Miedzna
52°28′03″N 22°05′23″E/52,467500 22,089722
| wieś | |
 Widok na kościół parafialny w Miedznie | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności (2011) | |
| Strefa numeracyjna |
25 |
| Kod pocztowy |
07-106[4] |
| Tablice rejestracyjne |
WWE |
| SIMC |
0681224[5] |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa mazowieckiego  | |
Położenie na mapie powiatu węgrowskiego  | |
Położenie na mapie gminy Miedzna  | |
| 52°28′03″N 22°05′23″E/52,467500 22,089722[1]
| |
Miedzna – wieś w Polsce położona w województwie mazowieckim, w powiecie węgrowskim, w gminie Miedzna[5][6], nad rzeką Miedzanką. Siedziba gminy Miedzna.
Dawniej miasto; uzyskała lokację miejską w 1470 roku, zdegradowana po 1500 roku. Ponowna lokacja miasta na prawie magdeburskim nastąpiła w 1531 roku[7], degradacja w 1869 roku[8].
Położenie
[edytuj | edytuj kod]Miasto prywatne Miedzna vel Międzylesie w XVI wieku położone było w ziemi drohickiej województwa podlaskiego[7].
W latach 1954–1972 wieś należała i była siedzibą władz gromady Miedzna. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa siedleckiego.
Pod względem historycznym Miedzna położona jest na Podlasiu[9], w ziemi drohickiej[10].
Według regionalizacji fizycznogeograficznej Polski wieś znajduje się na Wysoczyźnie Siedleckiej[11].
Nazwa
[edytuj | edytuj kod]Nazwa Miedzna najprawdopodobniej pochodzi od słów mied, miedza, oznaczających „kraj, krawędź, granicę”. Jej pierwotna nazwa – Międzylesie, związana jest z lokacją miejscowości na skraju lasów[9], które stanowiąc odnogę Puszczy Białej wychodziły na południe, za linię Bugu[10].
Historia
[edytuj | edytuj kod]Miedzna pojawiła się w źródłach po raz pierwszy w 1441 roku. Pierwszymi właścicielami miejscowości i okolicznych wsi byli Karscy. Po nich dobra miedzeńskie przejęli Wodyńscy, następnie Butlerowie i Kuczyńscy[12]. Miedzna już wówczas była wsią parafialną[10]. Świątynia katolicka istniała tu w 1470 roku i została ufundowana przez Wodyńskich. Kościół nosił tytuł Zwiastowania Najświętszej Marii Pannie[9].
W 1522 roku Jan Wodyński, ówczesny dziedzic dóbr międzyleskich, otrzymał od Zygmunta Starego przywilej lokacji miasta. Wznowienie przywileju nastąpiło w 1531 roku. Wówczas na gruntach wsi Międzylesie w pobliżu grodziska założono miasto na prawie magdeburskim z prawem wzniesienia ratusza i kamer. Od połowy XVI wieku Jan Wodyński przeszedł na kalwinizm. Miedzna wówczas stała się silnym ośrodkiem protestantyzmu. Parafią kierowali ministrowie protestanccy. Stan taki trwał do XVII wieku. W 1580 roku miasto liczyło 600 mieszkańców. W tym okresie funkcjonowały jeszcze dwie nazwy miasta: Międzylesie i Miedzna. W sierpniu 1576 roku Miedznę odwiedzić Stefan Batory, który podróżując z Tyńca do Warszawy zdecydował się na krótki postój[10]. Po Unii brzeskiej w 1596 roku istniała tu również cerkiew prawosławna[13].
W 1631 roku została wydana uchwała sejmowa na mocy której w Miedźnie miały odbywać się sądy ziemskie dla obywateli ziemi drohickiej mieszkających po lewej stronie Bugu. Uchwałę te potwierdziła Konstytucja z 1673 roku. Około 1638 roku Miedzna przechodzi w ręce Butlerów[10]. Miasto posiadało w 1673 roku podkomorzyna koronna Konstancja Butlerowa[14]. W drugiej połowie XVII wieku w wyniku wojen szwedzkich nastąpił regres miasta[10].
W miejscowości w 1867 urodził się Jan Szmurło – polski lekarz, profesor otorynolaryngologii i filozof medycyny.
Zabytki
[edytuj | edytuj kod]- Kościół parafialny wzniesiony w latach 1887–1889 w stylu neogotyckim, siedziba parafii Zwiastowania NMP,
- zajazd z 2 połowy XVIII wieku, przebudowany w XIX i XX wieku,
- ruiny dworu obronnego otoczonego fosą z przełomu XVI/XVII wieku, w miejscu starszego grodziska.
- Kaplica Objawienia w Miedznie – późnobarokowa, zbudowana na początku XIX w. na miejscu lepianki młynarskiej związanej tradycją z początkiem kultu Matki Bożej Miedzeńskiej. Jest to obiekt murowany, otynkowany, na planie sześcioboku, dwukondygnacyjny, malowniczo wkomponowany w grupę starych lip. W górnej kondygnacji znajdują się półkoliście zamknięte wnęki, w których umieszczono barokowe rzeźby Chrystusa Ukrzyżowanego, św. Jana Nepomucena i św. Antoniego Padewskiego. Narożniki kaplicy osłaniają gładkie pilastry, a ściany wieńczy bogato profilowany gzyms. Całość nakryta jest sześciopołaciowym dachem namiotowym zakończonym latarnią (w czasie remontu dachu w 1997 r. zakryta) i baniastym hełmem. Wewnątrz na uwagę zasługują dwa płótna pochodzące z początku XIX w. przedstawiające Matkę Boską z Dzieciątkiem i Chrystusa Błogosławiącego.
Ludzie związani z Miedzną
[edytuj | edytuj kod]
Zobacz też
[edytuj | edytuj kod]Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 79662
- ↑ Wieś Miedzna w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2020-03-31], liczba ludności na podstawie danych GUS.
- ↑ GUS: Ludność – struktura według ekonomicznych grup wieku. Stan w dniu 31.03.2011 r..
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 775 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
- ↑ a b GUS. Wyszukiwarka TERYT.
- ↑ Rozporządzenie w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200).
- ↑ a b Józef Maroszek, Rzemiosło w miastach podlaskich, w: Studia nad produkcją rzemieślniczą w Polsce (XIV-XVIII w.), Maria Kwapień, Józef Maroszek, Andrzej Wyrobisz, Wrocław 1976, s. 96.
- ↑ Robert Krzysztofik, Lokacje miejskie na obszarze Polski. Dokumentacja geograficzno-historyczna, Katowice 2007, s. 50–51.
- ↑ a b c Historia parafii, [w:] Sanktuarium Matki Bożej Pocieszycielki Strapionych w Miedznej, www.sanktuarium-miedzna.pl (pol.).
- ↑ a b c d e f Miedzna, [w:] Strona Rodziny Butlerów, butler.it2.pl (pol.).
- ↑ Regiony fizycznogeograficzne Polski po zmianach w 2018 r. [online], warmaz.pl, 2018 (pol.).
- ↑ Lech Niepiekło, Parafia Miedzna i jej mieszkańcy, 2021, ISBN 978-83-950904-2-4.
- ↑ fotopolska.eu - Polska na fotografii [online], eu/1460,artykul.html [dostęp 2024-04-24].
- ↑ Anna Laszuk, Zaścianki i królewszczyzny: struktura własności ziemskiej w województwie podlaskim w drugiej połowie XVII wieku, Warszawa 1998, s. 121.
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]
- Miedzna 1 (1), [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. VI: Malczyce – Netreba, Warszawa 1885, s. 334.
