Rabat

Rabat الرباط
Avenija kralja Muhameda V
Koordinate: 34°02′N 6°50′W / 34.033°N 6.833°W / 34.033; -6.833
Država	Maroko
Regije Maroka	Rabat-Salé-Kénitra
Vlast
- Gradonačelnik	Fathallah Oualalou
Površina
- Ukupna	117 km²
Visina	11
Stanovništvo (2004.)
- Urbano područje	621 480 [1]
- Područje utjecaja	1 622 860 [1]
Vremenska zona	UTC+0 (UTC+1)
Poštanski broj	10000
Službena stranica Mairie de Rabat
Karta
Rabat class=notpageimage| Rabat na karti Maroka

Rabat (arapski الرباط ar-Ribat) je glavni grad zapadnoafričke države Maroko od 621 480 stanovnika,^[1] i drugi po veličini grad u Maroku nakon Casablance.

Metropolitanski Rabat, sastoji se od tri praktički spojena grada, Temare, Rabata i Saléa koji zajedno imaju 1 622 860 stanovnika.^[1] Preko puta Rabata, s druge strane rijeke Bouregreg, leži grad Salé, koji se administrativno vodi kao posebni grad, ali je zapravo spavaonica Rabata. Rabat je administrativni centar Regije Rabat-Salé-Kénitra koja ima 4,818,900 ^[1] stanovnika (procjena iz 2029.)

Rabat leži na sjeveru zemlje, na ušću rijeke Bouregreg u Atlantski ocean,^[2] udaljen 92 km od Casablance (jugozapad) i 280 km od Tangera (sjeveroistok).

Historija Rabata usko je povezana sa susjednim rivalskim gradom Salé, kojeg su zauzeli Rimljani i pretvorili ga u svoj grad Sala Colonia, kog su oko 250. naše ere napustili i prepustili lokalnim vladarima.^[2]

Rabat je osnovao u 12. vijeku Abd al-Mumin, prvi almohadski kalif, kao ribat (utvrđenu tekiju) za četvrtinu svoje vojske, koja je trebala poći u džihad (sveti rat) protiv Španjolske.^[2] On se kasnije odrekao namjere da osvoji Španjolsku, i usredotočio svoje snage na osvajanja po Sjevernoj Africi. Treći almohadski sultan Jakub al-Mansur (oko 1160. - 1199.), preselio je tu svoju prijestolnicu i nazvao je Ribat al-Fath (Pobjednička utvrda), iz tog naziva izvedeno je ime današnjeg grada - Rabat. On je podignuo veliki zid unutar kojeg se razvio historijski centar grada - Kazba Udaja i 1196. započeo izgradnju munumentalne džamije, koja je trebala biti najveća na svijetu, ali nije uspio dovršiti jer je u međuvremenu umro,^[2] od nje je do danas ostao Toranj Hassan, poludovršeni minaret.^[3] Od 13. vijeka počela je stagnacija Rabata, jer je prijestolnica prenešena u Fes. Nakon 1609. tad ujedinjeni gradovi Rabat i Salé zvani Sale Jadida postali su utočište velikom broju protjeranih andaluzijskih Maura iz Španjolske. Oni su 1627. osnovali zajedničku državicu znanu kao Bou Regreg, koja je postala centar Berberskih pirata, i opasno ugrozili plovidbu uz afričku obalu i po Mediteranu. Sultan Ismail Ibn Sharif pokušao je 1672. visokim porezima, smanjiti njihov profit i tako ograničiti njihovu aktivnost, ali je tek odlučna akcija evropskih pomorskih zemalja od 1768. rezultirala plodom, - tako da je ona gotovo prestala pred kraj 18. vijeka. Piratska država Bou Regreg se raspala 1818. a Rabat je postao ponovno centar piratstva, zbog tog ga je 1829. bombardirala austrijska mornarica.^[3]

Od 1912. Rabat je prijestolnica francuske kolonije Maroko, - umjesto dotadašnjeg Fesa. Po nalogu francuskog guvernera generala Louisa Huberta Lyauteya počeo se graditi novi dio Rabata - Ville Nouvelle u stilu francuskih gradova, za administaciju - to je i danas centar grada.^[3] Za Drugog svjetskog rata, Rabat su zauzele anglo-američke snage u novembru 1942. Nakon rata američko ratno zrakoplovstvo preuzelo je bivšu francusku avio bazu Rabat - Salé, koja je bila izuzetno značajna kao odskočna daska strategijskih bombardera Boeing B-47 Stratojet.

Maroko je 1956. postao nezavisan, a Rabat je ostao glavni grad nove Kraljevine Maroko.^[3] Marokanci su zatražili da Amerikanci napuste bazu Rabat - Salé, nakon što je ona korišena za intervenciju u Libanonu 1958., oni su je napustili 1960. i preselili strategijske bombardere u Španjolsku.

Stari grad Rabat, opasan zidinama, leži uz morsku obalu, unutar njegovih zidina, nalazi se Medina (historijski muslimanski centar grada) i Millah (židovski kvart). Na sjeveru, na litici iznad rijeke Bouregreg, stoji utvrda Kazba Udaja iz 17. vijeka, s impresivnim almohadskim vratima iz 12. vijeka, koje su ulaz u andaluzijski vrt i susjednu medresu u kojoj je danas Muzej umjetnosti Maroka. Jugoistočno od starog grada je velik broj značajnih historijskih spomenika, među kojima je Toranj Hassan sa temeljima nikad dovršene džamije, preko puta se nalazi Mauzolej prvog kralja nezavisnog Maroka - Muhameda V.^[2]

Jugozapadno od starog grada nalaze se Arheološki muzej i gradska vrata - Bab al-Rouah, iz almohadskih vremena. Moderni (francuski dio Rabata - Ville Nouvelle) djelomično je izgrađen unutar gradskih zidina. Kraljevska palača izgrađena 1950., Univerzitet Muhamed V. (osnovan 1957.), Nacionalna knjižnica i brojne zgrade administracije, nalaze se na južnom ulazu u grad.^[2]

Rabat je i grad brojnih ambasada i međunarodnih organizacija, prošaran raskošnim parkovima.

Luka u Rabatu, izgubila je važnost zbog smanjene plovnosti ušća rijeke Bouregreg, radi velike količine mulja. Danas je Rabat snažni industrijski centar, sa razvijenom prehrambenom (prerada riba i voća), tekstilnom i industrijom građevinskih materijala (cigle, azbest). Svjetski je poznat po zanatskoj proizvodnji kožnih ukrasnih predmeta (maroquin), sagova i dekorativne keramike.^[2]

Grad je središte željezničkog, cestovnog i avionskog transporta, međunarodni aerodrom Rabat-Salé (IATA kod: RBA, ICAO kod: GMME) leži 8 km sjeveroistočno od centra grada.^[2]

Rabat ima ugodnu Mediteransku klimu po Köppenovoj klasifikaciji klime, sa blagim zimama ( prosječno 9.5 C° ), toplim ljetima i noćima koje su uvijek svježe.^[4]

Rabat ima ugovore o prijateljstvu sa slijedećim gradovima;

• Službene stranice Rabata (fr)
• Rabat na portalu Encyclopædia Britannica (en)

Rabat na Wikimedijinoj ostavi