Όνειρο

Όνειρο είναι η βίωση μίας σειράς εικόνων, ήχων ή άλλων αισθήσεων, ιδεών, συναισθημάτων και μορφών που ενδεχομένως δημιουργούν μια, συνήθως αλλοπρόσαλλη, «ιστορία» κατά τη διάρκεια του ύπνου, κατά τη φάση REM. Το περιεχόμενο των ονείρων δεν έχει συνήθως τη λογική αλληλουχία της φυσικής πραγματικότητας και είναι πέρα από τον συνειδητό έλεγχο αυτού που το βιώνει. Η εξαίρεση σ' αυτό είναι γνωστή ως συνειδητό όνειρο, κατά το οποίο το άτομο συνειδητοποιεί ότι ονειρεύεται και συχνά είναι σε θέση να αλλάξει το ονειρικό του περιβάλλον και να ασκήσει έλεγχο σε διάφορες πτυχές του ονειρικού περιεχομένου. Το ονειρικό περιβάλλον είναι πολύ πιο ρεαλιστικό κατά τη διάρκεια του συνειδητού ονείρου - συχνά αντίστοιχου ρεαλισμού με τον φυσικό κόσμο κατά τη διάρκεια της εγρήγορσης - και οι αισθήσεις του ατόμου οξυμένες.

Σήμερα, δεν υπάρχει ξεκάθαρη ερμηνεία για τους λόγους που τα όνειρα παράγονται και το πως επιλέγονται οι εικόνες που προβάλλονται σε αυτά. Τα όνειρα σύμφωνα με τη ψυχολογική ερμηνεία του Σίγκμουντ Φρόυντ, αναδύονται από το ασυνείδητο και είναι ο πλέον ξεκάθαρος δρόμος (βασιλική οδός) προς αυτό. Με βάση τη θεωρία αυτή, μέσω της ανάλυσης ονείρων, μια ψυχοθεραπευτική τεχνική που χρησιμοποιεί την ερμηνεία ονείρων, μπορούσε να οδηγήσει στην θεραπεία ψυχολογικών προβλημάτων. Αντίθετα, την δεκαετία του 1970, οι καθηγητές του Χάρβαρντ Άλαν Χόμπσον και Ρόμπερτ ΜακΚάρλεϊ πρότειναν την λεγόμενη "υπόθεση ενεργοποίησης - σύνθεσης", μια βιολογική εξήγηση του μηχανισμού ονείρων σύμφωνα με την οποία τα όνειρα ήταν αποτέλεσμα χημικών αντιδράσεων στον εγκέφαλο κατά το στάδιο του ύπνου REM, οι οποίες οδηγούσαν σε διέγερση διάφορα μέρη του εγκεφάλου παράγοντας τυχαίες εικόνες τις οποίες η συνείδηση συνδέει με τρόπο ώστε να δημιουργεί μια ιστορία που να έχει κάποια όσο το δυνατόν πιο λογική αλληλουχία.^[1] Δεκάδες άλλες υποθέσεις και θεωρίες έχουν προταθεί, οι οποίες βρίσκονται συνήθως μεταξύ των δύο προηγούμενων.

Η έρευνα πάνω στη διαδικασία του ύπνου στηρίζεται στην πολυυπνογραφία, μία μέθοδο καταγραφής συγκεκριμένων ηλεκτροφυσιολογικών παραμέτρων κατά τη διάρκεια του ύπνου. Με αυτό τον τρόπο έγινε γνωστό πως ο ύπνος διακρίνεται σε δύο στάδια, ανάλογα με το αν υπάρχουν ταχείες οφθαλμικές κινήσεις (Rapid Eye Movement, REM), ή όχι (NREM). Τα όνειρα ενεργοποιούνται μόνο στο REM στάδιο, που χαρακτηρίζεται επίσης από πλήρη μυϊκή χαλάρωση.

Το να βλέπει κανείς όνειρα φαίνεται πως είναι φυσιολογική ανάγκη του οργανισμού, καθώς όταν κάποιος μείνει χωρίς να κοιμηθεί για διάστημα μερικών ημερών αρχίζει και ονειρεύεται ενώ είναι ξύπνιος.

Σχετικά με την ερμηνεία των ονείρων έχουν ασχοληθεί αρκετοί ψυχαναλυτές με κυριότερους τον Sigmund Freud και τον Carl Jung. Ο Freud άρχισε να ασχολείται με την ανάλυση των ονείρων καθώς πίστευε ότι κάθε ανθρώπινη πράξη, αντίδραση δεν συμβαίνει τυχαία αλλά υποκινείται ως ένα βαθμό από το υποσυνείδητο. Ο άνθρωπος στη σημερινή κοινωνία τείνει να καταστέλλει τις επιθυμίες και τα ένστικτά του, τα οποία του βγαίνουν στη διάρκεια των ονείρων. Ο Freud επίσης υποστήριζε πως το υποσυνείδητο χρησιμοποιεί μία συμβολική γλώσσα για να εκφραστεί.

Ο Jung παράλληλα με τον δάσκαλό του υποστήριζε και αυτός την ύπαρξη του υποσυνείδητου όμως αντίθετα του έδινε μια πιο πνευματική μορφή. Τα όνειρα δεν πρέπει να λαμβάνονται ως τα πραγματικά αισθήματα του συνειδητού μυαλού αλλά ως ένα "παράθυρο" στο υποσυνείδητο, προσφέροντας προτεινόμενες λύσεις για ένα πρόβλημα του συνειδητού κόσμου του ατόμου.

Το Βικιλεξικό έχει σχετικό λήμμα:   όνειρο

• Χουντουμάδη Αν. - Πατεράκη Λ., Σύντομο Ερμηνευτικό Λεξικό Ψυχολογικών Όρων, Δωδώνη, (Αθήνα 1989)

• Φρόυντ, Σίγκμουντ, Η Ερμηνεία των Ονείρων, μτφρ. Λευτέρη Αναγνώστου, Β΄ Έκδ., Αθήνα, Εκδόσεις Επίκουρος, 1995 ISBN 960-7105-12-5 (μτφρ. από το πρωτότυπο Freud, Sigmund, Die Traumdeutung)

• Carl Yung, 1945, On the Nature of Dreams, εκδ.Scriptor Press, Seattle, Washington (πρόσβαση στις 23.05.09)

• Lucid dreaming FAQ Αρχειοθετήθηκε 2007-03-13 στο Wayback Machine. by The Lucidity Institute at Psych Web.

• Watanabe, Tsuneo (Mar 2003). "Lucid Dreaming: Its Experimental Proof and Psychological Conditions.". Journal-of-International-Society-of-Life-Information-Science 21(1): 159-162.

Το Βικιλεξικό έχει σχετικό λήμμα:   όνειρο

Τα Wikimedia Commons έχουν πολυμέσα σχετικά με το θέμα    Όνειρο