Kirov

Eländpunktan aluz om pandud vl 1181 lidnan statusanke. Enččed nimed: sen nimi oli Hlinov (ven.: Хлы́нов) alusenpanendan jäl'ghe da vll 1457−1781, no nimitihe lidnad Vätk:aks (ven. Вя́тка) vozil 1374−1457 da 1780−1934.

Kirov šingotase jüžmakol mašinansauvomižel, aviasauvomižel, tömašinoiden pästandal, punümbriradajal sarakol (puapakod, mebel', suksed), räzin- (avtošinad) i plastmasstegesiden tegimil, sömtegimištol, elektrusen tehmižel, kodielektrotehnikan pästandal (elektroplitad, sobapezendmašinad), kebnal tegimištol (nahk- i karvtegesiden, kengiden fabrikad, dimkovon bobaižed da toižed rahvahanpramozloiden suvenirad).

Lidn sijadase agjan keskuzpalas, seižub Vätk-jogen molembil randoil, 150 metrad ü.m.t. keskmäižel korktusel. Kirovan keskuz om saudud hural randal. Matkad Moskvhasai om 791 km suvipäivlaskmha orhal, 958 km avtotedme vai raudtedme. Lähembaižed järedad lidnad oma Glazov (234 km päivnouzmha avtotedme) i Joškar-Ol (310 km suvipäivlaskmha avtotedme).

Klimat om ven kontinentaline. Voden keskmäine lämuz om +3,4 C°. Ekstremumad oma −53,4 C° i +36,9 C°. Paneb sadegid 697 mm vodes, enamba kezakus-heinkus (81..82 mm kus), vähemba uhokus-sulakus (37..42 mm kus).

Kirov jagase nelläks administrativižeks rajonaks. Kirov-lidn om ühtennimižen municipaližen ühtnikan keskuz vspäi 2005. Lidnterritorii om 170 km² pindanke, külähine territorii otab 587 km². Kaik 134 žilod da pen't küläd mülüdas municipaližhe «Kirov-lidn»-ühtnikha Kirov-lidnan ližaks.

Vl 1913 kaik 46 400 ristituid elihe lidnas. Vn 2010 kaiken Venäman ravahanlugemižen mödhe lidnan eläjiden lugu oli 473 695 ristitud, lidnümbrikon — 498 381 ristitud. Vl 2017 lidnan ristitišt oli 501 468 eläjad, kaiken lidnümbrikon 527 733 eläjad. Kaikiš suremb lidnan ristitišt oli 518 348 eläjad vl 2020. Läz 750 tuh. ristituid elädas lidnaglomeracijas.

Rahvahad (municipaline «Kirov-lidn»-ühtnik, enamba 0,3 % vl 2010): venälaižed — 92,2 %, totarlaižed — 0,8 %, ukrainalaižed — 0,5 %, marilaižed — 0,3 %, udmurtalaižed — 0,3 %, azerbaidžanlaižed — 0,3 %, toižed rahvahad — 0,9 %, rahvahuden ozutandata — 4,7 %.

Nened professionaližen opendusen aluzkundad ratas lidnas: viž tehnikumad, kahesa kolledžad, čomamahtoline škol, Vätkan valdkundaline universitet^[1] (alusenpanend 1963, universitet vspäi 2001, 17,9 tuh. üläopenikoid vl 2021), Vätkan valdkundaline agrotehnologine universitet (alusenpanend 1901 kut maižanduzškol, edel 2021. vot maižanduzakademii), Kirovan valdkundaline medicinine universitet^[2] (vspäi 1987, edel 2017. vot medakademii), toižiden lidnoiden (Moskv, Piter, Räzan') üläopendusen aluzkundoiden läz kümned filialad. Privatižiden openduzaluzkundoiden rivi om avaitud, hengeline škol (vspäi 1991) sen paloin.

Avtobusad, trolleibusad, taksid da ezilidnelektrojonused oma kundaližeks transportaks lidnas. Kirov om avtote- da raudtesol'm. Kaks' avtotesildad om saudud Vätkas päliči — Vanh (1962) da Uz' (1998). Jogiport Vätk-jogel radab vemha ujuden jüguid i ajelemha turistoid. Kaik koume päraudtestancijad (Kirov Transsibal, Kotlasan Kirov, Längasovo), kuz' raudtestancijad i koume seižutezplatformad ratas lidnan raudtel.

Tatamaine civiline Pobedilovo-lendimport^[3] (KVX / USKK / КИО, 128,2 tuh. passažiroid vl 2018) sijadase 22 km suvipäivlaskmha Kirovan keskusespäi lidnan Leninan rajonas. Tehtas reisid nenihe lidnoihe: Moskv, Piter, Narjan Mar, Usinsk, om čarterreisid (ližareisid) sihe i kezaližid reisid Mustmeren kurortlidnoihe.

•  
  Lidnan administracijan sauvused (2012)
•  
  Emäganpäivän ph. Trifon Vätkalaižen mez'jumalankodi, vn 2019 nägu
•  
  Ph. Serafim Sarovalaižen päjumalanpert', vn 2019 nägu
•  
  «Avitek»-tegimen keskuztulend vl 2009
•  
  Universaline keskuzlauk vl 2015
•  
  Vätkan valdkundaline universitet (1. korpus, 2020)
•  
  Kirovan valdkundaline medicinine universitet (2012, sil aigal akademii)
•  
  Kirovan agjan dramteatr Sergei Kirovan nimed Teatraližel torgul (2020)
•  
  Pobedilovo-lendimportan terminal vl 2011
•  
  Kirov-päraudtestancii vl 2011

• Lev Knäzev (1926−2012) — oli Nevondkundaližen Ühtištusen i Venäman venäkel'žen prozan kirjutai.
• Aleksei Sitnikov (sünd. 1986) — Azerbaidžanan i Venäman figurist.

1. ↑ Vätkan valdkundaližen universitetan sait (vyatsu.ru). (ven.) (angl.)
2. ↑ Kirovan valdkundaližen meduniversitetan sait (kirovgma.ru). (ven.) (angl.)
3. ↑ Pobedilovo-lendimportan sait (pobedilovo43.ru). (ven.)

• Municipaližen «Kirov-lidn»-ühtnikan oficialine portal (киров.рф). i sen vanh versii (mo-kirov.ru). (ven.)
• Lidnan Duman oficialine sait edel 2023. vot (duma.mo-kirov.ru). (ven.)
• Lidnan administracijan oficialine sait edel 2023. vot (admkirov.ru). (ven.)