[go: up one dir, main page]
Przejdź do zawartości

Shirley MacLaine

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Shirley Maclaine
Ilustracja
Shirley MacLaine (1960)
Imię i nazwisko

Shirley MacLean Beaty

Data i miejsce urodzenia

24 kwietnia 1934
Richmond

Zawód

aktorka, piosenkarka, tancerka, pisarka, aktywistka społeczna

Współmałżonek

Steve Parker (1954–1982)

Lata aktywności

od 1955

Multimedia w Wikimedia Commons
Cytaty w Wikicytatach
MacLaine w filmie Kłopoty z Harrym (1955)

Shirley MacLaine, właśc. Shirley MacLean Beaty (ur. 24 kwietnia 1934 w Richmond w Wirginii) – amerykańska aktorka, piosenkarka, tancerka, pisarka i aktywistka społeczna.

Laureatka Oscara za rolę w filmie Czułe słówka, była sześciokrotnie nominowana do tej nagrody[1].

Życiorys

[edytuj | edytuj kod]

Urodziła się w Richmond w Wirginii jako córka Kathlyn Corinne Beaty (z domu MacLean; 1903-1993)[2], aktorki i nauczycielki gry aktorskiej[3], i Iry Owensa Beaty’ego (1903-1987)[4][5], muzyka, aktora[6], profesora psychologii, administratora szkół publicznych i agenta nieruchomości. Jej ojciec był Amerykaninem z Wirginii, a matka – Kanadyjką[6] z Cape Breton w Nowej Szkocji[7]. Ma młodszego brata, Warrena[3], który jest aktorem i reżyserem.

Kiedy miała cztery lata, rozpoczęła treningi tańca baletowego[8]. Dwa lata później zafascynowała się filmem i razem z bratem zaczęła regularnie chodzić do kina[3]. Jej młodzieńczymi idolami byli Rita Hayworth, Eleanor Powell, Fred Astaire, Clark Gable, Alan Ladd i Doris Day[9]. Uczyła się w Amerykańskiej Szkole Baletu[10]. Karierę sceniczną zaczęła w 1950 jako tancerka w objazdowym spektaklu broadwayowskim Oklahoma![11]. Następnie wystąpiła w broadwayowskich spektaklach: Julia i ja (reż. George Abbott) jako tancerka oraz Piknik w piżamach (The Pajama Game; reż. George Abbott i Jerome Robbins), początkowo jako tancerka i chórzystka, a później jako dublerka Carol Haney, odtwórczyni roli Gladys[12].

Została dostrzeżona w teatrze przez Hala B. Wallisa, który zaproponował jej zdjęcia próbne do filmu, a następnie zaoferował podpisanie kontraktu z Paramount Pictures, który podpisała[13]. Na ekranie zadebiutowała w filmie Alfreda Hitchcocka Kłopoty z Harrym (The Trouble with Harry, 1955)[14]. Największy wpływ w początkach kariery filmowej wywarli na niej Dean Martin i Jerry Lewis, z którym zagrała w swoim drugim filmie – Artyści i modele (Artists and Models, 1955)[15]. Za sprawą filmu Niektórzy pobiegną (1958) rozpoczęła współpracę z Jamesem Deanem i Frankiem Sinatrą, z którymi współpracowała przez kolejne lata – wystąpili razem jeszcze w kilku produkcjach, takich jak m.in. Dziewczyna z hotelu (All in a Night’s Work) czy Oceaniczna jedenastka (Ocean’s Eleven) oraz dawali codzienne występy estradowe w Las Vegas[16]. Za rolę Ginny Moorehead w filmie Vincente Minellego Długi tydzień w Parkman (Some Came Running, 1958), również u boku Sinatry i Martina, otrzymała pierwszą w karierze nominację do Oscara[17] – dla najlepszej aktorki pierwszoplanowej.


Zagrała główną rolę żeńską w komediodramacie Jacka Cardiffa Gejsza (My Geisha, 1962) z Yvesem Montandem, Robertem Cummingsem i Edwardem G. Robinsonem[18]. Za tytułową rolę w komedii romantycznej Billy’ego Wildera Słodka Irma (Irma la Douce, 1963) otrzymała kolejną w karierze nominację do Oscara[19]. W 1967 zasiadła w jury konkursu głównego na 20. MFF w Cannes. Zagrała tytułową bohaterkę, fordanserkę Charity Hope Valentine, w musicalu filmowym Boba Fosse’a Słodka Charity (Sweet Charity, 1969), który zebrał mieszane redenzje[20].

W 1970 poprowadziła serię cyklicznych programów telewizyjnych Świat Shirley (Shirley’s World)[21]. Na początku lat 70. wykreowała postać Sophie Bentwood w dramacie Franka D. Gilroya Pustka (Desperate Characters, 1971) i Norah Benson w horrorze Warisa Husseina Opętanie Joela Delaneya (The Possession of Joel Delaney, 1972)[21]. W tym okresie popadła w kryzys kariery, ponieważ przestała uważana za kasową aktorkę[22]. Ponownie zaczęła pobierać lekcje tańca i zrzuciła 15 kg wagi, a w 1977 rozpoczęła występy w MGM Grand w Las Vegas z własnym show, z którym później objechała również Europę, a następnie występowała także w Palace Theater w Nowym Jorku[23]. Do kina powróciła rolą Deedee Rodgers, byłej tancerki baletowej, która porzuca karierę na rzecz małżeństwa i dzieci, w dramacie obyczajowym Herberta Rossa Punkt zwrotny (The Turning Point, 1977), za którą to otrzymała kolejną w karierze nominację do Oscara dla najlepszej aktorki pierwszoplanowej[24]. Odrzuciła propozycję zagrania Angelique, życiowej partnerki głównego bohatera, w autobiograficznym musicalu filmowym Boba Fosse’a Cały ten zgiełk (All That Jazz, 1979) i matki w horrorze Stevena Spielberga Duch (1982)[25].

Zagrała Aurorę Greenway w komediodramacie Jamesa L. Brooksa Czułe słówka (Temps of Endearment, 1983), ekranizacji powieści Larry’ego McMurtry’ego o tym samym tytule[26]. Ze względu na nieprzyjemną atmosferę panującą na planie Czułych słówek, m.in. częste spory z filmową córką, Debra Winger, i spięcia z reżyserem chciała przerwać zdjęcia i zerwać kontrakt[27]. Za występ w tym filmie otrzymała w 1983 Oscara dla najlepszej aktorki[28]. Odbierając statuetkę, powiedziała: „Zasłużyłam sobie na to”[29].

Za rolę zakonnicy Veroniki w komedii akcji Hala Needhama Wyścij armatniej kuli II (Cannonball Run II, 1984) była nominowana do Złotej Maliny dla najgorszej aktorki. Była współrealizatorką filmu dokumentalnego The Other Half of the Sky: A China Memoir (1975), który stworzyła na podstawie swoich wrażeń z podróży do Chin. Zagrała główną rolę w miniserialu ABC Out of a Limb (1987) zrealizowanym na podstawie jej książki autobiograficznej pt. Na krawędzi z 1983[30]. W 1988 otrzymała nagrodę im. Cecila B. DeMille’a.

Na początku lat 90. zagrała główne role żeńskie: Doris Mann w komedii psychologicznej Mike’a Nicholsa Pocztówki znad krawędzi (Postcards from the Edge, 1990) z Meryl Streep oraz Pearl Berman w amerykańsko-japońskiej komedii romantycznej Beeban Lidron Druga miłość (Used People, 1992) z Marcelo Mastroiannim[31]. W 1992 w duecie z Frankiem Sinatrą odbyła kilkumiesięczną trasę koncertową po USA[32]. Zagrała Tess Carlisle, wdowę po byłym prezydencie, główną bohaterkę kasowej komedii Hugh Wilsona Strażnik pierwszej damy (Guarding Tess, 1994) z Nicholasem Cage’em[33]. Powróciła do roli Aurory Greenway w filmie Roberta Harlinga Czułe słówka: ciąg dalszy (The Evening Star, 1996)[34].

Napisała kilka książek autobiograficznych, m.in. Don’t Fall Off the Mountain (1970), Na krawędzi (Out on a Limb, 1983) i Moje szczęśliwe gwiazdy (My Lucky Stars, 1995).

Życie prywatne

[edytuj | edytuj kod]

W 1954 wyszła za producenta filmowego Steve’a Parkera, z którym ma córkę Stephanie „Sachi” i rozwiodła się w 1982[35]. Spotykała się z dziennikarzem i scenarzystą Peterem Hamillem[36]. Na planie filmu Dwoje na huśtawce nawiązała romans z aktorem Robertem Mitchumem, z którym pozostawała w nieformalnym związku przez trzy lata[37]. Podczas zdjęć do komediodramatu Gejsza nawiązała romans z Yvesem Montandem[38].

Jest wyznawczynią ruchu New Age. Utrzymuje, że w poprzednim życiu przed 35 tysiącami lat mieszkała na Atlantydzie i była siostrą nadprzyrodzonego bytu imieniem Ramtha, który komunikuje się ze światem za pośrednictwem medium J.Z. Knight[39].

Za sprawą Marlona Brando zaangażowała się w działania społeczne i politycznie[40]. Podpisała się pod petycją złożoną gubernatorowi Sacramento przeciwko wymierzeniu kary śmierci Carylowi Chessmanowi[40]. Zaangażowała się w działalność Pokojowego Komitetu Koordynacyjnego Studentów, stowarzyszenia działającego na rzecz praw obywatelskich czarnoskórych mieszkańców USA i przeciwko segregacji rasowej[41]. Została delegatką Roberta Kennedy’ego z ramienia stanu Kalifornian na ogólnokrajową konwencję Partii Demokratycznej w 1968[42]. Pracowała w sztabie George’a McGoverna przez wyborami prezydenckimi w USA w 1972[43]. Po przegranej McGoverna w wyborach zaniechała działalności w sferze polityki wewnętrznej i zainteresowała się polityką międzynarodową[44]. Podczas wizyty na Kubie po premierze filmu Punkt zwrotny w 1977 spotkała się z Fidelem Castro[45]. Tłumacząc swoją aktywność na scenie politycznej, w liście otwartym opublikowanym w „New York Timesie” wyjaśniła: „Poszukiwanie humanitarnych rozwiązań w sferze istniejących problemów społecznych jest obowiązkiem wszystkich obywateli, w tym również artystów. Ludzie właśnie dlatego przyznają artystom prawo do roli proroków i orędowników przemian społecznych, ze widzą ich głębokie zainteresowanie wszelkimi dziedzinami życia i działalności ludzkiej. Polityka pozbawina tego wszystkiego, co stanowi istotę sztuki – intuicji, litości, dowcipu, uśmiechu – jest z góry skazana na klęskę; staje się jałową, oderwaną od życia abstrakcją”[46].

Filmografia

[edytuj | edytuj kod]
Filmy fabularne
  • 1955: Artyści i modele (Artists and Models) jako Bessie Sparrowbrush
  • 1955: Kłopoty z Harrym (The Trouble with Harry) jako Jennifer Rogers
  • 1956: W 80 dni dookoła świata (Around the World in Eighty Days) jako księżniczka Aouda
  • 1958: Swatka (The Matchmaker) jako Irene Molloy
  • 1958: Jeden przeciw wszystkim (The Sheepman) jako Dell Payton
  • 1958: Długi tydzień w Parkman (Some Came Running) jako Ginny Moorhead
  • 1958: Hot Spell jako Virginia Duval
  • 1959: Jak zdobyć męża (Ask Any Girl) jako Meg Wheeler
  • 1959: Career jako Sharon Kensington
  • 1960: Ocean’s Eleven jako Tipsy Girl
  • 1960: Garsoniera (The Apartment) jako Fran Kubelik
  • 1960: Kankan (Can-Can) jako Simone Pistache
  • 1961: Niewiniątka (The Children's Hour) jako Martha Dobie
  • 1961: Two Loves jako Anna Vorontosov
  • 1961: Dziewczyna w hotelu (All in a Night's Work) jako Katie Robbins
  • 1962: Dwoje na huśtawce (Two for the Seesaw) jako Gittel Mosca
  • 1962: Gejsza (My Geisha) jako Lucy Dell / Yoko Mori
  • 1963: Słodka Irma (Irma la Douce) jako Irma
  • 1964: Żółty Rolls-Royce (The Yellow Rolls-Royce) jako Mae Jenkins
  • 1964: Pięciu mężów pani Lizy (What a Way to Go!) jako Louisa Foster
  • 1965: John Goldfarb, Please Come Home jako Jenny Ericson
  • 1966: Gambit jako Nicole Chang
  • 1967: Siedem razy kobieta (Woman Times Seven) jako Paulette / Maria Teresa / Linda / Edith / Eve Minou / Marie / Jeanne
  • 1968: The Bliss of Mrs. Blossom jako Harriet Blossom
  • 1969: Słodka Charity (Sweet Charity) jako Charity Hope Valentine
  • 1970: Dwa muły dla siostry Sary (Two Mules for Sister Sara) jako Sara
  • 1971: Pustka (Desperate Characters) jako Sophie Bentwood
  • 1972: Opętanie Joela Delaneya (The Possession of Joel Delaney) jako Norah Benson
  • 1975: The Other Half of the Sky: A China Memoir
  • 1977: Punkt zwrotny (The Turning Point) jako Deedee Rodgers
  • 1979: Wystarczy być (Being There) jako Eve Rand
  • 1980: Zmiana pór roku (A Change of Seasons) jako Karyn Evans
  • 1980: Nieoczekiwany romans (Loving Couples) jako Evelyn
  • 1983: Czułe słówka (Terms of Endearment) jako Aurora Greenway
  • 1984: Wyścig armatniej kuli II (Cannonball Run II) jako Veronica
  • 1988: Madame Sousatzka jako madame Sousatzka
  • 1989: Stalowe magnolie (Steel Magnolias) jako Ouiser Boudreaux
  • 1990: Czekając na światło (Waiting for the Light) jako Aunt Zena
  • 1990: Pocztówki znad krawędzi (Postcards from the Edge) jako Doris Mann
  • 1992: Druga miłość (Used People) jako Pearl Berman
  • 1993: Zapasy z Ernestem Hemingwayem (Wrestling Ernest Hemingway) jako Helen
  • 1994: Strażnik pierwszej damy (Guarding Tess) jako Tess Carlisle
  • 1995: Walc z West Side'u (The West Side Waltz) jako Margaret Mary Elderdice
  • 1996: Czułe słówka: ciąg dalszy (The Evening Star) jako Aurora Greenway
  • 1996: Pani Winterbourne (Mrs. Winterbourne) jako Grace Winterbourne
  • 1997: Twój uśmiech (A Smile Like Yours) jako Martha
  • 1999: Joanna d’Arc (Joan of Arc) jako madame de Beaurevoir
  • 2000: Bruno jako Helen
  • 2001: Wieczny blask gwiazd (These Old Broads) jako Kate Westbourne
  • 2002: Hell on Heels: The Battle of Mary Kay jako Mary Kay Ash
  • 2002: Salem Witch Trials jako Rebecca Nurse
  • 2003: Carolina jako babcia Mirabeau
  • 2005: Czarownica (Bewitched) jako Iris Smythson / Endora
  • 2005: Siostry (In Her Shoes) jako Ella
  • 2005: Z ust do ust (Rumor Has It...) jako Katharine Richelieu
  • 2007: Znak miłości (Closing the Ring) jako Ethel Ann
  • 2008: Coco Chanel jako starsza Coco Chanel
  • 2008: Ania z Zielonego Wzgórza – Nowy początek (Anne of Green Gables: A New Beginning) jako Amelia Thomas
  • 2010: Walentynki (Valentine's Day) jako Estelle
  • 2011: Bernie jako Marjorie Nugent
  • 2013: Sekretne życie Waltera Mitty (The Secret Life of Walter Mitty) jako Edna Mitty
  • 2014: Elsa & Fred jako Elsa Hayes
  • 2016: Wild Oats jako Eva
  • 2017: Ostatnie słowo (The Last Word) jako Harriett Lauler
  • 2018: Mała syrenka (The Little Mermaid ) jako babcia Eloise
  • 2019: Noelle jako Elf Polly
  • 2022: American Dreamer jako Astrid Fanelli
Seriale telewizyjne
Scenariusz
  • 1975: The Other Half of the Sky: A China Memoir
  • 1987: Out on a Limb
  • 1999: Kingdom Come
Reżyseria
  • 1975: The Other Half of the Sky: A China Memoir
  • 2000: Bruno
Produkcja
  • 1974: Shirley MacLaine: If They Could See Me Now (producent)
  • 1975: The Other Half of the Sky: A China Memoir (producent)
  • 1977: The Shirley MacLaine Special: Where Do We Go from Here? (producent wykonawczy)
  • 1982: Shirley MacLaine... Illusions (producent)

Nagrody

[edytuj | edytuj kod]

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. ↑ Maclaine 1997 ↓, s. 7.
  2. ↑ Kathlyn Corinne MacLean Beaty (1903-1993). Find A Grave Memorial. [dostęp 2022-06-15]. (ang.).
  3. ↑ a b c Maclaine 1997 ↓, s. 19.
  4. ↑ Ira Owens Beaty (1903-1987). Find a Grave Memorial. [dostęp 2016-12-24]. (ang.).
  5. ↑ William Addams Reitwiesner: Ancestry of Shirley MacLaine and Warren Beatty. ancestry.com. [dostęp 2014-05-23]. (ang.).
  6. ↑ a b Maclaine 1997 ↓, s. 20.
  7. ↑ Shirley MacLaine What Nationality Ancestry Race. Ethnicity of Celebs. [dostęp 2022-06-15]. (ang.).
  8. ↑ Maclaine 1997 ↓, s. 162.
  9. ↑ Maclaine 1997 ↓, s. 22.
  10. ↑ Maclaine 1997 ↓, s. 46.
  11. ↑ Maclaine 1997 ↓, s. 157, 159.
  12. ↑ Maclaine 1997 ↓, s. 30, 43, 157–158, 161, 166–172.
  13. ↑ Maclaine 1997 ↓, s. 43, 63–64.
  14. ↑ Maclaine 1997 ↓, s. 26, 45.
  15. ↑ Maclaine 1997 ↓, s. 22, 43, 45.
  16. ↑ Maclaine 1997 ↓, s. 82.
  17. ↑ Maclaine 1997 ↓, s. 67–68, 81, 335.
  18. ↑ Maclaine 1997 ↓, s. 299, 302–303.
  19. ↑ Maclaine 1997 ↓, s. 336–339.
  20. ↑ Maclaine 1997 ↓, s. 173–174, 180.
  21. ↑ a b Maclaine 1997 ↓, s. 182, 341.
  22. ↑ Maclaine 1997 ↓, s. 342.
  23. ↑ Maclaine 1997 ↓, s. 186–187, 342.
  24. ↑ Maclaine 1997 ↓, s. 344–345.
  25. ↑ Maclaine 1997 ↓, s. 131, 185–186.
  26. ↑ Maclaine 1997 ↓, s. 131, 350.
  27. ↑ Maclaine 1997 ↓, s. 147–151.
  28. ↑ Maclaine 1997 ↓, s. 131–132, 156.
  29. ↑ Maclaine 1997 ↓, s. 156.
  30. ↑ Maclaine 1997 ↓, s. 350.
  31. ↑ Maclaine 1997 ↓, s. 241–243, 354.
  32. ↑ Maclaine 1997 ↓, s. 101–102.
  33. ↑ Maclaine 1997 ↓, s. 354.
  34. ↑ Maclaine 1997 ↓, s. 355.
  35. ↑ Maclaine 1997 ↓, s. 30, 45, 70, 357–362.
  36. ↑ Maclaine 1997 ↓, s. 184.
  37. ↑ Maclaine 1997 ↓, s. 243, 280–281, 287.
  38. ↑ Maclaine 1997 ↓, s. 310–315.
  39. ↑ George D. Chryssides: Historical Dictionary of New Religious Movements. Lanham: Scarecrow Press, 2012, s. 202.
  40. ↑ a b Maclaine 1997 ↓, s. 188–189.
  41. ↑ Maclaine 1997 ↓, s. 197.
  42. ↑ Maclaine 1997 ↓, s. 199–200.
  43. ↑ Maclaine 1997 ↓, s. 182, 204–207.
  44. ↑ Maclaine 1997 ↓, s. 207.
  45. ↑ Maclaine 1997 ↓, s. 213, 216–220.
  46. ↑ Maclaine 1997 ↓, s. 206.

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]
  • Shirley Maclaine: Moje szczęśliwe gwiazdy. Wspomnienia hollywoodzkie. Barbara Korzon (tłum.). Wydawnictwo Videograf II, 1997. ISBN 83-7183-048-3.

Linki zewnętrzne

[edytuj | edytuj kod]
Nagroda Amerykańskiego Instytutu Filmowego za całokształt twórczości
David di Donatello dla najlepszej aktorki zagranicznej
Film Society of Lincoln Center Gala Tribute
Honorowy Złoty Niedźwiedź
1982–1999
2000–2019
2020–
Kennedy Center Honors
Lata 70.
1978
1979
Lata 80.
1980
1981
1982
1983
1984
1985
1986
1987
1988
1989
Lata 90.
1990
1991
1992
1993
1994
1995
1996
1997
1998
1999
Lata 2000–2009
2000
2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
Lata 2010–2019
2010
2011
2012
2013
2014
2015
2016
2017
2018
2019
Lata 2020–2029
2020
2021
2022
2023
Nagroda Akademii Filmowej dla najlepszej aktorki pierwszoplanowej
1920–1939
1940–1959
1960–1979
1980–1999
2000–2019
2020–2039
Nagroda BAFTA dla najlepszej aktorki pierwszoplanowej
1950–1959
1960–1969
1970–1979
1980–1989
1990–1999
2000–2009
2010–2019
2020–2029
Nagroda im. Cecila B. DeMille’a
1950–1969
1970–1989
1990–2009
2010–2029

Nagroda Stowarzyszenia Nowojorskich Krytyków Filmowych dla najlepszej aktorki
Puchar Volpiego dla najlepszej aktorki
1932–1959
1960–1989
1990–2009
2010–2029
Srebrny Niedźwiedź dla najlepszej aktorki
1950-1979
1980-1999
2000-2020
Złoty Glob dla najlepszej aktorki w filmie dramatycznym
1940–1959
1960–1979
1980–1999
2000–2019
2020–2039

Złoty Glob dla najlepszej aktorki w filmie komediowym lub musicalu
1950–1959
1960–1979
1980–1999
2000–2019
2020–2039

Złoty Glob dla nowej gwiazdy roku w kategorii aktorka

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Shirley_MacLaine&oldid=75258636”