Tommy Lee Jones

Tommy Lee Jones

Tommy Lee Jones na Międzynarodowym Festiwalu Filmowym w Tokyo (2017)
Data i miejsce urodzenia	15 września 1946 San Saba
Zawód	aktor, reżyser, producent filmowy, scenarzysta
Współmałżonek	Katherine Lardner (1971–1978; rozwód) Kimberlea Gayle Cloughley (1981–1996; rozwód) Dawn Laurel (od 2001)
Lata aktywności	od 1968
Multimedia w Wikimedia Commons
Cytaty w Wikicytatach

Tommy Lee „Tom” Jones (ur. 15 września 1946 w San Saba) – amerykański aktor, reżyser i producent filmowy, laureat Oscara i Złotego Globu dla najlepszego aktora drugoplanowego za rolę szeryfa Samuela Gerarda w thrillerze Ścigany (The Fugitive, 1993)^[1].

W 1994 otrzymał własną gwiazdę w Alei Gwiazd w Los Angeles znajdującą się przy 6925 Hollywood Boulevard^[2][3].

Urodził się w San Saba^[4][5] w Teksasie jako syn Lucille Marii (z domu Scott), policjantki, i Clyde’a C. Jonesa, pracownika pól naftowych w Teksasie^[6][7]. Jego rodzina była pochodzenia angielskiego, walijskiego, a w 1/4 miała korzenie Indian Cherokee^[8]. Jego rodzice pobrali się oraz rozwiedli dwa razy. Wychowywał się w Midland^[9][10], gdzie uczęszczał do Robert E. Lee High School. W 1965, dzięki stypendium, ukończył prestiżową szkołę dla chłopców St. Mark's School of Texas w Dallas^[11] (tę samą szkołę ukończył Luke Wilson). Później studiował na Uniwersytecie Harvarda, mając stypendium sportowe. Mieszkał w pokoju z przyszłym wiceprezydentem Alem Gorem. W 1968 grał jako napastnik w słynnym meczu futbolowym, zakończonym remisem, między Uniwersytetem Harvarda a Uniwersytetem Yale. W 1969 otrzymał tytuł bakałarza (licencjat) literatury angielskiej Uniwersytetu Harvarda^[12].

W 1969 przeniósł się do Nowego Jorku, gdzie rozpoczął karierę teatralną na Broadwayu w spektaklu Johna Osborne A Patriot for Me w Imperial Theatre i sztuce Fortune and Men’s Eyes na nowojorskiej scenie Stage 73^[13]. Rok potem zadebiutował jako Hank w melodramacie Arthura Hillera Love Story (1970) z Ali MacGraw i Ryanem O’Nealem. W tym czasie jednak ciągle występował na Broadwayu w przedstawieniach: Wykapany ojciec (Delivery Man, 1971) w House of Dunkelmayer, Broadhurst Theatre, Toreador (1971) jako Joel w Broadhurst Theatre, Four on a Garden (1971) w Broadhurst Theatre, Simpson and Papa, Blue Boys (1972) w Martinique Theatre i Ulysses in Nighttown (1974) jako Stephen Dedalus w Winter Garden Theatre.

Występował na szklanym ekranie jako dr Mark Toland w operze mydlanej ABC Tylko jedno życie (One Life to Live, 1971–77), a także pojawił się gościnnie w serialu CBS Barnaby Jones (1975) jako dr Jim Melford i pilotowym odcinku serialu ABC Aniołki Charliego (Charlie’s Angels, 1976) jako Aram Kolegian. Kreacja „Mooneya” Lynna, męża piosenkarki country Loretty Lynn (w tej roli Sissy Spacek) w filmie biograficznym Michaela Apteda Córka górnika (Coal Miner’s Daughter, 1980) przyniosła mu nominację do Złotego Globu dla najlepszego aktora w filmie komediowym lub musicalu. W 1981, podczas New York Shakespeare Festival, wystąpił z Public Theatre w produkcji off-broadwayowskiej True West autorstwa Sama Sheparda jako hollywoodzki scenarzysta Austin^[14]. Za postać mordercy Gary’ego Marka Gilmore’a w telewizyjnym dramacie biograficznym NBC Pieśń kata (The Executioner’s Song, 1982) otrzymał nagrodę Emmy^[15].

Kolejne role wyrobiły mu reputację silnego, wybuchowego i twardego aktora, który doskonale sprawdza się zarówno w rolach pierwszo, jak i drugoplanowych. W 1990 w Josephine Street Theatre w San Antonio wyreżyserował spektakl The Authentic Life of Billy the Kid. Jako Clay Shaw / Clay Bertrand w thrillerze Olivera Stone’a JFK (1991) z Kevinem Costnerem odebrał nagrodę Dallas–Fort Worth Film Critics Association Award dla najlepszego aktora oraz był nominowany do Oscara dla najlepszego aktora drugoplanowego i Nagrody Brytyjskiej Akademii Filmowej dla najlepszego aktora drugoplanowego. W thrillerze sensacyjnym Andrew Davisa Liberator (Under Siege, 1992) napisał teksty do piosenek „Love You to Death” i „Rap Mama Goose”.

Za rolę szeryfa Samuela Gerarda w dreszczowcu Andrew Davisa Ścigany (The Fugitive, 1993) z Harrisonem Fordem, w roku 1994 został uhonorowany nagrodą Oscara i Złotym Globem dla najlepszego aktora drugoplanowego^[16]. W 1995 zadebiutował jako reżyser westernu Zacni kowboje (Good Old Boys).

31 grudnia 1971 ożenił się z aktorką Katherine „Kate” Lardner^[17]. Następnie wraz z żoną i jej dwojgiem dzieci z poprzedniego małżeństwa przeniósł się do Los Angeles. 9 lutego 1978 doszło do rozwodu. Podczas zdjęć do komedii romantycznej Back Roads (1981) z Sally Field, poznał i zakochał się w fotografce Kimberlei Gayle Cloughley, którą później poślubił 30 maja 1981. Mają dwójkę dzieci: syna Austina Leonarda (ur. 9 listopada 1982) i córkę Victorię (ur. 3 września 1991)^[18]. 23 marca 1996 rozwiódł się. 19 marca 2001 po raz trzeci się ożenił, z fotografką Dawn Marią Laurel^[19].

• Nagroda Akademii Filmowej Najlepszy aktor drugoplanowy: 1994 Ścigany
• Złoty Glob Najlepszy aktor drugoplanowy: 1994 Ścigany
• Nagroda na MFF w Cannes Złota Palma dla najlepszego aktora: 2005 Trzy pogrzeby Melquiadesa Estrady
• Nagroda Gildii Aktorów Ekranowych
  • Najlepszy filmowy zespół aktorski: 2007 To nie jest kraj dla starych ludzi
  • Najlepszy aktor drugoplanowy: 2012 Lincoln

• Tommy Lee Jones w bazie IMDb (ang.)
• Tommy Lee Jones w bazie Notable Names Database (ang.)
• Tommy Lee Jones w bazie Filmweb
• Tommy Lee Jones w bazie Discogs.com (ang.)