Jacqueline Kennedy Onasis

Jacqueline Lee Bouvier Kennedy Onasis

Jacqueline Kennedy (1961)
Data i miejsce urodzenia	28 lipca 1929 Southampton
Data i miejsce śmierci	19 maja 1994 Nowy Jork
Pierwsza dama Stanów Zjednoczonych
Okres	od 20 stycznia 1961 do 22 listopada 1963
Poprzedniczka	Mamie Eisenhower
Następczyni	Lady Bird Johnson
Multimedia w Wikimedia Commons
Cytaty w Wikicytatach

Jacqueline Lee „Jackie” Bouvier Kennedy Onasis (ur. 28 lipca 1929 w Southampton, zm. 19 maja 1994 w Nowym Jorku) – amerykańska dziennikarka. Jako żona 35. prezydenta Stanów Zjednoczonych Johna F. Kennedy’ego, w latach 1961–1963 pełniła rolę pierwszej damy USA.

Jacqueline Lee Bouvier urodziła się 28 lipca 1929 w Southampton na Long Island w stanie Nowy Jork^[1]. Była córką maklera giełdowego Johna Vernona Bouviera III i jego żony, Janet Norton Lee^[2]. Miała młodszą siostrę, Caroline Lee (1933–2019), z którą żyła w dostatnich warunkach^[2]. Dorastała w majętnej rodzinie^[3]. W 1936 jej rodzice się rozstali, w 1940 wzięli rozwód, a w 1942 Janet Norton Lee wyszła za maklera Hugh Dudleys Auchinclossa^[4], dzięki czemu jej rodzina żyła w jeszcze większym luksusie i dostatku^[5] – Jacqueline mieszkała w Newport (Rhode Island), w posiadłości Hammersmith Farm lub w rezydencji Merrywood w Wirginii^[6]. Pomimo rozstania rodziców, pozostawała w ciepłych relacjach z ojcem, spędzając z nim każdy weekend oraz coroczne wakacje w East Hampton, aż do jego śmierci w 1957^[4][5]. Matka zmarła w 1989, przed śmiercią zapadła na chorobę Alzheimera i pozostawała pod stałą opieką córki^[7]. Jacqueline była katoliczką^[8].

Od dzieciństwa była nazywana „Jackie”^[2]. Była rozpieszczonym dzieckiem, które sprawiało problemy wychowawcze w domu i szkole, jednocześnie cechowała ją inteligencja i błyskotliwość^[1]. Podstawową edukację odebrała w ekskluzywnej, prywatnej szkole Chapin School^[5]. Dalsze nauki pobierała w kolejnych szkołach prywatnych: Holton-Amrs w Waszyngtonie i Farmington w Connecticut^[5]. W okresie szkolnym brała udział w warsztatach teatralnych, była dziennikarką w szkolnej gazetce i kontynuowała naukę jazdy konno^[9]. Dzięki talentowi lingwistycznemu posługiwała się językami obcymi: francuskim, hiszpańskim i łacińskim^[5].

W 1947 podjęła studia w Vassar College, gdzie – na koszt ojca – studiowała szekspirologię i historię religii^[9]. Dwa lata później wyjechała do Paryża, gdzie studiowała sztukę i literaturę francuską na Sorbonie^[10]. Po powrocie do Stanów Zjednoczonych podjęła studia na Uniwersytecie George’a Washingtona, które ukończyła w 1951 ze stopniem magistra sztuki^[9]. Następnie podjęła studia z zakresu historii USA w Georgetown School of Foreign Service^[8].

W 1951 zwyciężyła w konkursie zorganizowanym przez redakcję czasopisma „Vogue”, na który napisała artykuł o modzie i esej na temat: „Ludzie, których chciałabym znać”, w którym wymieniła Charlesa Baudelaire’a, Siergieja Diagilewa i Oscara Wilde’a^[11]. W tym samym roku, dzięki protekcji Arthura Krocka, otrzymała posadę w redakcji gazety „Times Herald”, w której pracowała jako fotoreporterka^[10] i dziennikarka^[12]. Przeprowadziła wywiady m.in. z Richardem Nixonem i Johnem Kennedym^[13][14], a w 1953 relacjonowała uroczystości koronacyjne królowej Elżbiety II w Londynie^[15][14].

W maju 1952 na przyjęciu w domu Charlesa Bartletta, felietonisty „Chattanooga Times”, poznała senatora Johna F. Kennedy’ego, za którego wyszła 12 września 1953^[16]. Jej rodzina była związana z Partią Republikańską, jednak po jej ślubie z Kennedym zaczęto wywierać na nią naciski, by zmieniła poglądy i otwarcie poparła Partię Demokratyczną^[17]. Uczestniczyła w konwencjach partyjnych i wiecach wyborczych męża^[18][19]. Jej spotkania z wyborcami, organizacjami kobiecymi, a także konferencje prasowe miały walny wpływ na wynik wyborów prezydenckich w 1960^[20].

Po zwycięstwie męża w wyborach prezydenckich przeprowadziła się z nim do Białego Domu^[21], który wkrótce odrestaurowała (w tym celu odnowiła i wyeksponowała stare meble) i opracowała przewodnik turystyczno-historyczny Historic Guide of the White House (który w ciągu 16 miesięcy po premierze rozszedł się w nakładzie 60 tys. egzemplarzy), po czym przekonała Kongres, aby uznał siedzibę prezydencką za obiekt muzealny i ustanowiła stałego kuratora^[22][23]. Jako nowa pierwsza dama została ciepło przyjęta i dzięki wydawanym przyjęciom szybko zyskała poparcie waszyngtońskiej elity^[21]. Zapraszała nie tylko polityków i dyplomatów, ale także artystów i naukowców^[21] – gośćmi w Białym Domu byli m.in. Ernest Hemingway, John Steinbeck, Isaac Stern, Pau Casals, Igor Strawinski i Andrew Wyeth^[24][21]. Ponieważ, zdaniem Jacqueline, Waszyngton miał mierną sytuację kulturalną, rozpoczęła zbiórkę pieniędzy na budowę John F. Kennedy Center for Performing Arts(inne języki)^[21]. Zwracała uwagę również na zaniedbania socjalne w regionach opóźnionych technologicznie i aktywnie działała w sprawie ochrony przestrzeni miejskich^[25].

Jako pierwsza dama odbyła sporo podróży zagranicznych, podczas których m.in. spotkała się z Nikitą Chruszczowem w Wiedniu w 1961 oraz uczestniczyła w prywatnej audiencji z papieżem Janem XXIII w Rzymie w 1962^[26]. Jej wizyta w Indiach i Pakistanie okazała się tak dużym sukcesem, że Agencja Informacyjna nakręciła propagandowy film pt. Jacqueline Kennedy’s Asian Tour^[26]. Nie wpływała na polityczne decyzje męża^[27], ale chętnie konsultowała z nim jego zajęcia i podróże oraz pomagała w opracowywaniu przemówień^[18]. Z czasem coraz bardziej niechętnie uczestniczyła w imprezach i balach, uważając je za nudne^[27]. Nie lubiła eksponować swojej osoby^[27], choć jednocześnie lubiła zainteresowanie swoją osobą^[28]. Mocno kontrolowała i cenzurowała to, jak prezentowana jest w mediach, przez co odizolowała się od świata^[29].

22 listopada 1963 o godz. 12:30 Kennedy został ofiarą zamachu^[30][31]. Jacqueline towarzyszyła mu wówczas podczas przejazdu przez Dallas^[30][31]. Po śmierci prezydenta zarządziła, by jego pogrzeb miał podobny przebieg do pogrzebu Abrahama Lincolna^[32]. Pod koniec 1963 Kongres uchwalił dla niej uposażenie w wysokości 10 tys. dol. rocznie^[33]. Po śmierci męża popadła w depresję^[34]. Kilka dni po śmierci męża wysłała list do Nikity Chruszczowa, prosząc by utrzymano stosunki amerykańsko-radzieckie po kryzysie kubańskim^[32]. Tydzień po zamachu udzieliła wywiadu Theodore’owi A. White’owi, który został opublikowany w czasopiśmie „Life”^[35]. 5 czerwca 1964 złożyła zeznania przed Prezydencką Komisją do wyjaśnienia zabójstwa prezydenta Johna F. Kennedy’ego^[36].

Po opuszczeniu Białego Domu zamieszkała w domu przy N Street w Georgetown^[37]. W 1964 przeniosła się do Nowego Jorku^[32], gdzie początkowo mieszkała w apartamencie w hotelu Carlyle na Madison Avenue, a następnie w mieszkaniu na Fifth Avenue^[34]. 22 listopada 1964 napisała artykuł o mężu dla magazynu „Life”^[38]. Z uwagi na jej wielką popularność, w latach 60. proponowano jej kandydowanie na wiceprezydenta, ambasadora lub senatora, jednak odrzuciła wszystkie propozycje^[33]. Przekonała prezydenta Johnsona, by przemianować Cape Canaveral na Cape Kennedy^[33]; w 1973 przywrócono oryginalną nazwę, a w zamian imieniem Kennedy’ego nazwano ośrodek badań kosmicznych^[33]. W listopadzie 1967 złożyła wizytę Norodomowi Sihanoukowi, prezydentowi Kambodży, a swoim pobytem w tym kraju poprawiła jego napięte stosunki dyplomatyczne z USA^[39]. Gdy w 1968 zamordowano Roberta Kennedy’ego, planowała wyjechać ze Stanów Zjednoczonych, w obawie o bezpieczeństwo swoich dzieci^[40][41].

W 1968 poślubiła Aristotelisa Onasisa, z którym zamieszkała w Grecji^[41]. W maju 1971 jej nagie zdjęcia z wakacji na wyspie Scorpios zostały opublikowane we włoskim magazynie „Playmen”, a następnie w czasopismach na całym świecie^[42]. W maju 1972 udzieliła wywiadu dla irańskiego czasopisma „Kayham International”, w którym opowiedziała m.in. o swojej rodzinie i dziennikarskiej przeszłości^[43].

Po śmierci Onasisa w 1975 wróciła do Stanów Zjednoczonych i zamieszkała przy Piątej Alei w Nowym Jorku^[44]. Pracowała tam jako reporterka w wydawnictwie Viking Press(inne języki)^[45], z którego odeszła w październiku 1977 po dwóch latach pracy^[46]. Wiosną 1978 rozpoczęła współpracę z wydawnictwem Doubleday and Company, w którym była redaktorką do 1994 i wyszukiwała nowe pozycje książkowe do publikacji^[47]. Nadal unikała rozgłosu i strzegła swojej prywatności^[45]. W marcu 1979 na prośbę redakcji czasopisma „Ms.” napisała artykuł, w którym wyjaśniła swoje pobudki do podejmowania przez nią pracy zawodowej^[48]. Wiosną 1993 udzieliła redakcji „Publishers Weekly” wywiadu o swojej pracy dziennikarskiej^[49][50]. Utrzymywała bliskie kontakty z Billem i Hillary Clintonami^[50]. Za namową Andre’a Meyera inwestowała na giełdzie, zaś Maurice Tempelsman namówił ją do lokowania kapitału w metalach szlachetnych^[51].

W styczniu 1994 rozpoznano u niej zaawansowanego chłoniaka nieziarniczego, co potwierdzono publicznie 10 lutego^[52]. Zmarła 19 maja 1994 o godz. 22.15 w swoim nowojorskim apartamencie^[53][50]. 23 maja odbył się pogrzeb Kennedy Onasis, w którym uczestniczyło ok. 700 osób, w tym osobistości świata polityki, kultury i sportu, m.in. Bill i Hillary Clintonowie, Lady Bird Johnson i Pierre Salinger^[54]. Została pochowana obok pierwszego męża, Johna F. Kennedy’ego, na cmentarzu narodowym w Arlington^[55][56].

Miała wielu adoratorów^[14]. W latach 50. zaręczyła się z maklerem z Nowego Jorku, Johnem Hustedem^[12]. W 1951 zaczęła się spotykać z Johnem Kennedym^[14]. Dwa lata później, gdy senator był zdecydowany na małżeństwo, Bouvier się wahała, mając na względzie jego skłonności do romansów^[14]. Ponieważ ojciec Jacqueline miał liczne związki pozamałżeńskie, uważała ona wszystkich mężczyzn za kobieciarzy^[14]. Zaręczyła się z Kennedym w maju 1953^[57]. 12 września 1953 pobrali się w kościele rzymskokatolickim pw. św. Marii w Newport^[58]; ślubu udzielił im arcybiskup Bostonu Richard Cushing^[8]. Po dwutygodniowej podróży poślubnej do Acapulco zamieszkała z mężem w Georgetown w Waszyngtonie, a w 1955 przeprowadziła się z nim do posiadłości w Hickory Hill (Kentucky)^[59]. W 1955 poroniła ciążę^[17], a w sierpniu następnego roku urodziła martwe dziecko – córkę, której nadała imię Arabelle^[60]. Po tych wydarzeniach przeprowadziła się z mężem do domu przy P Street NW w Waszyngtonie^[61]. Z Kennedym miała troje dzieci: córkę Caroline (ur. 27 listopada 1957) oraz synów: Johna Fitzgeralda juniora (ur. 25 listopada 1960) i Patricka (ur. 7 sierpnia 1963, zm. 9 sierpnia 1963)^[62]. Zdaniem biografów, małżeństwo Kennedych było zawarte z rozsądku i podtrzymywane z przyzwyczajenia i wygody, a Jacqueline była świadoma romansów męża^[63], lecz nie ma dowodów, które wskazywałyby na chęć rozwodu^[64].

W ciągu pięciu lat od śmierci męża w listopadzie 1963 pozostawała w dwóch nieformalnych związkach, jej partnerami byli sir David Ormsby-Gore, brytyjski ambasador w USA, oraz Roswell Gilpatrick, podsekretarz stanu ds. opieki społecznej^[65]. 20 października 1968 wyszła za greckiego milionera Aristotelisa Onasisa^[65][41]. Ślub odbył się w obrządku greckoprawosławnym na prywatnej wyspie Skorpios na Morzu Jońskim^[41]. Liczne konflikty po kilku latach pożycia sprawiły, że Onasis zaczął żałować swojej decyzji i zmienił swój testament, pomniejszając udział żony w spadku ze 100 mln dol. na 200 tys. dol. rocznie. Małżonkowie rozważali nawet rozwód, jednak 15 marca 1975 Onasis zmarł^[45]. Jacqueline procesowała się o majątek z córką zmarłego męża, Christiną, lecz sąd ostatecznie przyznał jej blisko 20 mln dol^[66][67].

Po śmierci Onasisa spotykała się m.in. z byłym senatorem George’em S. McGovernem, przedsiębiorcą Henrym Plattem, piosenkarzem Frankiem Sinatrą i dziennikarzem Pete’em Hamillem^[68]. Od końca lat 70. jej życiowym partnerem był przedsiębiorca Maurice Tempelsman^[69].

Mierzyła ok. 156 cm wzrostu^[13]. W dorosłym życiu utrzymywała wagę ok. 55 kg^[70]. Miała naturalnie kręcone włosy, które regularnie przez lata prostowała^[71]. Często pokazywała się także w wytapirowanych włosach, a w ostatnim okresie życia przefarbowała włosy z ciemnego koloru na jasnobrązowy z pasemkami^[72]. Miała wysokie czoło, szeroko rozstawione oczy, długą szyję i małe piersi^[73]. W 1979 przeszła całościowy lifting twarzy^[70].

Zazwyczaj mówiła uwodzicielskim, lekko zdyszanym głosem, zbliżonym do szeptu^[71]. Częścią jej publicznej osobowości był także szeroki uśmiech^[71].

Od czasu wyborów prezydenckich styl Jacqueline Kennedy był w centrum uwagi. Została okrzyknięta przez miliony kobiet ikoną mody lat 60. i 70. XX wieku^[74]. Zapoczątkowała modę na sukienki o szerokich ramiączkach, ze specyficznym wycięciem w łódkę, dopasowane w talii^[75], jak także na spódnice mini, okrągłe toczki, chodzenie bez pończoch i podtrzymywanie włosów okularami słonecznymi^[76]. Korzystała z usług wielu projektantów, takich jak m.in. Giorgio Armani, Carolina Herrera, Chanel, Lacoste, Lilly Pulitzer(inne języki), Valentino czy Zoran. Włoski dom mody Gucci zaprojektował torebkę nazwaną „Jackie” w hołdzie Kennedy Onasis. Rocznie wydawała od 75 do 100 tys. dol. na ubrania, za co była krytykowana w prasie^[77]. Często nosiła rękawiczki, szczególnie po ukończeniu 50. roku życia, by ukryć wątrobiane plamy na dłoniach^[70].

Jej różowa sukienka wykonana według wykroju stworzonego w domu mody Chanel i uszyta w salonie Chez Ninon(inne języki), oraz kapelusz, które miała na sobie w chwili zamachu na Johna F. Kennedy’ego, stały się jednym z obrazów lat 60. XX wieku^[78]. W tej stylizacji pokazywała się publicznie jeszcze kilka dni po zamachu^[79].

W 1961 zajęła drugie miejsce w rankingu na najbardziej podziwianą kobietę na świecie sporządzonym na podstawie badań Gallupa, w latach 1962–1966 plasowała się na szczycie tego zestawienia, w latach 1977–1979 zajmowała 10. miejsce, a w 1992 – ósme miejsce^[80]. W 1985 według danych „Good Housekeeping” zajmowała 50. miejsce na liście najbogatszych kobiet Ameryki (jej ówczesny majątek oszacowano na 25 mln dol.), przy czym była jedyną, która miała stałą pracę^[81].

Krótko po zabójstwie Johna Kennedy'ego serię portretów Jacqueline wykonał Andy Warhol, a prace z tej serii znajdują się m.in. w zbiorach Metropolitan Museum of Art i Philadelphia Museum of Art^[82].

Pablo Larraín poświęcił jej pełnometrażowy film fabularny Jackie (2016) ukazujący krótki okres życia Jaqueline po zamachu na Johna F. Kennedy’ego. Tytułową rolę zagrała Natalie Portman^[83].

• JFK
• Rodzina Kennedych
• Klątwa Kennedych

• Lester David: Jacqueline Kennedy Onassis. Hanna Baltyn-Karpińska (tłum.). Wydawnictwo Philip Wilson, 1994. ISBN 83-85840-17-6.
• Longin Pastusiak: Panie Białego Domu. Toruń: Adam Marszałek, 2012. ISBN 978-83-7780-322-6. (pol.).

• Jacqueline Lee Bouvier Kennedy. Biały Dom. [dostęp 2016-11-29]. (ang.).