Florida
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Florida (Hispana vorto por "lando di la flori") esas Usana stato. Lu havas kom vicini Georgia ed Alabama, norde. L'Atlantiko jacas este, la Gulfo di Mexikia jacas weste, e sude jacas la stretajo di Florida e Kuba. Ol esas la 3ma maxim populoza stato di Usa, dop Kalifornia e Texas.
Ol havas la maxim extensa litoro de la kontigua Usana stati: 2170 km, ed esas l'unika stato qua bordizas ambe la Gulfo di Mexikia e l'Atlantiko.
Bazala fakti pri Florida.
Historio
[redaktar | redaktar fonto]
Florida ja habitesis adminime 14 mil yari ante nun,[2] ma la skribita historio di la regiono komencis kande Hispana explorero Juan Ponce de León arivis en la regiono ye la 2ma di aprilo 1513, dum "Floroza Pasko" (Hispane: Pascua Florida). Lor, Florida habitesis da cirkume 350 mil indijeni de multa tribui. Hispani mencionis cirkume 100 indijena grupi trovita da li, exemple le Apalachee, kun cirkume 50 mil personi. La habitantaro di multa tribui diminutis pro la morbi adportita dal Europani. La diminuteso dil originala habitantaro stimulis la migrado di altra populi, exemple le Seminole, qui arivis ibe cirkum la yaro 1700.[3]
Kelka Hispani mariajis od unionis kun mulieri de etnii Pensacola, Creek, od Afrikana, sive sklavi, sive libera. To kreis granda grupo di mestici en la kolonio. Hispani stimulis sklavi de la Britaniana kolonii sude fugar e habitar Florida kom refujinti, kambie de lia konverto a katolikismo. Rejulo Carlos la 2ma di Hispania lansis rejala proklamo qua liberigis omna sklavi qui fugis a Florida ed aceptis konverto e bapto. La maxim multa establisis su proxim St. Augustine, ma altri establisis su ank en Pensacola. Multa ek li formacis milici por defensar Florida del ataki Britaniana. En 1738, lora guvernisto Manuel de Montiano establisis fuorto Fort Gracia Real de Santa Teresa de Mose proxim St. Augustine, kom unesma kolonieto por libera sklavi en Nord-Amerika.
La geografiala areo di Florida diminutis kande Britaniani koloniigis lua nordo e Franci reklamacis lua westo. L'Angli atakis St. Augustini multafoye e brulis komplete lua katedralo. En 1763, Hispana imperio negociis Florida kun Britania kambie la kontrolo di Havana, Kuba, qua kaptesis dal Britani dum la sep-yara milito. Francia cedis Louisiana a Hispana imperio kambie la perdajo di Florida dal Hispani. Granda parto de la habitantaro di Florida, inkluzinta indijeni, translojesis a Kuba. Britaniani rapide konstruktis choseo nomizita King's Road, liganta Florida a Georgia.
Florida cedesis ad Usa en 1819, tra la Kontrato Adams-Onís, e divenis la 27ma Usana stato en 3ma di marto 1845. La stato mantenis sklaveso, e ne pluse esis loko ube fuginta sklavi trovus refujeyo. De 1855 til 1858 eventis la triesma milito kontre aborijeni Seminole. La maxim multa aborijeni ekpulsesis de Everglades.
Ye la 10ma di januaro 1861 preske omna deputati de statal asemblo deklaris la separo di Florida de la Uniono, e posibligis ke ol divenus un ek la kunfederita stati. Dum l'interna milito di Usa, la Kunfederuro recevis poka trupi de Florida: nur 15 mil soldati[4]. La maxim multa ek li luktis en Virginia, e la partopreno di Floridana soldati esis notinda dum la batalio di Gettysburg. Tamen, la stato furnisis karno, fisho, kotono e salo a la kunfederiti. Gradope, kun la longa durado di la milito, multa habitanti di Florida divenis deskontenta kun la rekruto, e multi desertis. En mayo 1865, generalo Edward M. McCook, del Uniono, sendesis por rekuperar la kontrolo dil stato. Ilu levis Usana standardo en Tallahassee ye la 12ma di mayo, e proklamis l'aboliso di la sklaveso.
Pos finir l'interna milito, Florida restis preske bankrotita, tamen l'esforco por rikonstruktar ol atraktis kolokeri de la nordo. Li kolokis pekunio en komerco, konstrukto, transporto e turismo. Nova konstituco adoptesis en 1868. En 1877, Demokrati rekuperis la povo. De 1885 til 1889 aprobesis diversa legi en la stato qui kreis segregaco rasala: negri e blanki separesis en plublika loki, e negri privacesis de civitaneso.
Dum la yari 1920a, l'expanso di ferovoyi pro extera koloko stimulis la kresko di kelka urbi, exemple Palm Beach e Miami. Ta kresko interuptesis pro l'uragani di 1926 e 1928, e nome pro l'ekonomiala krizego di 1929. Tamen, dum la yari 1930a, konstruktesis l'unesma amuzo-parki qui fameskis exter la stato: Cypress Gardens Adventure Park (1936) e Marineland (1938). En 1933, Usana prezidanto kreis ekonomiala programo konocata kom New Deal kun skopo rekuperar la lando de la krizego. Diversa substrukturi konstruktesis en Florida, exemple kanalo Cross-Florida Barge. Gradope, la habitantaro dil stato komencis kreskar pro migrado.
Dum la yari 1960a, multa Kubani komencis arivar, fuginta de komunista rejimo. Dum ca yardeko augmentis la quanto di protesti en diversa urbi kontre rasala segregaco en la stato, e la reakto di rasisti, exemple ye la 25ma di junio 1964 che urbo Sant Augustine, kande blanki probis impedar negri uzar plajo "nur por blanki". Ye la 2ma di julio aprobesis federala lego nomizita Civil Rights Act qua proskriptis diskriminaco segun raso.
Geografio
[redaktar | redaktar fonto]
Florida konsistas precipue ek peninsulo kun basa altitudi (la mezavalora altitudo dil stato esas 30 metri) qua separas Atlantiko de Karibia. La maxim alta monto dil stato esas Britton Hill, kun 105 metri di altitudo.
La klimato dil stato esas precipue temperema kun marala influo, pro la basa altitudi di lua tereni. La dominacanta klimato esas subtropikala humida (Cfa, segun la klimatala klasifikuro da Köppen). La regioni sude de la lago Okeechobee, inkluzite l'insuli Florida Keys, havas tropikala klimato Aw. La mezavalora maxima temperaturi en junio (somero) varias de 32°C til 34 °C. En januaro la mezavalora temperaturi norde del stato varias de 4°C til 7°C, dum ke en Miami la mezavalora temperaturo esas 16°C dum la sama monato. Pro lua subtropikala e tropikala klimati, multe rare nivas en la stato.
Ekonomio
[redaktar | redaktar fonto]L'ekonomio dil stato dependas multe de turismo.
Demografio
[redaktar | redaktar fonto]| La 10 maxim granda urbi di Florida (2014) |
|---|
| Imaji | Rango | Nomo | Habitantaro |
|---|---|---|---|
 Jacksonville  Miami | |||
| 1ma | Jacksonville | 892 062 | |
| 2ma | Miami | 463 347 | |
| 3ma | Tampa | 385 430 | |
| 4ma | Orlando | 280 257 | |
| 5ma | St. Petersburg | 263 255 | |
| 6ma | Hialeah | 239 673 | |
| 7ma | Tallahassee | 191 049 | |
| 8ma | Port St. Lucie | 189 344 | |
| 9ma | Cape Coral | 183 365 | |
| 10ma | Fort Lauderdale | 180 072 | |
| Fonto: [5] | |||
Referi
[redaktar | redaktar fonto]- ↑ "Cérémonies et Coutumes Religieuses de tous les Peuples du Monde" (Private Collection of L.S. Morgan, St. Augustine Beach, Fla.)
- ↑ The pre-Clovis occupation of Florida: The Page-Ladson and Wakulla Springs Lodge Data - URL vidita ye 23 June 2011.
- ↑ Cat provides clue to the Calusa tribe - Autoro: Ben Brotermarkle. Publikigita da Florida Today. Dato di publikigo: 13ma di januaro 2015. Nomo di la publikigo: Florida Today. Pag.: 9A URL vidita ye 13ma di januaro 2015. Idiomo: Angla.
- ↑ A Brief History - Florida Department of State -
- ↑ 2014 Census population - URL vidita ye 8ma di februaro 2016.
| Stati di Usa |
|---|
|
Alabama • Alaska • Arizona • Arkansas • Connecticut • Delaware • Florida • Georgia • Havayi • Idaho • Illinois • Indiana • Iowa • Kalifornia • Kansas • Kentucky • Kolorado • Louisiana • Maine • Maryland • Massachusetts • Michigan • Minnesota • Mississippi • Missouri • Montana • Nebraska • Nevada • Nordal Karolina • Nordal Dakota • Nova-Hampshire • Nova-Jersey • Nova-Mexikia • Nova-York • Ohio • Oklahoma • Oregon • Pensilvania • Rhode Island • Sudal Karolina • Sudal Dakota • Tennessee • Texas • Utah • Vermont • Virginia • Washington • Westal Virginia • Wisconsin • Wyoming |