1885
urte
| 1885. urtea | |
|---|---|
| Kronologia | |
| Mendeak | XVIII.a • XIX.a • XX.a |
| Hamarkadak | 1860(e)koa • 1870(e)koa • 1880(e)koa • 1890(e)koa • 1900(e)koa |
| Urteak | 1882 • 1883 • 1884 • 1885 • 1886 • 1887 • 1888 |
| Beste egutegi batzuetan | |
| Gregoriotar egutegia | 1885 MDCCCLXXXV |
| Ab urbe condita | 2638 |
| Armeniar egutegia | 1334 ԹՎ ՌՅԼԴ |
| Bahá'í egutegia | 41 – 42 |
| Bengaliar egutegia | 1292 |
| Berber egutegia | 2835 |
| Egutegi budista | 2429 |
| Myanmarko egutegia | 1247 |
| Bizantziar egutegia | 7393 – 7394 |
| Koptoen egutegia | 1601 – 1602 |
| Etiopiar egutegia | 1877 – 1878 |
| Hebrear egutegia | 5645 – 5646 |
| Egutegi hinduak | |
| Bikram Samwat | 1941 – 1942 |
| Shaka Samvat | 1807 – 1808 |
| Kali Yuga | 4986 – 4987 |
| Iraniar egutegia | 1263 – 1264 |
| Islamiar egutegia | 1302 – 1303 |
| Japoniar egutegia | Meiji 18 (明治18年) |
| Korear egutegia | 4218 |
| Thailandiar eguzki egutegia | 2428 |
| Holozeniar egutegia | 11885 |
Daturen bat gaineratzen baduzu, egunaren lotura segi dezakezu han ere sartzeko. Eskerrik asko!
Gertaerak
aldatuArte eta kultura
aldatu- Otsailaren 18a – Huckleberry Finnen abenturak liburua argitaratu zen.
- Abenduaren 24a – Escualdun gazeta astekariaren lehengo ale kaleratu zuen Martin Vincent Biscailuz abokatuak Los Angelesen (AEB).
Zientzia eta teknologia
aldatu- Uztailaren 6a – Louis Pasteur kimikari frantziarrak amorruaren aurkako txertoa arrakastaz erabili zuen bederatzi urteko Joseph Meister mutikoarekin, txakur gaixo batek hozka egin baitzion.
Kirolak
aldatu- Otsailaren 21a – 1885eko Home Nations Txapelketa eten egin zen. Ez zen beraz txapeldunik izendatu.
Jaiotzak
aldatuUrtarrila
aldatu- Urtarrilaren 2a – José María Otamendi, gipuzkoar ingeniaria (h. 1959).
- Urtarrilaren 8a – John Curtin, Australiako 14. lehen ministroa (h. 1945).
- Urtarrilaren 11 – Alice Paul, estatubatuar ekintzaile feminista (h. 1977).
- Urtarrilaren 12a – Thomas Ashe, irlandar nazionalista (h. 1917).
- Urtarrilaren 16a - Juana Aiestaran Mendiluze, EAJko militantea eta Oiartzungo Emakume Abertzale Batzako lehendakaria (h. 1954).
- Urtarrilaren 17a – Emmy Hennings, alemaniar artista eta poeta, Cabaret Voltaire sortzaileetako bat (h. 1948).
- Urtarrilaren 21a – Duncan Grant, britainiar margolari eta diseinatzailea (h. 1978).
- Urtarrilaren 21a – Umberto Nobile, italiar esploratzaile, hegazkin-gidari eta militarra (h. 1978).
- Urtarrilaren 27a – Jerome Kern, estatubatuar musikagilea (h. 1945).
- Urtarrilaren 31 – Luisa Landová-Štychová, txekoslovakiar politikaria, feminista, hezitzailea eta astronomoa (h. 1969).
Otsaila
aldatu- Otsailaren 1a – Camille Chautemps, Frantziako lehen ministroa (h. 1963).
- Otsailaren 2a – Mikhail Frunze, Armada Gorriko komandantea (h. 1925).
- Otsailaren 2a – Aldo Palazzeschi, italiar eleberrigile, poeta, kazetari eta saiakeragilea (h. 1974).
- Otsailaren 7a – Romualdo Galdos, gipuzkoar elizgizon eta idazlea (h. 1953).
- Otsailaren 7a – Sinclair Lewis, estatubatuar idazlea, 1930eko Literaturako Nobel saria (h. 1951).
- Otsailaren 7a – Hugo Sperrle, alemaniar militarra (h. 1953).
- Otsailaren 8a – Juan Abando Urrejola, euskal idazlea (h. 1946).
- Otsailaren 8a – Henri Laurens, frantziar eskultore eta ilustratzailea (h. 1954).
- Otsailaren 9a – Alban Berg, austriar musikagilea (h. 1945).
- Otsailaren 12a – Julius Streicher, alemaniar politikari nazia (h. 1946).
- Otsailaren 13a – Elizabeth Virginia Wallace Truman, Ameriketako Estatu Batuetako lehen dama (h. 1982).
- Otsailaren 14a – Hayganuş Mark, armeniar idazlea, poeta, iritzi-kazetaria eta pertsona publikoa (h. 1966).
- Otsailaren 17a – Romano Guardini, alemaniar teologo eta apaiz katolikoa (h. 1968).
- Otsailaren 19a – Gabino Garriga, bizkaitar idazlea (h. 1969).
- Otsailaren 21a – Sacha Guitry, frantziar aktore, zuzendari, gidoilari eta antzerkigilea (h. 1957).
- Otsailaren 21a – Tomás Jiménez Gutiérrez, nafar musikagilea eta apaiza (h. 1957).
- Otsailaren 24a – Juliusz Kaden-Bandrowski, poloniar idazle eta kazetaria (h. 1944).
- Otsailaren 24a – Chester Nimitz, estatubatuar almirantea (h. 1966).
- Otsailaren 24a – Stanisław Ignacy Witkiewicz, poloniar idazle, margolari, filosofo eta argazkilaria (h. 1939).
- Otsailaren 25a – Alizia Battenbergekoa, britainiar printzesa (h. 1969).
Martxoa
aldatu- Martxoaren 4a – Blanca Vidal, bizkaitar aktorea, Uruguain, Txilen eta Argentinan lan egin zuena (h. 1962).
- Martxoaren 10a – Tamara Karsavina, errusiar dantzaria (h. 1978).
- Martxoaren 12a – Ricardo Gondra, bizkaitar meatze-ingeniaria, Atlético de Madridren sortzaileetako bat (h. 1951).
- Martxoaren 15a – Christian Jollie Smith, australiar abokatu sozialista, Australiako Alderdi Komunistaren sortzaileetako bat (h. 1963).
- Martxoaren 19a – María Collado Romero, kubatar kazetari, poeta eta feminista, Kubako Lehen emakume erreportaria .
- Martxoaren 19a – Margaret Harwood, estatubatuar astronomoa, Maria Mitchell Behatokiko lehen zuzendaria (h. 1979).
- Martxoaren 21a – Luis Olariaga Puiana, arabar ekonomialaria (h. 1976).
- Martxoaren 25a – Jose Garmendia Zabala, gipuzkoar bertsolaria (h. 1924).
- Martxoaren 29a – Dezső Kosztolányi, hungariar idazlea, kazetaria eta itzultzailea (h. 1936).
- Martxoaren 31 – Julius Pinkas Pascin, bulgariar-estatubatuar margolaria (h. 1930).
Apirila
aldatu- Apirilaren 1a – Wallace Beery, estatubatuar aktorea (h. 1949).
- Apirilaren 1a – Clementine Churchill, Spencer-Churchill baroisa, Winston Churchillen emaztea (h. 1977).
- Apirilaren 7a – Walther Schwieger, alemaniar militarra (h. 1917).
- Apirilaren 8a – Juana Teresa Juega López, galiziar poeta (h. 1979).
- Apirilaren 12a – Robert Delaunay, frantziar margolaria (h. 1947).
- Apirilaren 12a – Hermann Hoth, alemaniar jenerala (h. 1971).
- Apirilaren 13a – Pieter Sjoerds Gerbrandy, Herbehereetako lehen ministroa (h. 1961).
- Apirilaren 13a – Marie Heurtin, jaiotzez emakume gor-itsua, Marie Germain mojaren egunerokoetan agertzen delako ezaguna (h. 1921).
- Apirilaren 13a – György Lukács, hungariar filosofo eta literatura-kritikari marxista (h. 1971).
- Apirilaren 17a – Karen Blixen, daniar idazlea (h. 1962).
- Apirilaren 23a – Jorge Agirre, euskal idazlea (h. 1947).
- Apirilaren 26a – Antonio Amundarain, gipuzkoar antzerkigile eta idazlea (h. 1954).
- Apirilaren 30a – Luigi Russolo, italiar margolaria eta musikagilea (h. 1947).
Maiatza
aldatu- Maiatzaren 4a – Américo Castro, Noucentisme higikundeko espainiar filologo eta idazlea (h. 1972).
- Maiatzaren 10a – Fritz von Unruh, alemaniar poeta eta antzerkigilea (h. 1970).
- Maiatzaren 14a – Otto Klemperer, alemaniar orkestra-zuzendari eta musikagilea (h. 1973).
- Maiatzaren 15a – José María Arellano, nafar legelari eta politikaria, Bizkaiko eta Gipuzkoako gobernadore zibila (h. 1963).
- Maiatzaren 18a – Manuel Gaintza Plazaola, gipuzkoar musikagilea (h. 1943).
- Maiatzaren 20a – Faisal I.a, Irakeko erregea (h. 1933).
- Maiatzaren 22a – Giacomo Matteotti, italiar politikaria (h. 1924).
- Maiatzaren 27a – Richmond K. Turner, estatubatuar almirantea (h. 1961).
Ekaina
aldatu- Ekainaren 3a – Jakov Sverdlov, errusiar militante boltxebikea (h. 1919).
- Ekainaren 16a – Lilly Reich, alemaniar diseinatzaile modernoa, Bauhauseko emakume irakasle gutxienetakoa (h. 1947).
- Ekainaren 20a – Luis Orotz Zabaleta, Nafarroako Foru Aldundiko eta Eusko Ikaskuntzako zuzenbide-aholkularia (h. 1962).
- Ekainaren 22a – Milan Vidmar, esloveniar ingeniari elektrikoa, xake jokalaria, filosofoa eta idazlea (h. 1962).
- Ekainaren 28a – Lola Membrives, argentinar-espainiar tonadilla-kantaria, sopranoa eta aktorea (h. 1969).
Uztaila
aldatu- Uztailaren 5a – Miguel de los Santos Díaz, nafar apaiz eta gotzaina (h. 1949).
- Uztailaren 5a – Blas Infante, andaluziar politikaria, andaluziar aberriko aitatzat hartzen da (h. 1936).
- Uztailaren 5a – André Lhote, frantziar margolari kubista (h. 1962).
- Uztailaren 8a – Ernst Bloch, alemaniar filosofoa (h. 1977).
- Uztailaren 8a – Veikko Antero Koskenniemi, finlandiar idazlea (h. 1962).
- Uztailaren 8a – Alejandro Aranburu, Droget, bizkaitar esku-huskako pilotari, errepublikazale eta iraultzailea (h. 1956).
- Uztailaren 9a – Bernard Delhom, 110 urte eta 265 egun bizi izandako behenafarra, hil zenean momentuko euskal herritarrik nagusiena (h. 1996).
- Uztailaren 11 – Roger de La Fresnaye, frantziar margolari kubista (h. 1925).
- Uztailaren 19a – Aristides de Sousa Mendes, Schindler portugaldarra, portugaldar diplomatikoa (h. 1954).
- Uztailaren 21a – Ángel Apraiz, arabar historialaria, Eusko Ikaskuntzaren sustatzaile nagusia eta lehenengo idazkaria (h. 1956).
- Uztailaren 21a – Jacques Feyder, belgikar zinemagilea (h. 1948).
- Uztailaren 26a – Jacinto Clavería, nafar apaiz eta idazlea (h. 1954).
- Uztailaren 26a – André Maurois, frantziar idazlea (h. 1967).
- Uztailaren 29a – Theda Bara, estatubatuar aktorea (h. 1955).
Abuztua
aldatu- Abuztuaren 1a – George de Hevesy, hungariar erradiokimikaria, 1943ko Kimikako Nobel Saria (h. 1966).
- Abuztuaren 15a – Edna Ferber, estatubatuar idazlea (h. 1968).
- Abuztuaren 20a – Juan Arce Mayora, Espainiako Bigarren Errepublikaren alde jarri zen arabar militarra.
- Abuztuaren 24a – Elizabeth Lee Hazen, estatubatuar fisiologo eta mikrobiologoa (h. 1975).
- Abuztuaren 25a – G. W. Pabst, bohemiar jatorriko austriar zinemagilea (h. 1967).
- Abuztuaren 26a – Jules Romains, frantziar idazlea (h. 1972).
- Abuztuaren 30a – Aleksandr Xliapnikov, errusiar militante boltxebikea (h. 1937).
Iraila
aldatu- Irailaren 1a – José Arrue, euskal margolaria (h. 1977).
- Irailaren 4a – Benito Loigorri, gipuzkoar ingeniari eta hegazkinlaria, euskal hegazkinlaritzaren aitzindarietako bat (h. 1976).
- Irailaren 6a – Eugenio Noel, espainiar idazlea (h. 1966).
- Irailaren 9a – Andrew Keith Jack, australiar fisikaria, Trans-Antartika Espedizio Inperialeko kidea (h. 1966).
- Irailaren 9a – Clare Sheridan, ingeles eskultore, kazetari eta idazlea (h. 1970).
- Irailaren 11 – D.H. Lawrence, ingeles idazle eta poeta (h. 1930).
- Irailaren 11 – Pedro Mourlane Mitxelena, gipuzkoar idazle eta kazetaria (h. 1955).
- Irailaren 12a – Heinrich Hoffmann, alemaniar argazkilaria, Adolf Hitlerren argazkilari pertsonala (h. 1957).
- Irailaren 13a – Carmen Cascante, nafar maistra (h. 1982).
- Irailaren 13a – Aquilino Gomes Ribeiro, portugaldar idazlea (h. 1963).
- Irailaren 14a – María Grever, nazioartean ezagun egin zen lehen emakumezko konpositore mexikarra (h. 1951).
- Irailaren 16a – Karen Horney, alemaniar psikologo eta psikoanalista (h. 1952).
- Irailaren 22a – Erik Gunnar Asplund, suediar arkitekto neoklasizista eta modernoa (h. 1940).
- Irailaren 22a – Ben Chifley, Australiako 16. lehen ministroa (h. 1951).
- Irailaren 22a – Erich von Stroheim, austriar jatorriko estatubatuar aktorea eta zinema-zuzendaria (h. 1957).
- Irailaren 26a – Sergei Gerasimov, errusiar margolaria (h. 1964).
Urria
aldatu- Urriaren 7a – Niels Bohr, daniar fisikaria, 1922ko Fisikako Nobel Saria (h. 1962).
- Urriaren 11 – François Mauriac, frantziar idazlea, 1952ko Literaturako Nobel Saria (h. 1970).
- Urriaren 15a – Frank Hurley, australiar argazkilari eta abenturazalea (h. 1962).
- Urriaren 21a – Egon Wellesz, austriar musikagilea eta musikologoa (h. 1974).
- Urriaren 24a – Rachel Katznelson, Errusian jaiotako israeldar emakume idazlea, hezitzailea eta ekintzailea (h. 1975).
- Urriaren 25a – Juan Bautista Gisasola, gipuzkoar musikagilea (h. 1948).
- Urriaren 28a – Per Albin Hansson, Suediako lehen ministroa (h. 1946).
- Urriaren 30a – Ezra Pound, estatubatuar poeta eta kritikaria (h. 1972).
- Urriaren 31 – Karl Radek, sobietar politikaria eta kazetaria (h. 1939).
Azaroa
aldatu- Azaroaren 1a – Pierre Dupong, Luxenburgoko lehen ministroa (h. 1953).
- Azaroaren 2a – Harlow Shapley, estatubatuar astronomoa (h. 1972).
- Azaroaren 5a – Will Durant, estatubatuar idazle, historialari eta filosofoa (h. 1981).
- Azaroaren 8a – Tomoyuki Yamashita, japoniar jenerala (h. 1946).
- Azaroaren 9a – Velimir Khlebnikov, errusiar olerkari eta antzerkigilea, Errusiar futurismoaren kide garrantzitsua (h. 1922).
- Azaroaren 9a – Matvei Skobelev, errusiar politikari mentxebikea (h. 1938).
- Azaroaren 9a – Hermann Weyl, alemaniar matematikari, fisikari teoriko eta filosofoa (h. 1955).
- Azaroaren 10a – Abelino Barriola, euskal idazle eta antzerkigilea (h. 1944).
- Azaroaren 11 – George S. Patton, estatubatuar jenerala (h. 1945).
- Azaroaren 14a – Sonia Delaunay Terk, ukrainar margolaria (h. 1979).
- Azaroaren 20a – Olive Dennis, estatubatuar ingeniaria (h. 1957).
- Azaroaren 20a – Maria Jesus Ibaseta, gipuzkoar maistra, Bilboko udal-maistra izandakoa.
- Azaroaren 24a – Anna Louise Strong, estatubatuar kazetari, idazle eta aktibista (h. 1970).
- Azaroaren 26a – Heinrich Brüning, Alemaniako kantzilerra (h. 1970).
- Azaroaren 27a – Guillermo Larregi, El Vasco de la Carretilla, Patagoniatik Buenos Airesera 22.300 km-ko bidaia oinez eta 130 kg.-ko eskorga eramanez egin zuen (h. 1964).
- Azaroaren 27a – Liviu Rebreanu, errumaniar eleberrigilea (h. 1944).
- Azaroaren 30a – Albert Kesselring, alemaniar mariskala (h. 1960).
Abendua
aldatu- Abenduaren 2a – George Minot, estatubatuar sendagilea, 1934ko Medikuntzako Nobel Saria (h. 1950).
- Abenduaren 6a – Nikolas Mugika, gipuzkoar margolaria (h. 1948).
- Abenduaren 8a – Kenneth Roberts, estatubatuar eleberrigilea (h. 1957).
- Abenduaren 28a – Vladimir Tatlin, sobietar eskultore eta margolari konstruktibista (h. 1953).
Egun ezezaguna edo zehaztugabea
aldatu- Uztaila – Juan Bautista Elustiza, gipuzkoar apaiz , organista eta musikologoa (h. 1919).
- Dionisio Azkue Arregi, gipuzkoar idazle eta margolaria (h. 1964).
- Domingo Rey d'Harcourt, nafar militarra, Gerra Zibilean matxinoen aldekoa (h. 1939).
- Guillermo Arsenio Itzaga, bizkaitar liburuzain eta kazetaria (h. 1951).
- Jean Larrasket, zuberoar euskalaria (h. 1953).
- Karmele Errazti, euskal idazlea (h. 1954).
Heriotzak
aldatuUrtarriletik ekainera
aldatu- Urtarrilaren 6a – Peter Christen Asbjørnsen, norvegiar idazlea (j. 1812).
- Urtarrilaren 8a – Diponegoro, Javako uharteko Jogjakarta hiriko printzea (j. 1785).
- Urtarrilaren 10a – Amable Tastu, frantziar idazlea (j. 1795).
- Urtarrilaren 13a – Schuyler Colfax, AEBetako 17. presidenteordea (j. 1823).
- Urtarrilaren 26a – Charles George Gordon, britaniar militar eta administratzaile koloniala (j. 1833).
- Urtarrilaren 29a – Michel Renaud, baxenafar politikaria (j. 1812).
- Otsailaren 1a – Henri Dupuy de Lôme, frantziar ingeniari militar eta politikaria (j. 1816).
- Otsailaren 1a – Sidney Gilchrist Thomas, britaniar ingeniari eta asmatzailea (j. 1850).
- Otsailaren 4a – Sarah Peale, estatubatuar erretratugilea, Estatu Batuetako lehen emakume artista profesionaltzat hartua (j. 1800).
- Otsailaren 12a – Anthony W. Gardiner, Liberiako presidentea (j. 1820).
- Otsailaren 14a – Jules Vallès, frantziar idazlea eta kazetaria (j. 32).
- Martxoaren 21a – Paulin Talabot, frantziar burdinbide eta kanal ingeniaria (j. 1799).
- Apirilaren 8a – C. A. Rosetti, errumaniar idazlea (j. 1816).
- Apirilaren 20a – Gustav Nachtigal, alemaniar botanikaria, medikua eta esploratzailea, batez ere Erdialdeko Afrika esploratu zuena (j. 1834).
- Apirilaren 24a – Nísia Floresta, brasildar hezitzailea, idazlea eta poeta, Brasilen feminismoaren aitzindaritzat joa (j. 1810).
- Apirilaren 25a – Emma Hawaiikoa, Hawaiiko Erresumako erregina ezkontidea (j. 1836).
- Apirilaren 30a – Jens Peter Jacobsen, daniar idazle eta zientzialaria, Danimarkako lehenengo idazle naturalista (j. 1847).
- Maiatzaren 18a – Alphonse de Neuville, frantziar margolaria (j. 1835).
- Maiatzaren 22a – Victor Hugo, frantziar nobelagilea (j. 1802).
- Maiatzaren 24a – Sotero Manteli, arabar erdal idazlea eta inprimatzailea (j. 1820).
- Maiatzaren 27a – Charles Rogier, Belgikako lehen ministroa (j. 1800).
- Ekainaren 8a – Jose Maria Ezpeleta Agirre-Zuazo, nafar aristokrata eta politikaria (j. 1818).
Uztailetik abendura
aldatu- Uztailaren 1a – Hermann von Fehling, alemaniar kimikaria (j. 1812).
- Uztailaren 12a – Maria Weston Chapman, estatubatuar abolizionista, esklabotzaren aurkako The Non-Resistant egunkariaren editorea (j. 1806).
- Uztailaren 15 – Rosalia de Castro, galiziar idazlea (j. 1837).
- Uztailaren 23a – Ulysses S. Grant, Ameriketako Estatu Batuetako 18. Presidentea (j. 1822).
- Irailaren 4a – Pedro Egaña, arabar politikaria (j. 1803).
- Irailaren 6a – Narciso Monturiol, kataluniar asmatzaile eta politikaria (j. 1819).
- Irailaren 7a – José Posada, asturiar legelari eta eta politikaria (j. 1814).
- Irailaren 23a – Carl Spitzweg, alemaniar margolaria (j. 1808).
- Irailaren 29a – Niceto Zamacois, bizkaitar kazetari, eleberrigile eta poeta (j. 1820).
- Urriaren 15a – Jacques Pradet-Balade, baxenafar politikaria (j. 1827).
- Urriaren 29a – George B. McClellan, estatubatuar jeneral, ingeniari, idazle eta politikaria (J. 1826).
- Azaroaren 16a – Louis Riel, kanadar buruzagi mestizoa (j. 1844).
- Azaroaren 18a – Theo van Lynden van Sandenburg, Herbehereetako lehen ministroa (j. 1826).
- Azaroaren 25a – Alfontso XII.a Espainiakoa, Espainiako erregea (j. 1857).
- Azaroaren 25a – Thomas A. Hendricks, AEBetako 21. presidenteordea (j. 1819).
- Azaroaren 25a – Francisco Serrano, espainiar militar eta politikaria (j. 1810).
- Abenduaren 5a – Maria Rita Colaço Chiappe Cadet, portugaldar idazle eta irakaslea (j. 1836).
- Abenduaren 15a – Fernando II.a Portugalgoa, Portugalgo erregea (j. 1816).
Egun ezezaguna edo zehaztugabea
aldatu- Anselma de Salces, Bilboko ongilea (j. 1815).
- Leonce Goietxe, euskal idazlea (j. 1822).
- Gaudenzio Marconi, Frantzian lan egin zuen suitzar-italiar argazkilaria (j. 1841).
- Miriam Mendes Belisario, ingeles idazle eta hezitzaile judua (j. 1816).
- Tam Lenfestey, normandiar nekazari eta poeta (j. 1818).
Kanpo estekak
aldatu