[go: up one dir, main page]
Przejdź do zawartości

Viggo Mortensen

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Viggo Mortensen
Ilustracja
Viggo Mortensen w 2020 roku
Imię i nazwisko

Viggo Peter Mortensen Jr.

Data i miejsce urodzenia

20 października 1958
Nowy Jork

Zawód

aktor, poeta, muzyk, fotograf, malarz, reżyser, scenarzysta i producent filmowy

Współmałżonek

Exene Cervenka
(1987–1998; rozwód)

Lata aktywności

od 1984

Odznaczenia
Kawaler Orderu Danebroga (Dania)
Multimedia w Wikimedia Commons
Cytaty w Wikicytatach

Viggo Peter Mortensen Jr.[1][2] (ur. 20 października 1958 w Nowym Jorku) – amerykański aktor teatralny i filmowy, a także poeta, fotograf, malarz oraz reżyser, scenarzysta i producent filmowy[3]. Trzykrotnie nominowany do Oscara dla najlepszego aktora pierwszoplanowego[4].

Życiorys

[edytuj | edytuj kod]

Wczesne lata

[edytuj | edytuj kod]

Urodził się na nowojorskim Manhattanie[5] jako starszy syn Amerykanki Grace Gamble (z domu Atkinson) i Viggo Petera Mortensena Sr.[6], pochodzenia duńskiego[7]; jego rodzice spotkali się w Norwegii. Dziadek ze strony matki pochodził z Nowej Szkocji w Kanadzie, a rodzina babki ze strony matki była z Nowej Anglii[8]. Jego rodzina przeniosła się do Wenezueli, a następnie do Danii i ostatecznie osiadła w Argentynie w prowincji Córdoba, w Chaco i Buenos Aires, gdzie uczęszczał do szkoły podstawowej i opanował biegle język hiszpański, podczas gdy jego ojciec zajmował się fermą drobiu i ranczem. Kiedy miał 11 lat, rodzice rozwiedli się, po czym wrócił z matką do Nowego Jorku, gdzie spędził resztę dzieciństwa[9]. W 1976 ukończył Watertown High School w Watertown[10].

Studiował w St. Lawrence University w Canton w stanie Nowy Jork, zdobywając w 1980 tytuł licencjata na wydziale iberystyki i polityki. Później wyjechał do Europy i zamieszkał w Hiszpanii, Anglii i Danii, gdzie imał się różnych prac dorywczych, takich jak przewóz samochodem ciężarowym w Esbjerg czy sprzedażą kwiatów w Kopenhadze[11].

Kariera

[edytuj | edytuj kod]

Po powrocie do Stanów Zjednoczonych rozpoczął karierę aktorską[12]. Na początku lat 80. na Manhattanie studiował aktorstwo w Warren Robertson’s Theatre Workshop[13].

Początkowo występował na małym ekranie jako porucznik w LeBoeuf w miniserialu CBS Jerzy Waszyngton (George Washington, 1984) z Barrym Bostwickiem w roli tytułowej i jako Bragg w operze mydlanej NBC Search for Tomorrow (1985). Sceny filmowe z jego udziałem w dramacie Jonathana Demme’a Szybka zmiana (Swing Shift, 1984) i komedii romantycznej Woody’ego Allena Purpurowa róża z Kairu (The Purple Rose of Cairo, 1985) zostały ostatecznie wycięte[14]. Na kinowym ekranie zadebiutował rolą farmera Mosesa Hochleitnera ze wspólnoty amiszów w dreszczowcu Petera Weira Świadek (Witness, 1985)[15] z Harrisonem Fordem. Jednocześnie został obsadzony w roli żołnierza w przedstawieniu Williama Shakespeare’a Henryk V w Delacorte Theater w Central Park, ale zdecydował się odrzucić tę propozycję[16]. W latach 1985–1986 w Indiana Repertory Theatre w Indianapolis grał Tybalta w tragedii szekspirowskiej Romeo i Julia[17]. W 1987 otrzymał nagrodę Dramalogue Critics’ Award za rolę kapitana nazisty w spektaklu Bent o homoseksualnych więźniach obozów koncentracyjnych w Coast Playhouse w West Hollywood[18]. W jednym z odcinków przebojowego serialu NBC Policjanci z Miami (Miami Vice, 1987)[19] pojawił się gościnnie jako detektyw Eddie Trumbull u boku Lou Diamonda Phillipsa. W dramacie sensacyjnym Davida Cronenberga Wschodnie obietnice (Eastern Promises, 2007) stworzył kreację Nikołaja Łużyna, kierowcy rosyjskiego gangstera Siemiona (Armin Mueller-Stahl) i ochroniarza jego syna Kiriła (Vincent Cassel)[20], która przyniosła mu Brytyjską Niezależną Nagrodę Filmową i nagrodę Sant Jordi oraz nominację do Oscara dla najlepszego aktora pierwszoplanowego, Złotego Globu, BAFTA, Nagrody Gildii Aktorów Ekranowych i Saturna[21].

Najbardziej znany jest z roli Aragorna w trzyczęściowej ekranizacji Władcy Pierścieni w reżyserii Petera Jacksona[22]. Po czterech dniach zdjęć zastąpił wybranego wcześniej do tej roli Stuarta Townsenda, a przyjął ją tylko dzięki entuzjazmowi syna dla powieści Tolkiena. Część zarobionych za film pieniędzy przeznaczył na utworzenie wydawnictwa Perceval Press (nazwanego od imienia jednego z rycerzy Króla Artura), publikującego prace awangardowych artystów.

Życie prywatne

[edytuj | edytuj kod]

8 lipca 1987 poślubił Christene „Exene” Cervenkę, z którą ma syna Henry’ego Blake’a (ur. 28 stycznia 1988). W 1992 doszło do separacji, a w 1997 do rozwodu. W 2009 roku związał się z hiszpańską aktorką Ariadną Gil[23].

Odznaczenia

[edytuj | edytuj kod]

Filmografia

[edytuj | edytuj kod]

Obsada

[edytuj | edytuj kod]

Reżyser filmowy

[edytuj | edytuj kod]
  • 2020: Jeszcze jest czas (Falling)

Scenarzysta filmowy

[edytuj | edytuj kod]
  • 2020: Jeszcze jest czas (Falling)

Dyskografia

[edytuj | edytuj kod]
  • 1994: Don’t Tell Me What to Do
  • 1997: One Less Thing to Worry About
  • 1998: Recent Forgeries
  • 1999: The Other Parade
  • 1999: One Man’s Meat
  • 1999: Live at Beyond Baroque
  • 2003: Pandemoniumfromamerica
  • 2004: Live at Beyond Baroque II
  • 2004: Please Tomorrow
  • 2004: This, That, and The Other
  • 2005: Intelligence Failure
  • 2006: 3 Fools 4 April
  • 2007: Time Waits for Everyone
  • 2008: At All
  • 2010: Canciones de Invierno
  • 2011: Reunion
  • 2013: Acá

Nagrody i nominacje

[edytuj | edytuj kod]
Rok Nagroda Kategoria Film Rezultat
1999 Nagroda Blockbuster Entertainment Ulubiony aktor drugoplanowy - suspens[21] Morderstwo doskonałe (1998) Nominacja
2002 Nagroda Gildii Aktorów Ekranowych Najlepszy filmowy zespół aktorski[21] Władca Pierścieni: Drużyna Pierścienia (2001) Nominacja
2003 Nagroda Gildii Aktorów Ekranowych Władca Pierścieni: Dwie wieże (2002) Nominacja
Nagroda Satelita Najlepszy aktor drugoplanowy w dramacie[21] Nominacja
Nagroda Saturn Najlepszy aktor[21] Nominacja
2004 Władca Pierścieni: Powrót króla (2003) Nominacja
Nagroda Gildii Aktorów Ekranowych Najlepszy filmowy zespół aktorski[21] Wygrana
2005 Golden Buzzard Najlepszy aktor[25] Hidalgo – ocean ognia (2004) Nominacja
Nagroda Satelita Najlepszy aktor w filmie dramatycznym[21] Historia przemocy (2005) Nominacja
Stowarzyszenie Nowojorskich Krytyków Filmowych Najlepszy aktor[21] 3 miejsce
2006 Nagroda Saturn Najlepszy aktor[21] Nominacja
2007 Stowarzyszenie Nowojorskich Krytyków Filmowych Najlepszy aktor[21] Wschodnie obietnice (2007) 2 miejsce
Nagroda Satelita Najlepszy aktor[21] Wygrana
2008 Nagroda Akademii Filmowej Najlepszy aktor pierwszoplanowy[21] Nominacja
2009 Kataloński Międzynarodowy Festiwal Filmowy w Sitges Honorowa nagroda główna[21] – Wygrana
2011 Kanadyjska Akademia Filmowa i Telewizyjna Najlepszy aktor drugoplanowy[21] Niebezpieczna metoda (2011) Wygrana
Nagroda Stowarzyszenia Nowojorskich Krytyków Filmowych Najlepszy aktor drugoplanowy[21] 3 miejsce
2012 Nagroda Genie Najlepszy aktor drugoplanowy[21] Wygrana
2017 Nagroda Akademii Filmowej Najlepszy aktor pierwszoplanowy[21] Captain Fantastic (2016) Nominacja
Nagroda Satelita Najlepszy aktor[21] Wygrana
2019 Nagroda Akademii Filmowej Najlepszy aktor pierwszoplanowy[21] Green Book (2018) Nominacja
2020 Międzynarodowy Festiwal Filmowy w Sztokholmie Nagroda za całokształt twórczości[21] – Wygrana
Europejska Nagroda Filmowa Europejski aktor[21] Jeszcze jest czas (2020) Nominacja
Międzynarodowy Festiwal Filmowy w San Sebastián Najlepszy film[21] Wygrana
Nagroda za całokształt twórczości[21] – Wygrana

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. ↑ Viggo Mortensen Actor. „TV Guide”. [dostęp 2016-07-02]. (ang.).
  2. ↑ Viggo Mortensen. Listal. [dostęp 2016-07-02]. (ang.).
  3. ↑ Viggo Mortensen Pictures. FanPix.Net. [dostęp 2016-12-11]. (ang.).
  4. ↑ Viggo Mortensen Awards. AllMovie. [dostęp 2021-06-04]. (ang.).
  5. ↑ Viggo Mortensen Biography. biography.com, 2 kwietnia 2014. [dostęp 2021-06-04]. [zarchiwizowane z tego adresu (2021-06-04)]. (ang.).
  6. ↑ Viggo Mortensen Biography (1958-). Film Reference. [dostęp 2016-07-02]. (ang.).
  7. ↑ Sandra Brennan: Viggo Mortensen Biography. AllMovie. [dostęp 2016-07-02]. (ang.).
  8. ↑ Viggo Mortensen–What Nationality Ancestry. Ethnicity of Celebs. [dostęp 2016-07-02]. (ang.).
  9. ↑ Thessaly La Force: Viggo Mortensen, the Unlikely Leading Man. „The New York Times”, 15 października 2018. [dostęp 2021-06-04]. (ang.).
  10. ↑ Why Viggo Mortensen Is Off the Grid. „Esquire”. [dostęp 2016-07-02]. (ang.).
  11. ↑ Viggo Mortensen Biography. TV.com. [dostęp 2016-07-02]. [zarchiwizowane z tego adresu (2021-06-07)]. (ang.).
  12. ↑ Viggo Mortensen – Actor. CineMagia.ro. [dostęp 2016-07-02]. (rum.).
  13. ↑ Sandra Brennan: Viggo Mortensen Biography. AllMovie. [dostęp 2021-06-04]. (ang.).
  14. ↑ Viggo Mortensen (20 de Outubro de 1958). Filmow. [dostęp 2016-07-02]. (port.).
  15. ↑ Viggo Mortensen - Sztárlexikon. Starity.hu. [dostęp 2021-06-04]. (węg.).
  16. ↑ Keith Clark, Jon Mefford Between Two Worlds: The Making of „Witness” (2005), DVD Paramount Pictures 949729643
  17. ↑ Mortensen, Viggo 1958–. Encyclopedia.com. [dostęp 2021-06-04]. (ang.).
  18. ↑ Viggo Mortensen, [w:] Encyclopædia Britannica [dostęp 2021-06-04] (ang.).
  19. ↑ Viggo Mortensen Biography. TheFamousPeople.com, 2 kwietnia 2014. [dostęp 2021-06-04]. [zarchiwizowane z tego adresu (2021-06-04)]. (ang.).
  20. ↑ John Patterson: Wanted: actor with naked ambition. „The Guardian”, 20 października 2007. [dostęp 2021-06-07]. (ang.).
  21. ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v w Viggo Mortensen Awards. FamousFix. [dostęp 2021-06-04]. (ang.).
  22. ↑ Viggo Mortensen. Rotten Tomatoes. [dostęp 2016-07-02]. (ang.).
  23. ↑ Viggo Mortensen Dating History. FamousFix. [dostęp 2016-07-02]. (ang.).
  24. ↑ Viggo Mortensen slået til ridder. dr.dk, 2010-10-26. [dostęp 2024-10-16]. (duń.).
  25. ↑ Top 5: Najlepsze role w karierze Viggo Mortensena. Prime Movies, 2022-07-19. [dostęp 2022-07-19].

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]
Nagroda Donostia
1980–1989
1990–1999
2000–2009
2010–2019
2020–2029
Nagroda Stowarzyszenia Krytyków Filmowych Toronto dla najlepszego aktora
Nagroda National Board of Review dla najlepszego aktora
Nagroda Brytyjskiego Filmu Niezależnego dla najlepszego aktora
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Viggo_Mortensen&oldid=74976672”