[go: up one dir, main page]
Gaan na inhoud

Diabetes

Wysig skakels
in Wikipedia, die vrye ensiklopedie
Diabetes mellitus
Die universele blou sirkelsimbool vir diabetes.[1]
SpesialiteitEndokrinologie
Simptome
  • Gereelde urinering
  • Hongerte
  • Dorsheid
Komplikasies
  • Metaboliese wanbalanse
  • Kardiovaskulêre siektes
  • Senu- en breinskade
  • Nierversaking
  • Gastro-intestinale veranderings[2][3][4][5]
TydsduurRemissies kan voorkom, maar die siekte is lewenslank
Tipes
  • Tipe 1-diabetes
  • Tipe 2-diabetes
  • Swangerskapdiabetes
OorsakeInsulienondoeltreffendheid of geleidelike weerstand
Diagnostiese metode
  • Hoë bloedsuiker
  • 'n Toename in hemoglobien A1c[2]
Behandeling
  • Lewenstylveranderings
  • Diabetesmedikasie[2]
Frekwensie463 miljoen (8,8%)[6]
Sterftes4,2 miljoen (2019)[6]
Mediese waarskuwing

Diabetes mellitus, dikwels net diabetes genoem en voorheen[7] beter bekend as suikersiekte, is 'n groep algemene siektes van die endokriene stelsel wat gekenmerk word deur hiperglukemie (hoë bloedsuikervlakke).[8][9] Diabetes word veroorsaak deurdat óf die pankreas nie genoeg insulien vervaardig nie óf die selle van die liggaam nie op die hormoon reageer nie.[10]

Klassieke simptome sluit in dors, herhaaldelike urinering, gewigsverlies en dowwe sig. As dit nie behandel word nie, kan die siekte tot verskeie gesondheidsprobleme lei, onder meer siektes van die hartbloedvatstelsel, oë, niere en senuwees.[3] Onbehandelde of swak behandelde diabetes lei jaarliks wêrelwyd tot sowat 1,5 miljoen sterftes.[8]

Die hoofsoorte diabetes is tipe 1 en 2.[11] Die algemeenste behandeling vir tipe 1-diabetes is insulienvervangingsterapie (insulieninspuitings), terwyl medisynes soos metformien en semaglutied en lewenstylaanpassings gebruik kan word om tipe 2-diabete te bestuur. Gestasionele of swangerskapsdiabetes, 'n vorm wat tydens swangerskap in sommige vroue voorkom, normaliseer nadat die vroue die lewe geskenk het.

Teen 2021 het 'n geraamde 537 miljoen mense wêreldwyd (sowat 10,5% van volwassenes) aan diabetes gelei, waarvan tipe 2 meer as 90% van gevalle uitgemaak het. Daar word geraam dat 783 miljoen volwassenes, of een uit elke agt, teen 2045 die siekte sal hê. Dit is 'n toename van 46% van die huidige syfers.[12] Die siekte neem veral drasties toe in nasies met lae- tot middelklasinkomstes.[13] Dit is wêreldwyd die sewende grootste oorsaak van sterftes.[14][15] Dit kom ewe veel in mans en vroue voor.

Die hoofsimptome van diabetes.
Diabetiese retinopatie ('n ernstige toestand van die retina), nefropatie (skade aan die niere) en neuropatie (skade aan die senuwees) is moontlike komplikasies van diabetes.

Tekens en simptome

[wysig | wysig bron]

Die klassieke simptome van onbehandelde diabetes is gereelde urinering, dors en gewigsverlies.[16] Verskeie ander, niespesifieke tekens en simptome kan ook voorkom, soos moegheid, dowwe sig en 'n genitale gejeuk weens 'n fungusinfeksie.[16] Sowat die helfte van individue met diabetes kan geen simptome hê nie.[16] Tipe 1 kom skielik voor ná 'n prekliniese fase, terwyl tipe 2 geleideliker begin; pasiënte kan baie jare lank asimptomaties wees.[17]

Diabetiese ketoasidose is 'n mediese noodgeval wat meestal saam met tipe 1-diabetes voorkom, maar soms ook saam met tipe 2.[18] Die oormatige vervaardiging van ketoliggame lei tot tekens en simptome soos naarheid, vomering, maagpyn, die reuk van asetoon in die asem, diep asemhaling en in erge gevalle 'n afname in die vlak van bewustheid.[18]

Hiperglukemie is 'n erkende komplikasie van insulienbehandeling vir diabetes.[19] Dit kan simptome insluit soos sweet, bewerigheid en 'n versnelde hartklop tot 'n ernstiger uitwerking soos verwarring, toevalle en in skaars gevalle die dood.[19]

Komplikasies op lang termyn

[wysig | wysig bron]

Die grootste langtermynkomplikasies van diabetes hou verband met die bloedvate, op makro- én mikrovaskulêre vlak.[20][21] Diabetes verdubbel die risiko van hartbloedvatsiektes, en sowat 75% van sterftes onder mense met diabetes is weens kroonslagaarsiektes.[22] Ander ernstige makrovaskulêre toestande sluit in beroerte en die vernouing van are in hoofsaaklik die bene.[23]

Mikrovaskulêre siektes tas die oë, niere en senuwees aan.[20] Skade aan die retina, bekend as diabetiese retinopatie, is die algemeenste oorsaak van blindheid in mense van werkende ouderdom.[16] Die oë kan ook op ander maniere aangetas word, soos deur die ontwikkeling van katarakte en gloukoom.[16] Mense met diabetes word aangeraai om een keer per jaar 'n optometris of oftalmoloog te besoek.[24]

Diabetiese nefropatie is 'n groot oorsaak van chroniese niersiekte en is die rede vir meer as 50% van pasiënte in die Verenigde State wat dialise kry.[25] Diabetiese neuropatie, skade aan die senuwees, kom op baie maniere tot uiting, insluitende sintuiglike verlies, neuropatiese pyn en outonomiese disfunksie (soos ortostatiese hipotensie, diarree en erektiele disfunksie).[16] Die verlies van pynsensasie veroorsaak trauma wat kan lei tot diabetiese voetprobleme (soos seervorming, die algemeenste oorsaak van amputasie).[16]

Uitgebreide data en talle gevalle van galsteensiekte dui daarop dat daar 'n verband kan wees tussen tipe 2-diabetes en galstene. Mens met diabetes het 'n hoër risiko om galstene te ontwikkel as mense daarsonder.[26]

Oorsake

[wysig | wysig bron]
Vergelyking tussen tipe 1- en tipe 2-diabetes[15]
Eienskap Tipe 1-diabetes Tipe 2-diabetes
Begin Skielik Geleidelik
Vanaf ouderdom Enige; diagnose op gemiddeld 24[27] Meestal in volwassenes
Liggaamsgrootte Skraal of normaal[28] Dikwels oorgewig
Ketoasidose Algemeen Skaars
Outoteenliggaampies Gewoonlik teenwoordig Afwesig
Endogene insulien Laag of afwesig Normaal, verminder
of vermeerder
Oorerflikheid 0,69 tot 0,88[29][30][31] 0,47 tot 0,77[32]
Voorkoms <2 per 1 000[33] ~6% (mans), ~5% (vroue)[34]

Die Wêreldgesondheidsorganisasie erken ses soorte diabetes, onder meer tipe 1-, tipe 2-, swangerskaps- en ongeklassifiseerde diabetes.[35] Dit is 'n siekte met meer vorme as wat voorheen besef is, en 'n mens kan 'n kombinasie van vorme hê.[36]

Tipe 1

[wysig | wysig bron]

Tipe 1 maak 5-10% van diabetesgevalle uit en is die algemeenste vorm wat in pasiënte onder 20 jaar oud gediagnoseer word.[37] Tog begin dit dikwels in ouer volwassenes.[25] Die siekte word gekenmerk deur die verlies van die insulienvervaardigende betaselle van die eilandjies van Langerhans in die pankreas wat die metabolisme van koolhidrate en vette reguleer. Dit lei tot 'n ernstige insulientekort, en dit kan verder geklassifiseer word as immuungemedieer of idiopaties (sonder 'n bekende oorsaak).[37] Die meeste gevalle is immuungemedieer, wanneer 'n T-sel-gemedieerde outo-immuunaanval die verlies van betaselle, en dus 'n tekort aan insulien, veroorsaak.[38] Pasiënte het dikwels ongereelde en onvoorspelbare bloedsuikervlakke weens te min insulien.[39]

'n Outo-immuunaanval in tipe 1-diabetes.

Tipe 1-diabetes is deels oorerflik, met verskeie gene wat die risiko beïnvloed. In mense wat geneties ontvanklik is, kan die begin van diabetes aan die gang gesit word deur een of meer omgewingsfaktore,[40] soos 'n virusinfeksie of dieet. Daar is egter geen bewyse dat sekere virusse daarvoor verantwoordelik is nie.[40][41]

Tipe 1-diabetes kan op enige ouderdom begin, en baie diagnoses word in volwassenes gemaak. "Latente outo-immuundiabetes van volwassenes" (latent autoimmune diabetes of adults, of LADA) is die diagnostiese term wat gebruik word wanneer tipe 1-diabetes in volwassenes ontwikkel; dit begin stadiger as dieselfde toestand in kinders. Om die verskil aan te dui gebruik sommige mense die nieamptelike term "tipe 1.5-diabetes" vir dié toestand.

Volwassenes met LADA word dikwels aanvanklik met tipe 2-diabetes gediagnoseer, geskoei op ouderdom eerder as op 'n oorsaak.[42]

Tipe 2

[wysig | wysig bron]
Minder insulienafskeiding of 'n swakker uitwerking van insulien op sy reseptore lei tot 'n hoë glukose-inhoud in die bloed.

Tipe 2-diabetes word gekenmerk deur insulienweerstandigheid, wat gekombineer kan wees met 'n relatief verminderde insulienafskeiding.[10] Die defektiewe reaksie van liggaamsweefsel op insulien betrek vermoedelik die insulienreseptore.[43] Die spesifieke defekte is egter onbekend. Gevalle met 'n bekende defek word apart geklassifiseer.

Tipe 2-diabetes is die algemeenste vorm van diabetes mellitus en maak 95% van gevalle uit.[2] Baie mense met dié vorm het prediabetes (aangetaste glukosetoleransie) voordat hulle aan die kriteria vir tipe 2-diabetes voldoen.[44] Die ontwikkeling van prediabetes tot volle tipe 2-diabetes kan verlangsaam of omgekeer word deur leefstylveranderings of medisyne wat insuliensenstiwiteit verhoog of die lewer se glukosevervaardiging laat afneem.[45]

Tipe 2-diabetes word hoofsaaklik deur leefstylfaktore en genetika veroorsaak.[46] 'n Paar leefstylfaktore is bekend wat kan lei tot die ontwikkeling van tipe 2-diabetes, insluitende obesiteit ('n liggaamsmassaindeks van meer as 30), 'n gebrek aan fisieke aktiwiteit, 'n swak dieet, stres en verstedeliking.[15][47]

Dieetfaktore soos drankies wat met suiker versoet is, word met 'n groter risiko verbind.[48][49] Die soort vette in die dieet is ook belangrik; versadigde vet en transvet verhoog die risiko, terwyl poli- en mono-onversadigde vet die risiko verklein.[46] Die eet van te veel witrys kan die risiko verhoog, veral onder Chinese en Japannese.[50] Die gebrek aan oefening kan in sommige mense die risiko verhoog.[51]

Onaangename ondervindings as kind soos mishandeling, verwaarlosing en probleme in die huishouding vergroot die risiko vir tipe 2-diabetes later in die lewe met 32%. Verwaarlosing het die grootste uitwerking.[52]

Swangerskapsdiabetes

[wysig | wysig bron]

Swangerskapsdiabetes toon baie ooreenkomste met tipe 2-diabetes, want dit word gekenmerk deur 'n kombinasie van relatief onvoldoende insulienafskeiding en -reaksie. Dit kom voor in sowat 2-10% van alle swangerskappe en kan ná die geboorte verbeter of verdwyn.[53] Die aanbeveling is dat alle swanger vroue begin toets word ná sowat 24-28 weke van swangerskap.[54]

Ná die swangerskap het sowat 5-10% van vroue met swangerskapsdiabetes steeds die een of ander vorm van diabetes, meestal tipe 2.[53] Swangerskapsdiabetes is ten volle behandelbaar, maar vereis noukeurige mediese toesig deur die swangerskap. Bestuur kan insluit dieetveranderings, bloedglukosemonitering en in sommige gevalle die gee van insulien.[55] Hoewel dit van verbygaande aard is, kan onbehandelde swangerskapsdiabetes die gesondheid van die fetus of die moeder skade berokken. 'n Paar van die risiko's vir die baba sluit in 'n hoë geboortemassa en abnormaliteite van die hart, sentrale senuweestelsel en skeletspiere.

Dubbele diabetes

[wysig | wysig bron]

Nog 'n vorm van die siekte is dubbele diabetes. Dit kom voor wanner 'n lyer aan tipe 1-diabetes insulienweerstandig word, wat die stempel van tipe 2-diabetes is, of 'n familiegeskiedenis van tipe 2 het.[56] Dit is in 1990-'91 die eerste keer ontdek.

Patofisiologie

[wysig | wysig bron]
Die fluktuasie van bloedsuiker (rooi) en die suikerverlagende hormoon insulien (blou) in mense, deur 'n dag met drie etes. Een van die uitwerkings van 'n suikerryke teenoor 'n styselryke maaltyd word uitgelig.
Die meganisme van insulienvrystelling in normale betaselle van die pankreas. Insulienvervaardiging is min of meer konstant in die betaselle. Die vrystelling daarvan word veroorsaak deur kos, hoofsaaklik voedsel wat oplosbare glukose bevat.

Insulien is die hoofhormoon wat die opneem van glukose uit die bloed in die meeste selle van die liggaam reguleer, veral die lewer, vetweefsel en spiere, buiten gladde spiere waarin insulien via the IGF-1 (insulienagtige groeifaktor 1) optree. Dus speel die gebrek aan insulien of die onsensitiwiteit van sy reseptore 'n belangrike rol in alle vorme van diabetes mellitus.[57]

Die liggaam kry glukose van dié drie hoofbronne: die opneem van kos; die afbreek van glukogeen, die gebergde vorm van glukose wat in die lewer aangetref word; en glukoneogenese, die skepping van glukose van niekarbohidraatsubstrata in die liggaam.[58] Insulien speel 'n kritieke rol in die beheer van die glukosevlak in die liggaam. Insulien kan die afbreek van glukogeen of die proses van glukoneogenese onderdruk, en dit kan die vervoer van glukose na vet- en spierselle en die berging van glukose in die vorm van glukogeen stimuleer.[58]

Insulien word in die bloed vrygestel deur betaselle (β-selle) in die eilandjies van Langerhans in die pankreas, in reaksie op die stygende vlakke van bloedglukose, gewoonlik ná 'n ete. Insulien word deur sowat twee derdes van die liggaam se selle gebruik om glukose uit die bloed te absorbeer vir gebruik as brandstof, vir omsetting in ander benodigde molekules of vir berging. 'n Laer glukosevlak lei tot 'n afname in die vrystelling van insulien van die betaselle en die afbreek van glukogeen in glukose. Dié proses word hoofsaaklik beheer deur die hormoon glukagoon, wat op die teenoorgestelde manier as insulien optree.[59]

As die hoeveelheid beskikbare insulien onvoldoende is of die selle swak reageer op die uitwerking van insulien (insulienweerstandigheid) of as die insulien self defektief is, word glukose nie behoorlik deur die liggaamselle opgeneem wat dit nodig het nie, en dit word nie behoorlik in die lewer en spiere geberg nie. Die glukosevlak in die bloed bly dus hoog en daar is swak proteïensintese en ander metaboliese afwykings.[58]

Wanneer te veel glukose vir 'n lang tyd in die bloed voorkom, kan die niere dit nie alles absorbeer nie en die ekstra glukose word uit die liggaam geskei deur urine (glukosurie).[60] Dit laat die osmotiese druk van die urine toeneem en inhibeer die heropneem van water deur die niere. Dit kan lei tot groter urinevervaardiging (poliurie) en 'n toename in vloeistofverlies. Verlore bloedvolume word osmoties van water in liggaamselle en ander liggaamsdele vervang en dit veroorsaak dehidrasie en 'n toename in dors (polidipsie).[58] Daarbenewens stimuleer 'n intersellulêre glukosegebrek aptyt, en dit lei tot 'n abnormale eetlus (polifagie).[61]

Diagnose

[wysig | wysig bron]

Diabetes mellitus word op verskeie manier gediagnoseer met 'n toets vir die glukose-inhoud van die bloed. Dit sluit in:[62]

  • Glukosevlak ná 'n vastydperk ≥ 7,0 mmol/L (126 mg/dL). Dié toets word in die oggend voor ontbyt gedoen nadat die pasiënt minstens agt uur voor die tyd gevas het.
  • Plasmaglukose ≥ 11,1 mmol/L (200 mg/dL) twee uur nadat 75 gram glukose per mond ingeneem is; ook bekend as 'n glukosetoleransietoets.
  • Simptome van hoë bloedsuiker en plasmaglukose ≥ 11,1 mmol/L (200 mg/dL) óf terwyl gevas word óf sonder om te vas.

Enige van die toetse moet verkieslik op 'n ander dag herhaal word.[63] Volgens die huidige definisie word twee glukosemetings van op of bo 7,0 mmol/L (126 mg/dL) beskou as 'n diagnose van diabetes mellitus.

Vir die WGO word mense met 'n vasglukosevlak van 6,1 tot 6,9 mmol/L (110 tot 125 mg/dL) beskou as dat hulle prediabetes het.[64] Mense met plasmaglukose op of bo 7,8 mmol/L (140 mg/dL), maar nie bo 11,1 mmol/L (200 mg/dL) twee uur nadat 75 gram glukose per mond ingeneem is nie, word beskou as dat hulle prediabetes het. Veral laasgenoemde loop die risiko om volle diabetes mellitus te ontwikkel, asook hartbloedvatsiektes.[65]

Voorkoming

[wysig | wysig bron]

Daar is sover bekend geen manier om tipe 1-diabetes te voorkom nie.[2] Eilandjies-outo-immuniteit en veelvuldige teenliggaampies kan egter 'n sterk aanduiding van die begin van tipe 1 wees.[66] Tipe 2-diabetes, wat in meer as 90% van alle diabeteslyers voorkom, kan voorkom en vertraag word[67] deur 'n normale liggaamsgewig te handhaaf, oefeninge te doen en gesond te eet.[2] Hoër vlakke van fisieke aktiwiteit (meer as 90 minute per dag) verminder die risiko van diabetes met 28%.[68] Dieetveranderings wat doeltreffend is in die voorkoming van diabetes sluit in die inneem van kosse ryk aan heel graan en dieetvesel, asook goeie vette soos poli-onversadigde vette wat in neute, groente-olies en vis voorkom.[69]

Die beperking van suikerryke drankies en die eet van minder rooivleis, en ander bronne van versadigde vette, kan ook help om diabetes te voorkom.[69] Die rook van tabak word ook verbind met 'n groter risiko vir diabetes en sy komplikasies. Dit kan dus ook help om op te hou rook.[70] Die verhouding tusen tipe 2-diabetes en die veranderbare risikofaktore is dieselfde in alle streke van die wêreld.[71]

Bestuur

[wysig | wysig bron]

Diabetesbestuur konsentreer op 'n poging om die suikervlak in die bloed so na moontlik aan normaal te hou, sonder dat die vlak te laag daal.[72] Dit kan gewoonlik reggekry word met dieetaanpassings,[73] oefening, gewigsverlies en die gebruik van medisyne (insulien of orale medikasie).[72]

Dit is belangrik om meer te leer oor die siekte en deel te neem aan die behandeling, want komplikasies is veel minder algemeen en minder ernstig wanneer mense hulle suikervlak goed bestuur.[72][74] Die doelwit van behandeling is 'n A1C-vlak van minder as 7%.[75][76] A1C, ook HbA1C genoem, is 'n vorm van hemoglobien (Hb) wat chemies aan suiker verbind word.

Aandag word ook geskenk aan ander gesondheidsprobleme wat die negatiewe uitwerking van die siekte kan versnel. Dit sluit in rook, hoë bloeddruk, oorgewig en die gebrek aan gereelde oefening.[72] Diabeteslyers se voete moet jaarliks ondersoek word.[77] Spesiale skoeisel kan gedra word om die gevaar van voetsere weens druk te verklein.[78][79][80]

Leefstyl

[wysig | wysig bron]

Mense met diabetes kan voordeel trek uit opvoeding oor die siekte en behandeling, dieetveranderings en oefening, met die doel om die glukosevlak op kort én lang termyn binne perke te hou. Vanweë die verwante risiko van hartbloedvatsiektes word leefstylveranderings ook aanbeveel om hoë bloeddruk te beheer.[81]

Gewigsverlies kan die vordering van prediabetes tot tipe 2-diabetes voorkom, die risiko van hartbloedvatsiektes verlaag of lei tot 'n permanente remissie in mense met diabetes.[82][83] Geen enekele dieetpatroon is die beste vir alle mense met diabetes nie.[84] Daar is egter verskeie soorte diëte waaruit gekies kan word, soos die Mediterreense, minkoolhidraat- of DASH-dieet (om hoë bloeddruk te beheer).[82][83] Vir oorgewig mense met tipe 2-diabetes is enige dieet wat tot gewigsverlies lei doeltreffend.[84]

Medikasie

[wysig | wysig bron]

Glukosebeheer

[wysig | wysig bron]

Die meeste medisynes wat gebruik word om diabetes te behandel verlaag die bloedsuikervlak deur middel van verskillende meganismes. Daar is algemene konsensus dat wanneer diabeteslyers streng glukosebeheer toepas en die glukosevlak in hulle bloed binne normale perke hou, hulle minder komplikasies ervaar soos nier- en retinaprobleme.[85][86] Daar word egter gedebatteer of dit toepaslik en kostedoeltreffend is vir ouer mense in wie die risiko vir hipoglukemie groter is.[87]

Daar is verskeie klasse medisyne vir diabetes. Tipe 1-diabetes vereis behandeling met insulien.[88] Tipe 2-diabetes word gewoonlik behandel met medisyne wat mondelings geneem word (soos metformien), hoewel sommige later insulieninspuitings kan nodig kry.[89]

Metformien word gewoonlik aanbeveel as eerste behandeling vir tipe 2-diabetes, want daar is goeie bewyse dat dit sterftes verminder.[90] Dit verlaag die lewer se vervaardiging van glukose en verhoog die hoeveelheid glukose wat in perifere weefsel geberg word.[91] Verskeie ander groepe medisynes wat mondelings geneem word, verlaag bloedsuiker in mense met tipe 2-diabetes. Dit sluit in middels wat die vrystelling van insulien verhoog (sulfonilureums), wat die opname van suiker uit die ingewande verminder (akarbose), wat die liggaam sensitiewer vir insulien maak (sitagliptien), ensovoorts.

Sommige uiterste gevalle van tipe 2-diabetes kan ook met insulien behandel word. Die dosis word geleidelik verhoog totdat glukoseteikens bereik is.[90][92]

Verlaging van hoë bloeddruk

[wysig | wysig bron]

Hartbloedvatsiektes is 'n ernstige komplikasie wat met diabetes vereenselwig word. Baie internasionale riglyne beveel behandeling vir hoë bloeddruk aan tot waar die vlak laer as 140/90 mmHg vir diabeteslyers is.[93] Daar is egter beperkte bewyse van wat die laagste teiken moet wees.[94]

Aspirien

[wysig | wysig bron]

Die gebruik van aspirien om hartbloedvatsiektes in diabeteslyers te voorkom is omstrede.[95] Aspirien word soms aanbeveel vir mense met 'n hoë risiko vir hartbloedvatsiektes, maar dit lyk nie of die roetinegebruik van aspirien ongekompliseerde diabetes verlig nie.[96]

Chirurgie

[wysig | wysig bron]

In oorgewig diabeteslyers is chirurgie dikwels 'n doeltreffende maatreël.[97] Baie mense kan ná chirurgie 'n normale bloedsuikervlak handhaaf met min of geen medisyne,[98] en sterftes op lang termyn word verminder.[99] Daar is egter 'n korttermynsterftesyfer van minder as 1% weens die chirurgie.[100]

'n Pankreasoorplanting word soms oorweeg vir mense met tipe 1-diabetes wat ernstige komplikasies ondervind, soos niersiektes wat 'n nieroorplanting verg.[101]

Ander soogdiere

[wysig | wysig bron]

Diabetes kan in soogdiere en reptiele voorkom.[102][103] Voëls kry nie diabetes nie danksy hulle buitengewone toleransie vir hoë bloedsuikervlakke.[104]

In diere kom diabetes meestal in honde en katte voor. Middeljarige diere word die meeste aangetas. Tewe is twee keer so geneig om dit te kry as reuns, terwyl mannetjieskatte dit meer dikwels kry as wyfies. In albei spesies kan alle rasse die siekte kry, maar sommige klein honderasse soos miniatuurpoedels is veral geneig om diabetes te ontwikkel.[105]

In katte stem diabetes treffend met menslike tipe 2-diabetes ooreen. Birmaanse katte, Russiese bloukatte, Abessiniese katte en Noorse boskatte loop 'n groter risiko om dit te kry. Oorgewig katte is ook meer geneig om die siekte te ontwikkel.[106]

Verwysings

[wysig | wysig bron]
  1. ↑ "Diabetes Blue Circle Symbol". International Diabetes Federation. 17 Maart 2006. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 5 Augustus 2007.
  2. ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 2,5 "Diabetes". www.who.int. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 26 Februarie 2023. Besoek op 1 Oktober 2022.
  3. ↑ 3,0 3,1 Kitabchi AE, Umpierrez GE, Miles JM, Fisher JN (Julie 2009). "Hyperglycemic crises in adult patients with diabetes". Diabetes Care. 32 (7): 1335–1343. doi:10.2337/dc09-9032. PMC 2699725. PMID 19564476. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 25 Junie 2016.
  4. ↑ Krishnasamy S, Abell TL (Julie 2018). "Diabetic Gastroparesis: Principles and Current Trends in Management". Diabetes Therapy. 9 (Suppl 1): 1–42. doi:10.1007/s13300-018-0454-9. PMC 6028327. PMID 29934758.
  5. ↑ Saedi E, Gheini MR, Faiz F, Arami MA (September 2016). "Diabetes mellitus and cognitive impairments". World Journal of Diabetes. 7 (17): 412–422. doi:10.4239/wjd.v7.i17.412. PMC 5027005. PMID 27660698.
  6. ↑ 6,0 6,1 "IDF DIABETES ATLAS Ninth Edition 2019" (PDF). www.diabetesatlas.org. Geargiveer (PDF) vanaf die oorspronklike op 1 Mei 2020. Besoek op 18 Mei 2020.
  7. ↑ "Suikersiekte" in die HAT. Aanlyn by viva-afrikaans.org (intekening nodig). Besoek op 18 Mei 2024.
  8. ↑ 8,0 8,1 "Diabetes". World Health Organization. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 29 Januarie 2023. Besoek op 29 Januarie 2023.
  9. ↑ "Diabetes Mellitus (DM) - Hormonal and Metabolic Disorders". MSD Manual Consumer Version. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 1 Oktober 2022. Besoek op 1 Oktober 2022.
  10. ↑ 10,0 10,1 Shoback DG, Gardner D, reds. (2011). "Chapter 17". Greenspan's basic & clinical endocrinology (9de uitg.). New York: McGraw-Hill Medical. ISBN 978-0-07-162243-1.
  11. ↑ "Symptoms and Causes of Diabetes". National Institute of Diabetes and Digestive and Kidney Diseases, US National Institutes of Health. 2024. Besoek op 16 Mei 2024.
  12. ↑ "Facts & figures". International Diabetes Federation. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 10 Augustus 2023. Besoek op 10 Augustus 2023.
  13. ↑ De Silva AP, De Silva SH, Haniffa R, Liyanage IK, Jayasinghe S, Katulanda P, et al. (April 2018). "Inequalities in the prevalence of diabetes mellitus and its risk factors in Sri Lanka: a lower middle income country". International Journal for Equity in Health. 17 (1): 45. doi:10.1186/s12939-018-0759-3. PMC 5905173. PMID 29665834.
  14. ↑ Vos T, Flaxman AD, Naghavi M, Lozano R, Michaud C, Ezzati M, et al. (Desember 2012). "Years lived with disability (YLDs) for 1160 sequelae of 289 diseases and injuries 1990-2010: a systematic analysis for the Global Burden of Disease Study 2010". Lancet. 380 (9859): 2163–2196. doi:10.1016/S0140-6736(12)61729-2. PMC 6350784. PMID 23245607.
  15. ↑ 15,0 15,1 15,2 Williams textbook of endocrinology (12de uitg.). Elsevier/Saunders. 2011. pp. 1371–1435. ISBN 978-1-4377-0324-5.
  16. ↑ 16,0 16,1 16,2 16,3 16,4 16,5 16,6 Feather, Adam; Randall, David; Waterhouse, Mona (2021). Kumar and Clark's Clinical Medicine (10th uitg.). Elsevier. pp. 699–741. ISBN 978-0-7020-7868-2.
  17. ↑ Goldman, Lee; Schafer, Andrew (2020). Goldman-Cecil Medicine (26th uitg.). Elsevier. pp. 1490–1510. ISBN 978-0-323-53266-2.
  18. ↑ 18,0 18,1 Penman, Ian; Ralston, Stuart; Strachan, Mark; Hobson, Richard (2023). Davidson's Principles and Practice of Medicine (24th uitg.). Elsevier. pp. 703–753. ISBN 978-0-7020-8348-8.
  19. ↑ 19,0 19,1 Amiel, Stephanie A. (1 Mei 2021). "The consequences of hypoglycaemia". Diabetologia. 64 (5): 963–970. doi:10.1007/s00125-020-05366-3. ISSN 1432-0428. PMC 8012317. PMID 33550443.
  20. ↑ 20,0 20,1 "Diabetes - long-term effects". Better Health Channel. Victoria: Department of Health. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 29 Oktober 2023. Besoek op 12 Augustus 2023.
  21. ↑ Sarwar N, Gao P, Seshasai SR, Gobin R, Kaptoge S, Di Angelantonio E, et al. (Junie 2010). "Diabetes mellitus, fasting blood glucose concentration, and risk of vascular disease: a collaborative meta-analysis of 102 prospective studies". Lancet. 375 (9733): 2215–2222. doi:10.1016/S0140-6736(10)60484-9. PMC 2904878. PMID 20609967.
  22. ↑ O'Gara PT, Kushner FG, Ascheim DD, Casey DE, Chung MK, de Lemos JA, et al. (Januarie 2013). "2013 ACCF/AHA guideline for the management of ST-elevation myocardial infarction: a report of the American College of Cardiology Foundation/American Heart Association Task Force on Practice Guidelines". Circulation. 127 (4): e368. doi:10.1161/CIR.0b013e3182742cf6. PMID 23247304.
  23. ↑ Papatheodorou K, Banach M, Bekiari E, Rizzo M, Edmonds M (11 Maart 2018). "Complications of Diabetes 2017". Journal of Diabetes Research. 2018: 3086167. doi:10.1155/2018/3086167. PMC 5866895. PMID 29713648.
  24. ↑ "Diabetes eye care". MedlinePlus. Maryland: National Library of Medicine. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 28 Maart 2018. Besoek op 27 Maart 2018.
  25. ↑ 25,0 25,1 Wing, Edward J; Schiffman, Fred (2022). Cecil Essentials of Medicine (10th uitg.). Pennsylvania: Elsevier. pp. 282–297, 662–677. ISBN 978-0-323-72271-1.
  26. ↑ Yuan, Shuai; Gill, Dipender; Giovannucci, Edward L.; Larsson, Susanna C. (Maart 2022). "Obesity, Type 2 Diabetes, Lifestyle Factors, and Risk of Gallstone Disease: A Mendelian Randomization Investigation". Clinical Gastroenterology and Hepatology. 20 (3): e529–e537. doi:10.1016/j.cgh.2020.12.034. hdl:10044/1/86461. PMID 33418132.
  27. ↑ https://www.usnews.com/news/health-news/articles/2023-09-28/over-a-third-of-adults-with-type-1-diabetes-werent-diagnosed-until-after-30
  28. ↑ Lambert P, Bingley PJ (2002). "What is Type 1 Diabetes?". Medicine. 30: 1–5. doi:10.1383/medc.30.1.1.28264.
  29. ↑ Skov J, Eriksson D, Kuja-Halkola R, Höijer J, Gudbjörnsdottir S, Svensson AM, et al. (Mei 2020). "Co-aggregation and heritability of organ-specific autoimmunity: a population-based twin study". European Journal of Endocrinology. 182 (5): 473–480. doi:10.1530/EJE-20-0049. PMC 7182094. PMID 32229696.
  30. ↑ Hyttinen V, Kaprio J, Kinnunen L, Koskenvuo M, Tuomilehto J (April 2003). "Genetic liability of type 1 diabetes and the onset age among 22,650 young Finnish twin pairs: a nationwide follow-up study". Diabetes. 52 (4): 1052–1055. doi:10.2337/diabetes.52.4.1052. PMID 12663480.
  31. ↑ Condon J, Shaw JE, Luciano M, Kyvik KO, Martin NG, Duffy DL (Februarie 2008). "A study of diabetes mellitus within a large sample of Australian twins" (PDF). Twin Research and Human Genetics. 11 (1): 28–40. doi:10.1375/twin.11.1.28. PMID 18251672. S2CID 18072879. Geargiveer (PDF) vanaf die oorspronklike op 1 Julie 2023. Besoek op 27 Desember 2021.
  32. ↑ Willemsen G, Ward KJ, Bell CG, Christensen K, Bowden J, Dalgård C, et al. (Desember 2015). "The Concordance and Heritability of Type 2 Diabetes in 34,166 Twin Pairs From International Twin Registers: The Discordant Twin (DISCOTWIN) Consortium". Twin Research and Human Genetics. 18 (6): 762–771. doi:10.1017/thg.2015.83. PMID 26678054. S2CID 17854531.
  33. ↑ Lin X, Xu Y, Pan X, Xu J, Ding Y, Sun X, et al. (September 2020). "Global, regional, and national burden and trend of diabetes in 195 countries and territories: an analysis from 1990 to 2025". Scientific Reports. 10 (1): 14790. Bibcode:2020NatSR..1014790L. doi:10.1038/s41598-020-71908-9. PMC 7478957. PMID 32901098.
  34. ↑ Tinajero MG, Malik VS (September 2021). "An Update on the Epidemiology of Type 2 Diabetes: A Global Perspective". Endocrinology and Metabolism Clinics of North America. 50 (3): 337–355. doi:10.1016/j.ecl.2021.05.013. PMID 34399949.
  35. ↑ Classification of diabetes mellitus 2019 (Report). Geneva: World Health Organisation. 2019. ISBN 978-92-4-151570-2. https://apps.who.int/iris/rest/bitstreams/1233344/retrieve. Besoek op 2023-08-15. 
  36. ↑ Tuomi T, Santoro N, Caprio S, Cai M, Weng J, Groop L (Maart 2014). "The many faces of diabetes: a disease with increasing heterogeneity". Lancet. 383 (9922): 1084–1094. doi:10.1016/S0140-6736(13)62219-9. PMID 24315621. S2CID 12679248.
  37. ↑ 37,0 37,1 Kumar, V; Abbas, A; Aster, J (2021). Robbins & Cotran Pathologic Basis of Disease (10th uitg.). Pennsylvania: Elsevier. pp. 1065–1132. ISBN 978-0-323-60992-0.
  38. ↑ Rother KI (April 2007). "Diabetes treatment--bridging the divide". The New England Journal of Medicine. 356 (15): 1499–1501. doi:10.1056/NEJMp078030. PMC 4152979. PMID 17429082.
  39. ↑ Brutsaert, EF (September 2022). "Diabetes Mellitus (DM)". MSD Manual Professional Version. Merck Publishing. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 15 Augustus 2023. Besoek op 15 Augustus 2023.
  40. ↑ 40,0 40,1 Petzold A, Solimena M, Knoch KP (Oktober 2015). "Mechanisms of Beta Cell Dysfunction Associated With Viral Infection". Current Diabetes Reports (Review). 15 (10): 73. doi:10.1007/s11892-015-0654-x. PMC 4539350. PMID 26280364.
  41. ↑ Butalia S, Kaplan GG, Khokhar B, Rabi DM (Desember 2016). "Environmental Risk Factors and Type 1 Diabetes: Past, Present, and Future". Canadian Journal of Diabetes (Review). 40 (6): 586–593. doi:10.1016/j.jcjd.2016.05.002. PMID 27545597.
  42. ↑ Laugesen E, Østergaard JA, Leslie RD (Julie 2015). "Latent autoimmune diabetes of the adult: current knowledge and uncertainty". Diabetic Medicine. 32 (7): 843–852. doi:10.1111/dme.12700. PMC 4676295. PMID 25601320.
  43. ↑ Freeman, Andrew M.; Acevedo, Luis A.; Pennings, Nicholas (2024), "Insulin Resistance", StatPearls (Treasure Island (FL): StatPearls Publishing), PMID 29939616, http://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK507839/, besoek op 2024-02-13 
  44. ↑ American Diabetes Association (Januarie 2017). "2. Classification and Diagnosis of Diabetes". Diabetes Care. 40 (Suppl 1): S11–S24. doi:10.2337/dc17-S005. PMID 27979889.
  45. ↑ Carris NW, Magness RR, Labovitz AJ (Februarie 2019). "Prevention of Diabetes Mellitus in Patients With Prediabetes". The American Journal of Cardiology. 123 (3): 507–512. doi:10.1016/j.amjcard.2018.10.032. PMC 6350898. PMID 30528418.
  46. ↑ 46,0 46,1 Risérus U, Willett WC, Hu FB (Januarie 2009). "Dietary fats and prevention of type 2 diabetes". Progress in Lipid Research. 48 (1): 44–51. doi:10.1016/j.plipres.2008.10.002. PMC 2654180. PMID 19032965.
  47. ↑ Fletcher, Barbara; Gulanick, Meg; Lamendola, Cindy (Januarie 2002). "Risk factors for type 2 diabetes mellitus". The Journal of Cardiovascular Nursing. 16 (2): 17–23. doi:10.1097/00005082-200201000-00003. ISSN 0889-4655. PMID 11800065. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 20 Oktober 2023. Besoek op 12 Oktober 2023.
  48. ↑ Malik VS, Popkin BM, Bray GA, Després JP, Hu FB (Maart 2010). "Sugar-sweetened beverages, obesity, type 2 diabetes mellitus, and cardiovascular disease risk". Circulation. 121 (11): 1356–1364. doi:10.1161/CIRCULATIONAHA.109.876185. PMC 2862465. PMID 20308626.
  49. ↑ Malik VS, Popkin BM, Bray GA, Després JP, Willett WC, Hu FB (November 2010). "Sugar-sweetened beverages and risk of metabolic syndrome and type 2 diabetes: a meta-analysis". Diabetes Care. 33 (11): 2477–2483. doi:10.2337/dc10-1079. PMC 2963518. PMID 20693348.
  50. ↑ Hu EA, Pan A, Malik V, Sun Q (Maart 2012). "White rice consumption and risk of type 2 diabetes: meta-analysis and systematic review". BMJ. 344: e1454. doi:10.1136/bmj.e1454. PMC 3307808. PMID 22422870.
  51. ↑ Lee IM, Shiroma EJ, Lobelo F, Puska P, Blair SN, Katzmarzyk PT (Julie 2012). "Effect of physical inactivity on major non-communicable diseases worldwide: an analysis of burden of disease and life expectancy". Lancet. 380 (9838): 219–229. doi:10.1016/S0140-6736(12)61031-9. PMC 3645500. PMID 22818936.
  52. ↑ Huang H, Yan P, Shan Z, Chen S, Li M, Luo C, et al. (November 2015). "Adverse childhood experiences and risk of type 2 diabetes: A systematic review and meta-analysis". Metabolism. 64 (11): 1408–1418. doi:10.1016/j.metabol.2015.08.019. PMID 26404480.
  53. ↑ 53,0 53,1 "National Diabetes Clearinghouse (NDIC): National Diabetes Statistics 2011". U.S. Department of Health and Human Services. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 17 April 2014. Besoek op 22 April 2014.
  54. ↑ Soldavini J (November 2019). "Krause's Food & The Nutrition Care Process". Journal of Nutrition Education and Behavior. 51 (10): 1225. doi:10.1016/j.jneb.2019.06.022. ISSN 1499-4046. S2CID 209272489.
  55. ↑ "Managing & Treating Gestational Diabetes | NIDDK". National Institute of Diabetes and Digestive and Kidney Diseases. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 6 Mei 2019. Besoek op 6 Mei 2019.
  56. ↑ Cleland SJ, Fisher BM, Colhoun HM, Sattar N, Petrie JR (Julie 2013). "Insulin resistance in type 1 diabetes: what is 'double diabetes' and what are the risks?". Diabetologia. National Library of Medicine. 56 (7): 1462–1470. doi:10.1007/s00125-013-2904-2. PMC 3671104. PMID 23613085.
  57. ↑ "Insulin Basics". American Diabetes Association. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 21 Junie 2023. Besoek op 25 Junie 2023.
  58. ↑ 58,0 58,1 58,2 58,3 Shoback DG, Gardner D, reds. (2011). Greenspan's basic & clinical endocrinology (9th uitg.). McGraw-Hill Medical. ISBN 978-0-07-162243-1.
  59. ↑ Barrett KE, et al. (2012). Ganong's review of medical physiology (24th uitg.). McGraw-Hill Medical. ISBN 978-0-07-178003-2.
  60. ↑ Murray RK, et al. (2012). Harper's illustrated biochemistry (29th uitg.). McGraw-Hill Medical. ISBN 978-0-07-176576-3.
  61. ↑ Mogotlane S (2013). Juta's Complete Textbook of Medical Surgical Nursing. Cape Town: Juta. p. 839.
  62. ↑ "Definition, Diagnosis and Classification of Diabetes Mellitus and its Complications" (PDF). World Health Organization. 1999. Geargiveer (PDF) vanaf die oorspronklike op 8 Maart 2003.
  63. ↑ Saydah SH, Miret M, Sung J, Varas C, Gause D, Brancati FL (Augustus 2001). "Postchallenge hyperglycemia and mortality in a national sample of U.S. adults". Diabetes Care. 24 (8): 1397–1402. doi:10.2337/diacare.24.8.1397. PMID 11473076.
  64. ↑ Definition and diagnosis of diabetes mellitus and intermediate hyperglycemia: report of a WHO/IDF consultation (PDF). World Health Organization. 2006. p. 21. ISBN 978-92-4-159493-6. Geargiveer (PDF) vanaf die oorspronklike op 11 Mei 2012.
  65. ↑ Santaguida PL, Balion C, Hunt D, Morrison K, Gerstein H, Raina P, et al. (Augustus 2005). "Diagnosis, prognosis, and treatment of impaired glucose tolerance and impaired fasting glucose". Evidence Report/Technology Assessment. Agency for Healthcare Research and Quality (128): 1–11. PMC 4780988. PMID 16194123. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 16 September 2008. Besoek op 20 Julie 2008.
  66. ↑ Jacobsen, Laura M.; Haller, Michael J.; Schatz, Desmond A. (6 Maart 2018). "Understanding Pre-Type 1 Diabetes: The Key to Prevention". Frontiers in Endocrinology. 9: 70. doi:10.3389/fendo.2018.00070. PMC 5845548. PMID 29559955.
  67. ↑ "Tackling risk factors for type 2 diabetes in adolescents: PRE-STARt study in Euskadi". Anales de Pediatria. Anales de Pediatría. 95 (3): 186–196. 2020. doi:10.1016/j.anpedi.2020.11.001. PMID 33388268.
  68. ↑ Kyu HH, Bachman VF, Alexander LT, Mumford JE, Afshin A, Estep K, et al. (Augustus 2016). "Physical activity and risk of breast cancer, colon cancer, diabetes, ischemic heart disease, and ischemic stroke events: systematic review and dose-response meta-analysis for the Global Burden of Disease Study 2013". BMJ. 354: i3857. doi:10.1136/bmj.i3857. PMC 4979358. PMID 27510511.
  69. ↑ 69,0 69,1 "Simple Steps to Preventing Diabetes". The Nutrition Source. Harvard T.H. Chan School of Public Health. 18 September 2012. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 25 April 2014.
  70. ↑ Willi C, Bodenmann P, Ghali WA, Faris PD, Cornuz J (Desember 2007). "Active smoking and the risk of type 2 diabetes: a systematic review and meta-analysis". JAMA. 298 (22): 2654–2664. doi:10.1001/jama.298.22.2654. PMID 18073361. S2CID 30550981.
  71. ↑ "Chronic diseases and their common risk factors" (PDF). World Health Organization. 2005. Geargiveer (PDF) vanaf die oorspronklike op 17 Oktober 2016. Besoek op 30 Augustus 2016.
  72. ↑ 72,0 72,1 72,2 72,3 "Managing diabetes". National Institute of Diabetes and Digestive and Kidney Diseases, US National Institutes of Health. 1 Desember 2016. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 6 Maart 2023. Besoek op 4 Februarie 2023.
  73. ↑ Toumpanakis A, Turnbull T, Alba-Barba I (30 Oktober 2018). "Effectiveness of plant-based diets in promoting well-being in the management of type 2 diabetes: a systematic review". BMJ Open Diabetes Research & Care. 6 (1): e000534. doi:10.1136/bmjdrc-2018-000534. PMC 6235058. PMID 30487971.
  74. ↑ The Diabetes Control and Complications Trial Research Group (April 1995). "The effect of intensive diabetes therapy on the development and progression of neuropathy". Annals of Internal Medicine. 122 (8): 561–568. doi:10.7326/0003-4819-122-8-199504150-00001. PMID 7887548. S2CID 24754081.
  75. ↑ "The A1C test and diabetes". National Institute of Diabetes and Digestive and Kidney Diseases, US National Institutes of Health. 1 April 2018. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 4 Februarie 2023. Besoek op 4 Februarie 2023.
  76. ↑ Qaseem A, Wilt TJ, Kansagara D, et al. (April 2018). "Hemoglobin A1c Targets for Glycemic Control With Pharmacologic Therapy for Nonpregnant Adults With Type 2 Diabetes Mellitus: A Guidance Statement Update From the American College of Physicians". Annals of Internal Medicine. 168 (8): 569–576. doi:10.7326/M17-0939. PMID 29507945.
  77. ↑ Mayfield JA, Reiber GE, Sanders LJ, Janisse D, Pogach LM (Januarie 2004). "Preventive foot care in diabetes". Diabetes Care. 27 (suppl_1): S63–S64. doi:10.2337/diacare.27.2007.S63. PMID 14693928.
  78. ↑ Bus SA, van Deursen RW, Armstrong DG, Lewis JE, Caravaggi CF, Cavanagh PR (Januarie 2016). "Footwear and offloading interventions to prevent and heal foot ulcers and reduce plantar pressure in patients with diabetes: a systematic review". Diabetes/Metabolism Research and Reviews. 32 (Suppl 1): 99–118. doi:10.1002/dmrr.2702. PMID 26342178. S2CID 24862853.
  79. ↑ Heuch L, Streak Gomersall J (Julie 2016). "Effectiveness of offloading methods in preventing primary diabetic foot ulcers in adults with diabetes: a systematic review". JBI Database of Systematic Reviews and Implementation Reports. 14 (7): 236–265. doi:10.11124/JBISRIR-2016-003013. PMID 27532798. S2CID 12012686.
  80. ↑ van Netten JJ, Raspovic A, Lavery LA, Monteiro-Soares M, Rasmussen A, Sacco IC, Bus SA (Maart 2020). "Prevention of foot ulcers in the at-risk patient with diabetes: a systematic review" (PDF). Diabetes/Metabolism Research and Reviews. 36 (S1 Suppl 1): e3270. doi:10.1002/dmrr.3270. PMID 31957213. S2CID 210830578. Geargiveer (PDF) vanaf die oorspronklike op 9 Februarie 2023. Besoek op 23 Januarie 2023.
  81. ↑ Haw JS, Galaviz KI, Straus AN, et al. (Desember 2017). "Long-term Sustainability of Diabetes Prevention Approaches: A Systematic Review and Meta-analysis of Randomized Clinical Trials". JAMA Internal Medicine. 177 (12): 1808–1817. doi:10.1001/jamainternmed.2017.6040. PMC 5820728. PMID 29114778.
  82. ↑ 82,0 82,1 American Diabetes Association (Januarie 2019). "5. Lifestyle Management: Standards of Medical Care in Diabetes-2019". Diabetes Care. 42 (Suppl 1): S46–S60. doi:10.2337/dc19-S005. PMID 30559231.
  83. ↑ 83,0 83,1 Evert AB, Dennison M, Gardner CD, et al. (Mei 2019). "Nutrition Therapy for Adults With Diabetes or Prediabetes: A Consensus Report". Diabetes Care (Professional society guidelines). 42 (5): 731–754. doi:10.2337/dci19-0014. PMC 7011201. PMID 31000505.
  84. ↑ 84,0 84,1 Emadian A, Andrews RC, England CY, Wallace V, Thompson JL (November 2015). "The effect of macronutrients on glycaemic control: a systematic review of dietary randomised controlled trials in overweight and obese adults with type 2 diabetes in which there was no difference in weight loss between treatment groups". The British Journal of Nutrition. 114 (10): 1656–1666. doi:10.1017/S0007114515003475. PMC 4657029. PMID 26411958.
  85. ↑ Rosberger DF (Desember 2013). "Diabetic retinopathy: current concepts and emerging therapy". Endocrinology and Metabolism Clinics of North America. 42 (4): 721–745. doi:10.1016/j.ecl.2013.08.001. PMID 24286948.
  86. ↑ MacIsaac RJ, Jerums G, Ekinci EI (Maart 2018). "Glycemic Control as Primary Prevention for Diabetic Kidney Disease". Advances in Chronic Kidney Disease. 25 (2): 141–148. doi:10.1053/j.ackd.2017.11.003. PMID 29580578.
  87. ↑ Pozzilli P, Strollo R, Bonora E (Maart 2014). "One size does not fit all glycemic targets for type 2 diabetes". Journal of Diabetes Investigation. 5 (2): 134–141. doi:10.1111/jdi.12206. PMC 4023573. PMID 24843750.
  88. ↑ "Type 1 diabetes in adults: diagnosis and management". www.nice.org.uk. National Institute for Health and Care Excellence. 26 Augustus 2015. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 10 Desember 2020. Besoek op 25 Desember 2020.
  89. ↑ "Type 2 diabetes in adults: management". www.nice.org.uk. National Institute for Health and Care Excellence. 2 Desember 2015. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 22 Desember 2020. Besoek op 25 Desember 2020.
  90. ↑ 90,0 90,1 Ripsin CM, Kang H, Urban RJ (Januarie 2009). "Management of blood glucose in type 2 diabetes mellitus" (PDF). American Family Physician. 79 (1): 29–36. PMID 19145963. Geargiveer (PDF) vanaf die oorspronklike op 5 Mei 2013.
  91. ↑ Krentz AJ, Bailey CJ (2005). "Oral antidiabetic agents: current role in type 2 diabetes mellitus". Drugs. 65 (3): 385–411. doi:10.2165/00003495-200565030-00005. PMID 15669880. S2CID 29670619.
  92. ↑ Consumer Reports; American College of Physicians (April 2012), "Choosing a type 2 diabetes drug – Why the best first choice is often the oldest drug", High Value Care (Consumer Reports), http://consumerhealthchoices.org/wp-content/uploads/2012/04/High-Value-Care-Diabetes-ACP.pdf, besoek op August 14, 2012 
  93. ↑ Mitchell S, Malanda B, Damasceno A, et al. (September 2019). "A Roadmap on the Prevention of Cardiovascular Disease Among People Living With Diabetes". Global Heart. 14 (3): 215–240. doi:10.1016/j.gheart.2019.07.009. PMID 31451236.
  94. ↑ Brunström M, Carlberg B (Februarie 2016). "Effect of antihypertensive treatment at different blood pressure levels in patients with diabetes mellitus: systematic review and meta-analyses". BMJ. 352: i717. doi:10.1136/bmj.i717. PMC 4770818. PMID 26920333.
  95. ↑ Fox CS, Golden SH, Anderson C, et al. (September 2015). "Update on Prevention of Cardiovascular Disease in Adults With Type 2 Diabetes Mellitus in Light of Recent Evidence: A Scientific Statement From the American Heart Association and the American Diabetes Association". Diabetes Care. 38 (9): 1777–1803. doi:10.2337/dci15-0012. PMC 4876675. PMID 26246459.
  96. ↑ Pignone M, Alberts MJ, Colwell JA, et al. (Junie 2010). "Aspirin for primary prevention of cardiovascular events in people with diabetes: a position statement of the American Diabetes Association, a scientific statement of the American Heart Association, and an expert consensus document of the American College of Cardiology Foundation". Diabetes Care. 33 (6): 1395–1402. doi:10.2337/dc10-0555. PMC 2875463. PMID 20508233.
  97. ↑ Picot J, Jones J, Colquitt JL, Gospodarevskaya E, Loveman E, Baxter L, Clegg AJ (September 2009). "The clinical effectiveness and cost-effectiveness of bariatric (weight loss) surgery for obesity: a systematic review and economic evaluation". Health Technology Assessment. 13 (41): 1–190, 215–357, iii–iv. doi:10.3310/hta13410. hdl:10536/DRO/DU:30064294. PMID 19726018.
  98. ↑ Frachetti KJ, Goldfine AB (April 2009). "Bariatric surgery for diabetes management". Current Opinion in Endocrinology, Diabetes and Obesity. 16 (2): 119–124. doi:10.1097/MED.0b013e32832912e7. PMID 19276974. S2CID 31797748.
  99. ↑ Schulman AP, del Genio F, Sinha N, Rubino F (September–Oktober 2009). ""Metabolic" surgery for treatment of type 2 diabetes mellitus". Endocrine Practice. 15 (6): 624–631. doi:10.4158/EP09170.RAR. PMID 19625245.
  100. ↑ Colucci RA (Januarie 2011). "Bariatric surgery in patients with type 2 diabetes: a viable option". Postgraduate Medicine. 123 (1): 24–33. doi:10.3810/pgm.2011.01.2242. PMID 21293081. S2CID 207551737.
  101. ↑ "Pancreas Transplantation". American Diabetes Association. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 13 April 2014. Besoek op 9 April 2014.
  102. ↑ Niaz K, Maqbool F, Khan F, Hassan FI, Momtaz S, Abdollahi M (April 2018). "Comparative occurrence of diabetes in canine, feline, and few wild animals and their association with pancreatic diseases and ketoacidosis with therapeutic approach". Veterinary World. 11 (4): 410–422. doi:10.14202/vetworld.2018.410-422. PMC 5960778. PMID 29805204.
  103. ↑ Stahl SJ (1 Januarie 2006). "Hyperglycemia in Reptiles". In Mader DR (red.). Reptile Medicine and Surgery (Second uitg.). Saint Louis: W.B. Saunders. pp. 822–830. doi:10.1016/b0-72-169327-x/50062-6. ISBN 978-0-7216-9327-9.
  104. ↑ Sweazea KL (8 Julie 2022). "Revisiting glucose regulation in birds - A negative model of diabetes complications". Comparative Biochemistry and Physiology. Part B, Biochemistry & Molecular Biology. 262: 110778. doi:10.1016/j.cbpb.2022.110778. PMID 35817273. S2CID 250404382.
  105. ↑ "Diabetes mellitus". Merck Veterinary Manual (9th uitg.). 2005. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 27 September 2011. Besoek op 23 Oktober 2011.
  106. ↑ Öhlund M. Feline diabetes mellitus Aspects on epidemiology and pathogenesis (PDF). Acta Universitatis agriculturae Sueciae. ISBN 978-91-7760-067-1. Geargiveer (PDF) vanaf die oorspronklike op 13 April 2021. Besoek op 18 Desember 2017.

Skakels

[wysig | wysig bron]
Ontsluit van "https://af.wikipedia.org/w/index.php?title=Diabetes&oldid=2676947"