Maultier
 Opel Maultier (Sd.Kfz. 3a) opuszcza pokład samolotu Me 323 Gigant, Włochy, 1943 | |
| Dane podstawowe | |
| Państwo | |
|---|---|
| Producent | |
| Typ pojazdu | |
| Historia | |
| Produkcja |
1942–1944 |
| Dane techniczne | |
| Dane operacyjne | |
Maultier (z niem. „muł”) – nazwa kilku zbliżonych konstrukcyjnie półgąsienicowych wojskowych samochodów ciężarowych produkcji niemieckiej z okresu II wojny światowej. Opracowane zostały na bazie standardowych modeli samochodów ciężarowych, zmodyfikowane poprzez zastąpienie tylnych kół gąsienicami[1].
Historia
[edytuj | edytuj kod]Znajdujące się na wyposażeniu wojsk niemieckich kołowe samochody ciężarowe okazały się nieadekwatne do warunków panujących na froncie wschodnim, co wykazały doświadczenie pierwszej zimy (1941/1942)[2]. Problemy stwarzała słabo rozbudowana infrastruktura drogowa oraz wszechobecne błota (rasputica)[3]. Znacznie lepiej sprawowały się pojazdy półgąsienicowe, te jednak zasadniczo zarezerwowane były do zadań frontowych. Koniecznym było opracowanie prostego, półgąsienicowego pojazdu przystosowanego do zadań transportowych na zapleczu[2].
Pierwszy pojazd typu Maultier był improwizowany, skonstruowany przez żołnierzy 2 Dywizji Pancernej SS. „Das Reich” na bazie samochodu Ford V-3000 z wykorzystaniem układu bieżnego Carden-Loyd. Modyfikacja obejmowała skrócenie wału napędowego, przeniesie tylnej osi w przód w celu zrównania jej z kołami napędowymi. Zachowano tylne hamulce bębnowe, wykorzystując je do sterowania tylną częścią pojazdu[1].
Seryjna produkcja prowadzona była w latach 1942–1944 przez czterech producentów[2] – Opel na bazie modelu Blitz w fabryce w Brandenburg an der Havel w latach 1942–1943, Ford-Werke na bazie modelu V-3000 w zakładach w Kolonii, Amsterdamie i Asnières w latach 1942–1944, Klöckner-Humboldt-Deutz (KHD) na bazie modelu S 3000 tylko w 1942 roku oraz Daimler-Benz na bazie modelu Mercedes-Benz L 4500 w latach 1943–1944[2][1]. Ładowność modeli Forda, Opla i KHD ograniczona była do 2 t (w wersji kołowej wynosiła 3 t). Pojazdy Mercedes-Benz bazowały na samochodach o większej ładowności (4,5 t), która pozostawała niezmieniona w wersji półgąsienicowej, co było możliwe dzięki zastosowaniu układu gąsienicowego pochodzącego z czołgów PzKpfw II, o większej nośności[2].
Łącznie w fabrykach wyprodukowanych zostało około 21 tys. egzemplarzy pojazdów (Ford: 13 952[4]–ok. 15 000[5], Opel: ok. 4000[4][5], KHD: 1740[5]–ok. 2500[4], Mercedes-Benz: 1486[5]). Do końca 1942 roku dostarczono 635 pojazdów, w 1943 r. – ponad 13 tys., w 1944 r. – 7310. Ponad 2100 zmontowanych zostało w warunkach polowych[4].
Pojazdy produkowane przez Opla i Forda wyposażone były w silnik benzynowy, a KHD i Daimler-Benz – wysokoprężny[1][6]. Większość pojazdów Maultier miała zabudowę otwartą, choć powstały też odmiany zamknięte, które wykorzystywane były głównie w roli ambulansów[5]. Część pojazdów wykorzystano jako platformę dla armat przeciwlotniczych FlaK 30 (2 cm) i FlaK 36 (3,7 cm)[6]. Na bazie modelu Opla opracowano wersję opancerzoną, która przeznaczona była do pełnienia funkcji transportera amunicji oraz samobieżnej wieloprowadnicowej wyrzutni rakietowej Panzerwerfer 42 (łącznie co najmniej 300 egzemplarzy[a])[1].
Pojazdy Maultier spełniły pokładane w nich oczekiwania, niemniej nie dorównywały właściwościami jezdnymi pojazdom, które od podstaw projektowane były z półgąsienicowym układem jezdnym. Napęd gąsienicowy wiązał się z podwyższonym zużyciem paliwa względem standardowych, kołowych samochodów ciężarowych, a przez to także ograniczonym zasięgiem[1]. Ich następcą był schwerer Wehrmachtschlepper[1][3].
Wersje
[edytuj | edytuj kod]Lista wersji pojazdów Maultier wraz z oznaczeniem Sd.Kfz.[5]:
- Sd.Kfz. 3
- Sd.Kfz. 3a Gleisketten Lastkraftwagen 2t, offen (Maultier) – ładowność 2 t, otwarta część do przewozu ładunku, na bazie samochodu Opel Blitz
- Sd.Kfz. 3b Gleisketten Lastkraftwagen 2t, offen (Maultier) – ładowność 2 t, otwarta część do przewozu ładunku, na bazie samochodu Ford V-3000
- Sd.Kfz. 3c Gleisketten Lastkraftwagen 2t, offen (Maultier) – ładowność 2 t, otwarta część do przewozu ładunku, na bazie samochodu Klöckner-Humboldt-Deutz S 3000
- Sd.Kfz. 3/4 Gleisketten Lastkraftwagen 2t, geschlossen (Maultier) – ładowność 2 t, zamknięta część do przewozu ładunku, na bazie samochodów Ford V-3000 lub Opel Blitz
- Sd.Kfz. 3/5 Gleisketten Lastkraftwagen 4,5t, offen (Maultier) – ładowność 4,5 t, otwarta część do przewozu ładunku, na bazie samochodu Mercedes-Benz L 4500
- Sd.Kfz. 4
- Sd.Kfz. 4 Gleisketten Lastkraftwagen 2t, gepanzert – opancerzony transporter amunicji, ładowność 2 t, na bazie samochodu Opel Blitz
- Sd.Kfz. 4/1 15 cm Panzerwerfer 42 (Sf.) auf Gleisketten Lastkraftwagen 2t – opancerzona samobieżna wieloprowadnicowa wyrzutnia rakietowa, na podwoziu Sd.Kfz. 4
Uwagi
[edytuj | edytuj kod]Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b c d e f g Jean-Denis Lepage: German Military Vehicles of World War II. McFarland & Company, Inc., Publishers, 2007, s. 111-113. ISBN 978-0-7864-2898-4. [dostęp 2023-03-26].
- ↑ a b c d e Chris Bishop: The illustrated encyclopedia of weapons of World War II. Amber Books Ltd., 2014, s. 89. ISBN 978-1-4351-5664-7. [dostęp 2023-03-26].
- ↑ a b Olyslager Organisation, Bart H. Vanderveen (red.): Half-Tracks. Frederick Warne & Co Ltd, 1971, s. 42-45. [dostęp 2023-03-26].
- ↑ a b c d e The Opel Maultier: Mobile Basis for Rocket Launchers. W: Eckhart Bartels: Opel military vehicles, 1906-1956. Schiffer Publishing Ltd., 1997, s. 95-98. [dostęp 2023-03-26].
- ↑ a b c d e f g h Sonder-Kraftfahrzeug Nummern (Sd. Kfz.) - Special motor vehicle numbers. Kfz. der Wehrmacht. [dostęp 2023-03-26]. (ang.).
- ↑ a b Alexander Lüdeke: Weapons of WWII. Wyd. 2016. Parragon Books Ltd., s. 48, 148-149. [dostęp 2023-03-26].