Azaroaren 18
data
Azaroaren 18a gregoriotar egutegiaren urteko hirurehun eta hogeita bigarren eguna da, 323.a bisurteetan. 43 egun falta dira urtea amaitzeko.
Daturen bat falta bada, urtearen lotura jarraitu han sartzeko.
Gertaerak
aldatuEuskal Herria
aldatu- 1512 – Petri Rada nafarra torturatuta hil zuten gaztelarrek, konkista garaian. Nafarroako errege-erreginen alde Murillo el Frutoko altxamenduaren buru izana zen De Rada.
- 2006 –
- Euromilioi loteriak 9,6 milioi utzi zituen Zumaiako herrian.
- Hiru mila bat pertsonek Euskal Yaren aurkako manifestazioa egin zuten Gasteizen.
Mundua
aldatu- 1978 – Jonestown, Guyana: Jonestowngo ezbeharra, "Herriaren Tenplua" sektako 918 kideek, tartean Jim Jones buruzagia eta 270 haurrek, beren buruaz beste egin zuten.
- 1999 – Iñigo Egiluz kooperante bilbotarra eta Jorge Luis Mazo kolonbiarra hil zituzten poliziaren babesarekin Kolonbiako paramilitarrek Atranto ibaian.
- 2006 – Irakeko hainbat puntutan egindako atentatuetan 50 hildako.
- 2012 – Israel eta palestinarren arteko gerra gogortu egin zen, Israelek Gaza bonbardatu zuen eta Hamasek Israelen aurka zuziriak jaurti zituen.
Arte eta kultura
aldatuEuskal Herria
aldatuMundua
aldatu- 1987 – Bernardo Bertolucci italiar zinema zuzendariaren The Last Emperor filma estreinatu zen.
- 1992 – Spike Lee estatubatuar zinema zuzendariak zuzendu eta Denzel Washington aktoreak antzeztutako Malcolm X filma estreinatu zen.
Zientzia eta teknologia
aldatuEuskal Herria
aldatuMundua
aldatuKirolak
aldatuEuskal Herria
aldatu- 2018ko Esku Huskako Lau eta Erdiko Pilota Txapelketa Nagusia: Joseba Ezkurdia txapeldun, Altuna III.aren aurka 22-17 irabazi ondoren.
Mundua
aldatuJaiotzak
aldatuEuskal Herria
aldatu- 1890 – Luis Alaba, EAJko buruzagi arabar historikoa (h. 1943).
- 1899 – Luis González de Ubieta, bizkaitar militarra (h. 1950).
- 1908 – Sancho de Beurko, gaztelaniazko euskal idazlea (h. 1989).
- 1922 – Agustín Gómez Pagola, gipuzkoar politikaria eta futbolaria (h. 1975).
- 1924 – Miguel Lizarazu, euskal txirrindularia (h. 2002).
- 1926 – Jesus Larrañaga Lizarralde, Arrasateko kooperatibetako sortzailetako bat (h. 2004).
- 1937 – Koldo Larrañaga, gipuzkoar historialaria.
- 1948 – José María Basualdo, arabar txirrindulari ohia, hiru ladiz Espainiako Ziklo-kros Txapelketaren irabazle.
- 1949 – Fernando Javier Gómez, bizkaitar futbolari ohia.
- 1958 – Jon Alonso, euskal idazlea eta itzultzailea.
- 1961 – Elixabete Perez, gipuzkoar euskalaria.
- 1963 –
- Inazio Mujika, gipuzkoar idazlea eta editorea.
- Francisco Puertas, gipuzkoar errugbilari ohia.
- Markos Zapiain, euskal idazle eta filosofoa.
- 1966 – Alex Sardui, bizkaitar abeslaria.
- 1974 –
- Jon Garaño, gipuzkoar zinemagilea.
- Oroitz Jauregi, gipuzkoar hizkuntzalaria eta EHUko irakaslea.
- Aizpea Otaegi, Elhuyar Fundazioko Aholkularitza Zerbitzuan koordinatzaile nagusi ohia eta Errenteriako alkatea.
- 1975 – Felipe Guréndez, arabar futbolari ohia.
- 1980 – Yoana Martinez, gipuzkoar badminton jokalaria.
- 1986 – Irma Hoffren, gipuzkoar dantzaria.
- 1996 – Oier Calvillo, gipuzkoar futbolaria.
Mundua
aldatu- 709 – Kōnin enperadorea, Japoniako 49. enperadorea (h. 782).
- 1522 – Lamoral, Egmonteko kondea, herbehereetar militarra (h. 1568).
- 1527 – Luca Cambiaso, italiar pintorea (h. 1585).
- 1736 – Anton Graff, suitzar margolari erretratugilea (h. 1813).
- 1743 – Johannes Ewald, daniar antzerkigile eta poeta (h. 1781).
- 1761 – José Marchena, espainiar politiko liberala eta frantsestua (h. 1821).
- 1773 – Tokugawa Ienari, Tokugawa shogunerriko hamaikagarren shoguna (h. 1841).
- 1785 – David Wilkie, eskoziar margolaria (h. 1841).
- 1787 – Louis Daguerre, frantziar fisikari, kimikari, margolari eta antzoki-dekoratzailea, dagerrotipoaren asmatzailea (h. 1851).
- 1804 – Alfonso La Marmora, Italiako lehen ministroa (h. 1878).
- 1805 – Pierre Gustave Brunet, frantziar bibliografo eta ediziogilea (h. 1896).
- 1810 – Asa Gray, estatubatuar naturalista eta medikua, XIX. mendeko estatubatuar botanikari garrantzitsuena gisa hartua (h. 1888).
- 1818 –
- Marie Guy-Stéphan, frantziar dantzaria (h. 1873).
- Marco Minghetti, Italiako lehen ministroa (h. 1886).
- 1832 – Adolf Erik Nordenskiöld, suediar jatorriko finlandiar esploratzailea eta naturalista (h. 1901).
- 1836 – W. S. Gilbert, ingeles antzerkigile, libretista, olerkari eta ilustratzailea (h. 1911).
- 1859 – Flora Sassoon, indiar enpresaburu, hebraista eta filantropoa (h. 1936).
- 1860 – Ignacy Jan Paderewski, poloniar musikagile, pianista eta politiaria (h. 1941).
- 1873 – Francisco Villota, Olinpiadetan domina bat lortu zuen lehenengo espainiarra (Jose Amezolarekin batera pilotan) (h. 1950).
- 1877 – Arthur Pigou, britainiar ekonomialaria, XX. mendearen lehen erdiko ekonomialaririk handienetakoa (h. 1959).
- 1878 – Hubert Loutsch, Luxenburgoko lehen ministroa (h. 1946).
- 1882 –
- Wyndham Lewis, ingeles idazle, margolari eta kritikaria (h. 1957).
- Jacques Maritain, frantziar filosofo katolikoa (h. 1973).
- 1888 – Frances Marion, estatubatuar kazetaria, idazlea eta zinema gidogilea (h. 1973).
- 1889 – Zoltán Tildy, Hungariako presidentea (h. 1961).
- 1891 –
- Maria Ivogün, hungariar sopranoa (h. 1987).
- Gio Ponti, italiar arkitekto eta diseinatzailea (h. 1979).
- 1894 – Manuel Aznar, espainiar kazetari, politikari eta diplomatikoa (h. 1975).
- 1897 – Patrick Maynard Stuart Blackett, ingeles fisikaria, 1948ko Fisikako Nobel Saria (h. 1974).
- 1898 – Joris Ivens, herbehereetar film-zuzendaria (h. 1989).
- 1900 – George Kistiakowsky, ukrainar-estatubatuar kimikaria, lehen bonba atomikoaren lehergaiaren diseinatzailea (h. 1982).
- 1901 – George Gallup, estatubatuar estatistikalaria (h. 1984).
- 1906 –
- Klaus Mann, alemaniar idazlea (h. 1949).
- George Wald, estatubatuar biokimikaria, 1967ko Medikuntzako Nobel Saria (h. 1997).
- 1907 –
- Pierre Dreyfus, frantziar politikari eta enpresaburua (h. 1994).
- Compay Segundo, kubatuar musikari eta konpositorea (h. 2003).
- 1913 – Aisha Abdelrahman, Bint al-Shati, arabierazko egiptoar idazlea eta literatura irakaslea (h. 1998).
- 1917 – Pedro Infante, mexikar aktore eta abeslaria, XX. mendeko rantxera kantari ospetsuenetako bat (h. 1957).
- 1922 – Luis Somoza Debayle, Nikaraguako presidentea (h. 1967).
- 1923 – Alan Bartlett Shepard, estatubatuar astronauta (h. 1998).
- 1924 – Lise Østergaard, daniar psikologoa eta politikaria (h. 1996)
- 1927 – Eldar Riazanov, sobietar zinemagilea (h. 2015).
- 1928 – Sheila Jordan, estatubatuar jazz-abeslaria.
- 1931 –
- Blanca Álvarez Mantilla, espainiar kazetaria eta irakaslea (h. 2000).
- Roberto Goizueta, euskal jatorriko kubatar-estatubatuar enpresaburua, The Coca-Cola Companyko zuzendaria (h. 1997).
- 1933 – Vassilis Vassilikos, greziar idazle eta politikaria (h. 2023).
- 1936 – Don Cherry, estatubatuar jazz musikagilea (h. 1995).
- 1939 –
- Margaret Atwood, kanadar idazlea, politikaria eta feminista.
- Amanda Lear, frantziar abeslari, margolari, telebista aurkezle, aktore eta modelo ohia.
- John O'Keefe, estatubatuar-britainiar psikologo eta neurozientzialaria, 2014ko Medikuntzako Nobel Saria.
- 1940 – Qabus Bin Said, Omango sultana (h. 2020).
- 1941 –
- David Hemmings, ingeles aktore, zinema zuzendari, ekoizle eta abeslaria (h. 2003).
- Ronnie Lamont, irlandar errugbilaria (h. 2022).
- Marta Pessarrodona i Artigues, kataluniar poeta, narratzaile eta literatura kritikaria.
- 1942 –
- Linda Evans, estatubatuar aktorea.
- Mónica Randall, telebistako aktore eta aurkezle kataluniarra.
- 1943 –
- Manuel António Pina, portugaldar idazlea eta kazetaria (h. 2012).
- Daniel Rabinovich, argentinar umorista, aktorea eta musikaria, Les Luthiers taldeko kidea (h. 2015).
- 1945 –
- Wilma Mankiller, amerindiar ekintzailea (h. 2010).
- Mahinda Rajapaksa, Sri Lankako presidente ohia.
- 1948 – Ana Mendieta, kubatar-estatubatuar performance-artista feminista (h. 1985).
- 1953 – Alan Moore, ingeles idazle eta komiki gidoigilea.
- 1957 – Seán Mac Falls, irlandar poeta.
- 1959 – Karla Faye Tucker, 1984 geroztik Amerikako Estatu Batuetan heriotza zigorrerekin exekutatu zuten lehen emakumea (h. 1998).
- 1960 – Kim Wilde, ingeles pop abeslaria.
- 1963 – Peter Schmeichel, daniar futbolaria, inoizko atezainik hoberenetakoa.
- 1965 - Marta Reyero, espainiar kazetaria eta telebista aurkezlea.
- 1966 - Rexina Vega, galiziar literatura idazlea, itzultzailea eta ikertzailea.
- 1968 – Owen Wilson, estatubatuar aktore eta gidoilaria.
- 1970 –
- Mike Epps, estatubatuar aktorea eta raperoa.
- Peta Wilson, australiar aktore eta modeloa.
- 1971 – Bobby Julich, estatubatuar txirrindulari ohia.
- 1972 – Serhiy Skatxenko, ukrainar futbolari ohia.
- 1973 –
- Darko Kovačević, serbiar futbolaria.
- Shiho Onodera, japoniar futbolari ohia.
- 1974 – Chloë Sevigny, estatubatuar aktore, moda diseinatzaile eta modeloa.
- 1975 –
- Raquel Sánchez Jiménez, kataluniar abokatua eta politikaria.
- Jason Williams, NBAko estatubatuar saskibaloi jokalari ohia.
- 1981 –
- Thierry Dusautoir, bolikostar-frantziar errugbi jokalari ohia.
- Maral Yazarloo-Pattrick, irandar artista eta moda diseinatzailea.
- 1982 – Marlène Schiappa, frantziar politikaria, idazlea eta emakumeen eskubideen aldeko aktibista.
- 1985 – Allyson Felix, estatubatuar atleta, abiadura-probetan aditua, domina gehien irabazi duen emakumezko atleta.
- 1992 –
- Asier Barahona, espainiar futbolaria.
- Emanuel Buchmann, alemaniar txirrindularia.
- Queralt Casas, kataluniar saskibaloi-jokalaria.
- 1997 - Esther Estevez, galiziar kazetaria eta telebista aurkezlea.
- 2000 - Yenesi, asturiar abeslari eta artista.
Heriotzak
aldatuEuskal Herria
aldatu- 1489 – Domenjón Gonzalez, gipuzkoar politikaria.
- 1761 – Agustin Basterretxea, euskal apaiz eta idazlea (j. 1700).
- 1943 – Felix Bilbao Ugarriza, bizkaitar apaiz katolikoa, Tortosako apezpikua, Tortosan (j. 1873).
- 1958 – Francisco Pagazaurtundua, Pagaza, euskal herritar futbolari eta entrenatzailea, Madrilen (j. 1895).
- 1968 – Pablo Gurpide, euskal apezpikua, Bilboko elizbarrutiko bigarren apezpikua (j. 1898).
- 1975 – Ignacia Idoate Iragui, nafar moja, Zamorako umezurtz-etxearen zuzendaria, Madrilen (j. 1900).
- 1990 – Leon Bilbao, euskal albokaria (j. 1916).
- 1994 – Luis Maria Uribe, Volea, bizkaitar futbolaria (j. 1906).
- 1998 – Ramon Urmeneta, iruindar arkitektoa eta artista (j. 1918).
- 2000 – Maria Txurruka, gipuzkoar erraketista (j. 1923).
- 2003 – Jose Luis Aresti, bizkaitar hegazkinlaria, Madrilen (j. 1917).
- 2008 – Émile Temime, lapurtar historialaria, Espainiako Gerra Zibilean aditua, Marseillan (j. 1926).
- 2016 –
- Maria Jesus Agirre, arabar politikaria (j. 1945).
- Juan Mari Narbaiza, gipuzkoar bertsolaria (j. 1949).
Mundua
aldatu- 942 – Odon Clunykoa, Clunyko bigarren abadea eta San Benediktoren Ordenaren eraberritzailea (j. c. 978).
- 1305 – Joan II.a Bretainiakoa, Bretainiako dukea (j. 1239).
- 1472 – Basilios Bessarion, bizantziar filosofoa eta erlijiosoa eta Iruñeko apezpikua (j. 1403).
- 1535 – Piero de Ponte, Maltako Ordenako 45. Printze eta Maisu Nagusia (j. 1462).
- 1630 – Esaias van de Velde, herbeheretar margolaria (j. 1587).
- 1632 – Ludovico Ludovisi, italiar kardinala (j. 1595).
- 1720 – Jack Rackham, Kaliko Jack, ingeles kapitain pirata (j. 1682).
- 1724 – Bartolomeu Lourenço de Gusmão, portugaldar apaiz jesuita, naturalista eta asmatzailea (j. 1685).
- 1814 – Aleijadinho, brasildar arkitekto eta eskultorea (j. 1738).
- 1830 – Adam Weishaupt, alemaniar filosofo, zuzenbide irakasle eta Illuminati elkarteko sortzailea (j. 1748).
- 1851 – Ernesto Augusto Hannoverkoa, Hannoverko erregea (j. 1771).
- 1868 – José Tadeo Monagas, Venezuelako presidentea (j. 1784).
- 1876 – Narcisse Virgilio Díaz, frantziar Barbizongo eskolako margolaria (j. 1807).
- 1885 – Theo van Lynden van Sandenburg, Herbehereetako lehen ministroa (j. 1826).
- 1886 – Chester Alan Arthur, Ameriketako Estatu Batuetako 21. Presidentea (j. 1829).
- 1909 – Renée Vivien, frantsesez idazten zuen britainiar poeta (j. 1877).
- 1922 – Marcel Proust, frantziar idazlea (j. 1871).
- 1934 – Pietro Gasparri, italiar kardinala (j. 1852).
- 1941 –
- Walther Hermann Nernst, alemaniar fisikari eta kimikaria, 1920ko Kimikako Nobel Saria (j. 1864).
- Ivan Panfilov, sobietar militarra (j. 1893).
- Chris Watson, Australiako 3. lehen ministroa (j. 1867).
- 1952 – Eugène Grindel Eluard (Paul Eluard), frantziar olerkaria (j. 1895).
- 1960 - Gertrude Elles, britainiar geologo, paleontologo eta unibertsitateko irakaslea, graptolitoetan aditua (j. 1872).
- 1962 – Niels Bohr, daniar fisikaria, 1922ko Fisikako Nobel Saria (j. 1885).
- 1965 – Henry A. Wallace, Ameriketako Estatu Batuetako presidenteordea (j. 1888).
- 1973 – Alois Hába, txekiar musikagilea (j. 1893).
- 1976 –
- Alvaro de Orriols, kataluniar idazlea (j. 1894).
- Man Ray, estatubatuar artista modernista (j. 1890).
- Marisa Roesset Velasco, espainiar margolari figuratiboa eta irudigilea (j. 1904).
- 1977 – Kurt Schuschnigg, Austriako kantzillerra (j. 1897).
- 1978 – Jim Jones, Herriaren Tenplua sektaren sortzaile eta burua, Guyanako Jonestown herrian berak agindutako sektakideen suizidio masiboan (j. 1931).
- 1986 – Gia Carangi, estatubatuar modeloa, lehen top modela eta HIESaren ondorioz hildako lehen emakume ezaguna (j. 1960).
- 1987 – Jacques Anquetil, frantziar txirrindularia, 5 Frantziako Tour irabazi zituen lehenengoa (j. 1934).
- 1990 –
- Anne Revere, estatubatuar aktorea (j. 1903).
- Beatrice Shilling, britainiar ingeniari aeronautikoa (j. 1909).
- 1991 –
- Claude Cahen, frantziar historialaria, Erdi Aroko islamaren historian aditua (j. 1909).
- Gustáv Husák, Txekoslovakiako presidentea (j. 1913).
- 1993 – André Robert, kanadar zientzialaria (j. 1929).
- 1994 – Cabell Calloway, estatubatuar jazz musikaria, abeslaria eta aktorea (j. 1907).
- 1996 –
- Greer Lankton, estatubatuar artista, panpina artistikoak sortzeagatik ezaguna (j. 1958).
- Étienne Wolff, frantziar biologoa (j. 1904).
- 1999 – Paul Bowles, estatubatuar idazle, itzultzaile eta musikagilea (j. 1910).
- 2002 –
- James Coburn, estatubatuar aktorea (j. 1928).
- Edith Hirsch Luchins, poloniar-estatubatuar matematikaria (j. 1921).
- 2004 –
- Alfred Maseng, Vanuatuko presidentea.
- Miquel Porter i Moix, Nova Cançó zineasta kataluniarra (j. 1930).
- 2010 – Brian G. Marsden, britainiar astronomoa (j. 1937).
- 2012 – Emilio Aragón Bermúdez Miliki, espainiar pailazoa, abeslaria eta telebista aurkezlea (j. 1929).
- 2015 – Jonah Lomu, zeelandaberriar errugbilaria, kirol horretan izan den lehenbiziko izar handia (j. 1975).
- 2016 –
- Denton Cooley, estatubatuar medikua, bihotz artifizial oso bat gizaki baten gorputzean jartzea lortu zuen lehen kirurgialaria (j. 1920).
- Sharon Jones, estatubatuar abeslaria (j. 1956).
- 2017 –
- Azzedine Alaïa, tunisiar jatorriko frantziar jostuna (j. 1940).
- José Manuel Maza, espainiar magistratu, kriminologo eta idazlea (j. 1951).
- Youssouf Ouédraogo, Burkina Fasoko lehen ministroa (j. 1952).
- Pancho Segura, ekuadortar-estatubatuar tenislaria (j. 1921).
- Naim Süleymanoğlu, turkiar haltera (j. 1967).
- Malcolm Young, Angus Youngen anaia da eta AC/DC musika taldearen sortzailea (j. 1953).
- 2019 - Argentina Santos, azkenetariko fado-kantari handia (j. 1924).
- 2020 –
- Pim Doesburg, herbeheretar futbolaria (j. 1943).
- Umar Ghalib, Somaliako lehen ministroa (j. 1930).
- Adam Musiał, poloniar futbolaria (j. 1948).
- Auðunn Gestsson, islandiar egunkari-saltzaile, poeta eta margolaria (j. 1938).
- 2023 – Ruud Geels, herbeheretar futbolaria (j. 1948).
Jaiak eta urteurrenak
aldatu- Sehaska egutegiko izendegia: Latxe, Pago, Pagari eta Pagomari.
- Haurrak sexu-esplotazio eta sexu-abusuarengandik babesteko Europako Eguna
- Arte Islamikoaren Nazioarteko Eguna
Kanpo estekak
aldatuDatuak: Q3027
Multimedia: 18 November / Q3027