Kopaniny (Katowice)

Zobacz też: Kopaniny w innych znaczeniach tej nazwy.

Kopaniny

Kopaniny, Kopaniny Lewe, Kopaniny Prawe

Część Katowic i Mikołowa
Nocny widok na Kopaniny z marca 2011 roku
Państwo	Polska
Województwo	śląskie
Miasto	Katowice Mikołów
Dzielnica	Podlesie (Katowice) Zarzecze (Katowice)
Data założenia	połowa XIX wieku
Położenie na mapie Katowic Kopaniny
Położenie na mapie Polski Kopaniny
Położenie na mapie województwa śląskiego Kopaniny
50°10′27″N 18°57′23″E/50,174278 18,956306

Kopaniny – część Katowic, położona w granicach dzielnic Podlesie (Kopaniny) i Zarzecze (Kopaniny Lewe i Kopaniny Prawe) oraz część Mikołowa (Kopaniny Lewe). Jej początki sięgają połowy XIX wieku jako przysiółki Zarzecza i Podlesia, włączone do Katowic 1975 roku, a częściowo potem do Mikołowa w 1986 roku. Intensywny rozwój urbanistyczny osady rozpoczął się po 1989 roku poprzez budowę nowych osiedli mieszkaniowych, przeważnie domów jednorodzinnych i szeregowych. W 2007 roku katowicką część Kopanin zamieszkiwało około 1,2 tys. osób.

Początki Kopanin sięgają połowy XIX wieku, w czasie którym na pograniczu Mikołowa, Podlesia i Zarzecza powstały dwa przysiółki, których rozdzielał rów Kaskadnik. Kopanina-Zarzecze powstała na terenie gminy Zarzecze i stała się osadą typowo rolniczą, zaś Kopanina-Podlesie na terenie gminy Podlesie i kształtowała się w rejonie dzisiejszych ulic: Nagietek i Kaskady, a także R. Pomorskiego i Rolniczej^[1]. W 1894 roku Kopaniny zamieszkiwały 440 osoby. Były one wówczas częścią powiatu pszczyńskiego (niem. Landkreis Pless)^[2]. Starsza zabudowa Kopanin powstała głównie w latach 20., 30. i 60. XX wieku^[1]. W 1939 roku zarzecka część Kopanin została włączona do Podlesia, a w 1973 roku Podlesie wraz z Kopaninami do Kostuchny^[1]. Obszar Kopanin 27 maja 1975 roku wraz z całą Kostuchną włączono do Katowic^[3], zaś 1 lipca 1986 roku część Kopanin Lewych wyłączono z Katowic i włączono do sąsiedniego Mikołowa^[4].

Duży rozwój urbanistyczny Kopanin nastąpił po 1989 roku. Rozwój Kopanin jako południowej dzielnicy Katowic sprzyja temu, iż znajdują się tutaj niezagospodarowane dotąd obszary, peryferyjne w stosunku do centrum miasta^[5]. Nowe zespoły domów, do 2011 roku^[6] powstały m.in. przy ulicach: Kopaniny Lewe (osiedle szeregowych domów jednorodzinnych)^[7], T. Fijewskiego (osiedle Pod Dębem; domy indywidualne i bliźniacze), Nagietek (Dolina Nagietek; domy jednorodzinne wolnostojące), Pomorskiego (domy jednorodzinne) i Rolniczej (m.in. osiedle Domy we Wrzosach)^[6]. Pod nowe budownictwo mieszkaniowe miasto Katowice prowadziło również inwestycję polegające na budowie nowych dróg, chodników i infrastruktury technicznej, w tym wodociągu i kanalizacji. Inwestycje rejonie ulic: Kaskady, Kopaniny Lewe, K. Swinarskiego i T. Fijewskiego oraz do osiedla Zagajnik zrealizowano w latach 2008–2010^[8]. W 2013 roku w Kopaninach powołano Stowarzyszenie Kopaniny Lewe, które działa na rzecz lokalnych mieszkańców^[9].

Kopaniny położone są na terenie dwóch miast: Katowic i Mikołowa. W Katowicach Kopaniny są położone na terenie dwóch dzielnic: Podlesie (na mapach zapisywane jako Kopanina-Podlesie^[1]; na powojennych jako Kopaniny^[10]) i Zarzecze (Kopanina-Zarzecze^[1]; na powojennych jako dwie części: Kopaniny Lewe i Kopaniny Prawe^[10]). Część Kopanin Lewych znajduje się na terenie Mikołowa, włączonych do miasta 1 lipca 1986 roku^[4]. W 2007 roku katowicką część Kopanin zamieszkiwało 1,2 tys. osób^[11].

Obszar Kopanin położony jest na Wyżynie Katowickiej, z czego północna część Kopanin (Kopaniny Prawe) stanowi część Płaskowyżu Bytomsko-Katowickiego, zaś reszta Zrębu Mikołowskiego^[12]. Podleską i zarzecką część Kopanin oddziela Kaskadnik^[1]. Ponadto przez Kopaniny przepływa kilka innych cieków, będących dopływami Mlecznej: Bagnik, Cetnik i Bielawka^[12]. Południowo-zachodnią część Kopanin zajmuje las Gniotek, stanowiącym remizę leśną o powierzchni 159,5 ha, będącą siedliskiem kilku rzadkich i chronionych gatunków roślin^[13].

Obecna zabudowa Kopanin pochodzi z różnego okresu. Starsza zabudowa powstała głównie w latach 20., 30. i 60. XX wieku^[1], zaś po 1989 roku notuje się w dzielnicy duży rozwój urbanistyczny. Przy ulicy Kopaniny Lewe wybudowano osiedle szeregowych domów jednorodzinnych^[7]. Osiedle to, składające się z 66 domów wybudowała firma DOMBUD^[6]. Udział powierzchni zabudowanej w powierzchni terenu zarzeckich Kopanin Lewych wynosił w 2007 roku 31%, wskaźnik intensywności zabudowy netto 0,58, zaś średnia ważona liczby kondygnacji wynosiła wówczas 1,87^[14]. Ponadto do 2011 roku powstały również inne osiedla i grupy domów. Przy ulicy T. Fijewskiego oddano do użytku osiedle Pod Dębem, będące osiedlem zamkniętym, składającym się z 44 domów jednorodzinnych w zabudowie indywidualnej i bliźniaczej, zaś przy ulicy Nagietek Dolina Nagietek – również osiedle zamknięte składające się z 18 wolnostojących domów jednorodzinnych. Przy ulicy Pomorskiego wybudowano 15 domów jednorodzinnych, przy ulicy Rolniczej wzniesiono Domy we Wrzosach (cztery domy-bliźniaki i jeden wolnostojący) oraz 18 wolnostojących domów jednorodzinnych^[6]. W 2008 roku ukończono budowę osiedla Zagajnik, będącego zespołem domów wielorodzinnych^[15].

Główne trasy przebiegające przez Kopaniny biegną równoleżnikowo i są to ulice: T. Kościuszki (fragment drogi krajowej nr 81, biegnącej na północ od Kopanin Prawych; łączy Kopaniny w kierunku północnych dzielnic i Katowic, a w druga stronę z Mikołowem), Pstrągowa (główna trasa w Kopaninach Prawych); gen. S. Grota-Roweckiego (główna trasa w rejonie Kopanin Lewych; łączy Kopaniny z innymi południowymi dzielnicami Katowic w jednym kierunku i z Mikołowem w drugim) i Kaskady (trasa w podleskiej części Kopanin)^[16][10]. Połączenia z Kopanin zapewniają autobusy ZTM-u. Przystanki znajdują się przy ulicach: T. Kościuszki, Pstągowej i gen. S. Grota-Roweckiego. Autobusy łączą Kopaniny z innymi dzielnicami Katowic oraz sąsiednimi miastami, głównie z Mikołowem^[17].

• AntoniA. Barciak AntoniA., EwaE. Chojecka EwaE., SylwesterS. Fertacz SylwesterS. (red.), Katowice. Środowisko, dzieje, kultura, język i społeczeństwo, t. 2, Katowice: Muzeum Historii Katowic, 2012b, ISBN 978-83-87727-29-1 .
• MartaM. Chmielewska MartaM., Morfologiczne przekształcenia przestrzeni miejskiej Katowic, Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, 2016, ISBN 978-83-8012-837-8  (pol.).
• Opracowanie ekofizjograficzne podstawowe z elementami opracowania ekofizjograficznego problemowego [...] dla potrzeb opracowania projektów miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego obszarów położonych w mieście Katowice, Katowice: WERONA, 2014  (pol.).
• Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego miasta Katowice – II edycja. Część 1. Uwarunkowania zagospodarowania przestrzennego, Załącznik nr 1 do uchwały nr XXI/483/12 Rady Miasta Katowice z dnia 25 kwietnia 2012 r. w sprawie uchwalenia „Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego miasta Katowice” – II edycja, Miasto Katowice, 2012  (pol.).
• LechL. Szaraniec LechL., Osady i osiedla Katowic, Katowice: Oficyna „Artur”, 1996, ISBN 83-905115-0-9 .