Sovjet-Unie
Dit artikel is gesjreve (of begós) in 't Mestreechs. Laes hie wie v'r mit de versjillende saorte Limburgs ómgaon.
De Sovjet-Unie (Russisch Советский Союз, Sov'etskij sojoez), officieel de Unie vaan Socialistische Sovjetrippublieke (Russisch Сою́з Сове́тских Социалисти́ческих Респу́блик, Sojeoz Sov'etskich Sotsialitsjeskich Respoeblik), aofgekort USSR (Russisch СССР, SSSR) waor 'nen einpartijstaot op communistische groondslaag in Oos-Europa en Azië, dee 't bèste deil vaan d'n twintegsten iew bestande heet en op de historie vaan deen iew hiel groeten invlood heet gehad. 't Had Moskou es hoofstad. 't Waor in zie gans bestoon 't groetste land op de wereld. De polletieke mach loog in de monopoliepositie vaan de Communistische Partij vaan de Sovjet-Unie.
De Unie woort opgeriech in 1922, naotot de Bolsjevieke de Börgeroorlog tege de Witte hadde gewonne. Dees euverwinning maakde 'n ind aon jaore vaan chaos die waore oetgebroke nao de Fibberwarierevolutie (ind vaan 't Russisch Keizerriek) en de Oktoberrevolutie (machsgreep vaan de communiste) in 1917. De leismaan vaan de revolutie, Vladimir Lenin, storf al in 1924 en oet de machsstrijd dee volgde kaom Jozef Stalin nao veure. Heer regeerde es dictator en veurde 'n radicaol collectivisatie en planeconomie door. Ouch zörgde heer veur 'n snel industrialisatie. In 1941 veel nazi-Duitsland oonder Hitler de Sovjet-Unie binne, wat 't land in 't Geallieerd kamp vaan d'n Twiede Wereldoorlog zat. Nao groete terreinwins in 't ierste jaor volgde vaanaof de Slaag bij Stalingrad (1942) d'n ummekier, wat de Geallieerde holp d'n oorlog te winne.
De euverwinning vaan de Sovjet-Unie brach in de Nao-oorlogsen Tied zoeget gans Midde- en Oos-Europa in d'n invloodssfeer vaan Moskou; Stalin stèlde in versjèllende len communistische regeringe in en riechde 't Warschaupact op. Dit waor 't begin vaan groete spanninge mèt de westerse wereld (vereineg in de NAVO) en de Vereinegde Staote in 't bezunder; de decennia vaan spanning die volgde neump me de Kawwen Oorlog. Nao Stalin z'nen doed in 1953 kaom Nikita Chroesjtsjov aon de mach, dee de dictatuur vaan ziene veurgenger sterk verzachde meh dee zien machspolitiek wijerzat. Oonder häöm bleujde 't Russisch atoom- en ruimtevaartprogram en haolde de Sovjet-Russische wetensjap e hoeg niveau. Ouch beval heer 'n invasie in Hongarije en zat heer rakètte op Cuba (de zoegenaomde Cubacrisis). Wie heer in 1964 door zien partij woort eweggesjik, woort dees politiek gooddeils behawwe. In de jaore 1970 evels (oonder Leonid Brezjnev) raakde 't land in 'n sterke stagnatie, ouch al umtot de leiers vaan de partij vergrijsde.
In de jaore 1980 veel 't systeem oeterein; de nuie veurzitter Michail Gorbatsjov gaof touw tot 't land in crisis waor en begós zie volk mie vrijheid te gunne. Dit leide tot 't ind vaan de Kawwen Oorlog (1989) en tot 't oetereinvalle vaan de Unie: in 1990 en 1991 verklaorde ziech de ein nao de aander deilrippubliek oonaofhenkelek. Op 25 december 1991 woort 't land officieel opgeheve. Rusland gelt allewijl es opvolgerstaot vaan de Sovjet-Unie.
