Paweł (Katowice)
50°16′08″N 19°04′45″E/50,268944 19,079028
| nieistniejąca kolonia Katowic | |
 Teren po dawnej kolonii Paweł – skwer Hilarego Krzysztofiaka | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Miasto | |
| Dzielnica | |
| Data założenia |
lata 70. XIX wieku[1] |
| W granicach Katowic |
31 grudnia 1959[2] |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa śląskiego  | |
Położenie na mapie Katowic  | |
| 50°16′08″N 19°04′45″E/50,268944 19,079028
| |
Paweł[1][3] (też: Markplatz[1]; niem. Pauls Colonie[4], błędnie: Paulus[5][a]) – nieistniejąca kolonia (osiedle patronackie) dawnej gminy Dąbrówka Mała dla pracowników dawnej huty cynku Paul[5] (od 1922 roku Paweł[3], niem. Paulshütte[6]), położona obecnie w Katowicach, w dzielnicy Szopienice-Burowiec, w Burowcu przy ulicy Obrońców Westerplatte[4]. Przez Pawła przebiegała nieistniejąca dziś ul. Rzemieślnicza. Kolonia zajmowała teren dzisiejszego skweru Hilarego Krzysztofiaka[7].
Historia
[edytuj | edytuj kod]Kolonia powstała na terenie Dąbrówki Małej około lat 70. XIX wieku[1] przy uruchomionej w 1847 roku hucie cynku Paul[8] (Paulshütte[6]). W grudniu 1885 roku kolonia liczyła 10 budynków, w których mieszkały 433 osoby[6]. Kolonię, nazywaną też Markplatz – od znajdującego się przy niej placu targowego (niem. der Marktplatz = 'targ', 'targowisko'), tworzyły jednopiętrowe familoki. Zabudowa kolonii została wyburzona w latach 1977–1978 w związku z założeniem zielonej strefy ochronnej wokół Huty Metali Nieżelaznych Szopienice[9]. Teren pozostały po dawnej kolonii obsadzono zielenią i 26 stycznia 2009 roku nazwano skwerem Hilarego Krzysztofiaka[7].
Opisy w literaturze
[edytuj | edytuj kod]Na terenie Pawła (ul. Rzemieślnicza, przy której w pozbawionym kanalizacji familoku mieszkała z mężem i dziećmi kobieta przedstawiona w powieści pod fikcyjnymi personaliami jako Helena Kościelniak) toczy się część akcji powieści Magdaleny Majcher pt. „Doktórka od familoków”, prezentującej historię walki lek. med. Jolanty Wadowskiej-Król o zdrowie „ołowianych dzieci” z Szopienic[10].
Uwagi
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Marta Chmielewska dla huty i kolonii użyła błędnej, nieistniejącej formy Paulus bez jakiegokolwiek potwierdzenia źródłowego. Pruskie źródła urzędowe (administracyjne, statystyczne i kartograficzne) z czasów istnienia kolonii Paweł nie notują formy Paulus, lecz Pauls (Paulshütte, Pauls Colonie).
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b c d Michał Bulsa, Patronackie osiedla robotnicze. Tom 1: Górny Śląsk, Łódź 2022, s. 98–101.
- ↑ Dz.U. z 1959 r. nr 64, poz. 381
- ↑ a b Burowiec, [w:] Historia, Parafia Matki Bożej Nieustającej Pomocy w Katowicach, 2003 [dostęp 2024-11-19] (pol.).
- ↑ a b Wojewódzki Ośrodek Dokumentacji Geodezyjnej i Kartograficznej w Katowicach: Geoportal Województwa Śląskiego – ORSIP. Mapy historyczne. mapy.orsip.pl. (Mapy: 1/ mapa topograficzna 1883 ukł. Sucha Góra skala 1:10 000; 2/ mapa topograficzna 1901–1913 ukł. Sucha Góra skala 1:10 000) [dostęp 2024-11-19]. (pol.).
- ↑ a b Chmielewska 2016 ↓, s. 49.
- ↑ a b c Gemeindelexikon für die Provinz Schlesien. Auf Grund der Materialien der Volkszählung vom 1. Dezember 1885 und anderer amtlicher Quellen, Berlin SW.: Verlag der Königlichen statistischen Bureaus, 1887, s. 392–393 [dostęp 2024-11-19] (niem.), (Opolska Biblioteka Cyfrowa).
- ↑ a b Rada Miasta Katowice, Uchwała nr XXXVI/746/09 Rady Miasta Katowice z dnia 26 stycznia 2009r. w sprawie nadania nazwy placowi położonemu na terenie miasta Katowice (Skwer Hilarego Krzysztofiaka). [online], bip.katowice.eu, 26 stycznia 2009 (pol.).
- ↑ Frużyński, Grzegorek i Rygus 2017 ↓, s. 373.
- ↑ Bulsa 2018 ↓, s. 168.
- ↑ Magdalena Majcher, Doktórka od familoków, Warszawa: Wydawnictwo W.A.B., 2023, 302 ss. (pol.).
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Michał Bulsa, Ulice i place Katowic, wyd. trzecie, Katowice: Wydawnictwo Prasa i Książka, 2018, ISBN 978-83-63780-28-9 (pol.).
- Marta Chmielewska, Morfologiczne przekształcenia przestrzeni miejskiej Katowic, Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, 2016, ISBN 978-83-8012-837-8 (pol.).
- Adam Frużyński, Grzegorz Grzegorek, Piotr Rygus, Kopalnie i huty Katowic, Katowice: Wydawnictwo „Prasa i Książka” Grzegorz Grzegorek, 2017, ISBN 978-83-63780-23-4 (pol.).
