bihar
Xuyakirin
Bilêvkirin
[biguhêre]Navdêr
[biguhêre]Zayenda mê ya binavkirî | ||
---|---|---|
Rewş | Yekjimar | Pirjimar |
Navkî | bihar | bihar |
Îzafe | bihara | biharên |
Çemandî | biharê | biharan |
Nîşandera çemandî | wê biharê | wan biharan |
Bangkirin | biharê | biharino |
Zayenda mê ya nebinavkirî | ||
Rewş | Yekjimar | Pirjimar |
Navkî | biharek | biharin |
Îzafe | bihareke | biharine |
Çemandî | biharekê | biharinan |
bihar mê
- demsala piştî zivistanê û berî havînê, demsala ku seqa germ dibe, demsala ji adarê û nîsanê û gulanê pêk tê
- bihar, havîn, payiz û zivistan
- vê biharê, wê biharê
- biharan, her biharê
- bihara bê, bihara were
- bihara borî, bihara çûyî
- par biharê
- Çû nêv-i baxê gul'izar
Ew buxçeya her lê bihar
Lew bilbilan lê qal û şer. — (Melayê Cizîrî, Dîwana Melayê Cizirî, ~1640) - Dermanê jara tu yî
Heyva li çarda tu yî
Sêva li dara tu yî
Gula bihara tu yî
Tîjî nûbara tu yî
Xutba l’mihdara tu yî. — (Feqiyê Teyran) - Bihar e, êdî bihar e, Roza!
Gupik bi gupik in, gulî li darê.
Balinde di çerxa dîlanê de,
Serxweş in bi evîna biharê. — (Rojen Barnas)
Bi alfabeyên din
[biguhêre]Herwiha
[biguhêre]Bide ber
[biguhêre]Demên salê | |||
bihar | havîn | payiz | zivistan |
Etîmolojî
[biguhêre]Herwiha buhar, hevreha soranî behar (behar), belûçî û farisî bhar (behar), goranî/hewramî wehar, farisiya navîn wehar, avestayî 𐬬𐬀𐬢𐬵𐬀𐬭 (vaŋhar)... sanskrîtî वसर् (vasar) (vásar) û वसन्त (vasantá), hindî वसंत (vasant) û बसंत (basant)... latviyayî vasara (havîn), lîtwanî vãsara, rûsî/ukraynî весна́ (vêsná), çekî/slovakî vesna... danmarkî/norwecî/swêdî vår... latînî vēr, romanî vară, portugalî verão, spanî verano, (prima)vera, îtalî (prima)vera, fransî (prime)vère... yûnanî έαρ (éar), ermenî գարուն (garun) (garun)... hemû ji proto-hindûewropî *wósr̥.
Peyv ji zimanên îranî ketiye gelek zimanên tirkîkî: azerî bahar, oyxurî bahar (bahar), ozbekî bahor, tirkî bahar, (ilk)bahar, (son)bahar, tirkmenî bahar.
- Çavkanî:
- Chyet, Michael L. (2003): Kurdish-English Dictionary, Ferhenga Kurmancî-Inglîzî, Yale University Press.
- Horák, Robin (2015): Sémantická motivace názvů ročních období v indoevropských jazycích [Wateya navên demsalan bi zimanên hindûewropî] (bi zimanê çekî)
- Kroonen, Guus (2013): Etymological Dictionary of Proto-Germanic.
- Mallory, J. P.; Adams, D. Q., editors (1997): Encyclopedia of Indo-European culture [Zanistnameya Çandeya Kultûra Hindûewropî], London, Chicago: Fitzroy Dearborn Publishers.
- Nişanyan, Sevan: Çağdaş Türkçenin Etimolojisi [Etîmolojiya Tirkiya Niha] (bi tirkî)
- The Tower of Babel - An Etymological Database Project [Birca Babilê - Projeyeke Danegeha Etîmolojî] (bi îngilîzî û rusî): http://starling.rinet.ru/
- Tsabolov, R. L., Ferhenga etîmolojî ya zimanê kurdî ["Цаболов, Р. Л.: Эмцмолоƨцческцц̆ словарь курδскоƨо языка"], Moskova, 2001-2010
- De Vaan, Michiel (2008): Etymological Dictionary of Latin and the other Italic Languages.
Bi zaravayên din
[biguhêre]- Soranî: behar (behar)
- Kurdiya başûrî: wehar
- Lekî: wehar (wehar)
- Hewramî: wehar
- Zazakî: wesar, usar
Werger
[biguhêre]- Abxazî: ааԥын (āāpən), ааҧын (āāpən), ааԥынра (āāpənrā), ааҧынра (āāpənrā)
- Adîgeyî: гъатхэ (ġātxă)
- Afrîkansî: lente → af
- Albanî: pranverë → sq m
- Almanî: Frühling → de n, Frühjahr → de nt, / Lenz → de n, Frühlingszeit → de m, Frühjahrszeit m
- Elmanîşî: Früelig n
- Altayiya başûrî: јас (ǰas)
- Amharî: ምንጭ (mənč̣)
- Aramî:
- Aramiya nû ya asûrî: ܒܹܝܬ݇ܢܝܼ̈ܣܵܢܹܐ pj (bīnīsane)
- Siryaniya klasîk: ܬܕܐܐ
- Aromanî: primuvearã m, prumuvearã m
- Asamî: বসন্ত (boxonto)
- Astûrî: primavera → ast m
- Atayalî: ttungan abaw
- Avarî: их (iχ)
- Azerî: yaz → az, bahar → az
- Baskî: udaberri → eu
- Başkîrî: яҙ (yað)
- Belarusî: вясна́ m (vjasná); уве́сну (uvjésnu), ўве́сну (ŭvjésnu)
- Bengalî: বসন্ত → bn (bôśônt), বাহার → bn (bahar), নওবাহার → bn (nôobahar)
- Bîkoliya naverast: tagburakan
- Bretonî: nevezamzer → br m
- Bruneyî: musim bunga
- Bulgarî: про́лет → bg m (prólet)
- Burmayî: နွေဦးပေါက် → my (nweu:pauk), နွေဦး → my (nweu:), နွေဦးရာသီ (nweu:rasi), ဝသန္တ → my (wa.santa.), ဝသန် → my (wa.san)
- Buryatî: хабар (xabar)
- Çeçenî: бӏаьсте̄ (bʿästē)
- Çekî: jaro → cs nt, / vesna → cs m
- Çerokî: ᎪᎨᏱ (gogeyi)
- Çînî:
- Dunganî: чунтян (čunti͡an)
- Mandarînî: 春天 → zh (chūntiān), 春季 → zh (chūnjì)
- Minnanî: 春 → zh-min-nan (chhun), 春天 → zh-min-nan (chhun-thiⁿ)
- Çuvaşî: ҫуркунне (śurkunne), ҫур (śur)
- Danmarkî: forår → da nt, vår → da g
- Erebî: rَbِî' n (rabīʿ)
- Ermenî: գարուն → hy (garun)
- Erzayî: тундо (tundo)
- Esperantoyî: printempo → eo
- Estonî: kevad → et
- Evenî: нэгин (nəgin)
- Evenkî: ненңени (ņenңeņi)
- Farisî: bhar → fa (bahâr)
- Ferî: vár nt
- Fînî: kevät → fi
- Fransiya kevn: printans n
- Fransî: printemps → fr n
- Friyolî: primevere m, vierte m
- Frîsiya saterlandî: Foarjier
- Frîsî: maaitiid n, maitiid → fy n, foarjier → fy
- Gaelîka skotî: earrach n
- Galîsî: primavera → gl m
- Gujaratî: બસંત (basant)
- Gurcî: გაზაფხული → ka (gazapxuli)
- Guwaranî: arapoty
- Hindî: बसंत → hi n (basant), वसंत → hi n (vasant) बहार → hi m (bahār)
- Holendî: lente → nl n, voorjaar → nl nt
- Hunsrikî: Frihling n
- Îbranî: אָבִיב → he n (avív)
- Îdoyî: printempo → io
- Indonesian: musim semi
- Îngilîziya kevn: lencten n
- Îngilîziya navîn: lenten
- Îngilîzî: spring → en
- Îngriyî: kevät
- Îngûşî: бӏаьсти (bʿästi)
- Înterlîngua: primavera → ia
- Îrlendî: earrach → ga n
- Îtalî: primavera → it m
- Îzlendî: vor → is nt
- Japonî: 春 → ja (はる, haru), 春季 → ja (しゅんき, shunki), 春期 → ja (しゅんき, shunki)
- Jejuyî: 봄
- Kabîlî: tafsut m
- Kalalîsûtî: upernaaq, upernâĸ
- Kalmîkî: хавр (xavr)
- Kannadayî: ವಸಂತ → kn (vasanta)
- Karaçay-balkarî: джаз
- Karelî: kevät
- Katalanî: primavera → ca m
- Keşmîrî: swnٛth (sōnth), bَhar (bahār)
- Kirgizî: жаз → ky (caz)
- Ladin:
- Kîngalî: වසන්ත ඍතුව (wasanta r̥tuwa)
- Klamatî-modokî: sqo
- Komî-permyakî: тулыс (tulys)
- Koreyiya navîn: 봄〮 (pwóm)
- Koreyî: 봄 → ko (bom), 춘계(春季) (chun-gye)
- Hewramî: wehar
- Kornî: gwenton n
- Kreyoliya fransî ya Louisiana: printem
- Latînî: vēr → la nt
- Latviyayî: pavasaris → lv n
- Lawsî: ວະສັນ (wa san), ວະສັນຕະ (wa san ta), ວະສັນຕະຣະດູ (wa san ta ra dū), ລະດູບານໃໝ່ → lo (la dū bān mai)
- Lezgînî: гатфар (gatfar)
- Lîgûrî: primmaveja m
- Lîtwanî: pavasaris → lt n
- Lîvonî: kievād
- Luksembûrgî: Fréijoer → lb nt
- Mòçenoyî: langes n
- Makedonî: пролет m (prolet)
- Malayalamî: വസന്തം → ml (vasantaṃ)
- Malezî: musim semi, musim bunga
- Maltayî: rebbiegħa m
- Mançûyî: ᠨᡳᠶᡝᠩᠨᡳᠶᡝᡵᡳ (niyengniyeri)
- Manksî: Yn Arragh m
- Mansî: тӯя̄ (tūâ̄)
- Maorî: kōanga, aroaromahana
- Maratî: बसन्त (basanta)
- Marî:
- Mariya rojhilatî: шошо
- Mecarî: tavasz → hu
- Megrelî: აფუნი (apuni)
- Mîrandî: primabera
- Mokşayî: тунда (tunda)
- Mongolî:
- Montagnaîsî: shikuan
- Muongî: mùa xân, xân
- Nanayî: ненгне
- Navajoyî: daan
- Nedersaksî:
- Almaniya jêrîn a almanî: Fröhjohr nt, Fröhjohrstiet m, Vörjohr nt, Blöhtiet m
- Nîvxî: ӿонф (honf)
- Nogayî: язлык (yazlık)
- Normandî: r'nouvé n, èrnouvé n, renouvé n
- Norsiya kevn: vár nt
- Norwecî:
- Ohloniya başûr: tiusa pire
- Oksîtanî: prima → oc
- Oriyayî: ବସନ୍ତ → or (bôsôntô)
- Oromoyî: arfaasaa
- Osetî: уалдзӕг (walʒæg)
- Oygurî: bahar (bahar), etîîaz (etiyaz)
- Ozbekî: bahor → uz
- Peştûyî: psrlۍ (psarləy)
- Plodîşî: Farjoa n
- Polonî: wiosna → pl m
- Portugalî: primavera → pt m
- Puncabî: ਬਸੰਤ (basant)
- Qazaxî: көктем → kk (köktem)
- Qiptî: ⲉⲁⲣ (ear)
- Romancî: primavaira m
- Romanî: primavara m
- Romanyayî: primăvară → ro m
- Rusî: весна́ → ru m (vesná)
- Rusînî: ярь m (jarʹ)
- Samî:
- Sanskrîtî: कुसुमाकर → sa n (kusumākara), वसन्त → sa n (vasanta)
- Sardînî: banau, baranu, benau, beranu, veranu
- Sicîlî: primavera → scn m
- Sindhî: bَharَ (bahāra)
- Sirboxirwatî:
- Skotî: voar
- Slaviya kevn:
- Kirîlî: весна m (vesna)
- Slaviya rojavayî ya kevn: весна m (vesna)
- Slovakî: jar → sk m
- Slovenî: pomlád → sl m
- Somalî: gu’
- Sorbî:
- Spanî: primavera → es m
- Swahîlî: masika → sw, bamvua → sw, majira ya chipuko, kipindi cha demani
- Swêdî: vår → sv g
- Şorî: часқы (çasqı)
- Tàyî: xuân, bó
- Tacikî: баҳор → tg (bahor)
- Tagalogî: tagsibol
- Tamîlî: வசந்த காலம் → ta (vacanta kālam)
- Tayî: ใบไม้ผลิ, ฤดูใบไม้ผลิ, หน้าใบไม้ผลิ
- Telûgûyî: వసంత ఋతువు (vasanta r̥tuvu), పుష్పసమయము → te (puṣpasamayamu)
- Temazîxtiya atlasa navendî: ⵜⴰⴼⵙⵓⵜ (tafsut), ⵜⴰⵍⴷⵔⴰⵔ (taldrar)
- Teteriya krîmî: baar
- Teterî: яз → tt (yaz)
- Tirkî: ilkbahar → tr, bahar → tr
- Tirkmenî: ýaz, bahar → tk
- Tîbetî: དཔྱིད (dpyid)
- Tlingitî: khukalt'éex' ká
- Udî: жӏогъул (ž:oɣul)
- Udmurtî: тулыс (tulys)
- Ulçî: неӈне
- Urdûyî: bsnt n (basant), bhar → ur m (bahār)
- Ûkraynî: весна́ → uk m (vesná)
- Venîsî: verta m, vèrta → vec m
- Vepsî: keväz'
- Viyetnamî: mùa xuân → vi (務春), xuân → vi (春)
- Volapûkî: florüp → vo
- Voroyî: kevväi
- Votî: tševäd
- Walonî: bontins → wa n, prétins → wa n
- Weylsî: gwanwyn → cy n
- Wîlamowî: fiywyt
- Wînnebagoyî: weeną
- Wolofî: noor → wo
- Xakasî: часхы (çasxı)
- Ximêrî: ឧតុរាជ (ʼŏtŏréach)
- Xosayî: intwasahlobo
- Yagnobî: буҳор
- Yakutî: саас (saas)
- Yidîşî: פֿרילינג → yi n (friling)
- Yorubayî: sípíríǹgì, ìgbà ìrúwé
- Yupîkiya navendî: up'nerkaq
- Yûnanî: άνοιξη → el m (ánoixi), έαρ → el nt (éar)
- Kevn: ἔαρ nt (éar)
- Zhuangî: mboq
- Zuluyî: intwasahlobo