Uztailaren 4
data
Uztailaren 4a gregoriotar egutegiaren urteko ehun eta laurogeita bosgarren eguna da, 186.a bisurteetan. 180 egun falta dira urtea amaitzeko.
Daturen bat falta bada, urtearen lotura jarraitu han sartzeko.
Gertaerak
aldatuEuskal Herria
aldatu- 1522 – Amaiurko gazteluaren aurkako ofentsiba abiatu zuen Karlos enperadore espainiarrak.
- 2009 – Bilboko metroaren bigarren lineako bi geltoki zabaldu ziren, Peñota eta Santurtzi.
- 2014 – Iparraldean eta Nafarroan uholdeak gertatu ziren.
Mundua
aldatu- 1776 – Amerikako Independentzia Gerra: Kontinental Kongresuak Independentzia Aitortza berretsi zuen.
- 1879 – Ulundiko guduan britainiar armadak Cetshwayo kaMpande zuluen erregea harrapatu eta Anglo-Zulu Gerra irabazi zuen.
- 1946 – Estatu Batuek Filipina Uharteen independentzia onartu zuten.
- 1976 – Israelgo Defentsa Indarrek Entebbeko aireportuan, Kampalatik gertu (Uganda), Entebbe Operazioa burutu zuten, 105 bahitu israeldar zituzten lau palestinar terrorista hil zirelarik.
Arte eta kultura
aldatuEuskal Herria
aldatu- 1982ko Nafarroako Bertsolari Txapelketan Joxe Migel Argiñarenak bere bigarren txapela jantzi zuen.
Mundua
aldatu- 1963 – The Great Escape ("Ihesaldi Handia") filma estreinatu zen, John Sturgesek zuzendu eta Steve McQueen, James Garner, Richard Attenborough, James Donald, Charles Bronson, Donald Pleasence, James Coburn eta David McCallum aktoreek antzeztu zutelarik.
- 1996 – Kingpin ("A Zer Babalore Parea") filma estreinatu zen, Farrely anaiek zuzendu eta Woody Harrelson, Randy Quaid, Vanessa Angel eta Bill Murray aktoreek antzeztu zutelarik.
Zientzia eta teknologia
aldatuEuskal Herria
aldatuMundua
aldatu- 1997 – Mars Pathfinder espaziontzia Marten lurreratu zen.
Kirolak
aldatuEuskal Herria
aldatu- 1992 – Frantziako Tourraren lehenengo etapa Donostiako hiritik abiatu zen.
Mundua
aldatu- 2010 – Rafael Nadal tenislari mallorcarrak bere bigarren Wimbledongo txapelketa irabazi zuen.
Jaiotzak
aldatuEuskal Herria
aldatu- 1831 – Serafin Olabe, nafar militar, politiko eta idazlea, Sevillan (h. 1884).
- 1835 – Fermin Matxinbarrena, gipuzkoar politikari eta enpresaburua (h. 1897).
- 1884 – Pauline Carton, euskal antzezlea (h. 1974).
- 1930 – Michel Zelaia, lapurtar errugbilaria (h. 2020).
- 1939 – Alberto Lopez-Jauregizar, bizkaitar politikaria (h. 1982).
- 1944 – Mari Abrego, nafar mendigoizalea eta Euskal Herriko himalaismoaren aitzindaria (h. 2018).
- 1952 – Iñaki Bernaola, bizkaitar idazlea.
- 1957 – Jon Casenave, lapurtar idazlea eta irakaslea.
- 1966 – Fermín Martínez, nafar futbol arbitro laguntzailea.
- 1969 – Elena Arzak, gipuzkoar sukaldaria.
- 1971 – Imanol Alguacil, gipuzkoar futbolari ohi eta entrenatzailea.
- 1976 – Aritz Berraondo, gipuzkoar pilotari ohia.
- 1978 – Susana Fraile, gipuzkoar eskubaloi jokalaria.
- 1984 – Eneritz Zabaleta, Paueko eta Aturrialdeko Unibertsitatean zuzenbideko ikerlaria eta irakaslea.
- 1985 – Josu Hernáez, bizkaitar futbolaria.
- 1987 – Damien Lagrange, lapurtar errugbilaria.
- 1988 – Marta Untzue, nafar futbolaria.
- 1989 – Unai Calbarro, bizkaitar saskibaloi jokalaria.
- 1990 – Iñaki Urkizu, gipuzkoar futbolaria.
- 1991 –
- Irene Paredes, gipuzkoar futbolaria.
- Ibai Salas, bizkaitar txirrindularia.
- 1995 – Alejandro Berenguer, nafar futbolaria.
- 1996 –
- Iker Irribarria, gipuzkoar esku huskako pilotari ohia, buruz buruko eta binakako txapelketa nagusietan inoiz izan den txapeldunik gazteena.
- Sofía Suescun, nafar modeloa, reality showen lehiakidea, celebritya eta telebista aurkezlea.
Mundua
aldatu- 1473 – Matilde Hessekoa, Henrike III.a Hesee Garaikoaren eta Ana Katzenelnbogenekoaren alaba (h. 1505).
- 1546 – Murad III.a, Otomandar Inperioko sultana (h. 1595).
- 1715 – Christian Fürchtegott Gellert, alemaniar idazlea (h. 1769).
- 1790 – George Everest, galestar lur-neurtzaile eta geografoa (h. 1866).
- 1795 – Karl Eichwald, Errusiar Inperioko geologo, zoologo eta psikologoa (h. 1876).
- 1799 – Oskar I.a Suediakoa, Suedia eta Norvegiako erregea (h. 1859).
- 1804 – Nathaniel Hawthorne, estatubatuar eleberrigilea eta ipuingilea (h. 1864).
- 1807 – Giuseppe Garibaldi, italiar militar eta politikaria, Italiako Risorgimento edo pizkundearen ezinbesteko pertsonaia (h. 1882).
- 1811 – Marie Félicité Pleyel, frantziar piano-jotzailea (h. 1875).
- 1816 – Laureano Figuerola, espainiar ekonomilari eta politikaria (h. 1903).
- 1824 – Laureano Pérez Arcas, espainiar zoologoa (h. 1894).
- 1826 – Stephen Foster, Estatubatuar Musikaren Aita, estatubatuar musikagilea (h. 1864).
- 1834 – Christopher Dresser, eskoziar diseinatzaile eta diseinu teorilaria, aurreneko diseinatzaile independenteetako bat (h. 1904).
- 1837 – Carolus-Duran, frantziar margolaria (h. 1917).
- 1844 – Edmonia Lewis, estatubatuar eskultorea (h. 1907)
- 1853 – Ernst Otto Beckmann, alemaniar kimikaria (h. 1923).
- 1855 – Vlaho Bukovac, jugoslaviar margolari eta akademikoa (h. 1922).
- 1868 – Henrietta Swan Leavitt, estatubatuar astronomoa (h. 1921).
- 1872 – Calvin Coolidge, Ameriketako Estatu Batuetako 30. Presidentea (h. 1933).
- 1880 – Leda Rafanelli, italiar anarkista (h. 1971).
- 1889 – Joseph Ruttenberg, estatubatuar zinema argazkilaria (h. 1983).
- 1890 – Ossip Zadkine, bielorrusiar-frantziar eskultorea (h. 1967).
- 1894 – William Ambrose Bebb, galestar idazle eta politikaria, Plaid Cymru alderdi politikoaren sortzaileetako bat (h. 1955).
- 1895 – Massimo Campigli, italiar margolaria (h. 1971).
- 1897 – Cornelis van Eesteren, holandar arkitektoa (h. 1988).
- 1900 – Robert Desnos, frantziar olerkaria (h. 1945).
- 1906 – Ismael Quiles, espainiar filosofoa (h. 1993).
- 1910 –
- Robert King Merton, estatubatuar soziologoa (h. 2003).
- Gloria Stuart, estatubatuar aktorea (h. 2010).
- 1917 – Manolete, 1940ko hamarkadako espainiar zezenketaririk garrantzitsuenetakoa (h. 1947).
- 1918 – Taufa'ahau Tupou IV.a, Tongako erregea (h. 2006).
- 1920 – Xosé Quiroga Suárez, Galiziako Xuntako bigarren presidentea (h. 2006).
- 1921 –
- Gérard Debreu, frantziar ekonomialaria, 1983ko Ekonomiako Nobel Saria (h. 2004).
- Stein Rokkan, norbegiar soziolinguista eta politika zientzian aditua (h. 1979).
- 1924 –
- Girija Prasad Koirala, Nepalgo estatuburua (h. 2010).
- Eva Marie Saint, estatubatuar aktorea.
- 1926 – Alfredo Di Stéfano, argentinar-espainiar futbolari eta entrenatzailea, munduko futbolaririk onenetakoa (h. 2014).
- 1927 –
- Gina Lollobrigida, italiar aktorea (h. 2023).
- Neil Simon, estatubatuar antzerkigilea (h. 2018).
- 1928 – Giampiero Boniperti, italiar futbolaria (h. 2021).
- 1931 –
- Stephen Boyd, iparrirlandar aktorea (h. 1977).
- Elisabeth Kübler, suitzar aktore eta galerista.
- 1934 - Carmen Santonja, espainiar egile abeslaria, musikagilea, idazlea, aktorea eta margolaria (h. 2000).
- 1935 – Chicho Ibáñez Serrador, uruguaiar-espainiar zinema- eta telebista-zuzendaria (h. 2019).
- 1937 – Sonja Norvegiakoa, Norvegiako erregina-ezkontidea.
- 1938 –
- Masakatsu Miyamoto, japoniar futbolaria (h. 2002).
- Bill Withers, estatubatuar kantautore eta musikaria (h. 2020).
- 1941 – Ryuichi Sugiyama, japoniar futbolaria.
- 1943 –
- John Pendry, britainiar fisikari teorikoa.
- Alan Wilson, estatubatuar abeslari eta egile abeslaria, Canned Heat taldeko kidea (h. 1970).
- 1945 –
- Fernando Argenta, espainiar kazetaria, musikaria, eta irrati eta telebista aurkezlea (h. 2013).
- Eizo Yuguchi, japoniar futbolaria (h. 2003).
- 1949 –
- Slavenka Drakulić, kroaziar kazetari, idazle eta saiakeragilea.
- Alex Miller, eskoziar futbolari ohia eta entrenatzailea.
- 1951 – Goulc'han Kervella, bretainierazko idazlea.
- 1952 – Álvaro Uribe, Kolonbiako presidentea.
- 1959 –
- Victoria Abril, espainiar aktorea eta abeslaria.
- Daniel Sturla, uruguaitar kardinala.
- 1960 – Roland Ratzenberger, 1 Formulako austriar pilotua (h. 1994).
- 1963 – Ute Lemper, alemaniar kantari eta aktorea.
- 1964 – Edi Rama, Albaniako lehen ministroa.
- 1965 –
- Horace Grant, NBAko estatubatuar saskibaloi jokalari ohia.
- Regina, esloveniar abeslaria.
- 1968 – Polly Higgins, eskoziar abokatua, idazlea eta ingurumen ekintzailea (h. 2019).
- 1970 –
- Mercedes Gallego, kataluniar kazetari eta idazlea.
- Doddie Weir, eskoziar errugbilaria (h. 2022).
- 1971 – Ned Zelić, australiar futbolari ohia.
- 1973 – Tony Popovic, australiar futbolari ohi eta entrenatzailea.
- 1974 – Mick Wingert, estatubatuar aktore eta umorista.
- 1977 – Iola Leal Riesco, galiziar ingurumen- eta gizarte-ekintzailea.
- 1981 – Holly Sweet, estatubatuar emakumezko aktore pornografiko transexuala.
- 1983 – Miguel Ángel Muñoz, espainiar aktore eta abeslaria.
- 1985 – Dimitros Mavroeidis, greziar saskibaloi jokalaria.
- 1986 – Neide Van-Dúnem, angolar abeslari, aktore eta modeloa.
- 1990 – Naoki Yamada, japoniar futbolaria.
- 2008 – Rayet Al Noor bint Al Hashim, Jordaniako Noor erreginaren hirugarren biloba.
Heriotzak
aldatuEuskal Herria
aldatu- 1834 – Antonio de la Fuente, Durangoko platerua, bizkaitar musikaria eta dantzaria (j. 1757).
- 1880 – Melchor Sánchez de Toca, gipuzkoar medikua, kirurgialaria, Madrilen (j. 1804).
- 1932 – Paskual Bernardino Biguria, Prantzisko Elizondarra, nafar apaiza eta euskal idazlea (j. 1871).
- 1973 – Jaime Noain, euskal toreatzailea, Madrilen (j. 1901).
- 1977 – Michel Olzomendi, Euskal Herrian jaiotako artzapezpikua, Singapurren (j. 1901).
- 1980 – Pedro Vallana, euskal herritar futbolari, entrenatzaile eta arbitroa, Montevideon (j. 1897).
- 1990 – Abilio Barbero, gipuzkoar historialaria, Madrilen (j. 1931).
- 1998 – Ignacio Kortabitarte, Kortabitarte, bizkaitar esku pilotaria (j. 1912).
- 2001 – Roberto Cabrejas, gipuzkoar atleta eta entrenatzailea, altuera jauzian aditua, Bartzelonan (j. 1952).
- 2015 –
- Pilar Belzunce de Carlos, gipuzkoar mezenasa, Chillida Leku Museoaren sortzaileetako bat (j. 1925).
- Joseph Camino, baxenabar idazlea, apaiza eta ohorezko euskaltzaina (j. 1927).
Mundua
aldatu- 965 – Benedikto V.a, Aita santua.
- 1187 – Renaud de Châtillon, frantziar buruzagi militarra.
- 1336 – Elisabet Portugalgoa, Portugalgo erregina ezkontidea (j. 1271).
- 1541 – Pedro de Alvarado, espainiar konkistatzailea.
- 1623 – William Byrd, ingeles musikagilea (j. c. 1540).
- 1546 – Hayreddin Bizargorria, otomandar almirantea (j. c. 1478).
- 1754 – Philippe Nericault Destouches, frantziar antzerkigilea eta diplomatikoa (j. 1680).
- 1761 – Samuel Richardson, ingeles eleberrigilea (j. 1689).
- 1826 –
- 1831 – James Monroe, Ameriketako Estatu Batuetako bostgarren Presidentea (j. 1758).
- 1848 – François-René de Chateaubriand, frantziar politikari, diplomazialari eta idazlea (j. 1768).
- 1869 – Jean René Constant Quoy, frantziar kirurgialari, zoologo eta anatomista (j. 1790).
- 1888 – Theodor Storm, alemaniar idazlea (j. 1817).
- 1891 – Hannibal Hamlin, AEBetako 15. presidenteordea (j. 1809).
- 1900 – Alexander Skene, eskoziar ginekologoa (j. 1837).
- 1902 –
- Hervé Faye, frantziar astronomoa (j. 1814).
- Swami Vivekananda, buruzagi eta erlijio-eraberritzaile hindua (j. 1863).
- 1904 – Édouard Thilges, Luxenburgoko lehen ministroa (j. 1817).
- 1905 – Élisée Reclus, frantziar geografoa eta anarkista (j. 1830).
- 1910 – Giovanni Schiaparelli, italiar astronomoa (j. 1835).
- 1934 – Marie Curie, poloniar fisikari eta kimikaria, 1903ko Fisikako Nobel Saria eta 1911ko Kimikako Nobel Saria (j. 1867).
- 1938 – Suzanne Lenglen, frantziar tenislaria (j. 1899).
- 1939 – Ciro Bayo, espainiar abenturari, bidaiari, itzultzaile eta idazlea (j. 1859).
- 1943 – Wladislaw Sikorski, poloniar politikari eta militarra (j. 1881).
- 1944 – Lawrence Erburu, AEBetako Marineen Gorputzean aritu zen eusko-estatubatuarra (j. 1922).
- 1946 –
- Jenny-Wanda Barkman, nazien kontzentrazio-esparruetako guardia alemaniarra, exekutatua (j. 1922).
- Elisabeth Becker, Bigarren Mundu Gerran kontzentrazio-esparru bateko zaintzailea (j. 1923).
- 1948 – Monteiro Lobato, brasildar idazlea, argitaratzailea eta itzultzailea (j. 1882).
- 1970 – Barnett Newman, estatubatuar margolaria (j. 1905).
- 1980 – Gregory Bateson, estatubatuar antropologoa (j. 1904).
- 1985 – Jan de Quay, Herbehereetako lehen ministroa (j. 1901).
- 1987 – Bengt Strömgren, daniar astrofisikaria, espazioko gas-hodeiei buruzko azterketetan aitzindaria (j. 1908).
- 1992 – Astor Piazzolla, argentinar musikagile eta bandoneoi-jotzailea (j. 1921).
- 1993 – Lola Gaos, espainiar aktorea eta ekintzailea (j. 1921).
- 1994 – Juan Gil-Albert, espainiar olerkari eta idazlea (j. 1904).
- 1995 – Irene Gutiérrez Caba, espainiar antzezlea (j. 1930).
- 2002 – Laurent Schwartz, frantziar matematikaria (j. 1915).
- 2003 – Barry White, estatubatuar abeslaria (j. 1944).
- 2005 - Marga López, mexikar aktorea (j. 1924).
- 2006 – Lars Korvald, Norvegiako lehen ministroa (j. 1916).
- 2011 – Oton Habsburgokoa, austriar artxiduke, azken Austria-Hungariako Inperioko printze oinordekoa (j. 1912).
- 2016 – Abbas Kiarostami, irandar zinema-zuzendari eta gidoigilea (j. 1940).
- 2018 – Boukary Adji, Nigerreko lehen ministroa (j. 1939).
- 2019 –
- Arturo Fernández, espainiar aktore eta telebista aurkezlea (j. 1929).
- Leon Kossoff, britainiar margolaria (j. 1926).
- 2021 – Luminița Gheorghiu, errumaniar aktore eta telebista aurkezlea (j. 1949).
- 2022 – Janusz Kupcewicz, poloniar futbolaria (j. 1955).
- 2024 – Ewy Rosqvist-von Korff, Suediako rally piloturik arrakastatsuenetakoa (j. 1929).
Jaiak eta urteurrenak
aldatu- Sehaska egutegiko izendegia: Elisabet/Elixabet/Elisabete/Elixabete/Elixa/Elixabe/Elixane, Neskato eta Berriotxoa.
- Estatu Batuetan, independentziaren egunaren ospakizunak.
Kanpo estekak
aldatu