Santa Catarina
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Santa Catarina esas Braziliana stato di Suda regiono. Ol havas kom vicini Paraná norde, Rio Grande do Sul sude, l'Oceano Atlantiko este, ed Arjentinia weste.
Bazala fakti pri Santa Catarina.
Historio
[redaktar | redaktar fonto]Ante l'arivo di Portugalani, aborijeni Karijo, de etnio Tupi, habitis la litoro. L'unesma Europani qui koloniigis la regiono esis Hispani, qui instalis su che insulo Santa Catarina en 1526. Navi qui navigis vers fluvio Plata haltis en la regiono por recevar provizuri.
En 1675 Portugalano Francisco Dias Velho fondis vilajo Nossa Senhora do Desterro, nun Florianópolis, an l'insulo Santa Catarina. La vilajo divenis urbo en 1726. En 1696 fondesis l'urbo Laguna.
Inter 1748 e 1756, arivis en la regiono 5.000 enmigranti de Acori. Li recevis tereni por kultivar.
En 1775 fondesis urbo Lages, fore la litoro. Pos ke Brazilia nedependanteskis de Portugal, l'informo pri la nedependo arivis en Santa Catarina erste en oktobro 1822. En 1839 la regiono frontierala kun Rio Grande do Sul influesis dal milito di Farrapos. Laguna okupesis dal revoltinti farrapos de la 22ma di julio til la 15ma di novembro ca yaro. Ibe, li proklamis tale nomizita "Republiko Juliana", federita kun lora "republiko Piratini" (la nuna stato Rio Grande do Sul).
De la komenco dil 19ma yarcento til la duimo dil 20ma yarcento, multa enmigranti Europana arivis en la provinco, pose stato, Santa Catarina. La duimo ek li esis Germani od Austriani.[2] La cetera venis de Italia, Polonia, Rusia, Ukraina, Nederlando, Norvegia, Suedia, Dania, Luxemburgia, Suisia, Lituania, Francia, Finlando, Kroatia, Slovenia e Latvia.[2]
Kande proklamesis la republiko en Brazilia, la provinco di Santa Catarina divenis stato. De 1893 til 1895 la stato adheris a tale nomizita "Revoluciono Federalista", qua demandis de la centrala guvernerio di Brazilia plura autonomio por la stati. La revoluciono vinkesis, e la nombro di mortinti en la du flanki esis adminime 10 mil personi, kun multa violento kontre militala kaptiti en amba flanki.
En 1912 komencis tale nomizita milito di Contestado, kande povra agrokultivisti e proprietinti di mikra rurala arei luktis kontre sekureso-forci de la stati Paraná e Santa Catarina, e kontre federala trupi, pri la posedajo di fertila regioni disputita inter amba stati. La revolto dil agrokultivisti komencis kande federala guvernerio expropriis zono larja de 15 kilometri en amba flanki di loko ube konstruktesis ferovoyo liganta Sao Paulo a Rio Grande do Sul. Pos l'inauguro di la ferovoyo, qua cedesis a la kompanio Brazil Railway Company del milioniero Usana Percival Farquhuar, la laboristi qui verkis por konstruktar ol restis desemployata, e lia revolto kreskis. Multa povra habitanti di la regiono kredis en la povo di mistika monako, nomita José Maria, qua blamis la republiko Braziliana por la sufro di la povri. José Maria proklamis la monarkio en la regiono, e la centrala guvernerio sendis trupi por kombatar lu. Multa expedicioni sendesis por kombatar la revoltinti. Erste en 1916 la revolto supresesis komplete, kande la lasta chefo di la rebeli kaptesis. La revoltinti perdis de 5000 til 8000 homi, inter mortinti, vunditi e kaptiti, kontre 800 til 1000 homi de federala trupi e policisti de Paraná e Santa Catarina.
En 2004 la stato subisis l'efekti de l'unesma uragano del sudo di Atlantiko. La fenomeno baptesis uragano Catarina dal meteorologiisti.
Geografio
[redaktar | redaktar fonto]
La chef-urbo dil stato, Florianópolis, distas 1.539 km norde de Buenos Aires, 705 km sude de Sao Paulo, 1.144 km sude de Rio de Janeiro, e 1.673 km sude de Brasília. Ta facas de la stato strategiala punto meze di la komercala koridori de Mercosur. Du ek la maxim importanta chosei di Brazilia, BR-116 (de Jaguarão en Rio Grande do Sul til Fortaleza en Ceará) e BR-101 (de Santana do Livramento en Rio Grande do Sul til Touros, en Rio Grande do Norte), trairas Santa Catarina sude til norde.
Cirkume 77% del teritorio dil stato jacas super 300 metri di altitudo e 52% jacas super 600 metri. La maxim alta monto dil stato esas Morro Boa Vista, inter l'urbi Urubici e Bom Retiro, kun 1.827 metri di altitudo. Povas nivar en alta monti dum kolda vintri.
La fluvii del stato apartenas a du hidrografiala baseni: la baseno dil fluvio Plata e la baseno dil Atlantiko. La baseno dil fluvio Plata povas dividesar en du: la baseno dil fluvio Paraná e la baseno dil fluvio Uruguay. La fluvio Itajaí-Açu esas la precipua del stato qua fluas direte til Atlantiko. Altra importanta fluvii esas Iguasu (qua apartenas a la baseno di Paraná), e la fluvii Pelotas, Canoas, Chapecó e Rio do Peixe (qui apartenas a la baseno di Uruguay).
La klimato esas subtropikala humida, Cfa (infre 800 metri di altitudo) e Cfb (supre 800 metri di altitudo). La mezvalora pluvo-quanto esas 1.500 mm omnayare.
Ekonomio
[redaktar | redaktar fonto]
La precipua ekonomial agado di Santa Catarina esas l' industrio (precipue nutrivi, stofi, ceramiko, metalifo e mashinifado), la minado e l'edukado di bovi e porki. La portuo di Itajaí esas un ek la precipua portui de Brazilia.
La precipua produkturi di agrokultivo en Santa Catarina esas maizo, soyo, tabako, manioko, fazeolo e rizo.
Turismo esas importanta ekonomikala agado en lua litoro, note en urbi quale Florianópolis, Balneário Camboriú, Garopaba, ed altri. Montoza urbi, quale São Joaquim, Lajes ed Urubici anke atraktas turisti, specale dum vintro. Fine, Blumenau, kun lua Oktoberfest (festo di biro), simile a München en Germania, e Nova Trento, qua esas loko por religiala turismo.
Demografio
[redaktar | redaktar fonto]Segun la demografiala kontado di 2022, Santa Catarina havis 7 609 601 habitanti[1].
| La 10 maxim granda urbi di Santa Catarina (2022) |
|---|
| Imaji | Rango | Nomo | Habitantaro |
|---|---|---|---|
 Joinville  Florianópolis | |||
| 1ma | Joinville | 616 323 | |
| 2ma | Florianópolis | 537 213 | |
| 3ma | Blumenau | 361 261 | |
| 4ma | São José | 270 295 | |
| 5ma | Itajaí | 264 054 | |
| 6ma | Chapecó | 254 081 | |
| 7ma | Palhoça | 222 598 | |
| 8ma | Criciúma | 214 493 | |
| 9ma | Jaraguá do Sul | 182 660 | |
| 10ma | Lages | 165 981 | |
| Fonto: [3] | |||
Referi
[redaktar | redaktar fonto]
- ↑ 1,0 1,1 Censo 2022: Brasil tem 203 milhões de habitantes, 4,7 milhões a menos que estimativa do IBGE - Publikigita da G1. Dato di publikigo: 28ma di junio 2023. Idiomo: Portugalana.
- ↑ 2,0 2,1 Autoro: Ferreira Levy, Maria Stella. O Papel da Migração Internacional na Evolução da População Brasileira Pagino/pagini: 58, 79. Idiomo: Portugalana.
Segun on povas lektar en la texto: Santa Catarina, tem como grupo nacional mais importante os alemães cujas proporções oscilam ao redor de 40%, seguidos pelos italianos, com aproximadamente 17%, até o censo de 1950. Em 1970, a proporção de imigrantes italianos reduz-se a metade. As outras nacionalidades que tem expressão são poloneses, russos e austríacos com proporções entre 6 e 11%, considerando-se inclusive o censo de 1970 - ↑ Censo do IBGE: quais são as 15 cidades mais populosas de Santa Catarina - Publikigita da G1. Dato di publikigo: 28ma di junio 2023. URL vidita ye 8ma di julio 2023. Idiomo: Portugalana.
