Bahama

Bahama
Commonwealth of The Bahamas
Standardo di Bahama	Blazono di Bahama
Nacionala himno:
March On, Bahamaland
Urbi:
Chefurbo:	Nassau
· Habitanti:	260 000 (2008)
Precipua urbo:	Nassau
Lingui:
Oficala lingui:	Angla
Guvernerio:
Tipo:	Monarkio
· Rejo:	Charles la 3ma
· Generala guvernisto:	[Cynthia Alexandria Pratt]]
· Chefministro:	Philip Edward Davis
Surfaco: (160ma maxim granda)
· Totala:	13 878 km²
· Aquo:	28 %
Habitanti: (178ma maxim granda)
· Totala:	358 508[1] (2023)
· Denseso di habitantaro:	25,21 hab./km²
Plusa informi:
Valuto:	Dolaro di Bahama
Veho-latero:	sinistre
ISO:	BS
	BHS
	044
Reto-domeno:	.bs

Bahama esas insul-grupo konsistanta ek 700 insuli en Nord-Amerika, distanta 80 km este del insulo Bimini, en Florida, Usa.

Bazala fakti pri Bahama

Indijeni Taino arivis en Bahama dum la 7ma yarcento. Kande Cristoforo Colombo trovis l'insulo San Salvador ye la 12ma di oktobro 1492 posible exisitis cirkume 30 000 indijeni en ol. Indijeni Lucayan exterminesis, pro morbi adportita dal Europani. Variolo exterminis preske la duimo del indijeni Taino de Bahama.^[2]

De la 15ma til la 17ma yarcenti, l'insuli apartenis ad Hispana imperio. Tamen, pirati - nome Britaniani - ja celis su en l'arkipelago, qua vere esas labirinto di insuli. En 1648 Britanian aventureri arivis en l'arkipelago. La regiono divenis definitive Britaniana kolonio en 1783, tra la Kontrato di Versailles. Pos la nedependantesko di Usa, cirkume 7 300 personi fidela a Britaniana monarkio diplasis de Nova-York, Florida e Karolini til Bahama kun lia sklavi. Ca personi stablisis kultivi en l'insuli.

En 1807 aprobesis l'Akto pri Sklavo-Komerco, qua abolisis komerco di sklavi en Britaniana kolonii, inkluzite Bahama. Unionita Rejio anke koaktis altra landi a facar lo sama, e donis autoritato a Britaniana mar-armeo por interceptar navi qui transportis sklavi. Mili di sklavi liberigita establisis su en Bahama.

Dum la yari 1820a eventis tale-nomizita "Seminole-militi" en Florida, e dum ca epoko mili di sklavi ed aborijeni Seminole fugis de Kabo Florida a Bahama. Li establisis su an insulo Andros. En 1823, segun okulo-testo, 300 personi fugis kune de Florida a Bahama.

Ye la 1ma di agosto 1834 sklaveso abolisesis komplete en Britanian imperio. Anke sklavi qui irus sendesar ad Usa liberigesis, exemple 38 sklavi transportita da navo Hermosa, qua naufrajis proxim insulo Abaco en 1840. La maxim notora exemplo esis navo Creole, qua departis de Virginia kun sklavi qui vendesus en New Orleans, e deviacesis a Bahama kande revoltinta sklavi asumis la komando di ol.

Dum l'unesma yardeki dil 20ma yarcento, l'ekonomio di Bahama esis stagnanta, e la povreso esis dissemita. Multa habitanti transvivis de agrokultivo o pesko por propra konsumo. En 1940, Edward la 8ma di Unionita Rejio, lor duko de Windsor, asumis kom lokala guvernisto. Ilu ne prizis ca ofico, e nomizis l'insuli "kolonio di triesma klaso".

La habitantaro di Bahama votis pri nedependo de Unionita Rejio en 1973, e la lando nedependanteskis ye la 10ma di julio 1973. Milo Butler esis l'unesma generala guvernisto pos la nedependantesko.

Bahama esas konstitucala monarkio. La nuna chefo di stato esas rejo Charles la 3ma di Unionita Rejio, lokale reprezentata da generala guvernisto. La chefministro esas la chefo di guvernerio. La nuna chefministro esas Philip Edward Davis, qua asumis la povo ye la 17ma di septembro 2021.

La parlamento havas du chambri: Senato kun 16 membri, e chambro di deputati kun 40 membri. La du precipua politikala partisi esas la Free National Movement (libera nacionala movado) - FNM, e la Progressive Liberal Party (progresanta liberala partiso) - PLP. Lua konstituco adoptesis ye la 10ma di julio 1973.

La membri de la Supera korto, la civila registristi e lokala judiciisti indikesas dal generala guvernisto. Judiciala povo esas nedependanta del exekutivo e de la legifantaro, e lua tradicioni politikala e legala originas del sistemo di Westminster, Britaniano.

Quankam Bahama ne jacas en Karibia ol esas membro di Karibiana komunitato (CARICOM).

Bahama esas vasta arkipelago jacanta inter Florida (Usa) e la nordo di Kuba, kun plu kam 700 atoli, insuli ed insuleti, di qui cirkume 30 o 40 habitesas. La maxim granda insulo esas Andros, jacanta 200 km sud-este de Florida. La 2ma maxim populoza urbo dil arkipelago, Freeport, jacas an l'insulo Grand Bahama, norde del arkipelago. La kompanio Walt Disney Company havas sua propra privata insulo che arkipelago Lucaya: Castaway Cay, kun surfaco di 4 km².

La tereni dil insuli esas basa: la maxim alta monto dil arkipelago esas Monto Alvernia, kun 62 metri di altitudo. L'insuli konsistas precipue ek longa koraliala formacuri. Lua litoro (sumo di omna insuli) havas 3.452 km. Ne existas importanta fluvii en l'insuli, nur fluveti.

La klimato varias de subtropikala a tropikala di savano. Pro la basa latitudo, la basa altitudo e l'efekti de la marofluo dil Gulfo la klimato preske ne havas vintro. En tre rara okazioni la temperaturi povas falar infre 10°C. Dum somero e autuno, l'insuli subisas l'efekti di uragani.

Segun TNP per persono, Bahama esas un ek la maxim richa landi de Amerika, dop Bermuda, Usa, Insuli Kaiman, Kanada e Virgin Insuli Britaniana. Turismo, qua reprezentas 60% de lua TNP, esas la precipua fonto di revenuo di la lando. Financal agadi, qui reprezentas 15% de la TNP, esas la duesma maxim importanta. Altra ekonomikala resursi esas salo, aragonito e ligno. La lando havas poka kultivebla tereni.

Segun statistiki de The World Factbook por 2023, Bahama havis 358 508 habitanti. La maxim multa (90,6%) esas negri. Blanki esas 4,7%, mestici (blanki kun negri) esas 2,1%, altri esas 1,9%, e 0,7% sen specigo (statistiki de 2010).^[1] En 2008 cirkume 84% de la habitantaro vivis en urbi.

L'oficala linguo di la lando esas Angla. Haitiana kreolo parolesas dal Haitiana enmigranti.^[1]

La religio kun maxim granda nombro di adepti esas protestantismo (69%), di qui 34,9% esas baptisti, 13,7% esas Anglikani, 8,9% esas Pentekostisti, 4,4% esas Adventisti, 3,6% esas Metodisti, 1,9% esas del Eklezio di Deo). Katoliki esas 12%, ed altra kristani esas 13%.^[1]

Junkanoo esas tradicionala parado kun dansi e muziki en la stradi, qua eventas en la Dio di Nov-yaro (1ma di januaro) ed en 10ma di julio (dio di la nedependo). Ultre junkanoo, altra stili di muziko inkluzas calypso, soca, reggae, rap e Hip hop. La maxim populala muzikala grupo exter Bahama esas Baha Men.

La nacionala sporto di Bahama duras esar kriketo, qua ludesis ibe unesmafoye en 1846. Tamen dum recenta yari ol komencis dekadar. L'unesma sporto-docisti di la lando venis de Britania, e prizis kriketo pasionoze. Pos la duimo dil yari 1970a, la nova sporto-docisti diplomizesis en Usa, e preferis altra sporti, exemple kurado, basketbalo, softball, volebalo e futbalo, e nun existas konkursi inter primara e sekundara skoli pri ca sporti.

L'unika sporto qua komencis esar praktikata ante kriketo esis kavalo-kurado, qua komencis en 1796. Nun, pro influo Usana, la maxim populara sporti en la lando esas basketbalo, basbalo ed Usana futbalo. Exempli pri basketbalisti naskinta en Bahama qua sucesis en la Nacionala Basketbal Asociuro (NBA) de Usa esis Mychal Thompson, Dexter Cambridge, Ulrich "Rick" Fox, Ian Lockhart, Magnum Rolle, Buddy Hield e Deandre Ayton.

Wikivortaro explikas
ca rubriko
en altra lingui: Bahama