Unión Soviética
 | Este artigo precisa de máis fontes ou referencias que aparezan nunha publicación acreditada que poidan verificar o seu contido, como libros ou outras publicacións especializadas no tema. Por favor, axude mellorando este artigo. (Desde xuño de 2015.) |
A Unión Soviética, de nome completo Unión de Repúblicas Socialistas Soviéticas (abreviado: URSS[1], en ruso: Союз Советских Социалистических Республик ou СССР, tr.: Soyuz Sovétskij Sotsialistícheskij Respublik) foi unha federación de repúblicas soviéticas de proporcións continentais, cubrindo practicamente un sexto das terras emerxidas do planeta, converténdose así no meirande estado do planeta, o que tiña máis liña de costa e máis quilómetros de fronteiras ademais de ser un dos máis diversos etnicamente.[2]
Foi fundada o 30 de decembro de 1922 pola xuntanza dos países que formaban o antigo Imperio Ruso, tanto de Europa como de Asia, cun número que variou ao longo do tempo, aínda que foi de quince durante a maior parte da existencia do estado. Foi unha das dúas superpotencias durante a guerra fría xunto aos Estados Unidos de América. Foi disolta o 26 de decembro de 1991.
Historia da Unión Soviética
[editar | editar a fonte]- Artigo principal: Historia da Unión Soviética.
Revolución e fundación da Unión Soviética
[editar | editar a fonte]
O ano de 1905 é considerado o prólogo da Revolución Rusa. A Rusia tsarista acabara de ser derrotada nunha guerra contra un Xapón pequeno e tecnoloxicamente atrasado. A derrota abalou a popularidade do tsar Nicolao II, e a revolta interna que se seguiu serviría de precedente para a revolución de 1917.
O Partido Socialdemócrata Ruso, dividido nas correntes Bolxevique e Menxevique (en ruso maioría e minoría respectivamente) comezou a Revolución Rusa en 1917 en dúas etapas distintas. O derrube do tsar ocorreu en febreiro, sendo instaurada entón unha república cunha estrutura de poder que dende cedo se dividiu entre un parlamento convencional e soviets (consellos) populares que non se recoñecían mutuamente. As tensións así xeradas desembocaron na Revolución de Outubro, en novembro de 1917. Entre 1918 e 1922, logo da Revolución Bolxevique, tivo inicio a guerra civil na Rusia, entre os revolucionarios (vermellos) e os contra-revolucionarios (brancos), que tiveron o auxilio de tropas estranxeiras de intervención, enviadas por Francia, Reino Unido, o Xapón e os Estados Unidos.
O 29 de decembro de 1922 unha conferencia de delegacións plenipotenciarias da RSFS de Rusia, RFSS de Transcaucasia, a RSS de Ucraína e a RSS de Belarús aprobaron o Tratado de Creación da URSS e a Declaración da Creación da URSS, formándose a Unión de Repúblicas Socialistas Soviéticas. Estes dous documentos foron confirmados polo primeiro Congreso soviético da URSS e asinados polas cabezas das delegacións Mikhail Kalinin, Mikha Tskhakaya, Mikhail Frunze e Grigory Petrovsky, e Aleksandr Chervyakov respectivamente o 30 de decembro de 1922. O 1 de febreiro de 1924 a URSS foi recoñecida pola primeira potencia mundial da época, o Imperio británico.
A reestruturación intensiva da economía, a industria e a política do país empezaron desde os primeiros días do poder soviético en 1917. Polo tanto, Lenin implantou a NEP, sigla para Nova Política Económica, que recuperou algúns trazos do capitalismo para incentivar a nacente economía soviética. A NEP, segundo Lenin, consistía nun recúo estratéxico caracterizado polo restablecemento da libre iniciativa e da pequena propiedade privada, admitindo o apoio de financiamentos estranxeiros.
Economía planificada e expurgos
[editar | editar a fonte]En 1936, o réxime de Iosif Stalin expulsou ou executou un número considerable de membros do Partido, entre eles moitos dos seus opositores, nos actos que ficaron coñecidos como os Grandes Expurgos ou as Grandes Purgas. Con todo, eles acreditaban que este sería o camiño para o comunismo, mais o rumbo desa forma social xa estaba trazado de forma totalmente distinta do que Marx e Lenin pensaban, no canto de enfocarse cara á disolución do propio Estado e das clases sociais, o réxime baixo o comando de Stalin camiñaba para a cristalización (a idea de socialismo dentro dun só país).
Entre as circunstancias que produciron ese efecto cóntanse as nacionalizacións e a aniquilación física da clase burguesa que o NEP recriara, co recurso aos Gulags (campos de traballo na Siberia). Os verdadeiros comunistas critican esta forma que Stalin utilizou para liquidar a propiedade privada, por non concordaren con ela, e por acharen que ela só manchaba a imaxe do comunismo perante o mundo pois o mesmo efecto podería ser obtido sen a aniquilación física daquela clase. O desastre e a truculencia autoritaria das políticas stalinistas contribuíron moito para a deturpación do concepto creado por Marx, de ditadura do proletariado. Despois das nacionalizacións, a economía foi planificada, de modo que esta puidese tirar proveito da súa nacionalización. De cinco en cinco anos pasouse a realizar plans quinquenais, nos cales se decidían que fondos serían aplicados e en que áreas.
Gran guerra patriótica e desestalinización
[editar | editar a fonte]Do 1941 a 1945, a participación da Unión Soviética na segunda guerra mundial foi coñecida como a gran guerra patriótica, combatendo os soviéticos contra as forzas invasoras da Alemaña nazi, ao lado dos Aliados occidentais (resultando aproximadamente tres millóns de mortos rusos). O sucesor de Stalin, Nikita Khrushchev, emprendeu unha política de denuncia dos abusos do seu antecesor. Durante o Congreso de 1956 do Partido Comunista da Unión Soviética, Kruschev divulgou unha serie de crimes de Stalin, renegando a herdanza do estalinismo, establecendo, así, unha nova postura e creando un novo paradigma para o comunismo internacional. A propaganda capitalista utilizou moitos dos argumentos xerados por Kruschev para facer fronte á URSS.
Como resultado da guerra fría, a Unión Soviética viuse envolvida nunha carreira pola conquista do espazo cos Estados Unidos. Finalmente a Unión Soviética foi a nación que tomou a dianteira na exploración espacial ao enviar o primeiro satélite artificial, o Sputnik 1, e o primeiro home ao espazo, Iuri Gagarin. Gran parte dos feitos espaciais da Unión Soviética débense ao talento do enxeñeiro de foguetes Sergei Korolev, o enxeñeiro-xefe do programa espacial soviético, que convenceu ao líder Nikita Khrushchev da importancia da conquista do Espazo. Entre 1956 e 1985, a Unión Soviética atinxiu o seu auxe xeopolítico e tecnolóxico. Entre tanto, tamén foi época de pouco crecemento económico e lentos avances na calidade de vida da poboación.
Gorbachev, Perestroika e Glasnost
[editar | editar a fonte]
Mikhail Gorbachev foi o último dirixente soviético. Asumiu o cargo de secretario xeral do PCUS (Partido Comunista da Unión Soviética) en marzo de 1985, substituíndo a Konstantin Chernenko, quen faleceu naquel ano. A boa relación cos membros do partido e a habilidade política foron factores que credenciaron a Gorbachev para asumir o posto máis importante na xerarquía administrativa soviética. Defensor de ideas modernizadoras, instituíu dous grandes proxectos innovadores ao conservadorismo dos dirixentes: a perestroika (reestruturación económica) e a glasnost (abertura política).
A Perestroika, que comezou no 1986, foi concibida para introducir un novo dinamismo na economía soviética, que pasaba por serios problemas. Para que os sectores económicos do país tivesen unha expansión cualitativa e cuantitativa, foron introducidos mecanismos para estimular a libre concorrencia (e acabar co monopolio estatal), desenvolver sectores secundarios de produción (bens de consumo e servizos non-esenciais) a través da iniciativa privada e descentralizar as operacións empresariais. No campo, foi estimulada a creación de cooperativas por grupos familiares e arrendamento de terras estatais. A proposta tamén foi incentivar empresas estranxeiras a actuaren no país.
Na área política e social, a Glasnost pretendeu colocar novos paradigmas no modo de vida soviético. Para que a Unión Soviética tivese un desenvolvemento forte, era necesario colocar unha nova mentalidade en todos os segmentos da sociedade. Así, a proposta foi de acabar coa burocracia política, combater a corrupción e introducir a democracia en todos os niveis de participación política. A glasnost tamén liberou disidentes políticos e permitiu a liberdade de prensa e expresión. Gorbachev enfrontouse a grandes resistencias da oligarquía e dos burócratas do partido (os apparatchiks) e acabou sendo destituído cando as repúblicas, lideradas por Rusia xa entón dirixida por un antigo apparatchik de nome Boris Eltsin, rebeláronse contra o goberno central, decretando a fin da URSS.
Repúblicas Soviéticas
[editar | editar a fonte]
A Unión Soviética foi unha federación de Repúblicas soviéticas socialistas (RSS). As primeiras Repúblicas foron establecidas pouco despois da Revolución de outubro de 1917. Naquel momento, as repúblicas foron tecnicamente independentes unha da outra mais os seus gobernos actuaron como unha confederación coordinada dirixida polo liderado do PCUS. En 1922, catro Repúblicas (RSSF de Rusia, RSS de Ucraína, RSS de Belarús e Federación Transcaucásica) uníronse na Unión Soviética. Entre 1922 e 1940, o número de Repúblicas creceu até dezaseis. Parte das novas Repúblicas foron formadas con territorios adquiridos, ou readquiridos pola Unión Soviética, outras por división das Repúblicas existentes. Os criterios para establecer novas repúblicas eran estar localizado na periferia da Unión Soviética para ser capaz de exercitar o seu dereito á secesión, ser dabondo forte economicamente como para sobrevivir por si mesmos en caso de secesión e ser denominada a partir dunha etnia dominante de polo menos un millón de persoas.
O sistema quedou case igual despois de 1940 e non foron establecidas novas repúblicas. Unha república, a República Socialista Soviética Carelo-Finesa, foi disoluta en 1956 e o seu territorio chegou a ser formalmente a República Socialista Soviética Autónoma de Carelia dentro do RSSF de Rusia, así até 1991 quedaron quince repúblicas. Aínda que as constitucións soviéticas establecesen o dereito dunha república a separarse, quedou en teórico e moi improbable dado o centralismo soviético, até 1991 co esborralle da Unión. Naquel momento, as repúblicas chegaron a ser países independentes, con algunha aínda frouxa organización baixo o título de Comunidade de Estados Independentes. Algunhas repúblicas que tiñan en común a historia ou a rexión xeográfica, foron denominadas por nomes de grupo; estas foron as Repúblicas bálticas, as Repúblicas Transcaucásicas, e as Repúblicas de Asia Central. No seu estado final, a Unión Soviética consistiu nas repúblicas seguintes:
| Repúblicas da Unión Soviética (1956 — 1989) | ||||
|---|---|---|---|---|
| Bandeira | República | Capital | Mapa da Unión Soviética | |
| 1 |  |
RSS de Armenia | Iereván |  |
| 2 |  |
RSS de Acerbaixán | Bakú | |
| 3 |  |
RSS de Belarús | Minsk | |
| 4 |  |
RSS de Estonia | Tallinn | |
| 5 |  |
RSS de Xeorxia | Tbilisi | |
| 6 |  |
RSS de Casaquistán | Alma-Ata | |
| 7 |  |
RSS de Kirguizistán | Frunze | |
| 8 |  |
RSS de Letonia | Riga | |
| 9 |  |
RSS de Lituania | Vilnius | |
| 10 |  |
RSS de Moldova | Kishinev | |
| 11 |  |
RSSF de Rusia | Moscova | |
| 12 |  |
RSS de Taxiquistán | Dushanbe | |
| 13 |  |
RSS de Turkmenistán | Achkhabad | |
| 14 |  |
RSS de Ucraína | Kíiv | |
| 15 |  |
RSS de Uzbekistán | Tashkent | |
*Entre 1922 e 1936, as RSS de Armenia, Xeorxia e Acerbaixán estiveron confederadas dentro da URSS formando a República Socialista Soviética Federativa Transcaucásica (RSSF Transcaucásica)
*Entre 1940 e 1956 existiu a República Socialista Soviética Carelo-Finesa
Goberno e política
[editar | editar a fonte]
A Unión Soviética creouse en 1922. Ao principio creáronse algúns organismos; con todo, o novo Estado non se institucionalizou até a aprobación en 1924 dunha nova constitución. A Constitución de 1924 establecía unhas bases fundamentais do Estado. O órgano lexislativo superior era o Soviet Supremo, elixido mediante sufraxio universal e formado por dous cámaras: o Soviet da Unión e o Soviet das Nacionalidades. A primeira das cámaras exercía as tarefas propias dun parlamento. O Soviet das Nacionalidades estaba formado por representantes das diversas repúblicas federadas e autónomas, nun número determinado pola lei. Outra fonte de poder parlamentario era o Congreso dos soviets, que se reunía anualmente e estaba formado por representantes de diversos soviets da Unión Soviética. A Xefatura de Estado estaba encarnada nun órgano colectivo: o Comité Executivo Central de toda a Unión. O Goberno exercíao un Consello de Comisarios do Pobo. Ambos os órganos eran elixidos polo Soviet Supremo. Até a súa morte en 1924, o Presidente do Consello de Comisarios do Pobo foi Lenin. Na Constitución da Unión Soviética de 1924 incluíuse por primeira vez a estrutura federal da Unión Soviética e o dereito das repúblicas federadas a separarse da URSS e establecerse como Estados independentes. Era un réxime de partido único, gobernado polo Partido Comunista [3].
A Unión Soviética non foi concibida como un estado-nación, foi unha república federal baseada en quince repúblicas unidas nunha unión teoricamente voluntaria. Á súa vez, unha serie de unidades territoriais formaban as repúblicas. As repúblicas tiveron tamén xurisdición pensada para protexer os intereses de minorías nacionais. As repúblicas tiñan as súas propias constitucións, que, xunto coa Constitución da Unión, proporcionaban a división teórica do poder na Unión Soviética. Todas as repúblicas menos a RSSF de Rusia tiveron os seus propios partidos comunistas. A partir da década de 1960 e 1970 desenvolveuse o concepto do pobo soviético como unha comunidade supranacional, con todo os rusos foron a nacionalidade dominante e promovíase o ruso como lingua franca [4]. En 1989, con todo, o PCUS e o goberno central apropiáronse toda autoridade significativa, establecendo as políticas que debían executar os gobernos das repúblicas, provincias, oblasts, e distritos.
Gobernantes da Unión Soviética
[editar | editar a fonte]A Unión de Repúblicas Socialistas Soviéticas foi un estado socialista federal composto por quince repúblicas, creado o 30 de decembro de 1922 e disoluto o 25 de decembro de 1991. Aínda que a xefatura de Estado e de goberno eran cargos diferenciados, boa parte do poder político recaía no Secretario Xeral do Partido Comunista (PCUS) e outros membros do seu Comité Central. De feito, era común que o Secretario Xeral do Partido fose Presidente do Presidium, Xefe de Estado ou Presidente do Consello de Ministros (Xefe de Goberno). Até Nikita Khrushchev foi costume que o líder do partido estivese directamente a cargo do poder executivo, pero a partir o seu sucesor Leonid Brezhnev ocuparon a xefatura de Estado. A prensa occidental polo xeral facía caso omiso destas distincións e chamaba ao líder político Presidente da Unión Soviética ou Primeiro Ministro da Unión Soviética, aínda que estes cargos non existiron oficialmente até os últimos meses do goberno de Mikhail Gorbachev.
O cargo de Secretario Xeral do Partido non foi creado até o mes de abril de 1922 e converteuse no máximo posto tras a morte de Lenin, ideólogo da Revolución de Outubro e principal dirixente bolxevique. Entre marzo de 1953 e o 8 de abril de 1966 o cargo chamouse Primeiro Secretario. A partir desa data e até o 14 de marzo de 1990 o cargo volveu denominarse Secretario Xeral do PCUS.
Relacións internacionais
[editar | editar a fonte]
Despois de rexeitar inicialmente o mundo capitalista o recoñecemento diplomático, a Unión Soviética chegou a ter relacións oficiais coa maioría das nacións do mundo a finais dos anos 80. A Unión Soviética tamén aumentara a súa importancia na esfera internacional, dende estar fóra de organizacións e negociacións internacionais, a ser un dos árbitros do destino de Europa despois da segunda guerra mundial. Como membro das Nacións Unidas dende a súa fundación en 1945, a Unión Soviética converteuse nun do cinco membros permanentes do Consello de Seguridade de Nacións Unidas que lle deu o dereito de veto das súas resolucións.
A Unión Soviética emerxeu da segunda guerra mundial como unha das dúas potencias principais do mundo, unha posición mantida durante catro décadas a través da súa hexemonía en Europa Oriental (véxase bloque do leste), forza militar, axuda aos países en vías de desenvolvemento, e investigación científica, especialmente en tecnoloxía espacial e de armamento. A influencia cada vez maior da Unión Soviética no exterior nos anos da posguerra axudou a conducir para un sistema comunista os estados de Europa Oriental, unidos por acordos militares e económicos. Alcanzou ao imperio Británico como superpotencia global, tanto no seu sentido militar como na súa capacidade de expandir a súa influencia máis aló das súas fronteiras. Establecido en 1949 como bloque económico dos países comunistas conducidos por Moscova, o sovieticamente dominado Consello de Axuda Mutua Económica (COMECON) serviu como marco para a cooperación entre as economías planificadas da Unión Soviética, e, máis adiante, para a cooperación comercial e económica co terceiro mundo. A contraparte militar do COMECON era o pacto de Varsovia. A economía soviética era tamén de grande importancia para a Europa Oriental debido ás importacións de recursos naturais vitais da URSS, como o gas natural.
Moscova consideraba a Europa Oriental unha zona excelente para defender as súas fronteiras occidentais e asegurou o seu control na rexión transformando os países de Europa do Leste en estados satélites, algo así como a EUA coa Europa Occidental. As tropas soviéticas interviñeron na Revolución Húngara de 1956 e citaron a doutrina de Brezhnev, a contraparte soviética ás doutrinas estadounidenses de Johnson e Nixon (posterior á de Johnson), e axudaron a expulsar o goberno checoslovaco en 1968, o que é designado ás veces como a "Primavera de Praga".
A finais dos anos 50, unha confrontación con China con respecto ao achegamento da URSS co oeste que Mao percibiu, sumada ao revisionismo de Khrushchev conduciu á ruptura sino-soviética. Isto deu lugar a unha rotura a través do movemento comunista global e a réximes comunistas en Albania e Camboxa que elixían aliarse coa China en lugar da URSS. Por unha época, a guerra entre os aliados anteriores parecía ser unha posibilidade; mentres que as relacións refrescaríanse durante os anos 1970, non volverían á normalidade até a era de Gorbachev. Durante o mesmo período, unha confrontación tensa entre a Unión Soviética e os Estados Unidos sobre o despregamento soviético de mísiles nucleares en Cuba durante a Crise dos mísiles de Cuba.
O KGB (Comité para a Seguridade do Estado) serviu de certo xeito como a contraparte soviética á Oficina da Investigación Federal e á Axencia de Intelixencia Central dos Estados Unidos Funcionou cunha rede masiva de informadores a través da Unión Soviética, que foi utilizada para supervisar as violacións da lei. A rama exterior do KGB foi utilizada para recoller información en países ao redor do globo. Despois do derrubamento da Unión Soviética foi substituído en Rusia polo SVR (Servizo de Intelixencia Estranxeira) e o FSB (Servizo Federal de Seguridade da Federación Rusa).
O KGB non estaba sen control. O GRU (Directorio Principal de Intelixencia), que non foi feito público pola Unión Soviética até o final da era soviética durante a perestroika, foi creado por Lenin en 1918 e serviu como órgano centralizado da intelixencia militar e como controlador institucional para a enerxía con relativamente menos restrición que o KGB. Con eficacia, serviu para espiar os espías, e, curiosamente, o KGB serviu unha función similar co GRU. Como o KGB, o GRU funcionou noutras nacións ao redor do mundo, particularmente nos estados do bloque soviético e países satélites. O GRU continúa funcionando aínda en Rusia, cuns recursos que exceden os do SVR segundo algunhas estimacións.
Nos anos 70, a Unión Soviética alcanzou unha paridade nuclear aproximada cos Estados Unidos. Percibiu a súa propia implicación como esencial para a solución de calquera problema internacional importante. Mentres tanto, a guerra fría deixou paso á distensión e a un patrón máis complicado das relacións internacionais nas cales o mundo non estivo claramente dividido en dous bloques opostos. Os países menores tiñan máis capacidade de afirmar a súa independencia, e as dúas superpotencias recoñeceron o seu interese común en tentar controlar a extensión e a proliferación de armas nucleares.
Durante este tempo, a Unión Soviética asinara tratados de amizade e de cooperación con bastantes estados non comunistas no mundo, especialmente no terceiro mundo e en estados do movemento do non aliados como a India e Exipto. A pesar dalgúns obstáculos ideolóxicos, Moscova aumentou o seu interese por gañar posicións estratéxicas importantes a través do terceiro mundo. Ademais, a Unión Soviética continuou proporcionando axuda militar para os movementos revolucionarios no terceiro mundo. Por todas estas razóns, a política exterior soviética era de grande importancia para o mundo non comunista e axudaba a determinar o tenor de relacións internacionais.
Aínda que innumerables burocracias estiveron implicadas na formación e a execución da política exterior soviética, as pautas principais da política foron determinadas polo Politburó do partido comunista. Os primeiros obxectivos da política exterior soviética foran o mantemento e o realce da seguridade nacional e o mantemento da hexemonía en Europa Oriental. As relacións cos Estados Unidos e a Europa occidental eran tamén unha preocupación importante para os rexedores soviéticos, e as relacións cos estados do terceiro mundo foron polo menos parcialmente determinadas pola proximidade de cada estado á fronteira soviética e ás estimacións soviéticas da súa significación estratéxica.
Despois de que Mikhail Gorbachev sucedese a Konstantin Chernenko como Secretario Xeral do PCUS en 1985 introduciu moitos cambios na política exterior soviética e na economía da URSS. Gorbachev perseguiu políticas conciliatorias para co oeste no canto de manter o statu quo da guerra fría. A Unión Soviética terminou a súa ocupación de Afganistán, asinou tratados estratéxicos de redución de armas cos Estados Unidos, e permitiu que os seus aliados en Europa Oriental determinasen os seus propios asuntos. A caída do muro de Berlín, que comezou en novembro de 1989, sinalou dramaticamente o fin do imperio exterior da Unión Soviética na Europa central e oriental. Dous anos máis tarde, o imperio interno tamén acabou.
Despois da disolución da Unión Soviética o 25 de decembro de 1991, Rusia demandou ser o sucesor legal do estado soviético na esfera internacional. Para ese efecto, Rusia aceptou voluntariamente toda a débeda exterior soviética, e reclamou as propiedades soviéticas de ultramar como propias. Para previr conflitos subsecuentes sobre as propiedades soviéticas, os acordos de "variante cero" foron propostos aos estados novamente independentes segundo o statu quo na data da disolución. Tamén se expuxeron cuestións sobre a vixencia dos tratados que asinara a Unión Soviética, por exemplo o tratado de mísiles antibalísticos; Rusia mantén a posición de que eses tratados seguen en vigor, e deben ser lidos coma se fose Rusia a signataria.
Economía
[editar | editar a fonte]
Antes da súa disolución, a Unión Soviética era a segunda economía máis poderosa do mundo, tras a dos Estados Unidos.[5] O goberno estableceu as súas prioridades económicas pola economía centralizada, un sistema baixo o cal as decisións administrativas, en lugar do mercado, determinan a asignación de recursos e os prezos. Algúns momentos como os de Nikita Khrushchev cando afirmaba "enterrarémolos" no sentido económico foron tomados en serio por moitos analistas.
Despois da revolución bolxevique de 1917, o país medrou dende unha sociedade campesiña, en gran parte subdesenvolvida, coa industria mínima a chegar a ser o segundo maior poder industrial no mundo. Segundo as estatísticas soviéticas, a produción industrial do país no mundo creceu do 5,5% ao 20% entre 1913 e 1980. Aínda que algúns analistas occidentais consideran estes datos inflados o logro soviético foi notable. Recuperando os acontecementos calamitosos da segunda guerra mundial, a economía do país mantivera unha taxa continua aínda que desigual de crecemento. O nivel de vida, aínda que era aínda modesto para a maioría dos habitantes segundo os estándares occidentais, mellorara.
Aínda que estes logros pasados fosen impresionantes, a principios dos anos 1980 os líderes soviéticos encararon moitos problemas. A produción nos bens de consumo no país soviético e os sectores agrícolas foron a miúdo non axeitados. A crise no sector agrícola cultivou consecuencias catastróficas nos anos 1930, cando a colectivización atopou a resistencia esparexida dos Kulaks, tendo como resultado unha loita amarga de moitos campesiños contra as autoridades, e contra a fame artificial, especialmente en Ucraína (Holodomor), mais tamén na área do río Volga e Casaquistán. Unha falta de investimento en consumo e sectores terciarios tivo como resultado comercios clandestinos en mercados negros nalgunhas áreas.
Ademais, dende os anos 1970, a taxa de crecemento afrouxara substancialmente. O desenvolvemento económico extenso, baseado en entradas vastas de materias e traballo, non foi xa posible; mais a mellora da produtividade soviética quedou baixa comparada con outros países industrializados maiores. Os líderes soviéticos encararon un dilema fundamental: os fortes controis centrais dunha burocracia cada vez máis conservadora que dirixira tradicionalmente o desenvolvemento económico fallaran en responder as demandas complexas da industria dunha economía sumamente desenvolvida e moderna.
Coñecendo as debilidades dos seus enfoques pasados para resolver novos problemas, os líderes do final da década dos oitenta procuraron moldear un programa de reforma económica para galvanizar a economía. O liderado, encabezado por Mikhail Gorbachev, experimentaba con solucións a problemas económicos cunha franqueza (Glasnost) nunca antes vista na historia da economía. Mais as reformas, nas que as forzas do mercado asumían un papel máis grande, significaban diminuír a autoridade e o control pola xerarquía da planificación, así como unha diminución significativa de servizos sociais tradicionalmente proporcionados polo estado, como albergue e a educación.
Valorar os desenvolvementos na economía foi difícil para observadores occidentais. O país tiña enormes disparidades económicas e rexionais, mais analizar os datos estatísticos diferenciados por rexión era un proceso incómodo. O diferir dos conceptos estatísticos, as valoracións, e os procedementos utilizados por economistas comunistas e non-comunistas fixo que aínda os datos máis básicos, tal como a produtividade relativa de varios sectores, fóra difícil de valorar. Despois da disolución da Unión Soviética, polo menos, foi posible valorar relativamente Rusia e os Estados Unidos repecto ás súas débedas públicas. O 28 de agosto de 2007, os funcionarios do tesouro dos Estados Unidos valoraron a débeda soviética anterior a 70 mil millóns de dólares, mentres que a dos Estados Unidos superaba os 9 billóns de dólares.
Xeografía
[editar | editar a fonte]
A Unión Soviética ocupou a porción oriental do continente europeo e a porción setentrional do continente asiático. A maior parte do país quedaba ao norte de 50° de latitude norte e cubría unha área total de aproximadamente 22.402.200 quilómetros cadrados (8.649.500 millas cadradas). Debido ao gran tamaño do estado, o clima variaba moito, desde subtropical e continental a subártico e polar. O 11% da terra era cultivable, 16% eran pradarías e pasto, o 41% bosque, e 32% foi declarado como "outros" (incluíndo a tundra).
A Unión Soviética medía uns 10.000 quilómetros (6.200 millas) desde Kaliningrado, no oeste, á Illa de Ratmanova, no Estreito de Bering, aproximadamente o equivalente á distancia de Edimburgo, Escocia, ao leste de Nome, Alasca. Desde a punta da Península de Taimir, no océano Ártico, ao pobo de Asia Central de Kushka, preto da fronteira afgá, hai case 5.000 quilómetros (3.100 millas) de terreo, no seu maior parte escabroso e inhóspito. A anchura total dos Estados Unidos continentais quedaría comprendida entre as extremas fronteiras setentrional e meridional da Unión Soviética.
Demografía
[editar | editar a fonte]A Unión Soviética foi un dos dos países con máis diversidade étnica no mundo, con máis de 150 etnias claras dentro das súas fronteiras. A poboación total foi estimada en 293 millóns de habitantes en 1991, sendo o terceiro país máis poboado do mundo despois da China e a India durante décadas. Nos últimos anos da Unión Soviética, as etnias do país foron: os rusos (50,78%), seguidos polos ucraínos (15,48%) e os uzbekos (5,84%).
Outros grupos étnicos inclúen armenios, belarusos, xeorxianos, alemáns, osetos, romaneses, moldovos, taxikos, gregos, húngaros, polacos, xitanos, lituanos, búlgaros, letóns ou turcos entre outros, só o 1,6 % da poboación non provén de Rusia. Principalmente por mor de diferenzas en índices de natalidade entre as nacionalidades soviéticas, a proporción da poboación rusa foi constantemente diminuíndo no período da posguerra.[6]
Cultura
[editar | editar a fonte]
- Artigo principal: Unión Soviética nos Xogos Olímpicos.
A cultura soviética pasou por varias etapas durante os seus setenta anos de existencia. Durante os primeiros once anos da Revolución (1918-1929) houbo unha relativa liberdade e os artistas experimentaron con varios estilos diferentes nun esforzo de atopar un estilo artístico soviético distintivo. Lenin quixo que a arte fose accesible ao pobo e o goberno alentou unha variedade de tendencias. Na arte e a literatura, numerosas escolas, unhas tradicionais e outras radicalmente experimentais, proliferaron. Na literaturas os escritores comunistas Maxim Gorki e Vladimir Maiakovski estiveron activos durante este período. O cinema tamén recibiu o apoio do Estado, por exemplo moitos dos mellores traballos do cinematógrafo Sergei Eisenstein datan deste período.
Máis tarde, durante a era de Iosif Stalin, a cultura soviética foi caracterizada polo apoio do goberno ao realismo socialista, co resto das tendencias seriamente reprimidas, con raras excepcións (por exemplo os traballos de Mikhail Bulgakov), con todo algúns escritores foron presos e executados.[7]
Despois do desxeo de Khrushchev nos anos 50 e 60 a censura diminuíu. A maior experimentación en formas de arte chegou a estar permitida de novo, co resultado de que traballos críticos máis sofisticados e sutís comezaron a ser producidos. O réxime afrouxou a súa énfase no realismo socialista; así, por exemplo, moitos protagonistas das novelas do autor Yury Trifonov referíronse a problemas da vida de cada día máis ben que á construción do socialismo. Unha literatura disidente subterránea, coñecida como samizdat, foi desenvolvida durante este último período. Na era Khrushchev a arquitectura centrouse sobre todo nun deseño funcional en contraste co estilo altamente adornado da época de Stalin.
Relixión
[editar | editar a fonte]
O Estado foi separado da Igrexa polo Decreto do Consello de Comisarios do Pobo o 23 de xaneiro de 1923. As cifras oficiais do número de crentes relixiosos na Unión Soviética non estaban dispoñibles en 1989. Pero segundo varias fontes soviéticas e occidentais, ao redor dun terzo da xente da Unión Soviética, un estado oficialmente ateo, profesaba algunha crenza relixiosa. O cristianismo e o islam disputábanse a maioría dos crentes. Os cristiáns pertencían a varias Igrexas: a ortodoxa, que tiña o número maior de seguidores; a católica; a baptista e varias outras ramas protestantes. Houbo moitas igrexas neste país (7.500 igrexas ortodoxas rusas en 1974).
O xudaísmo tiña tamén moitos seguidores, ademais doutras moitas relixións practicadas por un número relativamente pequeno de crentes, incluídos o budismo ou o xamanismo (unha relixión baseada no espiritualismo primitivo). O papel da relixión na vida diaria dos cidadáns soviéticos variou enormemente, xa que os dogmas relixiosos islámicos e os valores sociais dos musulmáns están estreitamente relacionados, a relixión pareceu ter unha maior influencia nos musulmáns que nos cristiáns ou outros crentes. A maioría dos fieis da fe islámica eran sunnitas. Dous terzos da poboación soviética, con todo, non tiñan crenzas relixiosas. Preto da metade da xente, incluíndo a membros do PCUS e oficiais de alto nivel do goberno, profesaban o ateísmo. Polo tanto, para a maioría dos cidadáns soviéticos, a relixión parecía irrelevante. Con todo, o control estatal tamén chegou á persecución relixiosa, e na época de Stalin outras crenzas foron perseguidas e os seus seguidores enviados para os gulags.[8]
Gastronomía
[editar | editar a fonte]A cociña soviética estaba formada pola integración das diversas cociñas nacionais da URSS no camiño para a formación dun pobo soviético. Caracterizábase por un número limitado de ingredientes e un estilo simplificado de cociña. Este tipo de gastronomía era frecuente nos comedores de todo estado, sendo este tipo de cociña aínda popular nas ex-repúblicas soviéticas. En occidente, asúmese a cociña soviética como se fose cociña rusa, aínda que a cociña nacional rusa é moi diferente.
Unha cea abondosa habitualmente consistía en tres ou catro pratos, chamados polo xeral "o primeiro", "o segundo", "o terceiro" e "o cuarto", descontando as ensaladas que non eran "contadas". O primeiro prato habitualmente consistía nunha sopa ou caldo, é dicir alimentos líquidos; o segundo podía ser carne, peixe ou aves de curral, cun prato á beira chamado "garnir" (en ruso: гарнир), os aderezos acostumaban incluír todas as variedades de patacas, fideos, macarróns etc; o terceiro era algo de beber como té, café ou leite e o cuarto era unha sobremesa.
Notas
[editar | editar a fonte]- ↑ Definicións no Dicionario da Real Academia Galega e no Portal das Palabras para Soviet supremo.
- ↑ "Union of Soviet Socialist Republics". Encyclopædia Britannica. Consultado o 10 de setembro de 2013.
- ↑ Sakwa, Richard (1999). The Rise and Fall of the Soviet Union. Routledge. pp. i. ISBN 0203980751.
- ↑ Brubaker, Rogers (1994). "Nationhood and the national question in the Soviet Union and post-Soviet Eurasia: An institutionalist account". Theory and Society 1 (23): 47–78.
- ↑ "CIA World Factbook". Arquivado dende o orixinal o 27 de abril de 2011. Consultado o 09 de xullo de 2011.
- ↑ Barbara A. Anderson and Brian D. Silver, "Demographic Sources of the Changing Ethnic Composition of the Soviet Union," Population and Development Review 15 (decembro de 1989): 609–656.
- ↑ Rayfield 2004, pp. 317-320.
- ↑ Rayfield 2004, pp. 121-122.
Véxase tamén
[editar | editar a fonte] |
A Galipedia ten un portal sobre: Rusia |
Outros artigos
[editar | editar a fonte]Bibliografía
[editar | editar a fonte]- Rayfield, Donald (2004). Stalin and His Hangmen: An Authoritative Portrait of a Tyrant and Those Who Served Him. Viking Press. ISBN 978-0-375-75771-6.
Ligazóns externas
[editar | editar a fonte]- CCCP (ligazóns de historia da URSS)
- Imaxes da URSS
- Documentación da historia da URSS
- Impresións da Rusia soviética, por John Dewey
|  | |
| Control de autoridades |
|
|---|
