Kanpezu

Kanpezu
Araba, Euskal Herria
Administrazioa
Estatua	Espainia
Erkidegoa	Euskal Autonomia Erkidegoa
Lurraldea	Araba
Eskualdea	Arabako Mendialdea
Izen ofiziala	Campezo / Kanpezu
Alkatea	Ibernalo Basterra Txasko (KAIXO)
Posta kodea	01110
INE kodea	01017
Herritarra	kanpezuar
Kokapena
Koordenatuak	42°41′12″N 2°22′12″W / 42.6868°N 2.3699°W / 42.6868; -2.3699
Azalera	85,02 km²
Garaiera	600 - 1.414 metro
Distantzia	38 km Gasteiza
Demografia
Biztanleria	1.072 (2023) −22 (2022)
494 (%46,1)   (%50,9) 546
Dentsitatea	13,36 bizt/km²
Hazkundea (2003-2013)[1]	% 6,02
Zahartze tasa[1]	% 24,63
Ugalkortasun tasa[1]	‰ 70,09
Ekonomia
Jarduera tasa[1]	% 80 (2011)
Genero desoreka[1]	% 11,32 (2011)
Langabezia erregistratua[1]	% 12,61 (2013)
Euskara
Euskaldunak[1]	% 21,14 (2010)
Kaleko erabilera [2]	%  (2016)
Etxeko erabilera[3]	% 11.2 (2016)
Datu gehigarriak
Webgunea	http://www.campezo.org

Kanpezu (ofizialki Campezo / Kanpezu) Arabako ekialdeko udalerri bat da, Arabako Mendialdeko nagusia. Gasteiztik 38 bat kilometro hego-ekialdera dago.

Udalerria oraingo lur-eremuarekin 1965ean sortu zen, Santa Cruz de Campezo izenez; Santikurutze bera beste hiru udalerrirekin fusionatu zen, Antoñana, Oteo eta Orbiso herriekin hain zuzen ere. Franco hil eta gero izen horren bertsio elebiduna zenbait urtetan erabili ostean 1996ko apirilaren 11n Kanpezu izena hartu zuen.

Jatorrizko toponimia ia guztiz erromantzea du eskualdeak, kontraste argia eginez ondo-ondoan dituen Arraia edo Haranarekin, non toponimia alderantziz den ia guztiz euskalduna. Haranari, Kanpezutik, El Valle esaten diote 21. mendean ere^[4].

Arabako Mendialdeko eskualdean, Kanpezuk korridore baten lekua egiten du, Gaztelako eta Nafarroako lurren artean^[4].

Erliebe menditsukoa da Kanpezuko udalerria, haren iparraldean Kodesko mendilerroa dagoela. Udalerriaren eremu txiki bat Izkiko Natura Parkearen zati da.

Ega ibaiak zeharkatzen du udalerria.

• Iparraldean: Bernedo eta Harana.
• Hegoaldean: Torralba del Rio eta Mendaza (Nafarroa Garaia).
• Ekialdean: Zuñiga eta Mendaza (Nafarroa Garaia).
• Mendebaldean: Bernedo eta Arraia-Maeztu.

Kanpezu udalerriak garrantzi estrategiko militarra izan zuen, Nafarroako Erresumaren mugak defendatzen baitzituen Gaztelako Erresumaren erasoen aurrean. Hala erakusten du Antoñanako hiribildu harresidunaren sorrerak.

Santikurutze Kanpezun bazen judutegi bat, 1474ko zerga-agirietan jasoa.

Bost herrik osatzen dute Kanpezuko udalerria:

• Antoñana
• Bujanda
• Santikurutze Kanpezu (herriburua)
• Oteo
• Orbiso

Kanpezuko biztanleria
1960 arteko datuak Santikurutze Kanpezukoak dira, udalerrien batuketa egin baino lehenagokoak. Datu-iturria: INE

2023ko hauteskundeen ondorengo Kanpezuko udalbatza
Alderdia		2023ko maiatzak 28
		Zinegotziak	Boto kopurua
	KAIXO	7 / 9	418 (% 70,85)
	Euzko Alderdi Jeltzalea (EAJ)	2 / 9	142 (% 24,07)
	Alderdi Popularra (PP)	0 / 9	30 (% 5,08)
Datuen iturria: Hauteskunde emaitzak. Eusko Jaurlaritza Boletin Oficial del Territorio Historico de Alava (Gaztelaniaz)

Hauek izan dira Kanpezuko azken alkateak:

Alkatea	Agintaldi hasiera	Agintaldi amaiera	Alderdia[5]
Eduardo Quintana Saenz[5][6]	1979	1983		Zentro Demokratikoaren Batasuna
Francisco Javier Saenz de Ugarte Quintana[5][6]	1983	1987		Aliantza Popularra/Alderdi Demokrata Popularra/Batasun Liberala
Miguel Angel Saenz Romero[5][7]	1987	1991		Euzko Alderdi Jeltzalea
Joaquin Trespalacios Beiztegui[5][6]	1991	1995		Eusko Alkartasuna
Miguel Luis Garcia de Acilu Martinez de Antoñana[5]	1995	1999		Euzko Alderdi Jeltzalea
Miguel Luis Garcia de Acilu Martinez de Antoñana[5][8]	1999	2003		Euzko Alderdi Jeltzalea-Eusko Alkartasuna
Aitor Aguinaga Legorburu[5]	2003	2007		Euzko Alderdi Jeltzalea-Eusko Alkartasuna
Aitor Aguinaga Legorburu[5][9][10][11]	2007	2011		Euzko Alderdi Jeltzalea
Esteban Garcia Campijo[5][12]	2011	2015		Euzko Alderdi Jeltzalea
Ibernalo Basterra Txasko[5][13][14]	2015	2019		KAIXO[15]
Ibernalo Basterra Txasko[5][13][16][17][14]	2019	2023		KAIXO[15]
Ibernalo Basterra Txasko[17][14][18][15]	2023	Jardunean		KAIXO[15][19]

Araba Bus sareko  lineak zerbitzua ematen dio udalerri honi:

Araba Bus  Zerbitzua   Hasiera   Ibilbidea   Amaiera ⁠ 6 Gasteiz (geltokia) Gasteiz (Bastiturri) • Gasteiz (epaitegiak) • Gasteiz (unibertsitatea) • Argandoña • Andollu • Trokoniz • Ixona • Egileta • Azazeta • Birgaragoien • Birgarabarren • Maeztu • Atauri • Antoñana • Santikurutze Kanpezu (gasolindegia) • Santikurutze Kanpezu (markesina) • Zuñiga • Azedu • Antzin • Mendilibarri • Murieta • Zufia • Zubielki • Lizarra (zezen-plaza) Lizarra (geltokia)

Gainera, Eskualdeko Garraioa sareak 2 linea ditu udalerrian:

Eskualdeko Garraioa  Zerbitzua   Hasiera   Ibilbidea   Amaiera ⁠ 19a Alda Santikurutze Kontrasta • Uribarri Harana • Done Bikendi Harana • Oteo • Orbiso • Bujanda • Antoñana Alda Santikurutze⁠ 19b Santikurutze Bernedo • Angostina • Kinta • Durruma Kanpezu • Bujanda Santikurutze

• Bujandan:
  • Uztaileko lehen asteburuan, San Fausto erromeria.
• Santikurutze Kanpezun:
  • Inauteri-asteartean, Toribioren epaiketa.
  • Iraileko lehen asteburuan, herriko jaiak.
• Orbison:
  • Ekaineko lehen asteburuan, herriko jaiak.
  • Abuztuaren erdialdera, Orbisu Euskaraz jaia.

• Antoñanako hiribildua, 1995ean monumentu multzo sailkapenarekin kultura ondasun izendatua.^[20]
• San Joan de Pierola frantziskotar komentuaren hondakinak, Oteotik hurbil. Erdi Aroan Arabako dorretxe garrantzitsuenetakoa izan zen, Mendoza eta Gebarakoekin batera.^[21]
• Santikurutze Kanpezuko Ibernalo Andre Mariaren eliza, zati erromanikoak dituena.

• Pedro Soto Garcia (Orbiso, 1951-), PPko politikaria, senataria izana^[22].

• 
  Udaletxea, Santikurutzen.
• 
  Santikurutze Kanpezuko plaza.
• 
  Bujandako ikuspegia
• 
  Orbiso.
• 
  Antoñana.
• 
  Jasokundearen elizako ataria, Santikurutzen.

• Antoñana
• Araba
• Arabako udalerrien zerrenda
• Arabako Mendialdeko kuadrilla
• Bujanda
• Orbiso
• Oteo
• Santikurutze Kanpezu

Euskarazko Wikipedian bada atari bat, gai hau duena: Euskal Herriko Wikiatlasa

• Kanpezuko Udalaren webgunea
• (Gaztelaniaz) «Campezo/Kanpezu», Auñamendi Eusko Entziklopedia.