T woje pierwsze spotkanie z dzieckiem po porodzie to ukoronowanie długiego czasu oczekiwania i przygotowywania się na jego przyjęcie. Najważniejszą potrzebą nowo narodzonego dziecka jest bliski, nieprzerwany kontakt z mamą i przyssanie się do piersi. Dziecko - ten "najpiękniejszy ze ssaków" - żeby odpocząć po trudach porodu i łagodnie przejść do świata, w którym wszystko jest dla niego nowe, potrzebuje ciepła twojego ciała, głosu, łagodnego kołysania. Przebieg pierwszych minut i godzin po porodzie ma wpływ nie tylko na fizyczną i psychiczną kondycję dziecka tuż po porodzie, ale też na jego zdrowie w kolejnych miesiącach, a nawet latach życia.
We współczesnych społeczeństwach popularną, ale szkodliwą praktyką jest oddzielanie noworodków od matek tuż po porodzie i oddawanie matkom dzieci dopiero po ich umyciu, ubraniu i wykonaniu wstępnych oględzin przez personel medyczny.
Światowa Organizacja Zdrowia zaleca:
rozpoczęcie kontaktu "skóra do skóry" natychmiast po narodzinach (w ciągu pierwszych 5 minut);
nieprzerwane jego trwanie przynajmniej jedną godzinę (optymalnie do zakończenia pierwszego karmienia piersią);
zachęcanie matki do rozpoznania u dziecka gotowości do ssania oraz zaoferowanie jej pomocy w przystawieniu dziecka do piersi, jeśli będzie tego potrzebowała.
Co to jest kontakt "skóra do skóry"?
Pierwszy kontakt "skóra do skóry" oznacza, że zaraz po porodzie nagi noworodek położony jest na nagich piersiach swojej mamy. Mama może go przytulić, a później przystawić do piersi. Jeśli dziecko urodziło się o czasie i jest w dobrym stanie, to dokładne badanie malucha przez pediatrę oraz takie czynności jak wykąpanie, zmierzenie i zważenie powinny być wykonane po zakończeniu pierwszego karmienia. Powodem oddzielenia dziecka od mamy nie może być rodzenie łożyska, oględziny krocza i łożyska ani szycie krocza w znieczuleniu miejscowym.
Dlaczego jest taki ważny?
Badania naukowe potwierdzają korzyści, jakie tego rodzaju kontakt przynosi obu stronom:
bliskość dziecka ułatwia wyrzut oksytocyny, która powoduje obkurczenie się macicy i poród łożyska;
dziecko szybciej i lepiej adaptuje się do nowych warunków;
dziecko "kolonizowane jest" bezpieczną dla niego florą bakteryjną matki.
noworodek otrzymuje pierwszą naturalną "szczepionkę" (siara zawiera przeciwciała chroniące dziecko przed bakteriami chorobotwórczymi);
przebywanie na brzuchu mamy zapewnia dziecku optymalną temperaturę;
dziecko uczy się efektywnego ssania, co w przyszłości pozwala na uniknięcie wielu problemów związanych z karmieniem piersią. Ponadto wczesny kontakt zwiększa szansę na długie karmienie piersią;
dzieci, które miały wczesny kontakt z matką, krócej i rzadziej płaczą;
rodzi się szczególna więź między matką i dzieckiem, wzmacnia się instynkt macierzyński.
Kiedy może zostać opóźniony?
Pewne sytuacje mogą wpływać na czas rozpoczęcia i przebieg pierwszego kontaktu:
Poród przez cesarskie cięcie. Jeśli odbył się w znieczuleniu ogólnym, kontakt "skóra do skóry" powinien nastąpić, gdy mama jest zdolna do nawiązania świadomego kontaktu z dzieckiem, najlepiej przed upływem dwóch godzin od porodu. Jeśli w znieczuleniu przewodowym - kontakt z dzieckiem powinien nastąpić już na sali operacyjnej.
Poród mnogi. Pierwszy bliźniak powinien być po urodzeniu ułożony "skóra do skóry". W trakcie porodu drugiego dziecka kontakt pierwszemu zapewnia ojciec lub umieszczone jest ono czasowo pod promiennikiem. Po porodzie oba noworodki powinny być ułożone na piersiach mamy.
Interwencje położnicze w III i IV okresie porodu przeprowadzane w trybie pilnym i wymagające krótkotrwałego znieczulenia ogólnego (np. ręczne wydobycie łożyska, szycie rozległych obrażeń krocza). Kontakt "skóra do skóry" powinien być wznowiony, gdy matka może ponownie nawiązać świadomie kontakt z dzieckiem.
Poród zabiegowy.
To chcemy zmienić
W Polsce tylko w 7,5 proc. oddziałów położniczych respektuje się prawo matki i dziecka do niezakłóconego pierwszego kontaktu. W większości placówek (68 proc.) kontakt ten ogranicza się do paru minut i zostaje przerwany na badanie, mierzenie i ważenie dziecka. Po tych zabiegach dziecko wraca do mamy.
Pierwszy kontakt z dzieckiem i karmienie mogą zostać zaburzone przez efekty uboczne farmakologicznych środków łagodzenia bólu. Te z grupy opiatów (np. Dolargan) mogą niekorzystnie wpłynąć na stan noworodka, spowodować trudności w oddychaniu, osłabić jego odruchy szukania piersi i ssania. Z kolei zastosowanie znieczulenia zewnątrzoponowego zwiększa ryzyko przedłużenia się poro- du, interwencji operacyjnej i w konsekwencji oddzielenia matki od dziecka po porodzie. Jeśli chcesz zwiększyć szanse na niezakłócone, spokojne pierwsze chwile z maluszkiem, pomyśl o niefarmakologicznych metodach łagodzenia bólu (świadome oddychanie, zmiana pozycji i ruch, masaż, wejście do wanny lub pod prysznic, aroma- i muzykoterapia - więcej na edziecko.pl).
Te pytania warto zadać
Jeśli zależy ci na kontakcie z dzieckiem po porodzie, spróbuj wcześniej zorientować się, jakie są zwyczaje i poglądy osób pracujących w szpitalu, który wybrałaś. Oto pytania, które możesz zadać położnej lub lekarzowi:
Czy noworodek po urodzeniu kładziony jest na brzuch mamy? Jeśli tak, to na jak długo?
Czy praktykowane jest badanie noworodka przez pediatrę na brzuchu mamy?
Gdzie i kiedy odbywa się mierzenie i ważenie dziecka? Czy w pobliżu matki?
Czy jest możliwe na tym oddziale, aby czynności te zostały przesunięte do zakończenia pierwszego karmienia?
Czy noworodek zabierany jest od mamy na czas porodu łożyska i ewentualnego szycia krocza?
Czy ojciec może być obecny przy oględzinach, jeśli dziecko musi być oddzielone od matki?
Przy jakich wskazaniach medycznych dziecko musi być zabrane od matki?
NASZA AKCJA
Od 26 kwietnia czytaj teksty na łamach "Gazety Wyborczej". Wejdź na edziecko.pl i zobacz filmik promujący akcję. Napisz do nas o tym, jak wyglądał wasz pierwszy kontakt, co wspominasz dobrze, a czego ci zabrakło.
Czekamy na listy: dziecko@agora.pl
