Savoia-Marchetti SM.82
 Savoia Marchetti SM 82 w Muzeum Włoskich Sił Powietrznych w Vigna di Valle | |
| Dane podstawowe | |
| Państwo | |
|---|---|
| Producent | |
| Typ | |
| Konstrukcja |
dolnopłat o konstrukcji mieszanej, podwozie klasyczne, chowane w locie |
| Załoga |
4 - 8 osób |
| Historia | |
| Data oblotu |
1939 |
| Lata produkcji |
1940 - 1944 |
| Wycofanie ze służby |
lata 60. XX wieku |
| Dane techniczne | |
| Napęd |
3 silniki gwiazdowe Alfa Romeo 128 RC.21 |
| Moc |
950 KM (708 kW) każdy |
| Wymiary | |
| Rozpiętość |
29,68 m |
| Długość |
22,90 m |
| Wysokość |
6,00 m |
| Powierzchnia nośna |
118,60 m² |
| Masa | |
| Własna |
10 550 kg |
| Startowa |
18 020 kg |
| Osiągi | |
| Prędkość maks. |
370 km/h |
| Prędkość przelotowa |
300 km/h |
| Pułap |
6 000 m |
| Zasięg |
3 000 km |
| Dane operacyjne | |
| Uzbrojenie | |
| 1 karabin maszynowy kal. 12,7 mm 3 karabiny maszynowe kal. 7,7 mm bomby o łącznej masie do 4000 kg w wersji bombowej | |
| Użytkownicy | |
| Włochy, Niemcy | |
Savoia-Marchetti SM.82 Canguru (wł. kangur) – włoski ciężki samolot transportowy, używany także jako bombowiec, z okresu II wojny światowej.
Historia
[edytuj | edytuj kod]Samolot SM.82 powstał jako rozwinięcie wcześniejszej konstrukcji inż. Alessandro Marchetti, ciężkiego samolotu transportowego SM.75. Zachowując ogólny układ maszyny, zespół konstrukcyjny wytwórni Savoia-Marchetti wydłużył i powiększył kadłub, tworząc w ten sposób bardzo użyteczny samolot zdolny do przewozu ciężkich ładunków na duże odległości. Przewidziano także możliwość montażu w kadłubie komory bombowej.
Prototyp został oblatany w 1939 roku, a już w roku następnym pierwsze egzemplarze samolotu dotarły do jednostek. Początkowo produkcja postępowała wolno, w chwili przystąpienia Włoch do II wojny światowej Regia Aeronautica dysponowała zaledwie 12 maszynami. W lutym 1940 roku oblatano prototyp wersji bombowej. Ponieważ był to wówczas jedyny włoski samolot zdolny do przeprowadzania bombardowań strategicznych, pierwsze bombowce trafiły na wyposażenie lotnictwa jeszcze w tym samym roku.
Pierwsze zadania transportowych SM.82 polegały na transporcie ludzi i zaopatrzenia dla wojsk włoskich w Afryce Północnej. Jednocześnie, od połowy 1940 roku bombowce włoskie, w tym SM.82, zostały wykorzystane do przeprowadzenia nalotów na Gibraltar. Działania te, prowadzone przez niewielkie grupy samolotów, miały wydźwięk bardziej propagandowy niż strategiczny i nie spowodowały większych zniszczeń w brytyjskiej kolonii. Między 20 sierpnia 1940 a 1 kwietnia 1942 roku przeprowadzono siedem nalotów pojedynczych SM.82, przy stracie jednej maszyny[1].
Większy sukces odniosły cztery bombowce z 41° Gruppo w dalekodystansowym nalocie na amerykańskie instalacje naftowe Standard Oil Company w Manamie nad Zatoką Perską (działające na korzyść Brytyjczyków) 18/19 października 1940 roku[2]. Dzięki zaskoczeniu i braku przeciwdziałania obrony przeciwlotniczej wszystkie cztery startujące z Rodos maszyny osiągnęły cel, zrzucając 6 ton 15-kilogramowyh bomb, i powróciły bezpiecznie na lotniska w Zula i Asmarze we Włoskiej Afryce Wschodniej, przelatując 4200 km[2]. Innymi zadaniami były nocne naloty pojedynczych samolotów na port w Aleksandrii, Port Said, Suez i inne cele w Egipcie na przełomie 1940 i 1941 roku.
Od roku 1942 bombowe wersje SM.82 były zastępowane w linii przez czterosilnikowe samoloty Piaggio P.108 i sukcesywnie przekazywane do jednostek transportowych. Tam przejęły rolę zaopatrywania w sprzęt wojsk włoskich walczących w Afryce Północnej i Wschodniej. Dzięki dużej pojemności ładowni i specjalnym wzmocnieniom konstrukcji możliwe było przewożenie w tych samolotach ciężkich ładunków, np. lekkiego czołgu (tankietki) L3/33 lub dwupłatowych myśliwców Fiat CR.32 i Fiat CR.42, ze zdemontowanymi skrzydłami. Wszystkie używane przez Włochów w Afryce Wschodniej myśliwce zostały dostarczone w ten sposób. Po wybuchu wojny brytyjsko-irackiej w 1941 roku SM.82 dostarczały zaopatrzenie dla sił irackich. 21 egzemplarzy zostało przystosowanych do roli transportu wojsk powietrznodesantowych.
SM.82 były także używane w roli samolotów komunikacyjnych, głównie w lotach do Ameryki Południowej i na Daleki Wschód. Na specjalnie przystosowanym samolocie włoscy piloci A. Tondi, R. Degasso i F. Vignoli ustanowili rekord przelotu na trasie zamkniętej, pokonując 12 860 km. W lecie 1942 roku jedna z maszyn wykonała lot z Rzymu przez Etiopię i Singapur do Tokio, przewożąc model włoskiego silnika odrzutowego, konstrukcji inż. Campiniego.
Jednostki transportowe wyposażone w SM.82 brały aktywny udział w ewakuacji wojsk Osi z Tunezji w 1943 roku, ponosząc duże straty. Po kapitulacji Włoch we wrześniu 1943 samoloty SM.82 były wykorzystywane po obu stronach frontu, zarówno przez lotnictwo Włoskiej Republiki Socjalnej, jak i Aviazione Cobelligerante Italiana. Na północy Włoch, pozostającej pod kontrola wojsk niemieckich wznowiono produkcję i kontynuowano ją, także na potrzeby Luftwaffe, aż do 1944 roku.
Po zakończeniu wojny ponad dwadzieścia ocalałych SM.82 zostało poddanych przebudowie, obejmującej m.in. wymianę silników na amerykańskie Pratt & Whitney R-1830. Pełniły one służbę transportową w odrodzonej Aeronautica Militare aż do początku lat 60.
Opis konstrukcji
[edytuj | edytuj kod]Savoia-Marchetti SM.82 był ciężkim samolotem transportowym i bombowym o konstrukcji mieszanej: kadłub o konstrukcji spawanej z rur stalowych kryty był płótnem, skrzydła zbudowane były z drewna. Klasyczne podwozie z kółkiem ogonowym było chowane w locie. Napęd samolotu stanowiły trzy silniki Alfa Romeo 128 RC.21 o mocy 950 KM każdy. Uzbrojenie obronne składało się z karabinu maszynowego kal. 12,7 mm w wieżyczce strzeleckiej na grzbiecie kadłuba oraz karabinów maszynowych kal. 7,7 mm umieszczonych w bocznych okienkach kadłuba i w tylnej części gondoli bombardiera (w wersji bombowej).
Obszerny kadłub mieścił ładownię przystosowaną do przewozu 40 żołnierzy z wyposażeniem (14 pasażerów w wersji komunikacyjnej) lub ciężkiego sprzętu. Możliwe było także przystosowanie SM.82 do transportu 3000 litrów paliwa w specjalnym zbiorniku w ładowni. Wersja bombowa posiadała komorę na 4000 kg bomb lotniczych.
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ SM.82 Canguru, [w:] Ugołok Nieba [online], airwar.ru, 2024 (ros.).
- ↑ a b Marek Sobski. Dodekanez 1940-1941. Część I. Oblężenie. „Technika Wojskowa Historia”. Nr specjalny 1(49)/2020, s. 94. Magnum X.
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Wiesław Bączkowski, Włoskie samoloty wojskowe 1936 - 1945, Warszawa: „Lampart”, 1999, ISBN 83-86776-49-8, ISBN 83-86776-00-5, OCLC 751529809.
- David Mondey The Concise Guide to Axis Aircraft of World War II, Bounty Books, 1996, ISBN 1-85152-966-7
- Comando Supremo [dostęp 10 czerwca 2009]
- Century of Flight. century-of-flight.net. [zarchiwizowane z tego adresu (2009-10-28)]. [dostęp 10 czerwca 2009]
- www.airway.ru [dostęp 10 czerwca 2009]
