami, Zarzeczem, Podlesiem a Kostuchną^[178].

W 1926 roku oddano do użytku położony naprzeciwko podleskiego ratusza gmach domu towarowego^[57] przy ulicy Uniczowskiej 25. Jest on obiektem dwukondygnacyjnym z poddaszem użytkowym i został wzniesiony w stylu modernistycznym, zaś nad wejściem głównym ulokowano na nim taras. Pierwotnie służył on jako duży dom handlowo-usługowy, a obecnie mieszczą się w nim lokale usługowe^[179].

W latach 1945–1989, a także w późniejszym okresie następowała dalsza ekspansja osadnictwa pomiędzy Kostuchną, Podlesiem a Zarzeczem. Trwały również procesy zagęszczenia zabudowy tych trzech dzielnic^[178].

Po 1989 roku w architekturze i urbanistyce wszystkich południowych dzielnic Katowic zaznacza się trend budowy nowej zabudowy mieszkaniowej, głównie domów jednorodzinnych i szeregowych oraz osiedli mieszanych. Powstaje tutaj najwięcej deweloperskich osiedli mieszkaniowych w Katowicach. Nowa zabudowa harmonizuje z dotychczasową zabudową dzielnicy zwłaszcza pod względem wysokości zabudowy^[75]. Wraz z rozwojem osadnictwa w południowych dzielnicach Katowic widoczny jest także niedorozwój dróg w stosunku do rozwijającego się tutaj budownictwa mieszkaniowego^[180]. Dodatkowo lokalizacja wielu osiedli na południu, na niezagospodarowanych dotychczas terenach, wymusza stawianie obiektów usługowo-handlowych, kulturalnych i rozrywkowych^[181].

W latach 1989–2011 w granicach dzielnicy Podlesie powstały m.in. następujące inwestycje mieszkaniowe:

• ul. Bukszpanowa i Stabika (na granicy Podlesia i Kostuchny) – zespół 12 domów jednorodzinnych w zabudowie bliźniaczej, 4 domów bliźniaczych i 10 domów czterorodzinnych; inwestor: Dombud^[182],
• Dolina Nagietek (ul. Nagietek) – osiedle zamknięte, składające się z 18 wolnostojących domów jednorodzinnych; inwestor: Jamar^[183],
• ul. Pomorskiego i Rolnicza – zespół 15 i 18 domów jednorodzinnych; inwestor: PRB Jacol^[183],
• Domy we Wrzosach (ul. Rolnicza) – zespół 4 domów bliźniaczych i 1 dom wolnostojący^[183],
• ul. Zaopusta – osiedle zamknięte, składające się z 34 domów jednorodzinnych szeregowych; inwestor: Muwen^[183],
• Osiedle Konwaliowe (ul. Konwalii) – zespół 10 domów jednorodzinnych; inwestor: Olimp developer^[183],
• Konwaliowa Dolina (ul. Sołtysia i Armii Krajowej) – bliźniacze domy jednorodzinne i budynek dziesięciorodzinny; inwestor: Olimp developer^[184].

Znaczne dogęszczenie zabudowy na przełomie XX i XX wieku nastąpiło m.in. w rejonie ulic: Armii Krajowej, Okrąglicy, Sołtysiej, Strzelnicy, J. Malczewskiego, Mieczyków, Storczyków, P. Norblina i Saskiej^[185]. Proces ten nastąpił także w Zaopuście, w rejonie ulic: Zaopusta, Niezapominajek i Rolniczej^[152], a także w Kopaninach w rejonie ulic: Kaskady, Nagietek, R. Pomorskiego, Sumów i Piwonii^[152].

• Dąbrowa – dawny przysiółek Podlesia, położony w rejonie ulicy Saskiej, przy linii kolejowej nr 142; składa się z jednolitej zabudowy jednorodzinnej^[50],
• Kopaniny – dawny przysiółek Podlesia, położony w rejonie ulic R. Pomorskiego i Rolniczej^[55],
• Zaopusta – dawny przysiółek Podlesia, położony w rejonie ulic Zaopusta, Niezapominajek, A. Świdra i Mlecznej; w południowej części osady znajduje się zabudowa nielicznych gospodarstw rolnych^[49].

Jedynym obiektem wpisanym do rejestru zabytków nieruchomych znajdującym się na terenie Podlesia jest kamienny most nad rzeką Mleczną z końca XIX wieku, znajdujący się przy ulicy Zaopusta^[186]. Jest to najstarszy czynny most na terenie województwa śląskiego, na którym do lat 90. XX wieku odbywał się także ruch kołowy. Ma on dwa przęsła i łukową konstrukcję^[187]. Został wpisany do rejestru zabytków 20 lutego 1984 roku pod numerem A/1321/84^[186] (obecnie w rejestrze zabytków województwa śląskiego pod numerem A/1321/23^[188]).

Na obszarze Podlesia znajdują się następujące obiekty objęte ochroną na podstawie ustaleń miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego:

• budynek kolejowy (ul. Saska 43)^[189],
• budynek plebanii (ul. P. Michałowskiego 9) z lat 1920–1921^[189],
• budynek szkoły (ul. M. Trojoka 11) z 1905 roku^[189],
• dawny pawilon handlowy (ul. Uniczowska 1) powstały po 1900 roku^[189],
• domy (ul. P. Michałowskiego 12 i 36; ul. R. Pomorskiego 8; ul. Armii Krajowej 390, 392 i 394; ul. M. Trojoka 4, 5 i 9; ul. Kaskady 15 i 39; ul. Zaopusta 16 i 21; ul. Uniczowska 11, 25, 26, 48, 54 i 70; ul. Niezapominajek 1, 6, 7, 9 i 12; ul. Saska 2 i 5; ul. Sołtysia 51 i 61; ul. Mleczna 9; ul. Dąbrowa 19; ul. Słonecznikowa 65; ul. Stabika 89; ul. Podleśna 9)^[189],
• figury przydrożne (ul. Uniczowska 26 i 42; ul. Kaskady 46)^[189],
• hale fabryczne (ul. Armii Krajowej 496; ul. Uniczowska 13)^[189],
• kaplica i fragment ogrodzenia cmentarza (ul. P. Michałowskiego) z 1925 roku^[189],
• kościół Matki Bożej Częstochowskiej (ul. P. Michałowskiego) z lat 1920–1921^[189],
• krzyż przydrożny (ul. Uniczowska / ul. Saska) z około 1930 roku^[189].

Na terenie Podlesia występują następujące strefy ochrony konserwatorskiej bądź obszary postulowane do ochrony:

• historyczne centrum wsi ze szkołą i kościołem – zabudowa z XIX i XX wieku^[190],
• cmentarz z kaplicą – układ i zieleń nekropolii^[190].

W Podlesiu znajdują się następujące miejsca pamięci i pomniki:

• grób zbiorowy wojenny 37 Polaków rozstrzelonych przez Niemców w lesie w Zarzeczu 17 września 1939 roku oraz grób zbiorowy wojenny 13 mieszkańców byłej gminy Podlesie zamordowanych w czasie okupacji w różnych obozach koncentracyjnych (cmentarz parafialny przy ul. P. Michałowskiego)^[191],
• tablica pamiątkowa obchodów 750-lecia Podlesia Śląskiego z 1988 roku oraz tablica poświęcona Robertowi Jarczykowi (obie na fasadzie dawnego ratusza gminy Podlesie przy ul. Uniczowskiej 36)^[179],
• wotum wdzięczności za odzyskaną wolność wraz z tablicą upamiętniającą 85. rocznicę wzniesienia kościoła Matki Bożej Częstochowskiej (ul. P. Michałowskiego)^[192].

W Podlesiu duży udział stanowią tereny zabudowy mieszkaniowej, które stanowią ponad 100 ha powierzchni dzielnicy^[193]. Podlesie jest także jedną z dwóch południowych dzielnic Katowic (wraz z Zarzeczem), w których tereny rolne zajmują ponad 100 ha powierzchni^[194]. Stosunkowo niewielki jest tutaj udział terenów komunikacji (głównie dróg)^[194].

Udział powierzchni zabudowanej w powierzchni terenów dzielnicy Podlesie w 2007 roku wynosił 14% (najmniejszy odsetek spośród wszystkich dzielnic Katowic), wskaźnik intensywności zabudowy netto sięgał poziomu 0,23, zaś średnia liczba kondygnacji wynosiła wówczas 1,64^[195].

W Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego miasta Katowice miasto podzielono na jednostki urbanistyczne, w tym jednostkę Podlesie obejmującą obszar całej dzielnicy^[196]. Powierzchnia jednostki wynosi 897,27 ha i pod względem stanu faktycznego struktury użytkowania terenu w 2008 roku przeważały tereny zabudowy mieszkaniowej jednorodzinnej (187,55 ha), wolnych terenów budowlanych (156,01 ha), terenów rolnych (106,93 ha), terenów zieleni nieurządzonej (109,07 ha) i lasów (246,06 ha). Najmniej było zaś terenów zabudowy mieszkaniowej wielorodzinnej (0,60 ha), terenów usług (4,55 ha), terenów zieleni urządzonej (4,18 ha) i nieużytków (1,98 ha)^[197].

W lipcu 2009 roku 32,08% powierzchni jednostki urbanistycznej Podlesie było objęte miejscowymi planami zagospodarowania przestrzennego^[198].

Według stanu z końca 2022 roku na terenie Podlesia znajdują się następujące placówki oświatowo-wychowawcze:

• Żłobek „Tęczowa Akademia Brzdąca” (ul. Uniczowska 28)^[199],
• Miejskie Przedszkole nr 71 w Katowicach (ul. P. Michałowskiego 3)^[200],
• Szkoła Podstawowa Nr 21 z Oddziałami Integracyjnymi im. Karola Miarki w Katowicach (ul. J. Malczewskiego 1)^[201],
• Szkoła Podstawowa „EduHub” (ul. Mieczyków 14)^[202].

Historyczne początki działalności edukacyjnej w Podlesiu sięgają XVIII wieku. Wówczas to w wyniku reformy szkolnej z 1765 roku do szkoły w Mikołowie przydzielono m.in. wsie Piotrowice, Zarzecze i Podlesie^[127]. Bezpośrednio przed wybudowaniem podleskiej szkoły dzieci z Podlesia i Zarzecza uczęszczały do szkoły w Piotrowicach lub Mikołowie. Pierwszy budynek szkoły w Podlesiu otwarto w 1826 roku. Do tego momentu nauczanie odbywało się od dwóch lat, ale w warunkach domowych, zaś nowy budynek otwarto dzięki pomocy finansowej rządu pruskiego i księcia pszczyńskiego. Pierwszym nominowanym nauczycielem podleskiej szkoły został Kajetan Jarosz^[203]. W 1872 roku z uwagi na wzrost liczby mieszkańców wsi wybudowano drugi czteroklasowy budynek szkoły. Kilka lat później dobudowano także mieszkania dla nauczycieli^[83]. W 1905 roku w Podlesiu otwarto nowy, murowany budynek szkolny^[85].

Polska szkoła w Podlesiu została zainaugurowana 5 września 1922 roku, a pierwszym kierownikiem placówki został Marcin Trojok, który był także zasłużonym działaczem oświatowym^[59]. W Podlesiu działała w tym czasie także ochronka kierowana przez pochodzącą z Podlesia Monikę Błazanek^[59]. Dnia 1 lipca 1935 roku w Podlesiu otwarto nowe przedszkole dla 120 dzieci prowadzone przez Zofię Kadułczkówną^[204].

W czasie II wojny światowej, po dokonaniu reorganizacji szkolnictwa, w lutym 1940 roku rozpoczęto nauczanie uczniów w języku niemieckim^[205]. Po zakończeniu działań wojennych w Podlesiu rok szkolny rozpoczęto 19 marca 1945 roku mszą świętą dla dzieci z Podlesia i Zarzecza. Kierownikiem podleskiej szkoły został ponownie Marcin Trojok, a naukę rozpoczęło w niej 480 uczniów^[206]. 25 września 1959 roku w Podlesiu położono kamień węgielny i wmurowano akt erekcyjny pod budowę nowego budynku szkoły^[207]. Jego otwarcie nastąpiło 10 września 1962 roku w Podlesiu^[208] – była to jedna z tzw. „tysiąclatek”^[8]. Od 1961 roku w Szkole Podstawowej w Podlesiu pracował Bolesław Holecki – wieloletni nauczyciel i wicedyrektor podleskiej szkoły, popularyzator i działacz szachowy oraz mistrz pszczelarski^[209].

Uczniowie Szkoły Podstawowej Nr 21 z Oddziałami Integracyjnymi im. Karola Miarki w Katowicach uczą się w dwóch budynkach: w tzw. „starej szkole” z 1905 roku oraz w nowym budynku z 1962 roku, rozbudowanym w 2013 roku. Szkoła wyposażona jest w boiska do piłki nożnej, siatkówki, koszykówki, pracownie komputerowe, bibliotekę, pracownię językową, świetlicę i stołówkę^[121].

W Podlesiu nie ma komisariatu Policji, a dzielnica ta jest w zasięgu działania położonego nieopodal w Piotrowicach-Ochojcu przy ulicy Policyjnej 7 Komisariatu IV Policji w Katowicach^[210]. Podlesie w 2007 roku należało do najbezpieczniejszych dzielnic Katowic; współczynnik przestępczości w tym czasie wynosił 1,01 przestępstw na 100 mieszkańców dzielnicy (średnia dla całych Katowic w tym czasie to 3,08). Wskaźnik ten był wyższy niż w 2004 roku, kiedy to wynosił 0,92 przestępstw na 100 mieszkańców^[211]. W 2013 roku w Podlesiu doszło do 62 przestępstw, co stanowiło wówczas 1,1 aktów na 100 mieszkańców dzielnicy^[212]. W 2011 roku 86,6% ankietowanych mieszkańców dzielnicy zadeklarowało, że czuje się bezpiecznie w swojej okolicy, a 13,4% było przeciwnego zdania^[213].

W latach 2004–2007 roku w Podlesiu dochodziło corocznie średnio do jednego wypadku komunikacyjnego^[211].

Przy ulicy Uniczowskiej 64 siedzibę ma Ochotnicza Straż Pożarna Katowice-Podlesie^[214]. Pierwotnie zaś pomocy w pożarach udzielały straże pożarne z Piotrowic i Mikołowa^[215], a pierwsza remiza strażacka w Podlesiu powstała około 1880 roku jako drewniana szopa z wieżyczką. Nową wybudowano przy ulicy Uniczowskiej 64 w 1934 roku. Ze względu na zły stan techniczny budynku został on w 2005 roku wyburzony^[106], zaś w latach 2006–2007 w tym samym miejscu wzniesiono nowoczesny budynek Ochotniczej Straży Pożarnej Katowice-Podlesie. Wybudowano wówczas piętrowy obiekt z wieżą i miejscem na wóz strażacki, a także zagospodarowano teren wokół remizy^[58].

W marcu^[8] lub kwietniu 1945 roku do Podlesia przybył z Krakowa lekarz Jerzy Ryżewski^[216], który otworzył tutaj pierwszą wiejską przychodnię lekarską w powiecie pszczyńskim^[8]. Gmina zorganizowała mu gabinet lekarski w domu Jarczyka, naprzeciwko budynku Urzędy Gminy^[216]. Na początku lat 70. XX wieku przy ulicy Uniczowskiej 6 wybudowano Miejski Ośrodek Zdrowia. W 2007 roku przychodnię zlikwidowano, a na jej bazie powstał niepubliczny zakład opieki zdrowotnej^[58] – według stanu z końca 2022 roku działa w nim przychodnia VITA LONGA, zapewniająca podstawową opiekę zdrowotną, w tym lekarza rodzinnego, stomatologa, ginekologa, neurologa, kardiologa czy ortopedy^[121].

Zorganizowana działalność kulturalna w Podlesiu zaczęła się rozwijać na początku XX wieku. W 1907 roku założono tutaj koło Śpiewaków Śląskich, a w późniejszym okresie chór „Harmonia”^[59]. W latach 1913–1922 działał tutaj chór „Jedność”^[217] – Lech Szaraniec zaś wskazuje, że chór ten powstał w 1923 roku^[66]. W 1926 roku w Podlesiu powołano kościelny chór męski liczący 32 członków, którego prezesem został J. Huj (Holecki), a dyrygentem A. Wodniok^[67]. Dnia 1 września 1945 roku w Podlesiu w dawnym budynku rogatki utworzono Dom Kultury^[216], a przy nim w 1948 roku powstała biblioteka publiczna z czytelnią. Zakup książek do nowej placówki sfinansowała gmina Podlesie^[218].

W 1984 roku został założony zespół „Podlesianki” kultywujący dawne tradycje. Ruch ten prócz działań teatralnych poszczególnych grup amatorskich prowadzi m.in. akcje edukacyjne^[219].

Uchwałą Rady Miasta Katowice w 2000 roku został założony Miejski Dom Kultury „Południe” w Katowicach^[220]. Uroczyste zaś otwarcie Filii „Podlesie” MDK „Południe” w Katowicach odbyło się 12 lutego 2004 roku, a dokonał tego prezydent Katowic Piotr Uszok oraz wiceprezydent miasta Krystyna Siejna^[221]. Siedziba filii mieści się przy ulicy Sołtysiej 25, w sąsiedztwie stadionu Podlesianki Katowice. Filia ta organizuje wszelkiego typu zajęcia kulturalne dla osób w różnych grupach wiekowych. W sezonie 2022/2023 odbywały się tutaj: zajęcia plastyczne, treningi karate, gimnastyka dla seniorów i kobiet, nauka gry na pianinie i treningi umiejętności społecznych. Siedzibę miał tu też zespół taneczny „Endorfina”^[222].

W budynku dawnego podleskiego ratusza przy ulicy Uniczowskiej 36 siedzibę ma Filia nr 28 Miejskiej Biblioteki Publicznej w Katowicach. Filia ta prócz wypożyczalni dla dzieci i dorosłych organizuje lekcje biblioteczne, warsztaty komputerowe dla dorosłych, konwersatoria z języka angielskiego oraz akcje „Lato z Książką” i „Ferie z Książką”^[223].

W Podlesiu siedzibę mają następujące wspólnoty religijne:

• Rzymskokatolicka parafia Matki Bożej Częstochowskiej (ul. P. Michałowskiego 9)^[224],
• Ruch Williama Branhama – Zbór Ewangelii Łaski (ul. Sołtysia 94)^[225][226].

Pierwotnie rzymskokatoliccy wierni z Podlesia przynależeli do diecezji krakowskiej, do mikołowskiej parafii będącej częścią dekanatu pszczyńskiego od połowy XIV wieku^[227]. Powstała w 1222 roku parafia św. Wojciecha w Mikołowie obejmowała wiernych m.in. z terenów Podlesia, Piotrowic, Panewnik, Ligoty i Zarzecza^[228].

W styczniu 1920 roku mieszkańcy Podlesia rozpoczęli starania o budowie własnej świątyni^[228] – w dniu 6 stycznia związał się Komitet Budowy Kościoła na zebraniu gminnym zwołanym przez ławnika Józefa Huja (Holeckiego)^[229]. Podleską parafię erygowano 1 sierpnia 1925 roku na mocy dekretu biskupa katowickiego ks. Augusta Hlonda i obejmowała mieszkańców gminy Podlesie bez kolonii Böer (Boże Dary)^[228]. Ostatnim proboszczem mikołowskim będącym duszpasterzem podlesian w czasie budowy podleskiego kościoła, do czasu utworzenia samodzielnej kuracji, był ks. Paul Dworski, sprawujący ten urząd od 1 marca 1905 roku^[229].

Podleski kościół wybudowali w czynie społecznym mieszkańcy osady. Jest on świątynią wotywną jako dziękczynienie za przyłączenie Podlesia do Polski^[57]. Wewnątrz świątyni, w ołtarzu głównym znajduje się kopia obrazu Matki Boskiej Częstochowskiej, wykonana w 1920 roku przez Bolesława Rutkowskiego^[57].

W Podlesiu przy ulicy P. Michałowskiego znajduje się cmentarz rzymskokatolicki Matki Bożej Częstochowskiej o powierzchni 1,0 ha^[230]. Cmentarz ten powstał w 1922 roku, gdy ks. Wientzek zakupił od Józefa Masnego z Zarzecza działkę o powierzchni 0,813 ha. Zgodę na grzebanie zmarłych na cmentarzu wydano 21 czerwca 1922 roku. Postawiono na nim krzyż drewniany z cynkowym krucyfiksem^[231].

W 1932 roku w Podlesiu założono jedyny wówczas w Polsce cmentarz komunalny^[66]; był to prywatny cmentarz wybudowany przez naczelnika gminy Roberta Jarczyka. Przez lata nikt nie chciał być pochowanym na tym cmentarzu, a stała na nim jedynie wybudowana dla rodziny naczelnika kaplica. Pozostała ona pusta, gdyż Jarczyka ostatecznie pochowano w Mikołowie. Po II wojnie światowej cmentarz upaństwowiono, a w październiku 2000 roku połączono dwie sąsiadujące ze sobą nekropolie^[231].

Pierwsza polską organizacją kultury fizycznej w Podlesiu było Towarzystwo Gimnastyczne „Sokół” Podlesie. Gniazdo to założono 1 czerwca 1919 roku i realizowano w nim klasyczny program polskiego ruchu gimnastycznego. W 1919 roku skupiało łącznie 32 członków. Początkowo organizacja ta działała prężnie, lecz w 1931 roku została ona skreślona z Okręgu Mikołowskiego Dzielnicy Śląskiej Związku Towarzystw Gimnastycznych „Sokół” w Polsce^[232].

W 1938 roku Izydor Żemła wraz z Maksymilianem Jaworskim i Maciejem Jargoniem^[233] założyli Klub Sportowy Podlesianka „38” Podlesie. Powstał on w wyniku scalenia działalności sportowej zantagonizowanych organizacji społecznych Katolickiego Stowarzyszenia Młodzieży Męskiej i Oddziału Związku Strzeleckiego w Podlesiu. Klub ten reaktywowano w 1945 roku pod patronatem Związku Samopomocy Chłopskiej. W 1955 roku klub był rewelacją ligi śląskiej w piłce nożnej i Podlesianka grała wówczas o awans do II ligi. W 1965 roku liczył on 156 członków, a od 1973 roku klub działa pod aktualną nazwą. W Ludowo-Górniczym Klubie Sportowym 38 Podlesianka Katowice prowadzona jest sekcja piłki nożnej, a w przeszłości także prowadzono sekcje: biegów na orientację, kolarstwa, siatkówki, szachów i tenisa stołowego^[234]. Stadion klubu LGKS 38 Podlesianka Katowice znajduje się przy ulicy Sołtysiej 25^[235] i ma widownię na 1000 osób. Ponadto klub prowadzi zajęcia dla najmłodszych, a także udostępnia boiska do piłki nożnej i piłki ręcznej^[121].

Przy MDK „Południe” w Katowicach w 2009 roku został założony jednosekcyjny, szachowy klub UKS 21 Podlesie. Jest on członkiem Śląskiego Związku Szachowego i Polskiego Związku Szachowego. W 2010 roku liczył on 60 członków. Rok później Szymon Walter zdobył I miejsce w Mistrzostwach Europy 2011 w szachach błyskawicznych w grupie dzieci do 12 lat^[236].

• AntoniA. Barciak AntoniA., EwaE. Chojecka EwaE., SylwesterS. Fertacz SylwesterS. (red.), Katowice. Środowisko, dzieje, kultura, język i społeczeństwo, t. 1, Katowice: Muzeum Historii Katowic, 2012a, ISBN 978-83-87727-24-6 .
• AntoniA. Barciak AntoniA., EwaE. Chojecka EwaE., SylwesterS. Fertacz SylwesterS. (red.), Katowice. Środowisko, dzieje, kultura, język i społeczeństwo, t. 2, Katowice: Muzeum Historii Katowic, 2012b, ISBN 978-83-87727-29-1 .
• AdamA. Bartoszek AdamA., KrzysztofK. Czekaj KrzysztofK., DobroniegaD. Trawkowska DobroniegaD. (red.), Diagnoza problemów społecznych i monitoring polityki społecznej dla aktywizacji zasobów ludzkich w Katowicach, Katowice: Uniwersytet Śląski w Katowicach, 2012, ISBN 978-83-61061-97-7 .
• MichałM. Bulsa MichałM., Ulice i place Katowic, wyd. trzecie, Katowice: Wydawnictwo „Prasa i Książka”, 2018, ISBN 978-83-63780-28-9  (pol.).
• MichałM. Bulsa MichałM., BarbaraB. Szmatloch BarbaraB., Katowice, których nie ma, Łódź: Księży Młyn Dom Wydawniczy, 2019, ISBN 978-83-7729-502-1 .
• MartaM. Chmielewska MartaM., Morfologiczne przekształcenia przestrzeni miejskiej Katowic, Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, 2016, ISBN 978-83-8012-837-8  (pol.).
• AdamA. Drobniak AdamA., AdamA. Polko AdamA., KlaudiaK. Plac KlaudiaK. (red.), Diagnoza sytuacji społeczno-ekonomicznej Miasta Katowice wraz z wyznaczeniem obszarów rewitalizacji i analizą strategiczną, Katowice: Miasto Katowice, 2014, ISBN 978-83-61061-97-7 .
• RenataR. Dulias RenataR., AdamA. Hibszer AdamA. (red.), Górnośląski Związek Metropolitalny. Zarys geograficzny, Sosnowiec: Polskie Towarzystwo Geograficzne Oddział Katowicki, 2008, ISBN 978-83-61695-00-4 .
• StefanS. Gierlotka StefanS., Uniczowy. Kalendarium Historii południowych dzielnic Katowic: Kostuchna, Ochojec, Piotrowice, Podlesie, Zarzecze, Katowice: „Śląsk”. Wydawnictwo Naukowe, 2005, ISBN 83-7164-471-X  (pol.).
• GrzegorzG. Grzegorek GrzegorzG., PiotrP. Tabaczyński PiotrP., Parafie i kościoły Katowic, Katowice: Wydawnictwo „Prasa i Książka”, 2014, ISBN 978-83-63780-06-7 .
• LudwikL. Musioł LudwikL., Dokument sprzedaży księstwa pszczyńskiego z dn. 21 lutego 1517 r., „Roczniki Towarzystwa Przyjaciół Nauk na Śląsku”, R. 2, Katowice: nakł. Towarzystwa; Drukiem K. Miarki, 1930, s. 232–243 .
• Opracowanie ekofizjograficzne podstawowe z elementami opracowania ekofizjograficznego problemowego (problematyka ochrony dolin rzecznych oraz ograniczeń dla zagospodarowania terenu wynikających z wpływu działalności górniczej) dla potrzeb opracowania projektów miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego obszarów położonych w mieście Katowice, Katowice: WERONA, 2014  (pol.).
• JerzyJ. Pleszyniak JerzyJ., Rowerem przez Katowice : przewodnik z 10 mapami miasta, wyd. 2, Katowice: Wydawnictwo Alatus, 2016, ISBN 978-83-63085-95-7, OCLC 956580059 .
• Raport o stanie miasta Katowice 2013, Katowice: Urząd Miasta Katowice, 2014  (pol.).
• AntoniA. Steuer AntoniA., Leksykon struktur katowickiego sportu i turystyki. [online], mhk.katowice.pl, 2022 [dostęp 2022-11-25]  (pol.).
• Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego miasta Katowice – II edycja. Część 1. Uwarunkowania zagospodarowania przestrzennego, Załącznik nr 1 do uchwały nr XXI/483/12 Rady Miasta Katowice z dnia 25 kwietnia 2012 r. w sprawie uchwalenia „Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego miasta Katowice” – II edycja, Miasto Katowice, 2012  (pol.).
• LechL. Szaraniec LechL., Osady i osiedla Katowic, Katowice: Oficyna „Artur”, 1996, ISBN 83-905115-0-9 .