hond

Nederlands

Uitspraak

Geluid: hond (hulp, bestand)
IPA: / hɔnt / (1 lettergreep)
- (Noord-Nederland): /ˈɦɔnt/
- (Vlaanderen, Brabant): /ˈɦɔnt/
- (Limburg): /ˈhɔnd/

Woordafbreking

hond

Woordherkomst en -opbouw

[A] erfwoord, uiteindelijk te herleiden tot Indo-Europees *ḱun-to-.^[1] In de betekenis van ‘dier, hondachtige’ voor het eerst aangetroffen in de periode 901-1000 ^[2]
[B] Van Latijn centum (zie ook honderd). In de betekenis van ‘landmaat van 100 roeden’ voor het eerst aangetroffen in de periode 1130-1161 ^[2] ^[3]

erfwoord afkomstig van:

Middelnederlands: hont

Oudnederlands: hunt/hunda

Germaans: *hundaz

Verwant in Germaans:

West: Engels: hound (Angelsaksisch: hund), Duits: Hund, (Oudhoogduits: hunt), Fries: hûn, huund (Oudfries: hund)

Noord: Zweeds/Deens/Noors: hund, (Oudnoords: hundr), IJslands/Faeröers: hundur

Oost: Gotisch: hunds

Verwant in Romaans:
Frans: chien
Italiaans: cane
Latijn: canis

Verwant in andere talen:
Grieks: κύων

Zelfstandig naamwoord

[A] de hond m

(roofdieren) Canis lupus familiaris zoogdier uit de familie van de hondachtigen (Canidae), en een gedomesticeerde ondersoort van de wolf die al sinds duizenden jaren door mensen op alle continenten wordt gebruikt
- Een hond moet regelmatig uitgelaten worden.
▸ Maar er zijn ook veel verleidingen en risico’s op de werkvloer te vinden of als je de hond uitlaat.^[4]

▸ Pas een hele tijd later klonk in de verte een politiesirene, gevolgd door het geluid van blaffende honden.^[4]
(scheldwoord) minderwaardig persoon
- Vuile hond!

Hyperoniemen

[1] carnivoor, viervoeter [1], zoogdier

Hyponiemen

[1] (intensivering) superhond
[2] (intensivering) kankerhond, tyfushond
[1] reu
[1] teef, vrouwtjeshond
[1] pup, puppy

[1] hondenrassen:

[1] honden naar de rol de ze vervullen

[2] christenhond

Verwante begrippen

[1] in benaming voor hondachtigen:

[1] in benaming voor niet-verwante diersoorten:

[1] hondachtigen:

Afgeleide begrippen

samenstellingen met "hond" als eerste deel

samenstellingen met "hond" als laatste deel

Spreekwoorden

Bij kleine lapjes leert men een hond leer eten.

Als het maar niet te snel gaat, kan men aan heel veel wennen en/of heel veel aanleren.

Daar ligt de hond begraven.

Dat is het pijnpunt, de oorzaak van het probleem. e.d.

De hond zit hem op de tas.

Hij is gierig, hij is een vrek.

Een haastige hond werpt blinde jongen.

Beter langzaam iets goed doen, dan haastig iets slechts doen.

Het is een slechte hond die zijn brood pakken laat.

Wie niet voor zichzelf opkomt, heeft het moeilijk.

Wie bij de hond slaapt, krijgt zijn vlooien.

Wie met een slecht iemand omgaat, gaat zijn gedrag overnemen (vgl. Wie met pek omgaat, wordt ermee besmet.

Als/Waar twee honden vechten om een been, loopt de derde ermee heen.

Als twee personen/partijen ruzie hebben of ergens niet uit komen, kan een buitenstaander daarvan profiteren

Blaffende honden bijten niet.

Wie een grote mond heeft, doet als het erop aankomt vaak niets (je moet daarom dus niet per definitie bang zijn voor iemand met een grote mond)

Daar lusten de honden geen brood van.

Dat is schandalig

Je moet geen slapende honden wakker maken.

Beter niet over een bepaald onderwerp beginnen; je moet aan mensen die ergens niets van weten en het er wellicht niet mee eens zijn, niets erover vertellen