Denzel Washington

Denzel Washington

Denzel Washington
Imię i nazwisko	Denzel Hayes Washington Jr.
Data i miejsce urodzenia	28 grudnia 1954 Mount Vernon
Zawód	aktor, reżyser, scenarzysta, producent
Współmałżonek	Pauletta Pearson (od 1983)
Lata aktywności	od 1977
Odznaczenia
Multimedia w Wikimedia Commons
Cytaty w Wikicytatach

Denzel Hayes Washington Jr. (ur. 28 grudnia 1954 w Mount Vernon) – amerykański aktor, scenarzysta, reżyser i producent filmowy.

Washington jest zdobywcą dwóch Nagród Akademii Filmowej oraz dwóch Złotych Globów, a także drugim Afroamerykaninem w historii, który otrzymał Oscara dla najlepszego aktora pierwszoplanowego^[1].

Matka Denzela Washingtona, Lennis „Lynne”, właścicielka salonu piękności, urodziła się w Georgii i dorastała w Harlemie. Natomiast jego ojciec, wielebny Denzel Washington, był zielonoświątkowym kaznodzieją, który jednocześnie pracował w lokalnym sklepie S. Klein, a także dla Departamentu Zasobów Wodnych^[2][3].

Washington uczęszczał do Pennington-Grimes Elementary School w Mount Vernon do 1968, kiedy to matka wysłała go do prywatnej szkoły Oakland Military Academy w New Windsor, gdy miał 14 lat. O tym wydarzeniu aktor wypowiedział się ponad trzydzieści lat później:

Po ukończeniu Oakland Military Academy, Denzel kontynuował edukację w Mainland High School w Daytona Beach na Florydzie^[2]. Następnie był zainteresowany studiami na Texas Tech University:

W 1977 Washington uzyskał tytuł licencjata nowojorskiego Fordham University, gdzie dodatkowo grał w uczelnianej drużynie koszykarskiej^[6][7]. Po krótkim okresie niezdecydowania związanego z kierunkiem dalszej nauki, Denzel porzucił szkołę na jeden semestr, w trakcie którego pracował jako opiekun na obozie letnim Camp Sloane YMCA w Lakeville, w stanie Connecticut. W jego trakcie wziął udział w konkursie talentów dla uczestników, a znajomi zasugerowali, aby spróbował swoich sił w aktorstwie^[8]. Po powrocie do Fordham, Washington zapisał się na zajęcia aktorstwa w Lincoln Center, gdzie powierzono mu tytułowe role w sztukach Cesarz Jones oraz Otello. Krótko po tym otrzymał stypendium na naukę w American Conservatory Theatre, w San Francisco, gdzie kształcił się przez kolejny rok, po czym powrócił do Nowego Jorku, aby tam rozpocząć profesjonalną karierę aktorską^[9].

Washington spędził lato 1976 w St. Mary’s City, w stanie Maryland, gdzie w wakacyjnym teatrze występował w sztuce Wings of the Morning. Krótko po ukończeniu Fordham University, zadebiutował w profesjonalnym aktorstwie za pośrednictwem roli w filmie telewizyjnym Wilma z 1977. W 1981 po raz pierwszy pojawił się w hollywoodzkiej produkcji, obrazie Dokładnie tacy sami. Rok później Denzel nagrodzony został statuetką Obie Award za występ w off broadwayowskiej sztuce A Soldier's Play^[10].

Przełom w karierze Washingtona nastąpił, kiedy zdobył rolę doktora Phillipa Chandlera w serialu St. Elsewhere telewizji NBC. Stał się jednym z nielicznych aktorów, którzy byli regularnymi członkami obsady przez sześć lat trwania emisji produkcji. W tym okresie Denzel wystąpił również w m.in.: A Soldier's Story (1984), Hard Lessons (1986) i Żądzy władzy (1986). W 1987 zagrał pokojowego działacza ruchu przeciw apartheidowi w Republice Południowej Afryki, Stevena Biko, w obrazie biograficznym Krzyk wolności, a za swoją rolę otrzymał nominację do Nagrody Akademii Filmowej dla najlepszego aktora drugoplanowego.

W 1989 Washington otrzymał Nagrodę Akademii Filmowej dla najlepszego aktora drugoplanowego za rolę w Chwale. W tym samym roku wystąpił także w thrillerze Gliniarz na Karaibach oraz w filmie kryminalnym Za królową i ojczyznę.

W 1990 Washington wystąpił jako Bleek Gilliam w filmie w reżyserii Spike’a Lee, Czarny blues. Dwa lata później zagrał Demetriusa Williamsa w dramacie Mississippi Masala. W 1992 Denzel ponownie współpracował z Lee, przy okazji kręcenia obrazu Malcolm X, w którym wcielił się w tytułową postać. Rola radykalnego przywódcy ruchu afroamerykańskiego przyniosła mu kolejną nominację do Nagrody Akademii Filmowej dla najlepszego aktora pierwszoplanowego. W 1993 wystąpił w filmie Filadelfia, w którym zagrał homofobicznego adwokata, którego klientem został homoseksualista chory na AIDS. W połowie lat 90. Washington wystąpił również w m.in.: thrillerach Raport Pelikana i Karmazynowy przypływ, komedii Wiele hałasu o nic oraz w dramacie komediowym Żona pastora.

W 1995, podczas kręcenia filmu Zabójcza perfekcja, Washington odmówił pocałowania aktorki Kelly Lynch w jednej ze scen. W późniejszym wywiadzie Lynch powiedziała:

Podobna sytuacja miała miejsce na planie Raportu Pelikana, kiedy Julia Roberts wyraziła pragnienie, aby dwójkę granych przez nich charakterów połączyły romantyczne relacje. Washington odrzucił także propozycję roli Nicka Currana w Nagim instynkcie, gdyż nie podobała mu się idea sceny przedstawiającej seks bohaterów.

W 1999 Washington wystąpił w filmie Huragan, opowiadającym o bokserze Rubinie „Huraganie” Carterze, który został skazany za potrójne morderstwo i po dwudziestu latach w więzieniu doczekał uniewinnienia. Za swoją rolę Denzel otrzymał nominację do Nagrody Akademii Filmowej dla najlepszego aktora pierwszoplanowego, a także zdobył Złoty Glob oraz Srebrnego Niedźwiedzia na Międzynarodowym Festiwalu Filmowym w Berlinie. W tym samym roku zagrał również w obrazie Kolekcjoner kości, filmowej adaptacji powieści o tym samym tytule autorstwa Jeffery’ego Deavera, wcielając się w rolę sparaliżowanego detektywa.

W 2002 Washington otrzymał Nagrodę Akademii Filmowej dla najlepszego aktora pierwszoplanowego za rolę w thrillerze Dzień próby. Wcielił się w nim w postać sierżanta Alonzo Harrisa, który stosuje radykalne metody dochodzeniowe, wykraczające poza granice prawa. Washington stał się drugim Afroamerykaninem w historii, który został nagrodzony Oscarem w tej kategorii, po Sidneyu Poitierze, który dodatkowo tej samej nocy przyjął Honorary Academy Award; ponadto jest rekordzistą wśród Afroamerykanów pod względem liczby nominacji do Nagrody Akademii Filmowej – otrzymał ich pięć.

W 2002 Washington wystąpił w kolejnym dobrze przyjętym obrazie, John Q, po czym podjął się reżyserii swojego pierwszego filmu, dramatu Antwone Fisher.

W latach 2003–04 Washington wystąpił w kilku thrillerach, a wśród nich były m.in.: Wyścig z czasem, Człowiek w ogniu oraz Kandydat^[12]. W 2006 zagrał w kolejnym filmie w reżyserii Spike’a Lee, Plan doskonały.

W 2007 Washington wystąpił u boku Russella Crowe’a w filmie Amerykański gangster, który stanowił inspirację dla rapera Jaya-Z do nagrania albumu o tym samym tytule. W 2009 zagrał w thrillerze Metro strachu, w którym wcielił się w rolę dyspozytora metra, Waltera Garbera.

W styczniu 2010 premierę miał film Księga ocalenia, w którym Washington wcielił się w główną rolę, czyli samotnego bohatera z postapokaliptycznego świata, strzegącego księgi, która dostarcza wiedzy mogącej uratować ludzkość.

W 2010 Denzel otrzymał Nagrodę Tony dla najlepszego aktora pierwszoplanowego w sztuce za rolę w Fences^[13][14].

W listopadzie 2010 premierę miał kolejny obraz z udziałem Denzela, Niepowstrzymany, w którym wcielił się w postać maszynisty, wyruszającego w pościg za pociągiem przewożącym toksyczne odpady.

W 2012 w kinach zadebiutował obraz Safe House, w którym aktor zagrał groźnego przestępcę, transportowanego do nowej kryjówki przez osamotnionego w działaniach agenta CIA.

W 1983 Washington ożenił się z aktorką Paulettą Pearson, którą poznał na planie filmu telewizyjnego Wilma. Para ma czwórkę dzieci: Johna Davida (ur. 28 lipca 1984), który był graczem drużyny futbolu amerykańskiego St. Louis Rams^[15], lecz zrezygnował ze sportu na rzecz aktorstwa; Katię (ur. w listopadzie 1987), która ukończyła studia na Uniwersytecie Yale; oraz bliźniaki Olivię i Malcolma (nazwanego na cześć Malcolma X^[16]) (ur. 10 kwietnia 1991). Malcolm studiował na Uniwersytecie Pensylwanii, gdzie był członkiem drużyny koszykarskiej^[17]. W 1995 Denzel i Pauletta odnowili przysięgę małżeńską w obecności biskupa Desmonda Tutu, podczas wizyty w Republice Południowej Afryki^[18].

Washington jest zdeklarowanym chrześcijaninem, a w przeszłości rozważał zostanie kaznodzieją: „Pewna część mnie wciąż mówi, 'Może, Denzel, powinieneś zostać kaznodzieją. Może wciąż idziesz na kompromisy.' Miałem możliwość grania wspaniałych mężczyzn i przez ich słowa, wygłaszać niezwykłe rzeczy. Korzystam z talentu, którym zostałem obdarowany i chcę wykorzystywać go w dobrych celach”^[19][20]. W 1995 aktor przekazał 2,5 miliona dolarów na pomoc w budowie nowego budynku West Angeles Church of God in Christ w Los Angeles^[21].

W 2006 Rewolucyjne Siły Zbrojne Kolumbii wytypowały Washingtona jako jedną z trzech osób (innymi byli Oliver Stone i Michael Moore), do których wystosowały specjalne listy. W pismach zawarta została prośba o pomoc w rozmowach i negocjacjach z władzami Kolumbii; FARC gotowe były do wymiany 62 zakładników na 600 zatrzymanych rebeliantów^[22]. Według CBC News przyczynić się do tego mógł dorobek artystyczny aktora, a w tym film Plan doskonały, gdzie zagrał detektywa-negocjatora, a także fakt, że grał takich aktywistów, jak Malcolm X i Steve Biko^[22].

18 maja 1991 Washington otrzymał honorowy tytuł doctor honoris causa swojej Alma Mater, Uniwersytetu Fordham, za „niezwykłe postępy w odkrywaniu krańców swojego talentu”^[23]. Od 2007 jest on również posiadaczem tytułu doctor honoris causa nauk humanistycznych Morehouse College^[24].

7 lipca 2022 roku został odznaczony przez prezydenta Stanów Zjednoczonych Joego Bidena Prezydenckim Medalem Wolności^[25].

• Nagroda Akademii Filmowej
  • Najlepszy aktor pierwszoplanowy: 2001 Dzień próby
  • Najlepszy aktor drugoplanowy: 1989 Chwała
• Złoty Glob
  • Najlepszy aktor w filmie dramatycznym: 2000 Huragan
  • Najlepszy aktor drugoplanowy: 1989 Chwała
• Nagroda Tony Najlepszy aktor pierwszoplanowy w sztuce teatralnej: 2010 Fences
• Nagroda na MFF w Berlinie
  • Srebrny Niedźwiedź dla najlepszego aktora: 1993 Malcolm X
  • Srebrny Niedźwiedź dla najlepszego aktora: 2000 Huragan

• Denzel Washington w bazie IMDb (ang.)
• Denzel Washington w bazie Filmweb
• Denzel Washington w bazie Notable Names Database (ang.)
• Denzel Washington w bazie Internet Broadway Database (ang.)
• Denzel Washington. lortel.org. [zarchiwizowane z tego adresu (2010-03-30)]. w bazie Internet Off-Broadway Database (ang.)
• Denzel Washington w bazie People.com (ang.)