Omsk

Eländpunktan aluz om pandud vl 1716 Omskan lidnuseks. Vl 1782 žilo udenke lidnusenke oiktal randal saiba lidnan statusad.

Vozil 1918−1920 Venäman rahvahanikoiden sodan aigan Omsk oli Venäman valdkundan da Vauktan Gvardijan likundan pälidnaks. Vn 1921 kezal sirtihe Sibirin keskusen aluzkundoid Novosibirskha. Vl 1930 ühtištadihe Leninsk-Omskii-lidnad i Omskad, vl 1933 — Novo-Omsk-lidnad Omskanke. Vll 1947−1958 lidn alištui Venäman NFST:n tobmudele oikti.

Lidn sijadase Irtiš-jogen muugotil randoil Ominjogen lanktendan sijas, 90 m ü.m.t. keskmäižel korktusel. Lähembaižed lidnad oma Kalačinsk 65 km päivnouzmha raudtel vai avtol i Isil'kul' 149 km päivlaskmha raudtedme vai avtotedme.

Klimat om ven kontinentaline kuivahk päivoikaz. Voden keskmäine lämuz om +2,1 C°, kezakun-elokun +16,9..+19,6 C°, tal'vkun-uhokun −13,8..−16,3 C°. Ekstremumad oma −45,5 C° (viluku, uhoku) i +40,4 C° (kezaku, heinku). Kezaaigan minimum om −3,1 C° (kezaku), tal'vaigan maksimum om +8,0 C° (uhoku). Ei voi panda halad heinkus vaiše (minimum +2,1 C°). Paneb sadegid 415 mm vodes, enamba kezakus-elokus (51..66 mm kus), vähemba vilukus-sulakus (18..23 mm kus). Il'man vozne keskmäine nepsuz om 71 %.

 

Omsk om lidnümbrikon üks'jäižeks eländpunktaks. Se jagase videks administrativižeks ümbrikoks vspäi 1945.

Edeline lidnan pämez' om Oksana Fadina (tal'vku 2017 — sügüz'ku 2021).

Omsk kändihe millionerlidnaks vl 1979. Vn 2010 Venäman rahvahanlugemižen mödhe lidnan eläjiden lugu oli 1 154 116 ristitud, vn 2021 — 1 125 695 ristitud. Kaik 1 178 391 eläjad oli lidnas vl 2017. Kaikiš suremb lidnan ristitišt oli 1 169 tuh. eläjid vl 1992 i 1 178 tuh. eläjid vll 2016−2017.

Rahvahad vl 2010 (ozutanuziden rahvahudes pala): venälaižed — 88,8 %, kazahlaižed — 3,4 %, ukrainalaižed — 2,0 %, totarlaižed — 1,9 %, saksalaižed — 1,3 %, toižed rahvahad — 2,6 %.

Omskan ekonomikan päsarakod oma kivivoin ümbriradmine, himine sarak (sintetine kaučuk, katalizatorad, tehnine hil'nik, polipropilen), aerokosmižed tegimed, sodatehnikan tehmine (tankad, somuzavtod), maižanduztehnikan pästand, radioladimiden i avtodetaliden tehmine, sömtegimišt.

Transsiban raudtestancii om saudud Omskas vl 1896. Järed jogiport levineb läz raudtestancijad. Jogistancijaspäi passažirlaivad ujudas Salehardhasai.

Rahvahidenkeskeine civiline da Venäman policijan Keskuzline Omsk-lendimport^[1] (OMS / ОМС) sijadase vides kilometras suvipäivlaskmha lidnan keskusespäi. Vspäi 1989 uz' civiline Omsk-Födorovk-lendimport om sauvomas vajehtamha vanhad lendimportad. Sauvond sijadase 32 km lodeheze lidnan keskusespäi.

Avtobusad da trolleibusad oma kundaližeks transportaks lidnas. Vspäi 1992 metro vai kiruhtramvai sauvose lidnas, viž manalašt stancijad lindäs ezmäižeks jonoks.

•  
  Lidnan administracijan sauvuz (2012, Venälaiž-Azijalaižen kompanijan sauvuz vll 1915−1917)
•  
  Jumalanmaman Emäganpäivän kafedraline päjumalanpert', vn 2012 nägu
•  
  Izomerizacijan mašin Omskan kivivoinümbriradajal tegimel vl 2010
•  
  Omskan voidandmaterialiden tegim vl 2018 («Gazpromneft»)
•  
  «Omsktehuglerod»-tegim (nogentegim) vl 2011
•  
  Torguimiž-kontorine «Festival'»-keskuz hural randpolel (2010)
•  
  Regionaline kirjišt (2005)
•  
  Omsk-aren (2013)
•  
  Jogistancii vl 2015
•  
  Omsk-päraudtestancijan sauvused vl 2016

• Jegor Letov (Igor' Letov) (1964−2008) — oli Nevondkundaližen Ühtištusen i Venäman runokirjutai da muzikant.
• Dar'ja Mel'nikova (sünd. 1992) — Venäman kinon da teatran aktris.
• Mihail Vrubel' (1856−1910) — oli Venäman pirdai.

1. ↑ Keskuzline Omsk-lendimportan sait (oms.aero). (ven.) (angl.)

• Lidnan Nevondkundan oficialine sait (omskgorsovet.ru). (ven.)
• Lidnan Administracijan oficialine sait (admomsk.ru). (ven.) (angl.) (saks.) (kit.)