Waffel

Dit artikel is gesjreve (of begós) in 't Valkebergs. Laes hie wie v'r mit de versjillende saorte Limburgs ómgaon.

'n Waffel ies 'n soort plat gebak, dat in 'n speciaal apparaat weurt gebakke. Dat ies 'n waffeliezer. De deig of 't besjlaag ies aafhankelik van de soort waffel. 'n Waffeliezer besjteit oet twiè plate mèt 'n rutekesprofiel, woatösje besjlaag of deig weurt platgepeersj. Dees plate kènne op 't vuur (fornuis) of elektrisch verwermp weure. De naam waffel kump van 't Latiense waffle. De naam en de ièrsjte vörm dateert oet de 15e ièw. De Grieke bakde ouch waal tösje twiè iezersj 'n soort pannekook. Bie de Romeine heesj zoane ongegisde kook oblata (offerande). Dat waor de veurluiper van de hostie.

Oarsjprónkelik woorte ze gegete op jaormerte, kèrmesse en foores (foires of merte). In Limburg huère waffele bie oudjaor en nuujjaor. Bie ’t verrasje op nuujjaorsdaag ies ’t gebrukelek um waffele te presentere. Eder familie bak(de) zien eige soort waffele. ’t Uterlik haet te make mèt de vörm van ’t waffeliezer en de sjmaak hingk aaf van de ingrediënte. Zoa besjtoon d’r dieke, groate, klein, veerkentige, rón, zachte, hel en gevölde waffele.

Waffele were, neve Limburgse vla, ouch mèt de kèrmes gegete in Limburg. 'n Gewoon waffel weurt mèt de heng gegete. Luukse waffele were werm gegete en Brusselse waffele were geserveerd mèt 'ne flinke poes sjlaagroum, aarbeie, jam of poejersoeker d'r op. Dees waffele èt me mèt mets en versjèt in repe gesjneje. Reep veur reep sjuuf me ze dan mèt de heng nao binne. De Noord-Nederlandse waffel ies 'n sjtök dunner en weurt kniepertie geneump. Ze weurt rónd de jaorwieseling gegete.

De meiste waffele zin van boete krokant en van binne sjmeuiig. Neve hel en krokante waffele besjtoon d'r ouch nog platte, hel, dieke en dun waffele. 'n Paar soorte:

• Hollandse waffel
• Vlaamse waffel
• Naamse waffel
• Pariese waffel
• Brusselse waffel. Dees ies van giesdeig en haet 'n groat rechheukig model mèt 20 rutekes.
• Eierwaffel

en zachte waffele:

• Luukse waffel. Dees waffel ies kleiner dan de Brusselse, mèt aafgerónde heuk en 24 kuulkes. 't Besjlaag ies zjwoarder en ze bevat miè soeker, kenièl en boter.
• Sjroapwaffel. Tösje twiè laoge deig bevingk ziech 'n laog sjroap.

In de winkel zint diverse veurverpakde waffele te kriege zoa-es soekerwaffele en vanillewaffele.

Veur ongevaer 30 - 35 miedeldieke zachte waffele

Nuèdig:

• 3 à 4 eier
• 250 gram (1 pekske) zachte boter in sjtökskes gesjneje.
• 500 gram (1 pak) zelfriezend bakmael
• 300 gram soeker of basterdsoeker
• 2 tuutsjes vanillesoeker
• 4 tasse lauw water

Dit allenei dooreinmenge, eventueel in ’t keukemesjien. (Eventueel bie de lètste sjlaeg 250 gram reziene dedoor heen reure veur extra völling). Laot eine sauslepel besjlaag op ’t heit waffeliezer loupe. Klap ’t waffeliezer toe en bak ongevaer 2 minute per waffel. Eventueel mislökde reste mèt ein versjèt oet ’t iezer kretse. Laot eder waffel effe röste en aafkeule op 'ne ruèster, veurdat ze de bewaartrommel ingeit.

Vanwege 't sjnel proces van 't bakke, 't ope en toegoon van de bakplate, weurt van emes, dae väöl aan 't woord ies gezag dat 'r 'n (groate) waffel haet.

'n Bekènd Limburgs nuujjaorsversjke mèt betrèkking tot de waffel geit zoa:
Zalig nuuj jaor
De kop vol haor
De mónd vol teng
En de waffel in de heng

of de variant:
Zalig nuuj jaor,
de waffel is klaor,
en höbs se gelök
dan kries se e sjtök