Urtarrilaren 24
data
Urtarrilaren 24a gregoriotar egutegiaren urteko hogeita laugarren eguna da. 341 egun falta dira urtea amaitzeko, 342 egun bisurteetan.
Daturen bat falta bada, urtearen lotura jarraitu han sartzeko.
Gertaerak
aldatuEuskal Herria
aldatu- 1942 – Jesus Larrañaga Txurruka Goierri buruzagi komunista fusilatu zuen Erregimen frankistak.
- 1975 – Guardia Zibilak Mikel Gardoki Azpiroz etakidea hil zuen Astigarragan.
- 1978 – Guardia Zibilak Efrén Torres Abrisketa Barakaldoko bizilaguna hil zuen errepide-kontrol batean, Arrigorriagan.
Mundua
aldatu- 1969 – Salbuespen egoera ezarri zuten Madrilgo unibertsitatean, 300 ikasle baino gehiago atxilotuz.
- 1977 – Madrilgo Atocha kalean 5 abokatu laboralista hil zituzten eskuin muturreko kideek.
- 2008 – Romano Prodi Italiako lehen ministroak dimisioa aurkeztu zuen.
- 2009 – 160 Km/h-ko haize-boladak eragin zituen zikloi batek Euskal Herrian kalteak sortu zituen. Espainia eta Frantzia hogei hildakotik gora eragin zituen.
- 2010 – Haitiko lurrikarak 111.500 hildako eta 194.000 zauritu utzi zituen gutxienez.
- 2011 – Moskuko aireportu nagusian egindako atentatu suizida batean, 35 hildako eta ehundik gora zauritu izan ziren.
Arte eta kultura
aldatuEuskal Herria
aldatuMundua
aldatu- 1968 – Firecreek ("Firecreekeko maltzurrak") filma estreinatu zen, Philip Leacock eta John Mantleyk zuzendu eta James Stewart eta Henry Fonda aktoreek antzeztu zutelarik.
Zientzia eta teknologia
aldatuEuskal Herria
aldatuMundua
aldatu- 1984 – Lehenengo Apple Macintosh ordenagailua merkaturatu zen.
Kirolak
aldatuEuskal Herria
aldatuMundua
aldatuJaiotzak
aldatuEuskal Herria
aldatu- 1744 – Migel Lardizabal Uribe, euskaldun jatorriko historialari, politikari eta idazle monarkiazalea, Tepetitla de Lardizábalen (h. 1823).
- 1786 – Jose Ignazio Larramendi, euskal herritar musikaria (h. 1855).
- 1847 – Alfonso Maria Zabala, euskal idazlea (h. 1919).
- 1856 – Alberto Palacio, lapurtar ingeniaria eta arkitektoa, Bizkaiko Zubiaren disenatzailea (h. 1939).
- 1882 – Jose Maritorena, nafar bertsolaria (h. 1953).
- 1893 – Elisa Uritz, nafar andereño, pedagogo eta ekintzailea (h. 1979).
- 1911 – Alfonso Rodríguez Aldabe, nafar diplomazialari eta intelektuala (h. 2008).
- 1917 – Bixente Barandiaran, euskal idazlea (h. 2003).
- 1920 – Paul Guilsou, euskal idazle eta itzultzailea (h. 1993).
- 1923 – Javier Azagra, nafar apaiza, Cartagenako apezpikua (h. 2014).
- 1934 – Enrique Areiltza Txurruka, Mutrikuko kondea eta espainiar enpresaria, Getxon (h. 2019).
- 1938 – Joakin Madurga, nafar apaiz, irakasle eta musikaria (h. 2017).
- 1941 – Miren Koruko Gonzalez Galarraga, gipuzkoar irakaslea, ikastolen sustatzailea eta Elkarriko kidea.
- 1943 – Patxi Astibia, nafar aizkolari ohia.
- 1944 - Valentin Redín Flamarique, nafar aktore, antzerkigile eta antzerki-zuzendaria (h. 2010).
- 1946 – Juan José Txoperena, Txoperena I.a, nafar pilotari ohia.
- 1948 – Javier Ortiz, donostiar kazetaria (h. 2009).
- 1955 – Juan Luis Lorda, nafar teologoa.
- 1957 –
- Jose Luis Bilbao, bizkaitar politikaria, Bizkaiko Foru Aldundiko diputatu nagusi ohia.
- Gentz del Valle, bizkaitar artista, irakaslea eta femnista.
- 1961 – Beatriz Arzamendi, gipuzkoar musikagilea.
- 1965 – Ana Ollo, nafar kazetaria, Nafarroako Gobernuko bozeramailea eta Herritarrekiko eta Erakundeekiko Harremanetako sailburua.
- 1975 – Erdoitza Goikoetxea, bizkaitar belar hockey jokalari ohia.
- 1976 – Iñaki Lafuente, bizkaitar futbolari ohia.
- 1978 – Antonio Berasategi, arabar txirrindulari ohia.
- 1979 – Juantxo Elia, nafar futbolaria.
- 1980 – Yahaira Aguirre, bizkaitar judoka.
- 1982 – Aitor Hernández, bizkaitar txirrindularia.
- 1994 – Miguel Díaz Montes, nafar futbolaria.
- 1995 –
- Yeray Álvarez, bizkaitar futbolaria.
- Garazi Murua, bizkaitar futbolaria.
- German Urteaga, gipuzkoar psikologo, entrenatzaile pertsonal, bertsolari eta trans aktibista.
- 2004 - Ander Sánchez Fernández De Larrea, arabar futbolaria.
Mundua
aldatu- K. o. 76 – Hadriano, erromatar enperadorea.
- 1444 – Galeazzo Maria Sforza, italiar aristokrata (h. 1476).
- 1547 – Joana Habsburgo-Jagellon, Austriako artxidukesa (h. 1578).
- 1670 – William Congreve, ingeles idazlea (h. 1729).
- 1679 – Christian Wolff, alemaniar filosofoa (h. 1754).
- 1705 – Farinelli, italiar abeslaria (h. 1782).
- 1712 – Frederiko II.a Handia, Prusiako erregea eta Brandenburgeko hauteslea (h. 1786).
- 1732 – Pierre Augustin Caron de Beaumarchais, frantziar idazle, musikari eta enpresagizona (h. 1799).
- 1746 – Gustavo III.a Suediakoa, Suediako erregea (h. 1792).
- 1776 – Ernst Hoffmann, alemaniar idazle eta musikaria (h. 1822).
- 1778 – Karlos Fernando Artoiskoa, Berryko dukea, Karlos X.a Frantziakoaren semea (h. 1820).
- 1780 – William Henry Fitton, irlandar geologoa (h. 1861).
- 1781 – Louis-Mathieu Molé, frantziar politikaria, Frantziako 18. lehen ministroa (h. 1855).
- 1820 – Anthony W. Gardiner, Liberiako presidentea (h. 1885).
- 1840 – Diodata Saluzzo Roero, italiar idazlea (j. 1774).
- 1847 – Radomir Putnik, serbiar jenarala (h. 1917).
- 1848 – Vasili Surikov, errusiar margolaria (h. 1916).
- 1850 – Hermann Ebbinghaus, alemaniar psikologoa (h. 1909).
- 1854 – Paul Natorp, alemaniar filosofoa (h. 1924).
- 1858 – Constance Naden, ingeles idazle, poeta eta filosofoa (h. 1889).
- 1862 – Edith Wharton, estatubatuar idazle eta diseinatzailea (h. 1937).
- 1864 – Marguerite Durand, frantziar kazetari, aktore, politikari eta feminista, La Fronde egunkariaren sortzailea (h. 1936).
- 1872 – Morris Travers, britainiar kimikaria (h. 1961).
- 1886 – Henry King, estatubatuar zinema zuzendaria (h. 1982).
- 1888 – Vicki Baum, estatubatuar eleberrigilea (h. 1960).
- 1891 – Walter Model, Alemaniako landa mariskala izan zen Bigarren Mundu Gerran (h. 1945).
- 1892 – Ksenia Boguslavskaia, errusiar abangoardiako artista, poeta eta barne diseinatzailea (h. 1972).
- 1893 – Viktor Borisovitx Shklovsky, errusiar idazle eta literatura-kritikaria, errusiar formalismoaren aitzindari nagusietako bat (h. 1984).
- 1901 – Mikhail Romm, sobietar zinemagilea (h. 1971).
- 1902 – Heinosuke Gosho, japoniar zinemagilea (h. 1981).
- 1907 –
- Maurice Couve de Murville, Frantziako 81. lehen ministroa (h. 1999).
- Ismail Nasiruddin Terengganukoa, Terengganuko sultan eta Malaysiako erregea (h. 1979).
- 1911 – René Barjavel, frantziar idazlea, zientzia fikzioaren maisutzat hartua (h. 1985).
- 1913 – Norman Dello Joio, estatubatuar musikagilea (h. 2008).
- 1915 – Robert Motherwell, estatubatuar margolaria, espresionismo abstraktuaren sortzaileetako bat (h. 1991).
- 1916 – Rafael Caldera, Venezuelako presidentea (h. 2009).
- 1917 – Ernest Borgnine, estatubatuar aktorea (h. 2012).
- 1919 – Juan Eduardo Zúñiga, espainiar idazlea, eslavista, lusista, literatura-kritikaria eta itzultzailea (h. 2020).
- 1925 – Maria Tallchief, estatubatuar dantzaria (h. 2013).
- 1928 –
- Desmond Morris, ingeles zoologo eta etologoa.
- Michel Serrault, frantziar antzezlea (h. 2007).
- Perla Santalla, argentinar aktorea (h. 2023).
- 1929 – Ivan Ivanji, serbiar eleberrigilea (h. 2024).
- 1930 –
- John Romita Sr., estatubatuar komikigilea (h. 2023).
- Manuel Vázquez, espainiar komikigilea, Francisco Ibáñezekin batera Espainian eragin gehien izan duenetakoa (h. 1995).
- 1931 – Lars Hörmander, suediar matematikaria (h. 2012).
- 1932 – Éliane Radigue, frantziar artista eta musika konpositorea.
- 1933 – Nico Fidenco, italiar kantautorea (h. 2022).
- 1936 –
- Serge Bourdoncle, frantziar futbolaria eta entrenatzailea (h. 2020).
- Etsuko Ichihara, japoniar aktorea (h. 2019).
- 1939 – Joseph Vilsmaier, alemaniar zinema zuzendaria (h. 2020).
- 1940 – Joachim Gauck, Alemaniako presidente ohia.
- 1941 –
- Alain Colmerauer, frantziar informatikaria, Prolog programazio-lengoaiaren sortzailea (h. 2017).
- Neil Diamond, estatubatuar kantaria eta musikagilea.
- Daniel Shechtman, israeldar kimikaria, 2011ko Kimikako Nobel Saria.
- 1942 – Ana Kiro, galiziar abeslaria (h. 2010).
- 1943 – Sharon Tate, estatubatuar aktore eta modeloa (h. 1969).
- 1945 –
- John Garamendi, euskaldun jatorriko estatubatuar politikaria, Kaliforniako gobernadoreorde ohia.
- Silvia Lemus, galiziar-mexikar kazetaria eta telebistako aurkezlea.
- 1947 –
- Víctor Heredia, argentinar abeslaria.
- Michio Kaku, estatubatuar fisikari eta dibulgatzailea.
- Mercedes Sampietro, espainiar zinema eta antzerkiko aktorea.
- Warren Zevon, estatubatuar rock abeslari, abestigile eta musikagilea (h. 2003)
- 1949 – John Belushi, estatubatuar aktore, umorista eta musikaria eta The Blues Brothers taldearen sortzaileetako bat (h. 1982).
- 1950 –
- Daniel Auteuil, zinema eta antzerkiko frantziar aktorea.
- Matilde Fernández, espainiar politikaria eta psikologoa.
- 1953 – Moon Jae-in, Hego Koreako presidentea.
- 1956 – Lounès Matoub, kabiliar poeta eta egile abeslaria (h. 1998).
- 1957 –
- Mark Eaton, estatubatuar saskibaloi-jokalaria (h. 2021).
- Adrian Edmondson, ingeles aktore, idazle, musikari eta umorista.
- 1961 –
- Guido Buchwald, alemaniar futbolari ohia.
- Nastassja Kinski, alemaniar aktorea.
- 1962 – Antonina Ordina, sobietar-suediar iraupen-eskiatzailea ohia.
- 1965 – Andreu Buenafuente, kataluniar umorista, aurkezle eta ekoizlea.
- 1966 – Karin Viard, frantziar aktorea.
- 1968 –
- Fernando Escartín, espainiar txirrindulari ohia.
- Mary Lou Retton, estatubatuar gimnasta artistiko ohia, AEBetako gimnastikaren historiako gimnasta onenetakoa.
- 1970 – Maria Naredo Molero, espainiar legelaria eta ikertzailea, giza eskubideetan eta generoan espezializatua.
- 1978 –
- Veerle Baetens, flandriar aktore eta abeslaria.
- Tomokazu Myojin, japoniar futbolaria.
- Kristen Schaal, estatubatuar aktorea.
- 1979 – Tatyana Ali, estatubatuar aktore eta abeslaria.
- 1984 – Belén Cuesta, andaluziar aktorea.
- 1986 – Mischa Barton, ingeles aktorea.
- 1987 –
- Sofía Gala, argentinar aktorea.
- Luis Alberto Suárez, uruguaitar futbolaria.
- 1989 – Asano Nagasato, japoniar futbolari ohia.
- 1991 – Anne Armstrong, estatubatuar saskibaloi-jokalaria.
- 1992 – Marko Dmitrović, serbiar futbolaria.
- 1995 – Nacho Vidal Miralles, espainiar futbolaria.
- 1999 - Shirine Boukli, frantziar judoka.
Heriotzak
aldatuEuskal Herria
aldatu- 1876 – Joaquín Elio, nafar militarra, Pauen (j. 1806).
- 1928 – Pillipa Zugatzaga, zornotzar jesulagun eta idazlea (j. 1866).
- 1944 – Bernardo Gabiola Lazpita, bizkaitar organo-irakasle eta musikagilea, Madrilen (j. 1880).
- 1945 – Leandro Nagore, Unión Patrióticako nafar politikaria eta Iruñeko alkatea (j. 1877).
- 1963 – Valentin Zubiaurre Agirrezabal, bizkaitar margolaria, Madrilen (j. 1879).
- 1966 – Luis Izeta, Athleticeko bizkaitar futbolaria (j. 1890).
- 1976 – Juan José Pradera, gipuzkoar kazetari eta diplomazialaria, Las Palmas Kanaria Handikoan (j. 1914).
- 1985 – Dalmacio Langarika, bizkaitar txirrindularia (j. 1919).
- 2021 – Mentxu Alkorta, gipuzkoar dantzari profesionala eta trikikilaria (j. 1947).
Mundua
aldatu- K. o. 41ean, soldaduek Kaligula, Erromako hirugarren enperadorea, hil zuten.
- 817 – Eztebe IV.a, Aita santua.
- 1125 – David IV.a Georgiakoa, Georgiakoa erregea (j. 1073).
- 1595 – Fernando II.a Austriakoa, Austria Aurrekoko artxiduke eta Tirolgo konde inperiala (j. 1529).
- 1611 – Mateo Burgos, gaztelar elizgizona, Iruñeko apezpikua.
- 1791 – Étienne Maurice Falconet, frantziar eskultorea (j. 1716).
- 1851 – Gaspare Spontini, italiar musikagilea eta biolinista (j. 1774).
- 1852 – Ján Kollár, eslovakiar olerkari, arkeologo, zientzialari, politikari eta paneslavismoaren ideologoa (j. 1793).
- 1865 – Stephen Allen Benson, Liberiako presidentea (j. 1816).
- 1874 – Regina Wauters, belgikar enpresaburu eta garagardogilea (j. 1795).
- 1877 – Johann Christian Poggendorff, alemaniar fisikaria (j. 1796).
- 1878 – Pieter Bleeker, herbeheretar mediku eta zoologoa (j. 1819).
- 1880 – Alexandre Baudrimont, frantziar kimikari, hizkuntzalari eta etnografoa (j. 1806).
- 1883 – Carl Skånberg, suediar margolaria (j. 1850).
- 1896 – Pierre Gustave Brunet, frantziar bibliografo eta ediziogilea (j. 1805).
- 1905 – Giovanni Battista Ceschi a Santa Croce, Maltako Ordenako 74. Printze eta Maisu Nagusia (j. 1827)).
- 1914 – David Gill, britainiar astronomoa (j. 1843).
- 1915 – Arthur Auwers, alemaniar astronomoa (j. 1838).
- 1919 – Ismail Qemali, lehenbiziko Albaniako presidente eta lehen ministroa (j. 1844).
- 1920 – Amedeo Modigliani, italiar margolari eta eskultorea (j. 1884).
- 1921 – Susan Jane Cunningham, Swarthmore College sortzen eta garatzen lagundu zuen estatubatuar matematikaria (j. 1842).
- 1924 –
- Maria-Adelaida Luxenburgokoa, Luxenburgoko dukesa-handia (j. 1894).
- Mikhail Rodzianko, errusiar politikari liberal-kontserbakorra (j. 1859).
- 1932 – Hermine Rheinberger, liechtensteindar idazlea (j. 1864).
- 1941 – Laura Martínez de Carvajal, Kubako lehen emakume medikua eta lehen oftalmologoa (j. 1869).
- 1947 – Felix Timmermans, flandriar eleberrigilea (j. 1886).
- 1962 – André Lhote, frantziar margolari kubista (j. 1885).
- 1965 – Winston Churchill, Erresuma Batuko lehen ministroa (j. 1874).
- 1967 – Oliverio Girondo, argentinar poeta (j. 1891).
- 1978 –
- Herta Oberheuser, naziekin bat egin zuen alemaniar dermatologoa (j. 1911).
- Georges Speicher, frantziar txirrindularia (j. 1907).
- 1979 – Johannes de Klerk, Hegoafrikako jarduneko presidentea (j. 1903).
- 1981 – Martha Betz Shapley, estatubatuar astronomoa, izar bitar eklipsatzaileei buruzko ikerketarengatik ezaguna (j. 1890).
- 1982 – Alfredo Ovando Candía, Boliviako presidente eta diktadorea (j. 1918).
- 1983 – George Cukor, estatubatuar zinema zuzendaria (j. 1899).
- 1989 –
- Ted Bundy, estatubatuar serieko hiltzailea (j. 1946).
- Saxa Putria, ukrainar artista (j. 1977).
- 1997 – Suzy Vernon, frantziar aktorea (j. 1901).
- 2000 – Florencia Pérez Padilla, Rosario, sevillar flamenko-dantzaria, aktorea, enpresaburua eta irakaslea (j. 1918).
- 2003 – Gianni Agnelli, italiar enpresaburua eta Fiat enpresaren akziodun nagusia (j. 1921).
- 2004 – Leônidas da Silva, brasildar futbolaria (j. 1913).
- 2006 –
- Chris Penn, estatubatuar aktorea (j. 1965).
- Schafik Handal, salvadortar politikaria, El Salvadorreko ezkerreko lider garrantzitsua (j. 1930).
- 2012 – Theo Angelopoulos, greziar zinema zuzendaria, ekoizlea eta gidoigilea (j. 1935).
- 2016 – Marvin Minsky, estatubatuar zientzialaria, adimen artifizialaren aitatzat hartua (j. 1927).
- 2019 – Fernando Sebastián Aguilar, espainiako artzapezpikua, Iruñeko artzapezpiku eta Tuterako apezpikua (j. 1929).
- 2020 – Rob Rensenbrink, herbeheretar futbolaria (j. 1947).
- 2022 –
- John Arrillaga, estatubatuar enpresaburua, Silicon Valleyko lur-jaberik nagusienetariko bat (j. 1937).
- Szilveszter Csollány, hungariar gimnasta (j. 1970).
- 2023 – B. V. Doshi, indiar arkitektoa (j. 1927).
- 2024 –
- Carl Andre, estatubatuar eskultorea (j. 1935).
- Jesse Jane, estatubatuarr aktore pornografikoa eta modelo erotikoa (j. 1980).
- Navarre Scott Momaday, Kiowa nazioko estatubatuar idazlea, Pulitzer sariduna (j. 1934).
Jaiak eta urteurrenak
aldatu- Sehaska egutegiko izendegia: Antxiko eta Latsari/Laxari.
- Hezkuntzaren Nazioarteko Eguna
Kanpo estekak
aldatuDatuak: Q2278
Multimedia: 24 January / Q2278