Αχελώος
Συντεταγμένες: 39°40′36.4″N 21°9′56.1″E / 39.676778°N 21.165583°E
| Αχελώος | |
|---|---|
 | |
 | |
| Εκβολές | Ιόνιο Πέλαγος |
| Χώρα | Ελλάδα |
| Μήκος | 217 χλμ |
| Παραπόταμοι | Αγραφιώτης, Ταυρωπός, Γρανιτσιώτης και Δίμηκος |
 | |
| wikidata () | |
Ο Αχελώος, γνωστός κι ως Ασπροπόταμος, είναι ο δεύτερος σε μήκος ποταμός της Ελλάδας. Πηγάζει από την οροσειρά της Πίνδου και συγκεκριμένα από το όρος Λάκμος (Περιστέρι), νότια νοτιοδυτικά του Μετσόβου και μετά από μια διαδρομή 220 χιλιομέτρων εκβάλλει στο Ιόνιο πέλαγος, έχοντας σχηματίσει με τις προσχώσεις του τα νησιά Εχινάδες. Κατά τη διαδρομή του διέρχεται από τον νομό Τρικάλων, από τα όρια των νομών Καρδίτσας και Άρτας και στη συνέχεια από τα όρια των νομών Ευρυτανίας και Αιτωλοακαρνανίας. Μετά το φράγμα των Κρεμαστών, διαχωρίζει με την πορεία του την Ακαρνανία από την Αιτωλία, διασχίζοντας διαδοχικά τις τεχνητές λίμνες των Κρεμαστών, του Καστρακίου και του Στράτου και αρδεύει την πεδιάδα του Αγρινίου. Στη ροή του προς το Ιόνιο δέχεται τα νερά των παραποτάμων του Αγραφιώτη, Ταυρωπού, Τρικεριώτη και Ινάχου. Σήμερα οι τρεις πρώτοι χύνονται στην τεχνητή λίμνη των Κρεμαστών και ο τέταρτος στην τεχνητή λίμνη του Καστρακίου. Θεωρείται ο πλουσιότερος σε νερά γηγενής ποταμός της Ελλάδας.
Ο Αχελώος, με γεωγραφικά στοιχεία Ε 21 17 και Ν 37 38, εμπίπτει στην απόφαση της Ευρωπαϊκής επιτροπής 2006/613/ΕΚ και αποτελεί έναν από τους τόπους κοινοτικής σημασίας στη μεσογειακή γεωγραφική περιοχή.
Ονομασία
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Η αρχαία ονομασία του ποταμού είναι Αχελώος και πιθανότατα να προέρχεται από την ρίζα «αχ» που σημαίνει νερό και το συγκριτικό επίθετο «λώων» που σημαίνει καλύτερος.
Η λαϊκότερη ονομασία του ποταμού είναι Ασπροπόταμος ή Άσπρος. Υπάρχουν αρκετές εκδοχές για την προέλευση αυτής της ονομασίας. Μία εκδοχή τη συνδέει με την αφρισμένη εικόνα του ποταμού κατά τους ανοιξιάτικους μήνες όταν λιώνουν τα χιόνια, ενώ άλλες με το λευκό χρώμα των χαλικιών στις όχθες του και την άσπρη λάσπη που κατεβάζει το ρεύμα του.
Ιστορία
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Ο Αχελώος, σύμφωνα με τη μυθολογία, ήταν ο Θεός των ομώνυμων ποταμών της Ακαρνανίας, της Πελοποννήσου και της Θεσσαλίας, γιος του Ωκεανού και της Τηθύως ή του Ήλιου και της Γης, σύζυγος της Περιμήδης, πατέρας του Ορέστη, του Ιπποδάμαντα, των Σειρήνων κ.ά. Ο Αχελώος ήταν στην αρχαιότητα το μεγαλύτερο και το πιο διάσημο ποτάμι στην Ελλάδα, οι πηγές του ξεκινούσαν από την ορεινή Πίνδο, διέρεε την ορεινή Δολοπία, εισερχόταν στις πεδιάδες της Αιτωλοακαρνανίας κοντά στον Στράτο και χυνόταν στο Ιόνιο Πέλαγος κοντά στην Ακαρνανική πόλη Οινιάδες. Αποτελούσε το παραδοσιακό σύνορο ανάμεσα στην Αιτωλία και την Ακαρνανία αλλά ο Θουκυδίδης τοποθετούσε στην εποχή του τις Οινιάδες ανατολικά του ποταμού, τις περισσότερες φορές αναφέρεται σαν ποταμός της Ακαρνανίας αλλά μερικές φορές της Αιτωλίας. Τα νερά του είχαν ένα λευκό κιτρινωπό χρώμα που του έδωσαν το όνομα "Ασπροπόταμος", ο Διονύσιος ο Περιηγητής του έδωσε το επίθετο "Αργυροδίνης".[1] Ο Διονύσιος ο Περιηγητής τοποθετεί τις πηγές του σε μια ηπειρώτικη πόλη με το όνομα Χαλκίς.[2] Σε παλιότερες πηγές αποκαλείται Θόας ή Θέστιος.[3][4][5][6] Στα νοτιότερα σημεία του Αχελώου η πεδιάδα ονομαζόταμν "Παραχελωίτας" και ήταν διάσημη για τη γονιμότητα της, είχε πολλά έλη που δημιουργήθηκαν από την υπερχείλιση του ποταμού.[7] Στη "μάχη του Αχελώου" (1359) βρέθηκαν σε πόλεμο Αλβανικές δυνάμεις με αρχηγό τον Πέτρο Λιόσα και το Δεσποτάτο της Ηπείρου. Ο Δεσπότης Νικηφόρος Β΄ Ορσίνι ηττήθηκε και σκοτώθηκε στη μάχη, δημιουργήθηκαν δύο νέα κράτη το Δεσποτάτο της Άρτας και το Δεσποτάτο του Αγγελοκάστρου και του Λεπάντο με τον Ιωάννη Μπούα.[8]
Υδροηλεκτρικά φράγματα
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Στα μέσα του 20ού αιώνα, αποφασίστηκε η αξιοποίηση των υδάτων του Αχελώου για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας. Επιλέχθηκε να κατασκευαστεί ένα φράγμα πολύ μεγάλων διαστάσεων, από χώμα και χαλίκι, το οποίο παραμένει ως σήμερα ένα από τα μεγαλύτερα της Ευρώπης: το Φράγμα των Κρεμαστών. Η κατασκευή του, μεταξύ των ετών 1962 και 1966, οδήγησε στη δημιουργία της μεγαλύτερης τεχνητής λίμνης της Ελλάδας, της Λίμνης των Κρεμαστών. Ταυτόχρονα, όμως, απαίτησε και την εκκένωση 15 χωριών και οικισμών, όπως ο Άγιος Βασίλειος, τα Σίδερα, ο Μαυριάς και η Επισκοπή, χωριά τα οποία βυθίστηκαν στα νερά της λίμνης που δημιουργήθηκε.[9]
Το 1968, ολοκληρώθηκε και δεύτερο, μικρότερο φράγμα στον Αχελώο, το φράγμα Καστρακίου, το οποίο, με τη λειτουργία του, δημιούργησε τη Λίμνη Καστρακίου. Ένα τρίτο φράγμα, το υδροηλεκτρικό φράγμα Στράτου, κατασκευάστηκε δύο δεκαετίες αργότερα, το 1989, το οποίο δημιούργησε με τη σειρά του την τεχνητή Λίμνη Στράτου.
Δείτε επίσης
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Συλλογή φωτογραφιών
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]-
Βερλίγκα, οι πηγές του Αχελώου στο όρος Λάκμος
-
Το δέλτα του Αχελώου είναι προστατευόμενος βιότοπος του δικτύου Natura[10]
![Το δέλτα του Αχελώου είναι προστατευόμενος βιότοπος του δικτύου Natura[10]](http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1b/%CE%91%CF%87%CE%B5%CE%BB%CF%8E%CE%BF%CF%82_-_%CE%9C%CE%B9%CE%B1_%CE%B6%CF%89%CE%AE%2C_%CE%BC%CF%8C%CE%BD%CE%BF_%CF%87%CF%81%CF%8E%CE%BC%CE%B1%CF%84%CE%B1.jpg/337px-%CE%91%CF%87%CE%B5%CE%BB%CF%8E%CE%BF%CF%82_-_%CE%9C%CE%B9%CE%B1_%CE%B6%CF%89%CE%AE%2C_%CE%BC%CF%8C%CE%BD%CE%BF_%CF%87%CF%81%CF%8E%CE%BC%CE%B1%CF%84%CE%B1.jpg)
Παραπομπές
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- ↑ Dionysius Periegetes, Description of the World, 432
- ↑ Dionysius Periegetes, Description of the World, 496
- ↑ Thucydides. History of the Peloponnesian War. Τόμ. 2.102
- ↑ Strabo. Geographica. Τομ. σσ. 449, 450, 458
- ↑ Plutarch, de Fluv. 22
- ↑ Stephanus of Byzantium. Ethnica. Vol. s.v. Ἀχελῷος
- ↑ Smith, William, ed. (1854–1857). "Acheolous". Dictionary of Greek and Roman Geography. London: John Murray.
- ↑ Van Antwerp, John (1994). The Late Medieval Balkans: A Critical Survey from the Late Twelfth Century to the Ottoman Conquest
- ↑ Τσαβαλιάς, Νίκος. «Ο ξεριζωμός». Λίμνη Κρεμαστών. Ανακτήθηκε στις 11 Ιανουαρίου 2014.
- ↑ «N2K GR2310001 dataforms». natura2000.eea.europa.eu. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 26 Ιουνίου 2019. Ανακτήθηκε στις 20 Ιουνίου 2019.
Βιβλιογραφία
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- Νίκος Πέτρου: Αχελώος, Εκδόσεις ΚΟΑΝ / ΒΙΒΛΙΑ ΤΟΥ ΚΟΣΜΟΥ, 2001.
- Μάριος Βερέτας: Μέγα Ονομαστικό ή τα ονόματα των Ελλήνων, 1997.
- Πάνος Καπώνης : Αχελώος "Πυρήνες Υετού", εκδόσεις Γκοβόστη 2021.
Εξωτερικοί σύνδεσμοι
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- Ψηφιακό αρχείο ΕΡΤ
Αχελώος, η πάλη του χρόνου (Αρχείο ντοκιμαντέρ της ΕΡΤ)
