Borsuk europejski
| Meles meles[1] | |||
| (Linnaeus, 1758) | |||
| |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Typ | |||
| Podtyp | |||
| Gromada | |||
| Podgromada | |||
| Infragromada | |||
| Rząd | |||
| Rodzina | |||
| Rodzaj | |||
| Gatunek |
borsuk europejski | ||
| Podgatunki | |||
|
| |||
| Kategoria zagrożenia (CKGZ)[2] | |||
 | |||
| Zasięg występowania | |||
| |||
Borsuk europejski[3], borsuk[4][a], jaźwiec[4] (Meles meles) – gatunek drapieżnego ssaka z rodziny łasicowatych.
Cechy
[edytuj | edytuj kod]- silna budowa
- sierść sztywna
- grzbiet szary, brzuch i nogi czarne
- na głowie 2 czarne pręgi
- oczy i uszy małe
- ogon (typu kwiat) krótki
- łapy zakończone pięcioma palcami i długimi pazurami
- długość ciała do około 90 cm, wysokość do 30 cm
- waga 12-20 kg (czasami więcej).
Odżywianie
[edytuj | edytuj kod]Borsuk jest oportunistycznym wszystkożercą, łatwo przystosowującym się do zasobów pokarmowych w okolicy siedliska − jego dieta obejmuje wiele roślin i zwierząt. Dżdżownice stanowią najważniejsze źródło pożywienia borsuka; do ważnych należą także duże owady, małe i młode ssaki oraz przy nadarzającej się okazji ptaki, padlina, zboża i owoce. Ssaki, na które poluje to m.in. zające, szczury, myszy, norniki, ryjówki, krety i jeże oraz przydomowe zwierzęta znajdujące się na terenie łowieckim borsuka, tj. koty, króliki. Do owadów zalicza się chrząszcze, w tym biegaczowate i gnojarzowate, gąsienice, komarnice oraz gniazda os i trzmieli. Ze zbóż preferuje: pszenicę, owies, kukurydzę oraz sporadycznie jęczmień. Do owoców, które zjada należą: jabłka, gruszki i śliwki, jeżyny, borówki, maliny, truskawki, żołędzie, buczyna i dzikie bulwy roślin z rodzaju Arum. Sporadycznie zjada także ptaki gniazdujące na ziemi, żaby, ropuchy, traszki, węże, jaszczurki, ślimaki, grzyby i zieleninę – koniczynę i trawy – zwłaszcza w zimie i podczas suszy[5][6].
Występowanie i biotop
[edytuj | edytuj kod]Borsuk występuje w lasach Eurazji (w całej Polsce). Za ostoję obiera okolice lesiste, w szczególności lasy mieszane i liściaste z bogatym podszytem, otoczone urodzajnymi polami. Można go także spotkać w starych kompleksach sadowniczych, otoczenie to sprawia, że czuje się znakomicie, a na kryjówki wybiera nory kopane samodzielnie, przepusty, a czasem jamy pod budynkami w najbliższym sąsiedztwie człowieka[7].
Rozmnażanie
[edytuj | edytuj kod]Okres godowy borsuka trwa od lutego do października. Najczęściej do kopulacji dochodzi w sierpniu. Zagnieżdżenie się zapłodnionych jajeczek może być opóźnione na okres 7−15 miesięcy[8], jeżeli warunki środowiskowe są nieodpowiednie dla samicy[9]. Po implantacji ciąża trwa 7−8 tygodni[10] i po tym okresie rodzi się 1 do 5 młodych[11]. Narodziny odbywają się w specjalnie przygotowanej norze. Tutaj młode borsuki pozostają przez 8 tygodni. Karmione są mlekiem matki, ssać przestają po 4 miesiącach życia.
Nora
[edytuj | edytuj kod]Borsuk prowadzi życie nocne, dzień spędza w norze, która ma często bardzo skomplikowaną budowę[12]. Do głównej komory prowadzi często kilka krętych korytarzy, a wejścia do nich z zewnątrz są od siebie znacznie oddalone. Jest bardzo czysta w odróżnieniu od nory lisiej. W górach borsuki chętnie wykorzystują jaskinie i szczeliny skalne[13]. Wszystkie nieczystości z nory wyrzuca na zewnątrz, a swoje odchody wydala do małych dołków zwanych latrynami, których nie zakopuje. Latryny wykopuje w pobliżu nory.
Z nastaniem mrozów borsuk zasypia w norze. Zimowy sen nie jest ciągły, gdyż w dniach ocieplenia budzi się i wychodzi z nory, by zaspokoić pragnienie lub coś złowić. W czasie zimowego snu borsuk żyje nagromadzonym w organizmie tłuszczem, przez co traci na wadze do 7 kg.
Podgatunki
[edytuj | edytuj kod]Wyróżnia się kilka podgatunków borsuka[14][3]:
- M. meles arcalus
- M. meles canescens
- M. meles heptneri
- M. meles marianensis
- M. meles meles – borsuk europejski
- M. meles milleri
- M. meles rhodius
- M. meles severzovi
Ochrona
[edytuj | edytuj kod]Ze względu na tryb życia i brak naturalnych wrogów, borsuki nie są poważnie zagrożone. Są jednak często zabijane przez człowieka jako zwierzęta przenoszące wściekliznę.
W Polsce na borsuki można polować od 1 września do 30 listopada, a na terenach obwodów łowieckich, na których występuje głuszec – przez cały rok[15].
Przemysłowe wykorzystanie futra
[edytuj | edytuj kod]Włosie borsuka ma zastosowanie w przemyśle kosmetycznym. Ze względu na jego właściwości dotyczące sprężystości, wytrzymałości oraz niewielkiej absorpcji wody, wykorzystywane są w produkcji pędzli do golenia. Na popularność tego typu włosia przyczynia się również fakt stosunkowo dużej dostępności i łatwości pozyskania włosia. Pędzle do golenia z włosia borsuka mają charakterystyczny ciemnoszary kolor. Najpopularniejszym rodzajem włosia jest pure badger (tzw. zwykły borsuk). Silvertip to najlepszy rodzaj włosia, starannie wyselekcjonowany i pochodzący z najdelikatniejszych miejsc zwierzęcia (okolice brzucha)[16]
Zobacz też
[edytuj | edytuj kod]Uwagi
[edytuj | edytuj kod]Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Meles meles, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
- ↑ A. Kranz i inni, Meles meles, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2015, wersja 2015.2 [dostęp 2015-07-19] (ang.).
- ↑ a b Systematyka i nazwy polskie za: Włodzimierz Cichocki, Agnieszka Ważna, Jan Cichocki, Ewa Rajska, Artur Jasiński, Wiesław Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 158. ISBN 978-83-88147-15-9.
- ↑ a b K. Kowalski (redaktor naukowy), A. Krzanowski, H. Kubiak, G. Rzebik-Kowalska, L. Sych: Ssaki. Wyd. IV. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1991, s. 29, seria: Mały słownik zoologiczny. ISBN 83-214-0637-8.
- ↑ Robert W. Mysłajek i inni, Diet of the Eurasian badger (Meles meles) in the Western Carpathians and its implications for species conservation in Poland, „Animal Biology”, 63 (3), 2013, s. 271–284, DOI: 10.1163/15707563-00002411, ISSN 1570-7563 [dostęp 2022-12-31] (ang.).
- ↑ Stephen Harris, Derek William Yalden: Mammals of the British Isles.. Wyd. 4. Southampton: Mammal Society, 2008, s. 432. ISBN 0-906282-65-9. (ang.).
- ↑ R.W. Myslajek i inni, Ecology of European Badger Meles Meles in the Western Capathian Mountains: A Review, „Wildlife Biology in Practice”, 12 (3), 2016, s. 336, DOI: 10.2461/wbp.2016.eb.4, ISSN 1646-2742 [dostęp 2022-12-31] (ang.).
- ↑ Piotr Sumiński, Jacek Goszczyński, Jerzy Romanowski: Ssaki drapieżne Europy. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, 1993. ISBN 83-09-01483-X.
- ↑ Colin Russell Austin Austin, Roger Valentine Short: Hormonal Control of Reproduction: Volume 3, Hormonal Control of Reproduction. Cambridge University Press, 1984, s. 158. ISBN 0-521-27594-6.
- ↑ Deborah Ciszek, Meles meles [online], Animal Diversity Web [dostęp 2010-09-27] (ang.).
- ↑ Robert W. Mysłajek i inni, Factors shaping population density, demography and spatial organization of the Eurasian badger Meles meles in mountains – the Western Carpathians (Southern Poland) as a case study, „Animal Biology”, 62 (4), 2012, s. 479–492, DOI: 10.1163/157075612X650159, ISSN 1570-7563 [dostęp 2022-12-31] (ang.).
- ↑ Mała Encyklopedia Leśna, Roman Andrzejewski, Warszawa: PWN, 1991, ISBN 83-01-08938-5, OCLC 749329237.
- ↑ Robert W. Mysłajek, Sabina Nowak, Bogumiła Jędrzejewska, Distribution, characteristics and use of shelters by the Eurasian badger Meles meles along an altitudinal gradient in the Western Carpathians, S Poland, „Folia Zoologica”, 61 (2), 2012, s. 152–160, DOI: 10.25225/fozo.v61.i2.a8.2012, ISSN 0139-7893 [dostęp 2022-12-31] (ang.).
- ↑ Wilson Don E. & Reeder DeeAnn M. (red.) Meles meles. w: Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3.) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. (ang.) [dostęp 6 września 2009]
- ↑ Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 16 marca 2005 r. w sprawie określenia okresów polowań na zwierzęta łowne (Dz.U. z 2023 r. poz. 99)
- ↑ Rodzaje włosia w pędzlach do golenia [online], www.apekt.pl [dostęp 2017-11-13] (pol.).