Αλφειός
Συντεταγμένες: 37°36′45″N 21°27′6″E / 37.61250°N 21.45167°E
| Αλφειός | |
|---|---|
 Το φράγμα Φλόκα κοντά στην Ολυμπία | |
 Πάνω:Το φράγμα Φλόκα
Κάτω: Ο ποταμός Αλφειός στον χάρτη | |
| Πηγές | Πάρνωνας |
| Εκβολές | Ιόνιο |
 Ελλάδα | Ελλάδα |
| Ετυμολογία | Αλφειός |
| Μήκος | 110 km |
| Παραπόταμοι | Τρίτωνας, Κλάδεος, Σελινούντας, Βουφάγος, Ενιπέας, Καρνίων ποταμός, Λευκυανίας, Κυθήριος, Διάγωνας, Παρθενίας, Κέλαδος, Νους, Νάλιφος, Λάδωνας, Λούσιος, Ερύμανθος και Ελισσώνας |
 | |
| wikidata () | |
Ο Αλφειός είναι ο σημαντικότερος ποταμός της Πελοποννήσου. Λέγεται επίσης και Ρουφιάς, που προέρχεται από λαϊκή παρετυμολογία μετά από πολλές μεταπτώσεις: Αλφειός - Αλφειάς - Αρφειάς - Ρουφιάς. Στους Μεσαιωνικούς χρόνους υποστηριζόταν από τους λογίους ότι ο ενδιάμεσος τύπος Αρφειάς ήταν ποταμός του Ορφέα αντί του Αλφέα (Αλφειός).
Είναι ο μεγαλύτερος ποταμός της Πελοποννήσου τόσο σε μήκος, όσο και σε παροχή. Είναι ποταμός συνεχούς ροής, που αποστραγγίζει ένα μεγάλο μέρος της κεντρικής και δυτικής Πελοποννήσου. Διακρίνεται σε τρία τμήματα: του Άνω Αλφειού, που αποστραγγίζει τα Αρκαδικά οροπέδια, του Μέσου Αλφειού, που αποστραγγίζει την περιοχή της ορεινής Ηλείας, και του Κάτω Αλφειού, που αποστραγγίζει την περιοχή της πεδινής Ηλείας. Η λεκάνη απορροής του Αλφειού, συμπεριλαμβανομένου του Δέλτα του ποταμού, αποτελεί σημαντικό οικοσύστημα και φυσικό πόρο.[1][2]
Ανάλογα με τη μέθοδο υπολογισμού, τo μήκος του απαντάται στη βιβιλιογραφία ίσο με 110 χιλιόμετρα, 112 χιλιόμετρα[3], 120 χιλιόμετρα[4] ή ακόμα και με 127 χιλιόμετρα (119,5 χιλιόμετρα φυσική ροή και 7,5 χιλιόμετρα εκτροπή).[5]
Οι πηγές του Αλφειού εντοπίζονται στο οροπέδιο της Τριπόλεως, στις απολήξεις του Πάρνωνα και στις πλαγιές του βόρειου Ταυγέτου, στην περιοχή του Ασεατικού Πεδίου, σε υψόμετρο 700-800 μ.[4][6][7]. Μία από τις πηγές του είναι σήμερα γνωστή ως «Φραγκόβρυσο ή Φραγκόβρυση». Σχετικά με αυτήν, αναφέρει ο Παυσανίας ότι βρισκόταν σε μικρή απόσταση βορειότερα του λόφου της Ασέας και ότι κοντά στην πηγή βρισκόταν ο ναός της Μητέρας των Θεών που τον κοσμούσαν δύο λίθινοι λέοντες.[8][9]
Ο Αλφειός έχει κατεύθυνση στην αρχή νοτιοδυτική και αφού συμβάλει με τα ρέματα Θειούς (Θειούντας) (τη σημερινή Κουτιφαρίνα ή Κουτουφαρίνα) και Καρνίων (σημ. Ξερίλας), αλλάζει την κατεύθυνσή του σε βορειοδυτική και διατρέχει το λεκανοπέδιο της Μεγαλόπολης, όπου στην περιοχή εξόρυξης λιγνίτη εκτρέπεται τεχνητά. Στη συνέχεια, ρέει με βορειοδυτική κατεύθυνση, συμβάλλει με τον Ελισσώνα, περνά δίπλα από την Καρύταινα και συμβάλλει με τον ποταμό Λούσιο (άνω ρους). Ακολούθως, ο ποταμός αποτελεί το φυσικό όριο μεταξύ Αρκαδίας και Ηλείας και, αφού συμβάλει με τα ρέματα Διπόταμο και Κέλαδο (σημ. Ρογγοζιός), στρέφεται προς τα δυτικά, κατεύθυνση που διατηρεί μέχρι τις εκβολές του. Έξι χιλιόμετρα κατάντη συμβάλλει με τον Λάδωνα, στη συνέχεια με τον Ερύμανθο και μετά από 24 χλμ περίπου συναντάται το κατασκευασμένο στην κοίτη του φράγμα Φλόκα (μέσος ρους). Πριν το φράγμα του Φλόκα δέχεται τα νερά του Κλαδέου και του Σελινούντα. Τέλος, μετά τη συμβολή με το ρέμα του Ενιπέα (σημ. Λεστενίτσα), εκβάλλει στο βόρειο τμήμα του Κυπαρισσιακού κόλπου (κάτω ρους). Σε όλο το τμήμα του μέσου και κάτω ρου του ουσιαστικά ελίσσεται με μαιάνδρους ως αποτέλεσμα των τεκτονικών κινήσεων της περιοχής.[3][5]
Το ρεύμα του ποταμού αυτού είναι ορμητικό και μεταφέρει πολλές ύλες με την οποία και γίνονται συνεχείς προσχώσεις με συνέπεια να δημιουργούνται στη θάλασσα σε αρκετή ακτίνα λωρίδες γης, λαιμοί και λιμνοθάλασσες, όπως είναι: της Αγουλινίτσας, της Μουριάς και του Καϊάφα.
Στον Αλφειό αρκετοί αθλητές πραγματοποιούν κατάβαση με φουσκωτό σκάφος. Είναι εντυπωσιακή διαδρομή για ράφτινγκ στην Ελλάδα με συνεχόμενα τεχνικά περάσματα.
Το όνομα του ποταμού ετυμολογείται από το αρχαίο ρήμα αλφάνω που σημαίνει πλουτοδοτώ, προσφέρω πλούτο εξ ου και η λέξη «τιμαλφή».
Μυθολογία
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]Κατά την ελληνική μυθολογία ο Αλφειός ήταν ένας από τους θεοποιημένους ποταμούς των αρχαίων Ελλήνων, που λατρευόταν κυρίως στην Ηλεία, τη Μεσσηνία και την Αρκαδία, ακριβώς από τις περιοχές που διαρρέει και σήμερα. Φερόταν ως γιος του Ωκεανού και της Τηθύος απόγονος του Ήλιου. Κάποτε σκότωσε τον αδελφό του Κέρκαφου και τον καταδίωξαν οι Ερινύες. Φτάνοντας στον ποταμό Νύκτιμο έπεσε μέσα και πνίγηκε και από τότε ο ποταμός πήρε το όνομα του. Ο Όμηρος τον αποκαλεί "ΙΕΡΟΝ ΡΟΟΝ ΑΛΦΕΙΟΙΟ"
Σύμφωνα με τον Παυσανία, ο Αλφειός ήταν κυνηγός που αγάπησε την Αρέθουσα αλλά εκείνη δεν τον ήθελε και για να τον αποφύγει πήγε στην Ορτυγία, νησί κοντά στις Συρακούσες. Ο Αλφειός από τον μεγάλο έρωτά του μεταμορφώθηκε σε ποταμό και μέσω των νερών της θάλασσας έφτασε στην Ορτυγία, κοντά στην αγαπημένη του[10][11].
Στον πέμπτο του άθλο, ο Ηρακλής εκτρέπει τα νερά του Αλφείου και του Πηνειού για να καθαρίσει την κόπρο η οποία είχε συσσωρευθεί στους στάβλους του βασιλεία της Ηλείας Αυγεία από 3.000 βόδια.
Παραπομπές
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]- ↑ «Impact of human activities and infrastructure works on hydro morphological characteristics of Alfeios River, Greece». Issue 1 16 (1): 136–145. 2013-12-02. doi:. ISSN 1790-7632. http://dx.doi.org/10.30955/gnj.001006.
- ↑ [http://imbriw.hcmr.gr/wp-content/uploads/2013/12/PescaA.pdf Μελέτη αλιευτικής διαχείριση; λιμνών (φυσικών και τεχνητών), αξιοποίηση υδάτινων πόρων ορεινών και μειονεκτικών περιοχών Νομών Αιτωλοακαρνανίας, Ευρυτανίας, Καρδίτσας, Βοιωτίας, Αρκαδίας, Ηλείας και Αχαϊας.]. Αθήνα: ΕΘΝΙΚΟ ΚΕΝΤΡΟ ΘΑΛΑΣΣΙΩΝ ΕΡΕΥΝΩΝ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΕΣΩΤΕΡΙΚΩΝ ΥΔΑΤΩΝ. Απρίλιος 2001. http://imbriw.hcmr.gr/wp-content/uploads/2013/12/PescaA.pdf.
- ↑ 3,0 3,1 Manariotis, Ioannis D.; Yannopoulos, Panayotis C. (2004-08). «Adverse Effects on Alfeios River Basin and an Integrated Management Framework Based on Sustainability» (στα αγγλικά). Environmental Management 34 (2): 261–269. doi:. ISSN 0364-152X. http://link.springer.com/10.1007/s00267-004-0069-y.
- ↑ 4,0 4,1 «Αλφειός». www.minagric.gr. Ανακτήθηκε στις 26 Μαρτίου 2023.
- ↑ 5,0 5,1 Υπουργείο Περιβάλλοντος Ενέργειας και Κλιματικής αλλαγής, Ειδική Γραμματεία Υδάτων (Απρίλιος 2013). [http://wfdver.ypeka.gr/wp-content/uploads/2017/04/GR01_P01_Armodies_Arxes.pdf ΣΧΕΔΙO ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΤΩΝ ΛΕΚΑΝΩΝ ΑΠΟΡΡΟΗΣ ΠΟΤΑΜΩΝ ΤΩΝ ΥΔΑΤΙΚΩΝ ΔΙΑΜΕΡΙΣΜΑΤΩΝ ΔΥΤΙΚΗΣ ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΥ, ΒΟΡΕΙΑΣ ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΥ ΚΑΙ ΑΝΑΤΟΛΙΚΗΣ ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΥ]. http://wfdver.ypeka.gr/wp-content/uploads/2017/04/GR01_P01_Armodies_Arxes.pdf. Ανακτήθηκε στις 26/3/2023.
- ↑ «Ποταμός Αλφειός». web.archive.org. 8 Φεβρουαρίου 2005. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 10 Ιουλίου 2005. Ανακτήθηκε στις 29 Μαρτίου 2023.
- ↑ «Ποτάμια / Αλφειός, NaturaGraeca». www.naturagraeca.com. Ανακτήθηκε στις 29 Μαρτίου 2023.
- ↑ «Ελλάδος περιήγησις/Αρκαδικά - Βιβλίο 8, παράγραφος 44.3». el.wikisource.org. Ανακτήθηκε στις 29 Μαρτίου 2023.
- ↑ «Ασέα». web.archive.org. 8 Φεβρουαρίου 2005. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 8 Φεβρουαρίου 2005. Ανακτήθηκε στις 29 Μαρτίου 2023.
- ↑ οὗτοι μὲν ἐξ Ἀρκαδίας κατίασιν ἐς τὸν Ἀλφειόν, Κλάδεος δὲ ἐρχόμενος ἐκ τῆς Ἠλείας συμμίσγει οἱ τὸ ῥεῦμα: αὐτῷ δὲ ἐν τῇ Ἀρκάδων τῷ Ἀλφειῷ καὶ οὐχὶ ἐκ τῆς Ἠλείας εἰσὶν αἱ πηγαί. [2] λέγεται δὲ καὶ ἄλλα τοιάδε ἐς τὸν Ἀλφειόν, ὡς ἀνὴρ εἴη θηρευτής, ἐρασθῆναι δὲ αὐτὸν Ἀρεθούσης, κυνηγετεῖν δὲ καὶ ταύτην. καὶ Ἀρέθουσαν μὲν οὐκ ἀρεσκομένην γήμασθαι περαιωθῆναί φασιν ἐς νῆσον τὴν κατὰ Συρακούσας, καλουμένην δὲ Ὀρτυγίαν, καὶ ἐνταῦθα ἐξ ἀνθρώπου γενέσθαι πηγήν: συμβῆναι δὲ ὑπὸ τοῦ ἔρωτος καὶ Ἀλφειῷ τὴν ἀλλαγὴν ἐς τὸν ποταμόν. [3] ταῦτα μὲν λόγου τοῦ ἐς Ἀλφειὸν †ἐς τὴν Ὀρτυγίαν †: τὸ δὲ διὰ τῆς θαλάσσης ἰόντα ἐνταῦθα ἀνακοινοῦσθαι τὸ ὕδωρ πρὸς τὴν πηγὴν οὐκ ἔστιν ὅπως ἀπιστήσω, τὸν θεὸν ἐπιστάμενος τὸν ἐν Δελφοῖς ὁμολογοῦντά σφισιν, ὃς Ἀρχίαν τὸν Κορίνθιον ἐς τὸν Συρακουσῶν ἀποστέλλων οἰκισμὸν καὶ τάδε εἶπε τὰ ἔπη: Ὀρτυγίη τις κεῖται ἐν ἠεροειδέι πόντῳ, Θρινακίης καθύπερθεν, ἵν' Ἀλφειοῦ στόμα βλύζει. μισγόμενον πηγαῖσιν ἐυρρείτης Ἀρεθούσης. κατὰ τοῦτο οὖν, ὅτι τῇ Ἀρεθούσῃ τοῦ Ἀλφειοῦ τὸ ὕδωρ μίσγεται, καὶ τοῦ ἔρωτος τὴν φήμην τῷ ποταμῷ πείθομαι γενέσθαι.Παυσανίου Ηλειακά Α΄
- ↑ [...] ὸ δὲ συνοικούμενον τὸ πρὸς τῇ νήσῳ τῇ Ὀρτυγίᾳ μέρος ᾠήθη δεῖν οἰκίσαι βέλτιον, ἀξιολόγου πόλεως ἔχον περίμετρον: ἡ δ' [...] Στράβωνος Γεωγραφία ΣΤ΄
Εξωτερικοί σύνδεσμοι
[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Αλφειός (Αρχείο ντοκιμαντέρ της ΕΡΤ)
