Zamarła Turnia

Zamarła Turnia

Południowa ściana Zamarłej Turni
Państwo	Polska
Pasmo	Tatry, Karpaty
Wysokość	2179 m n.p.m.
Wybitność	53 m
Pierwsze wejście	9 sierpnia 1904 Józef Bajer, Ignacy Król, Ludwik Pręgowski
Położenie na mapie Tatr Zamarła Turnia
Położenie na mapie Karpat Zamarła Turnia
49°13′09,9″N 20°01′28,1″E/49,219417 20,024472
Multimedia w Wikimedia Commons

Zamarła Turnia (niem. Ödkarturm, słow. Zmrzlá veža, węg. Zamarła-torony)^[1] – dwuwierzchołkowy szczyt w długiej wschodniej grani Świnicy w polskich Tatrach Wysokich. Wierzchołki – wschodni (2179 m) i zachodni (2178 m) – znajdują się w odległości kilkunastu metrów od siebie i rozdzielone są płytko wciętą szczerbiną^[2]. Górną częścią północnej ściany Zamarłej Turni, omijając wierzchołki, przechodzi szlak Orlej Perci^[3].

Zamarła Turnia położona jest pomiędzy Zmarzłymi Czubami we wschodniej grani Małego Koziego Wierchu (rozdziela je Zmarzła Przełęcz) oraz Kozimi Czubami (rozdziela je Kozia Przełęcz)^[4].

Na północną stronę Zamarła Turnia opada do Dolinki Koziej. Słynna południowa ściana Zamarłej Turni opada w kierunku Dolinki Pustej (w Dolinie Pięciu Stawów Polskich) gładkimi ścianami – krzesanicami (różnica poziomów wynosi ok. 140 m), uchodzącymi długo za niemożliwe do przejścia^[4].

Pierwsze odnotowane wejścia:

• ścianą północną:

• latem – prawdopodobnie Józef Bajer, Ignacy Król, Ludwik Pręgowski, 9 sierpnia 1904 r., na pewno Janusz Chmielowski i Klemens Bachleda, 1 października 1904 r.
• zimą – Józef Lesiecki, Leon Loria, Mariusz Zaruski, Stanisław Zdyb, 1 kwietnia 1911 r.

• ścianą południową:

• latem – Henryk Bednarski, Józef Lesiecki, Leon Loria, Stanisław Zdyb, 23 lipca 1910 r.
• zimą (w bardzo dobrych, nieomal letnich warunkach) – Jan Gnojek, Jan Sawicki, Jerzy Włoczkowski, 29 kwietnia 1934 r., drugie wejście – Paweł Vogel, Ludwik Ziemblic w kwietniu 1947 r.^[5]

• ścianą zachodnią:

• Janusz Chmielowski, Zdzisław Kleszczyński, Mieczysław Świerz^[6]
• latem – Halina Kruger-Syrokomska, Danuta Topczewska-Baranowska, 17 sierpnia 1960 r.^[7]

Pierwsze przejście południowej ściany było ważnym punktem w historii taternictwa, a przez długi czas droga ta uchodziła za najtrudniejszą w Tatrach. Przy próbach powtórzenia drogi na ścianie południowej zginęło wielu taterników, m.in. Stanisław Bronikowski w 1917, plastyk Mieczysław Szczuka w 1927, siostry Marzena i Lida Skotnicówny 6 października 1929 (podczas próby pierwszego kobiecego przejścia drogi)^[8]. 17 września 1932 r. Stanisław Motyka i Jan Sawicki pokonali ścianę trawersem od Zmarzłej do Koziej Przełęczy^[5]. Obecnie na ścianie wytyczonych jest około 20 dróg i kilkadziesiąt wariantów o różnej skali trudności, do najciekawszych należą Kant Pietscha, Aligator, Bombay, Lewa Pilchówka, Prawa Pilchówka, Kant Heinricha, Komarniccy, Lewi Wrześniacy, Prawi Wrześniacy. Wciąż popularna jest również droga klasyczna^[9].

Słynne są dwa przejścia południowej ściany bez asekuracji, których dokonał Jerzy Leporowski^[8]. W Tatry przyjechał latem 1927 nie mając żadnego doświadczenia wspinaczkowego i nie znając środowiska taterników. Pewnego dnia dosiadł się do taterników w schronisku w Dolinie Pięciu Stawów i oświadczył, że trzy dni wcześniej pokonał bez asekuracji południową ścianę Zamarłej Turni – co wzbudziło niedowierzanie. Po chwili w obecności taterników pokonał ścianę po raz drugi, co było wielką sensacją^[10][11].

Nazwa Zamarłej Turni została wymyślona w 1902 r. przez poetę Franciszka Henryka Nowickiego, choć do 1903 r. odnoszono ją do Małego Koziego Wierchu. Wypadkom na jej ścianach swoje wiersze poświęcili Julian Przyboś i Jalu Kurek. O wspinaczkach na tej ścianie nakręcono też dwa filmy: Adama Krzeptowskiego (brata Andrzeja) w 1933 oraz Sergiusza Sprudina w 1962 (Zamarła Turnia według scenariusza Jana Długosza z udziałem znanych polskich taterników)^[12].

– północną ścianą Zamarłej Turni przebiega znakowana czerwono Orla Perć z przełęczy Zawrat na Krzyżne (na odcinku Zawrat – Kozi Wierch od lipca 2007 r. ruch odbywa się wyłącznie w kierunku wschodnim z Zawratu w kierunku Koziego Wierchu). Czas przejścia z Zawratu na Kozi Wierch: 2:50 h^[13].

• 
  Południowa ściana
• 
  Wspinaczka
• 
  Wspinaczka
• 
  Wspinaczka
• 
  Zamarła Turnia
• 
  Zamarła Turnia
• 
  Zamarła Turnia na środku

• drabina na Orlej Perci

• Archiwalne widoki turni w bibliotece Polona