Szadok

Na tę stronę wskazuje przekierowanie z „szadok”. Zobacz też: pomarańcza olbrzymia.

Szadok

Część Katowic
Familok przy ulicy Strzałowej w Szadoku
Państwo	Polska
Województwo	śląskie
Miasto	Katowice
Dzielnica	Załęska Hałda-Brynów
Data założenia	połowa XIX wieku
W granicach Katowic	15 października 1924
SIMC	0937793
Strefa numeracyjna	32
Tablice rejestracyjne	SK
Położenie na mapie Polski Szadok
Położenie na mapie województwa śląskiego Szadok
Położenie na mapie Katowic Szadok
50°14′31″N 18°58′38″E/50,242000 18,977111
Multimedia w Wikimedia Commons

Szadok – część Katowic^[1], położona w obrębie dzielnicy Załęska Hałda-Brynów część zachodnia. Jej powstanie w połowie XIX wieku wiąże się z uruchomieniem w Kokocińcu kopalni węgla kamiennego „Szadok”, w której z przerwami prowadzono wydobycie do 1853 roku. Obecnie Szadok składa się głównie z ogródków działkowych i domów jednorodzinnych, a przez tę część miasta przebiega kilka linii kolejowych.

Szadok został założony w połowie XIX wieku na granicy Ligoty i Kokocińca wokół kopalni węgla kamiennego „Szadok”^[2]. Sama zaś nazwa osady prawdopodobnie wywodzi się od słowa szady oznaczającego siwy^[3]. Kopalnia „Szadok” powstała w 1845 roku^[4] wraz z budową w latach 1845–1848 roku huty żelaza „Ida” na ówczesnych polach w pobliżu lasu zwanego Szadockim (bądź Lasem Szadoka lub Szadokowym), w Kokocińcu^[5]. Kopalnia ta posiadała upadową sztolnię. Zaopatrywała ona w węgiel hutę „Ida” napędzaną za pomocą maszyn parowych. Gdy jednak do huty doprowadzono bocznicę, bardziej opłacalne stało się przywożenie węgla z kopalni „Emanuelssegen” (późniejsza kopalnia „Murcki”). Eksploatacji w kopalni zaprzestano w roku 1853^[5].

W latach 1881–1883 kopalnię „Szadok” reaktywowano, jednak w 1897 roku ostatecznie ją zlikwidowano. W 1903 roku wybudowano linię kolejową łączącą Ligotę z Gliwicami, która przebiegała przez tereny dawnej kopalni. Część z zabudowań kopalni stała w Szadoku jeszcze do początków XX wieku, jednak w wyniku deformacji górniczych nie przetrwały one do czasów obecnych^[5]. 15 października 1924 roku tereny Szadoka włączono w granice Katowic^[6].

Szadok położony jest w zachodniej części Katowic, w granicach dzielnicy Załęska Hałda-Brynów część zachodnia^[7]. Osada ta stanowi obszar porozcinany przez tory kolejowe, a największą część powierzchni Szadoka zajmują ogródki działkowe oraz domy jednorodzinne. W wyniku eksploatacji prowadzonej przez kopalnię „Wujek” teren miejscowości znacznie się obniżył^[8]. Przez Szadok przebiegają następujące ulice: Kombajnistów, Przodowników, Strzałowa i Szadoka, a także linie kolejowe: 139 Katowice – Zwardoń (ruch pasażerski i towarowy), 139a Kokociniec – Panewniki Pi1 (zlikwidowana), 141 Katowice Ligota – Gliwice (ruch towarowy), 171 Dąbrowa Górnicza Towarowa – Panewnik (ruch towarowy), 864 Katowice Ligota – KWK Wujek oraz zlikwidowana linia Południowej Magistrali Piaskowej nr 401 (na niej znajdował się posterunek odgałęźny Szadok) i kolei piaskowej pomiędzy KWK Wujek a Panewnikami^[9].

Katoliccy mieszkańcy Szadoka należą do parafii w Panewnikach (ulice: Brygadzistów – numery nieparzyste, Kombajnistów, Przodowników – numery 82–130d, Strzałowa)^[10].

• AnnaA. Arciszewska AnnaA., Nazewnictwo miejskie dzielnic, placów i ulic Katowic, „Językoznawstwo: współczesne badania, problemy i analizy językoznawcze” (1 (6)), 2012, s. 7-17  (pol.).
• AntoniA. Barciak AntoniA., EwaE. Chojecka EwaE., SylwesterS. Fertacz SylwesterS. (red.), Katowice. Środowisko, dzieje, kultura, język i społeczeństwo, t. 1, Katowice: Muzeum Historii Katowic, 2012a, ISBN 978-83-87727-24-6 .
• MartaM. Chmielewska MartaM., Morfologiczne przekształcenia przestrzeni miejskiej Katowic, Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, 2016, ISBN 978-83-8012-837-8  (pol.).
• AdamA. Frużyński AdamA., GrzegorzG. Grzegorek GrzegorzG., PiotrP. Rygus PiotrP., Kopalnie i huty Katowic, Katowice: Wydawnictwo „Prasa i Książka” Grzegorz Grzegorek, 2017, ISBN 978-83-63780-23-4  (pol.).