Tu-114

Ten artykuł od 2023-06 zawiera treści, przy których brakuje odnośników do źródeł.

Należy dodać przypisy do treści niemających odnośników do źródeł. Dodanie listy źródeł bibliograficznych jest problematyczne, ponieważ nie wiadomo, które treści one uźródławiają.
Sprawdź w źródłach: Encyklopedia PWN • Google Books • Google Scholar • Federacja Bibliotek Cyfrowych • BazHum • BazTech • RCIN • Internet Archive (texts / inlibrary)
Dokładniejsze informacje o tym, co należy poprawić, być może znajdują się w dyskusji tego artykułu.
Po wyeliminowaniu niedoskonałości należy usunąć szablon {{Dopracować}} z tego artykułu.

Tu-114

Dane podstawowe
Państwo	ZSRR
Producent	zakłady Aviakor
Konstruktor	Tupolew
Typ	Samolot pasażerski
Historia
Data oblotu	15 listopada 1957
Wycofanie ze służby	1983
Liczba egz.	32
Liczba wypadków  • w tym katastrof	2 1
Dane techniczne
Napęd	4 x silniki turbośmigłowe Kuzniecow NK-12
Moc	4 × 10 304 kW (14 000 KM) każdy
Wymiary
Rozpiętość	51,10 m
Długość	54,10 m
Wysokość	15,50 m
Powierzchnia nośna	311,1 m²
Masa
Własna	91 000 kg
Startowa	171 000 kg
Osiągi
Prędkość maks.	870 km/h
Prędkość przelotowa	770 km/h
Pułap	12 000 m
Zasięg	8950 km (dla 15 ton ładunku), 6200 km (dla 30 ton)
Dane operacyjne
Liczba miejsc
220 (Aeroflot – 170)
Użytkownicy
Aeroflot, JAL
Multimedia w Wikimedia Commons

Tu-114 (ros. Ту-114 w kryptonimie NATO „Cleat”) został stworzony w odpowiedzi na zapotrzebowanie dużego samolotu dalekodystansowego do obsługi istotnych linii ZSRR.

Wzorowany na bombowcu strategicznym Tu-95 stał się najszybszym i największym pasażerskim^[1] samolotem turbośmigłowym świata, rekord prędkości (877 km/h w obwodzie zamkniętym 5000 km i z ładunkiem 25 ton) nie został pobity^[2].

W 1955 roku biuro Tupolewa zostało wyznaczone do zbudowania samolotu dalekiego zasięgu (8000 km). Projektem wyjściowym był istniejący już bombowiec Tu-95. Pierwotnie samolot miał nosić nazwę Tu-95p (pasażerski), ale z czasem ewoluowała ona w Tu-114. Z oryginalnego Tu-95 zostało niewiele – zmianom uległa powierzchnia nośna skrzydeł, przebudowano także kadłub. Do napędu samolotu zastosowano cztery śmigłowe silniki turbinowe Kuzniecow NK-12 MW o mocy 10.304 kW (14.000 KM) każdy, napędzające czterołopatowe przeciwbieżne śmigła o średnicy 5,6 m^[3].

Okres użytkowania Tu-114 był stosunkowo krótki – od 1962 do 1976 roku. Samolot znany był z niezawodności, szybkości i ekonomiczności (zużywał nawet mniej paliwa niż Ił-62, który go zastąpił). Obsługiwał kursy do Kopenhagi, Hawany, Montréalu, New Delhi, Paryża, Belgradu i Tokio. Po wkroczeniu Iła-62 był regularnie wycofywany z kolejnych międzynarodowych tras i wykorzystywany na liniach krajowych ZSRR. We wczesnych latach 80., po wylataniu przeciętnie 14 000 godzin przekazywane były do wojska.

Mimo zasięgu porównywalnego do wielu maszyn z ówczesnej epoki Tu-114 został skierowany na najbardziej prestiżowe trasy. Najbardziej znaną była trasa Moskwa – Tokio, którą obsługiwały załogi obu krajów (a na Tupolewach umieszczano napis „Japan Air Lines” w geście przyjacielskiej współpracy). Pod koniec dekady lat 60. rolę Tu-114 zaczął przejmować odrzutowy Ił-62

Jedyny poważny wypadek Tu-114 nastąpił na skutek złych warunków atmosferycznych po starcie z Moskwy.

Wymienia się jeszcze przypadek awarii podwozia przedniego, wykryty w trakcie przeglądu na ziemi.

Samolot cechował się wprowadzeniem kilku nowinek technicznych, a wśród nich:

• Skrzydła o kącie skosu 35 stopni, rozwiązanie znane z późniejszych samolotów odrzutowych, jak rodzina Boeingów.
• Wysokie podwozie (niemal 3 metry) ze względu na dużą średnicę śmigieł (5,6 m średnicy). Podczas lotu testowego do Waszyngtonu w czasie pierwszej wizyty Nikity Chruszczowa w USA lotnisko docelowe nie miało wystarczająco wysokich schodów.
• Śmigła nadkrytyczne, których końcówki pracowały powyżej prędkości dźwięku i które były źródłem bardzo dużego hałasu.
• Moc jednego silnika Kuzniecow NK-12 MW na poziomie 14 000 KM to największa moc silnika turbośmigłowego zastosowana w samolocie pasażerskim (ten sam silnik o podwyższonej jeszcze mocy do 15 000 KM był zastosowany w transportowym An-22).

• Samoloty niezapomniane modele. Warszawa: Grupa Wydawn. Foksal, 2013. ISBN 978-83-280-0077-3. OCLC 881384238.
• źródło danych technicznych: David Donald, Samoloty Lotnictwa Cywilnego od 1920 do 1964 roku, Dom Wydawniczy Bellona, Warszawa 2000, ISBN 83-11-08964-7.