Dniestr
 Dniestr koło Twierdzy Chocimskiej | |
| Kontynent | |
|---|---|
| Państwo | |
| Rzeka | |
| Długość | 1362 km |
| Powierzchnia zlewni |
68 627 km² |
| Średni przepływ |
310 m³/s |
| Źródło | |
| Miejsce | Ukraina, niedaleko Drohobycza, w pobliżu granicy z Polską |
| Współrzędne | |
| Ujście | |
| Recypient | Morze Czarne |
| Miejsce |
Ujście limanowe do Limanu Dniestrowskiego |
| Współrzędne | |
| Mapa | |
 Dorzecze Dniestru | |
Położenie na mapie Ukrainy  | |
Dniestr (ukr. Дністер, Dnister, rum. Nistru, w starożytności gr. Tyras lub Nester) – rzeka płynąca przez Ukrainę i Mołdawię (a w praktyce będąc granicą mołdawsko-naddniestrzańską). Rzeka należy do zlewiska Morza Czarnego. Długość – 1362 km, powierzchnia zlewni – ok. 68 tys. km².
Historia nazwy
W okresie starożytnym rzeka nazywana była po stgr. Τύρης lub Τύρας, w łac. Tyras, z kultury regionu irańskiego. W epoce bizantyńskiej zaczęto używać stgr. Δάvαστρις i łac. Danăster, po słowiańsku *Dunestru, a następnie w ukr. Дністер, w pol. Dniestr, w ros. Днестр, zaś w rum. Nistru[1].
Przebieg
Główne źródła Dniestru leżą w Karpatach Wschodnich, około 3 km na południe od ukraińskiej wsi Rozłucz, pod kulminacją Czontyjówki (913 m n.p.m.). W górnym biegu ma charakter rzeki górskiej, potem płynie Wyżyną Wołyńsko-Podolską głęboko wciętym jarem z licznymi bystrzami (porohami). W dolnym biegu płynie przez Nizinę Czarnomorską. Uchodzi do Morza Czarnego w limanie Dniestru o szerokości 9 km i długości 32 km.
Na rzece – w okolicy miasta Nowodniestrowsk – zlokalizowana jest Dniestrzańska Elektrownia Wodna. Nieopodal miasta Dubosary znajduje się natomiast mniejsza elektrownia i zbiornik wodny.
Katastrofa ekologiczna
We wrześniu 1983 roku doszło do awarii tamy, separującej od rzeki zbiornik na odpady z fabryki w Stebniku, produkującej nawóz na bazie siarczanu potasu. Do rzeki dostało się około 4,5 miliona m³ tej soli, która nie rozpuściwszy się w wodzie osiadała na dnie i przemieszczała się w dół biegu rzeki. Zanieczyszczenie zatrzymało się na tamie Nowo-Dniestrowskiej, gdzie zakumulowało się ponad milion m³ substancji. Na odcinku Dniestru przekraczającym 500 kilometrów substancje trujące zabiły całą biosferę rzeki, jak również zwierzęta hodowlane i ptaki, które piły zatrutą wodę. Katastrofa bezpośrednio nie doprowadziła do śmierci ludzi. Pod zarzutem niedopatrzenia aresztowano ośmiu pracowników fabryki. Sąd uniewinnił ich jednak, a za przyczynę katastrofy uznano skomplikowaną strukturę geologiczną terenu. Autorzy pracy An Enviromental History of Russia nazwali to wydarzenie jedną z największych katastrof ekologicznych w ZSRR[2].
Dopływy Dniestru[3]
Lewobrzeżne
Prawobrzeżne
Miasta nad Dniestrem
Ważniejsze miasta leżące nad Dniestrem:
Obszary chronione
Zobacz też
Przypisy
- ↑ Dnestr (Enciclopedia on line). treccani.it. [dostęp 2023-07-03]. (wł.).
- ↑ Paul Josephson i inni, An Enviromental History of Russia, Cambridge 2013, s. 202 (ang.).
- ↑ Teofil Tomicki, Słowiańskie rzeki w Europie : przyczynek do starożytności słowiańskich, Drukarnia Uniwersytetu Jagiellońskiego, 1925, s. 64 [dostęp 2023-07-04].
Linki zewnętrzne
- Dniestrzańskie reminiscencje. geocities.com. [zarchiwizowane z tego adresu (2009-10-21)].
- Dniestr, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. II: Derenek – Gżack, Warszawa 1881, s. 51.
- Archiwalne zdjęcia i publikacje o rzece w bibliotece Polona
- Dniestr – sentymentalna podróż kajakiem do krainy rodziców