brać

 

 

 

 

wymowa:

​^?/i, IPA: [brat͡ɕ], AS: [brać]

znaczenia:

czasownik przechodni niedokonany (dk. wziąć)

(1.1) chwytać coś ręką, unosić coś

(1.2) pot. przekraczać, mijać coś

(1.3) korzystać z czegoś

(1.4) wykorzystywać kogoś do czegoś; zobowiązywać kogoś

(1.5) zobowiązywać się do czegoś

(1.6) chwytać, łapać, zniewalać

(1.7) rozumieć, przyjmować coś

(1.8) weź, weźmy, weźcie używane jako zachęta do wykonania czynności

(1.9) pot. wziąć jako czasownik posiłkowy w trybie rozkazującym

(1.10) kierować czymś/kimś, prowadzić coś, ustawiać coś

(1.11) zażywać coś

(1.12) kupić lub wynająć coś

(1.13) posiąść kogoś w sensie seksualnym

(1.14) uważać, postrzegać

(1.15) pot. przyjmować korzyści majątkowe

(1.16) daw. środ. polit. aresztować^[1]

czasownik zwrotny niedokonany brać się (dk. wziąć się)

(2.1) rozpoczynać jakąś czynność

(2.2) chwytać siebie wzajemnie

(2.3) zmagać się z czymś^[2]

rzeczownik, rodzaj żeński

(3.1) bractwo, grupa ludzi dobrze się znających

odmiana:

(1.1-15) koniugacja XI

 

forma		liczba pojedyncza			liczba mnoga
		1. os.	2. os.	3. os.	1. os.	2. os.	3. os.
bezokolicznik		brać
czas teraźniejszy		biorę	bierzesz	bierze	bierzemy	bierzecie	biorą
czas przeszły	m	brałem	brałeś	brał	braliśmy	braliście	brali
	ż	brałam	brałaś	brała	brałyśmy	brałyście	brały
	n	brałom	brałoś	brało
tryb rozkazujący		niech biorę	bierz	niech bierze	bierzmy	bierzcie	niech biorą
pozostałe formy czas przyszły m będę brał, będę brać będziesz brał, będziesz brać będzie brał, będzie brać będziemy brali, będziemy brać będziecie brali, będziecie brać będą brali, będą brać ż będę brała, będę brać będziesz brała, będziesz brać będzie brała, będzie brać będziemy brały, będziemy brać będziecie brały, będziecie brać będą brały, będą brać n będę brało, będę brać będziesz brało, będziesz brać będzie brało, będzie brać czas zaprzeszły m brałem był brałeś był brał był braliśmy byli braliście byli brali byli ż brałam była brałaś była brała była brałyśmy były brałyście były brały były n brałom było brałoś było brało było forma bezosobowa czasu przeszłego brano tryb przypuszczający m brałbym, byłbym brał brałbyś, byłbyś brał brałby, byłby brał bralibyśmy, bylibyśmy brali bralibyście, bylibyście brali braliby, byliby brali ż brałabym, byłabym brała brałabyś, byłabyś brała brałaby, byłaby brała brałybyśmy, byłybyśmy brały brałybyście, byłybyście brały brałyby, byłyby brały n brałobym, byłobym brało brałobyś, byłobyś brało brałoby, byłoby brało imiesłów przymiotnikowy czynny m biorący, niebiorący ż biorąca, niebiorąca biorące, niebiorące n biorące, niebiorące imiesłów przymiotnikowy bierny m brany, niebrany brani, niebrani ż brana, niebrana brane, niebrane n brane, niebrane imiesłów przysłówkowy współczesny biorąc, nie biorąc rzeczownik odczasownikowy branie, niebranie

(2) jak (1) + się nieodm.

(3)

 

przypadek	liczba pojedyncza
mianownik	brać
dopełniacz	braci
celownik	braci
biernik	brać
narzędnik	bracią
miejscownik	braci
wołacz	braci

przykłady:

(1.1) Wziąłem sobie z wystawy ulotki reklamowe, długopisy i foldery.

(1.2) Kierowca wziął zakręt na pełnej szybkości.

(1.3) Literat z upodobaniem brał do swoich dzieł cytaty z Sokratesa.

(1.4) Biorę wszystkich na świadków, że jestem niewinny!

(1.5) Przekupstwo celników biorę na siebie.

(1.6) Nie brać jeńców!

(1.7) Przy niej nie można zażartować, wszystko bierze dosłownie.

(1.8) Weź, skończmy już z tym!

(1.9) Weźcie zamknijcie drzwi!

(1.10) Weźmy kurs z wiatrem.

(1.11) Panie doktorze, jestem już zdrowy i nie biorę już leków.

(1.12) Mimo niskiego standardu, zdecydowałem się brać to mieszkanie.

(1.13) Chłopaki, mówię wam, brałem tę laskę dziś dwa razy.

(1.14) Bierzesz mnie za kogoś, kim nie jestem.

(2.1) Niechętnie brał się do roboty.

(3.1) Rycerz został przyjęty do braci joannitów.

składnia:

(1) brać + B. • nie brać + D.

(2.1) brać się do + D.

(2.3) brać się za + B.

kolokacje:

(1.4) brać kogoś na świadka / za żonę / do pomocy / …

(1.5) brać coś na siebie

(1.9) brać kurs / kogoś ze sobą / coś na hol / …

(1.11) brać leki / narkotyki

(1.15) brać w łapę / brać łapówkę

(3.1) rycerska / szlachecka / … brać • brać rycerzy

synonimy:

(1.5) podejmować się

(3.1) bractwo

antonimy:

(1.1) dostać

hiperonimy:

hiponimy:

holonimy:

meronimy:

wyrazy pokrewne:

(1) czas. brać się, dobierać / dobrać, nabierać / nabrać, pobierać / pobrać, wybierać / wybrać, zabierać / zabrać

(3.1) rzecz. brat

związki frazeologiczne:

brać na ambit • brać do siebie • brać na siebie • brać za dobrą monetę • brać do buzi • brać do kieszeni • brać do ręki • brać jak za pszenicę / brać jak za zboże • brać do galopu • brać w obroty • brać nogi za pas • brać na języki • brać pod lupę • brać pod uwagę • brać się za chachły • brać w łeb • tylko ryba nie bierze • zwycięzca bierze wszystko

etymologia:

od prasł. *bьrati^[3]

por. białor. браць, czes. brát, dłuż. braś, ros. брать i ukr. бра́ти

uwagi:

Zwrot brać się za robotę jest niepoprawny^[2].

Forma bierę jest rażąco niepoprawna^[2].

tłumaczenia:

(1.16) zobacz listę tłumaczeń w haśle: aresztować

• abchaski: (1.3) агара'
• angielski: (1.1) take; (1.5) take, undertake; (1.7) treat, get; (1.8) come on; (1.9) take
• arabski: (1.1) تناول, أخذ, إستمد
• awestyjski: (1.1) 𐬔𐬆𐬭𐬆𐬡𐬎𐬁𐬌𐬙𐬌
• azerski: (1.1) almaq
• baskijski: (1.1) hartu
• bhodźpuri: (1.1) लेना
• białoruski: (1.1) браць; (3.1) братва ż
• boloński: (1.1) ciapèr
• bułgarski: (1.1) вземам, взимам; (1.2) вземам, взимам; (1.4) вземам, взимам; (1.5) поемам; (1.6) вземам, взимам; (1.7) приемам; (1.8) хайде; (1.9) вземам, взимам; (1.10) вземам, взимам; (1.11) приемам, вземам, взимам; (1.12) вземам, взимам, купувам; (1.14) вземам, взимам; (2.1) захващам се, залавям се; (2.2) хващам се; (3.1) братство n
• chiński standardowy: (1.1) 接 (jiē); (1.5) 接 (jiē); (2.1) 接 (jiē)
• chorwacki: (1.1) uzimati; (1.4) uzimati; (1.11) uzimati
• czeski: (1.1) brát
• czukocki: (1.1) пирик
• dolnołużycki: (1.1) braś
• duński: (1.1) tage
• elfdalski: (1.1) tågå
• esperanto: (1.1) preni
• francuski: (1.1) prendre
• górnołużycki: (1.1) brać
• hawajski: (1.10) ʻai, inu
• hiszpański: (1.1) tomar, coger, sujetar, asir; (1.2) tomar; (1.8) venga, vamos; (1.5) encargarse; (1.6) tomar; (1.7) tomarse; (1.11) tomar, consumir; (1.12) llevarse; (3.1) hermandad ż
• interlingua: (1.1) sumer; (1.11) prender
• islandzki: (1.1) taka
• jidysz: (2.1) קלײַבן זיך (klajbn zich)
• kaszubski: (1.1) brac
• kataloński: (1.1) agafar
• łaciński: (1.1) sumo
• łotewski: (1.1) ņemt
• manx: (1.1) goaill
• nepalski: (1.1) लिनु
• niderlandzki: (1.1) nemen
• niemiecki: (1.1) nehmen
• nowogrecki: (1.1) παίρνω; (1.2) παίρνω; (1.3) παίρνω; (1.4) παίρνω; (1.5) παίρνω; (1.6) παίρνω; (1.7) παίρνω; (1.11) παίρνω; (1.12) παίρνω; (1.13) παίρνω; (1.14) παίρνω
• polski język migowy:
  (w zapisie SignWriting)

  (1.1)  
• portugalski: (1.1) europ. tomar, braz. port. pegar
• rosyjski: (1.1) брать; (1.2) брать; (1.3) брать; (1.4) брать; (1.5) брать; (1.6) брать; (1.7) принимать; (1.8) давай; (1.11) принимать; (1.12) брать; (1.13) брать; (1.14) принимать; (2.1) браться
• rumuński: (1.1) lua
• slovio: (1.1) berit (берит)
• starofryzyjski: (1.1) nima
• staroirlandzki: (1.1) gaibid
• tetum: (1.1) lori bá, hodi bá
• turecki: (1.1) almak
• tuvalu: (1.1) ˈkave
• ukraiński: (1.1) брати; (1.3) брати; (1.4) брати; (1.5) брати; (1.8) давай
• urdu: (1.1) لینا
• waloński: (1.1) prinde
• wilamowski: (1.1) nama, nāma, naoma
• włoski: (1.1) prendere
• wolof: (1.1) jël

źródła: