Mägry

Mägry on luonnolline meččyelätti, kudai enin aigua omas elokses viettäy pezäs, elätin rungan eričykset avvutetah sille täs. Mägry, kui kondii da ahmoi, on jallanteräliikkui, sen tagakäbälät ollah edukäbälii äijiä suurembat.
Sygyzyl mägrän paino voi olla enämbi 20 kiluo da rungan piduhus läs 90 sentii. Nahkan väri on harmuahko hobjankarvazen läpetyksen kel. Mägräl piäs kahtes puolespäi – korvis turvassah – on kaksi mustua junuo.

Mägriä on kaikis Karjalas mečis. Suves vaiku sidä on äijiä enämbi.

Mägry eläy sie, kus voibi luadie pezä muah da enimytteh vien lähäl. Mägry on ”kodiniekku”, se huoliu da akkiloiččou omua peziä. Pezäspäi se lähtöy enimytteh ei enämbiä kui 1,5 kilometrin piäh. Ku ollou äijy syömisty, sit mägrät voijah luadie pezät toine tostu lähäl. Net eletäh eriže, loitton toine toizes, konzu on vähä syömisty.

Mägrän elämizekse on tärgei, ku sen pezä ei kylmäs da vezi ei upottas sidä. Mägry iče luadiu omua peziä, luajittuu ainos suurendau libo pienendäy, levendäy libo kaijendau sidä. Mägrän pezä on monimutkaine sydämes. Sit on tuuletusraguo da moni kerrostu. Pezä on kiemur, monis kohtis menöy umbikujoh libo syväle muah. Pezäs on varzinaine pezäkohtugi.
Mägrän muanalazen pezän piduhus voi olla 35-80 metrii. Omale pezäkohtale, kudai diametras voi olla enämbi metrii, mägry panou kuivua heiniä, lehtie da sammaldu. Mägry alalleh vaihtau levitekset. Mägry on puhtahuon pidäi da suvaiččii. Sen pezän lähäl nikonzu et näi jiännyzii syömispalazii libo ullostuksii.

Syömizien eččoh mägry lähtöy aijoi huondeksel libo ehtäl. Sen liikundutaba on kiirehtämätöi da hyvin kuului. Elätti hyvin uidaugi. Mägry syöy hiirijyrzijöi, böbökkii, pienii linduzii, čyöttölöi da edenölöi. Syöy sežo kazviloin juurii da niilöin vihandoi korzii da lehtilöi, muarjoi da griboi.

Ligakuul-kylmykuul elätit uinotah kaikekse talvie, sendäh sidä enne syvväh kylläzikse, ku vägie täydys hätkekse aigua.

Mägräl kiimuaigu on kezän enzimäzel puoliškol. Mägry luadiu puaran monekse vuottu, toiči kaikekse eländyaigua. Pienet mägrät rodivutah pezäs tossuvuon keviäl. Mägräl enimytteh rodieu kolme poigastu. Sygyzyssäh mägränpoigazet eletäh muamanke, talvekse viertäh muate jo ičepiänneh.

Mägry on mečästyselätti. Joga vuottu sen suandua pietäh silmäl.