Katowicka Hałda
50°14′55″N 18°59′55″E/50,248625 18,998736| Część Katowic | |
 Ulica Wincentego Pola w Katowickiej Hałdzie | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Miasto | |
| Dzielnica | |
| Data założenia |
połowa XVIII wieku |
| W granicach Katowic |
15 października 1924 |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa śląskiego  | |
Położenie na mapie Katowic  | |
| 50°14′55″N 18°59′55″E/50,248625 18,998736
| |
Katowicka Hałda (niem. Kattowitzer Halde, pierwotnie Hałda Katowicka) – dawna kolonia robotnicza na obszarze historycznej gminy Brynów oraz historyczna część Katowic, położona w rejonie katowickiego Śródmieścia oraz Załęskiej Hałdy-Brynowa części zachodniej.
Katowicka Hałda powstała w pierwszej połowie XVIII wieku początkowo jako folwark, później przysiółek Katowic. W centrum przyszłego miasta Katowice licznie osiedlali się kupcy, rzemieślnicy i urzędnicy, którzy nie płacili podatków na budowę dróg, wodociągów, oświetlenia i na obiekty użyteczności publicznej. Wzrastały wydatki, które głównie ponosili chłopi z Katowickiej Hałdy i Brynowa. Protest chłopów, którzy nie chcieli ponosić kosztów na wydatki związane z budową przyszłego miasta spowodował, że w 1865 roku Katowicką Hałdę i Brynów, wydzielono z Katowic i utworzono osobną gminę Brynów.
Na terenie osady już w pierwszej połowie XVIII wieku czynna była huta cynku Henrietta i kopalnia Beate[1]. W 1899 roku oddano do eksploatacji kopalnię Oheim (obecnie Wujek). Spowodowało to szybki rozwój osady przemysłowej. W 1909 roku oddano do użytku dwa domy noclegowe, a w 1919 roku wzdłuż szosy do Mikołowa (obecnie ulica Mikołowska) wybudowano kolonię domów dla dozoru i robotników kopalni. Zastosowano typ zabudowy luźnej dwukondygnacyjnej, ponieważ domy stawiano na terenach, na których planowano wydobywanie węgla. Każdy budynek podzielony był na dwa mieszkania. Składał się z czterech ogrzewanych pokoi, kuchni, pokoiku dla dziewcząt, łazienki i ubikacji i pralni w piwnicy. Domy wykonane były z cegły, dachy pokryte dachówką ceramiczną. Mieszkania podłączone były do wodociągu i kanalizacji.
Dnia 15 października 1924 roku obszar Katowickiej Hałdy wraz z całym Brynowem został włączony do Katowic[2]. W dwudziestoleciu międzywojennym w Katowickiej Hałdzie, przy ulicy Mikołowskiej 111, funkcjonowała Biblioteka TCL[3]. Do 1978 roku zachował się najstarszy budynek osady – cechownia huty Henrietta, znajdująca się na terenach dzisiejszego parku im. Tadeusza Kościuszki.
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Kopalnia "Beate" (spolszczona nazwa "Beata") w 1899 weszła w skład Gwarectwa Oheim i była eksploatowana razem z dzisiejszą kopalnią "Wujek".
- ↑ Antoni Barciak, Ewa Chojecka, Sylwester Fertacz (red.), Katowice. Środowisko, dzieje, kultura, język i społeczeństwo, t. 1, Katowice: Muzeum Historii Katowic, 2012, s. 140, ISBN 978-83-87727-24-6.
- ↑ Wojciech Janota: Katowice między wojnami. Miasto i jego sprawy 1922-1939. Łódź: Księży Młyn, 2010, s. 114. ISBN 978-83-7729-021-7.
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Jerzy Jaros, Słownik historyczny kopalń węgla na ziemiach polskich, Katowice: Śląski Instytut Naukowy, 1984, ISBN 83-00-00648-6.
- Muzeum Historii Katowic - Kronika Katowic tom VIII ISBN 83-87727-35-0
- Lech Szaraniec, Osady i osiedla Katowic, Katowice: Oficyna „Artur”, 1996, s. 122-124, ISBN 83-905115-0-9.
