Karl Malden

Karl Malden

Imię i nazwisko	Mladen George Sekulovich
Data i miejsce urodzenia	22 marca 1912 Chicago
Data i miejsce śmierci	1 lipca 2009 Los Angeles
Zawód	aktor
Współmałżonek	Mona Greenberg (1938–2009; jego śmierć)
Lata aktywności	1940–2000
Multimedia w Wikimedia Commons
Strona internetowa

Karl Malden, właśc. Mladen George Sekulovich, serb. Младен Ђорђе Секуловић (ur. 22 marca 1912 w Chicago, zm. 1 lipca 2009 w Los Angeles^[1]) – amerykański aktor filmowy pochodzenia serbsko-czeskiego. Laureat Oscara za drugoplanową rolę w filmie Tramwaj zwany pożądaniem (1951; reż. Elia Kazan).

Ojciec aktora, Petar Sekulović (1886-1975) był Serbem urodzonym w Bileci; na początku XX wieku wyemigrował do Chicago. Tam ożenił się z Minnie Seberą (1892-1995), robotnicą z fabryki tekstylnej, z pochodzenia Czeszką^[2]. Karl, najstarszy z trójki braci, urodził się w Chicago, choć dzieciństwo i młodość spędził w hutniczym miasteczku Gary w stanie Indiana. Po ukończeniu Emerson High School w Gary pracował z ojcem w tamtejszej fabryce stali. Jednak po kilku latach porzucił pracę, by poświęcić się aktorstwu. Ukończył Goodman School of Drama na Uniwersytecie DePaul^[3].

Do filmu trafił w 1940 mając już za sobą doświadczenia jako aktor teatralny. Jego kariera rozwinęła się w latach 50., kiedy to zagrał swoje najważniejsze role w filmach Elii Kazana. W 1952 otrzymał swojego jedynego w karierze Oscara dla najlepszego aktora drugoplanowego za rolę w filmie Tramwaj zwany pożądaniem (1951). W 1955 otrzymał nominację w tej samej kategorii za rolę w kolejnym filmie Kazana Na nabrzeżach (1954). W filmie Baby Doll z 1956 Kazan powierzył Maldenowi główną rolę, która przyniosła mu tym razem nominację do Złotego Globu. Później Malden i Kazan na filmowym planie już się nie spotkali. W tym okresie zagrał również w uznanym dramacie kryminalnym Alfreda Hitchcocka pt. Wyznaję (1953). Znany jako „mężczyzna z wielkim nosem” grywał zwykle bohaterów drugoplanowych o despotycznych skłonnościach, brutalnych, ale w gruncie rzeczy uczciwych. Kolejnymi znaczącymi filmami w jego karierze były m.in. westerny: Drzewo powieszonych (1959), Dwa oblicza zemsty (1961), Jak zdobywano Dziki Zachód (1962), Jesień Czejenów (1964), Nevada Smith (1966), Zawadiaki (1971); a także obsypany nagrodami dramat Johna Frankenheimera Ptasznik z Alcatraz (1962) oraz głośny film biograficzny Patton (1970), w którym wcielił się w postać gen. Omara Bradleya. Dużą popularność przyniosła mu rola detektywa Mike’a Stone’a w serialu kryminalnym Ulice San Francisco (1972-77). Otrzymał za nią nominację do Złotego Globu (w 1976) oraz 4 nominacje do nagrody Emmy (w latach 1974–1977). Po raz ostatni pojawił się na ekranie w 2000 roku w jednym z odcinków serialu Prezydencki poker.

W latach 1989–1992 był przewodniczącym Amerykańskiej Akademii Sztuki i Wiedzy Filmowej.

Żoną Karla Maldena była od 18 grudnia 1938 Mona Greenberg (1917-2019). Mieli dwie córki: Mila i Carla (ur. 1953). Małżeństwo Maldena przeszło do legendy, było jednym z najdłuższych i najbardziej udanych w historii Hollywood. 18 grudnia 2008 Karl Malden i Mona Greenberg obchodzili 70. rocznicę ślubu. Aktor zmarł pół roku później. Ich związek trwał 70 lat i 195 dni.

Malden zmarł z przyczyn naturalnych w wieku 97 lat w swoim domu w dzielnicy Brentwood w Los Angeles. Mona przeżyła go o 10 lat, zmarła 13 lipca 2019 w wieku 102 lat^[4]. Oboje są pochowani na Westwood Village Memorial Park Cemetery w Los Angeles.

Aktor posiada swoją gwiazdę w Hollywoodzkiej Alej Sławy przy 6231 Hollywood Boulevard.

W 1997 opublikował swoją autobiografię pt. When Do I Start?, którą napisał wspólnie z córką Carlą.

• They Knew What They Wanted (1940) jako Red (filmowy debiut)
• Bumerang (1947) jako detektyw porucznik White
• Pocałunek śmierci (1947) jako sierżant Cullen
• Jim Ringo Rewolwerowiec (1950) jako Mac
• Na krawędzi prawa (1950) jako detektyw porucznik Thomas
• Przeklęte wzgórza (1950) jako Doc
• Tramwaj zwany pożądaniem (1951) jako Harold „Mitch” Mitchell
• Ruby Gentry (1952) jako Jim Gentry
• Kurier dyplomatyczny (1952) jako sierżant Ernie Guelvada
• Wyznaję (1953) jako inspektor Larrue
• Na nabrzeżach (1954) jako o. Barry
• Baby Doll (1956) jako Archie Lee Meighan
• Bombowce B-52 (1957) jako sierżant Chuck V. Brennan
• Drzewo powieszonych (1959) jako Frenchy Plante
• Pollyanna (1960) jako pastor Paul Ford
• Dwa oblicza zemsty (1961) jako szeryf Dad Longworth
• Wszystkie mu ulegają (1962) jako Ralph Willart
• Cyganka (1962) jako Herbie Sommers
• Ptasznik z Alcatraz (1962) jako Harvey Shoemaker
• Jak zdobywano Dziki Zachód (1962) jako Zebulon Prescott
• Jesień Czejenów (1964) jako kpt. Oscar Wessels
• Kto leży w moim grobie? (1964) jako sierżant Jim Hobbson
• Cincinnati Kid (1965) jako Shooter
• Nevada Smith (1966) jako Tom Fitch
• Hotel (1967) jako Keycase Milne
• Mózg za miliard dolarów (1967) jako Leo Newbigen
• Gorące miliony (1968) jako Carlton J. Klemper
• Patton (1970) jako gen. Omar Bradley
• Zawadiaki (1971) jako Walter Buckman
• Kot o dziewięciu ogonach (1971) jako Franco Arno
• Ulice San Francisco (1972-77; serial TV) jako Mike Stone
• Po tragedii Posejdona (1979) jako Wilbur Hubbard
• Meteor (1979) jako Harry Sherwood
• Żądło II (1983) jako Gus Macalinski
• Alicja w Krainie Czarów (1985) jako Mors
• Wariatka (1987) jako Arthur Kirk
• Powrót na ulice San Francisco (1992) jako Mike Stone
• Prezydencki poker (1999-2006; serial TV) jako wielebny Thomas Cavanaugh (gościnnie w odc. 14. z 2000 roku)

• Nagroda Akademii Filmowej Najlepszy aktor drugoplanowy: 1952 Tramwaj zwany pożądaniem
• Nagroda Emmy Najlepszy aktor drugoplanowy w miniserialu lub filmie telewizyjnym: 1985 Fatal Vision
• Nagroda Gildii Aktorów Ekranowych 2004 Nagroda za Osiągnięcia Życia

• Jan Słodowski, Andrzej Roman: Gwiazdy światowego kina. Leksykon. Warszawa: Editions Spotkania, 1992. ISBN 83-85195-83-1. Brak numerów stron w książce

• Karl Malden w bazie IMDb (ang.)
• Karl Malden w bazie Filmweb
• Karl Malden w bazie Notable Names Database (ang.)