Orondritz

Orondritz
Nafarroa Garaia, Euskal Herria
Herriko aireko ikuspegia, 2020. urtean
Kokapena
Herrialdea	Nafarroa Garaia
Eskualdea	Pirinioak
Udalerria	Erroibar
Administrazioa
Mota	kontzeju
Izen ofiziala	Orondritz
Burua (2019-2023)	Lazaro Javier Ainziburu Erneta (kontzejuburua)
Posta kodea	31697
Herritarra	orondriztar, olondiriztar
Geografia
Koordenatuak	42°55′51″N 1°26′38″W / 42.93083°N 1.44389°W / 42.93083; -1.44389
Azalera	4,65 km²
Garaiera	717 metro
Distantzia	31,1 km (Iruñetik)
Demografia
Biztanleria	43 (2020)
Dentsitatea	16 bizt/km²

Orondritz^[1][a] (erroibarreraz: Olondiritz)^[b] Erroibar ibarreko kontzeju bat da, Euskal Herriko Nafarroa Garaia lurraldean kokatuta, Pirinioak eskualdean.

2020 urtean 43 biztanle zituen.

Bertako biztanleak orondriztarrak (erroibarreraz: olondiriztarrak) dira.

Orondritz edo Olondiritz toponimoa hainbat modutan agertu da historian zehar:^[2]

• Olondiritz (1268)
• Orondariz (1275)
• Oronderiz (1276)
• Orondoriz (1277)
• Orondiriz (1279)
• Horondiriz (1280)
• Orondritz (1340)
• Orondyriz (1366)
• Orondiz (1587)
• Olandriz (1800)
• Olondiritz (1959)
• Orondritz (1989)

Orondritz toponimoa izen gardena da. Olondir (pertsona izena) eta itz (kokapen atzizkia) hitzeten arteko elkarketa da. "Olondir izeneko pertsona baten jabetzako lekua" bezala birformulatu liteke.^[3]

Orondritz Erroiberran dago.

Erroiberraren azalera handia dela eta bi klima ezberdin daude, iparraldeko klima azpiatlantiarra, pagadi ugari eta urte osoko prezipitazioekin, eta hegoaldeko klima azpimediterraneoa, basa pinuekin eta uda garaiko bi hilabete idorrekin. Urteko batez besteko prezipitazioak 1 200 mm dira hegoaldean, eta 2 000 mm ibarraren iparraldean. Batez besteko tenperatura 7 eta 10 gradu bitartekoa da.

Urteroko egun euritsuak 120 izaten dira ibarraren hegoaldean eta 140-150 egun iparraldean. Gunerik menditsuenetan egun euritsuak 150 baino gehiago izan daitezke.

Erroiberran dagoen Aurizperri kontzejuan, itsasoaren mailatik 871 metrora, Nafarroako Gobernuak 1972an jarritako estazio meteorologikoa dago. ^[4] Gainera, 1975an, beste estazio meteorologiko bat inauguratu zen Erro kontzejuan, itsasoaren mailatik 672 metrora.^[5] Erroko estazioa da Orondiritzerako balio egokienak ematen dituena, hurbilen dagoena baita.

Datu klimatikoak (Erro, 1975-2020)
Hila	Urt	Ots	Mar	Api	Mai	Eka	Uzt	Abu	Ira	Urr	Aza	Abe	Urtekoa
Erregistraturiko tenperatura maximoa (°C)	18.0	21.0	23.0	26.0	32.0	37.0	39.0	40.0	36.0	28.0	22.0	20.0	40.0
Batez besteko tenperatura maximoa (°C)	6.8	7.9	11.0	12.8	17.4	21.5	24.2	24.7	21.1	16.4	10.6	7.6	15.2
Batez besteko tenperatura (ºC)	2.8	3.4	6.0	7.7	11.7	15.6	18.0	18.1	14.7	11.0	6.5	3.6	9.9
Batez besteko tenperatura minimoa (°C)	-1.3	-1.1	1.1	2.6	6.1	9.6	11.8	11.6	8.2	5.6	2.3	-0.5	4.7
Erregistraturiko tenperatura minimoa (°C)	-9.2	-8.1	-5.0	-2.5	0.0	3.1	5.7	4.8	1.8	-1.4	-5.0	-8.3	-2.0
Batez besteko prezipitazioa (mm)	134.1	121.5	116.4	142.7	102.5	63.9	53.6	52.8	81.4	123.0	156.3	153.4	1301.6
Prezipitazio maximoa 24 ordutan (mm)	71.5	63.5	67.4	59.9	60.0	60.0	61.3	100.0	110.0	86.8	83.5	88.0	110.0
Prezipitazio egunak (≥ 1 mm)	13.5	11.9	12.4	15.1	14.6	9.8	7.0	7.6	9.3	13.1	14.2	14.4	142.8
Elur egunak (≥ 1 mm)	3.0	4.0	3.0	2.1	0.3	0.0	0.0	0.0	0.0	0.1	1.4	2.1	15.9
Iturria: Nafarroako klimatologia zerbitzua[6]

Herriak 4 kale ditu:^[7]

• Larrezar karrika
• Larrañeta karrika
• Done Joanes karrika
• Done Anderes industrialdea

Herriak 43 etxe ditu:^[7]

Jaurerriaren antzinako lekua zen, 1280an urtero 104 soldata gehi 31 garagar eta olozko papar bat zor zuena.

1835-1845eko udal erreformetara arte, ibarreko alkateak herriaren gaineko jurisdikzioa erabili zuen, nahiz eta ekonomikoa bailarako beraren diputatuei eta bertako erregidoreei zegokien, txandaka euren bizilagunen artean izendatuak zirenak (1802an hogeita bat etxetatik, 1847an hemezortzi bizilagun). Erreforma horien ondoren, administrazio-araubide erkidearen mende geratu zen. Elizari dagokionez, azken data horretan oraindik auzotarrak ziren parrokiako abadea aurkezteko eskubidea zutenak. Urte berean, 1847an, eskola bat zuen, urtean 960 errealekin hornitua.

2020 urteko erroldaren arabera 43 biztanle zituen Orondritzek.^[8]

Orondritzeko kontzejua kontzejuburuak osatzen dute. Egungo kontzejuburua Lazaro Javier Ainziburu Erneta da.

Orondritzeko kontzejuakontzejuburuak osatzen dute, demokratikoki hautatua. Kontzejuburua Lazaro Javier Ainziburu Erneta da.

2011tik, Orondritzek kontzejuburu bat izan ditu:

Luis Luziano Bonapartek, 1869an, Erroibarko herri guztiak sailkatu zituen, hegoaldeko goi-nafarrera euskalkian, Pirinio ibarretik Esteribar eta Artzibar ibarrekin hitz egiten zena.^[9]

Koldo Zuazok, 2010ean, Erroiberrak nafarrera euskalkian sailkatu zituen.^[10]

Orondritzeko azpieuskalkia erroibarrera da, eta, zehazki, Hegoerroibartar aldaera.^[11]

Nafarroako Gobernuak onartutako Euskararen Foru Legeari jarraituz, Erroibar eremu euskalduneko udalerria da. 2001eko erroldan, herritarren % 24,01ek zekien euskaraz.

• Done Joanesko jaiak: abuztuaren bigarren asteburuan

• Done Joanesko eliza, XVI. mendeko kristiau eliza.
• Orondritzeko zubia, Erro ibaiaren gaineko zubi erromanikoa.

1. ↑ /oɾónð̞rit͡s̻/ ahoskatua (laguntza)
   Azentua: zorrotza bigarren silaban
2. ↑ /olónð̞iɾit͡s̻/ ahoskatua (laguntza)
   Azentua: zorrotza bigarren silaban

• Erroibar
• Pirinioak
• Zangozako merindadea
• Nafarroa Garaia

• Erroibarko Udalako webgune ofiziala