Muri bi Bärn

Muri bi Bern
Basisdate
Staat:	Schwiiz
Kanton:	Bärn (BE)
Verwautigschreis:	Bern-Mittellandw
BFS-Nr.:	0356i1f3f4
Poschtleitzahl:	3074 Muri bei Bern 3073 Gümligen
UN/LOCODE:	CH MBB
Koordinate:	603721 / 19787446.9319477.487499558Koordinate: 46° 55′ 55″ N, 7° 29′ 15″ O; CH1903: 603721 / 197874
Höchi:	558 m ü. M.
Flächi:	7,6 km²
Iiwohner:	i13'317 (31. Dezämber 2022)[1]
Arbetslosequote:	1,8 % (2010)[2]
Uusländeraateil:	11,4 % (2009)[3]
Gmeindspräsident:	Hans-Rudolf Saxer (FDP)
Website:	www.muri-guemligen.ch
Charte
ww

Muri bi Bärn isch e Schwiizer Gmeind im Kanton Bärn.

D Gmeind setzt sich us zwei klar gliderte Teile zäme, wo Ywohnersmässig mit je ca. 6'000 Ywohner gliich gross sind. Es sind das d Ortschaft Muri, wo dr Gemeinde sit alters her de Name geeh hät, und d Ortschaft Gümlige.

D Flächi vom Gmeindsgebiet betreit 760 Hektare, devoo sind 150 Hektare bewaldet, 190 Hektare Ächer und Wiese und 339 Hektare Land i dr Bauzone. Dr höchschti Punkt befindet sich uf 727 Meter uf em Denteberg, di tüüfschti Schtell liit uf 508 Meter a dr Aare.

Nachbersgmeinde sind Allmedinge, Belp, Bern, Chehrsatz, Chöniz, Oschtermindige, Schtettle, Vechige und Worb.

Die älteste Fund us Muri stammet us de jüngere Steizyt und de Bronzezyt. E Gräberfeld us de Latènezyt wiist uf e keltisches Dorf hii. I de Römerzyt het z Muri e Villa gstande, vor alem isch de Ort aber denn es wichtigs Heiligum vo de Helvetier vo de regio Arurensis (»Aareregion«) gsii. Me hät Statue vo merere römische und keltische Gottheite gfunde, so vo de Göttin Naria und de Bäregöttin Artio.

E Gräberfeld usem 7. Jahrhundert cha a de Alemane zuegwise werde. Urkundlich taucht dr Name »Mure«, nach hütigem Wüsse, erschtmals 1180 uuf, wo en Pfarrer Burkhard us dr Gmeind mit vermögende Bürger Gschäft gmacht hät.

Damals hät Muri no zur Herrschaft Gerischtei ghört, wo mehr als 100 Jahr schpäter, 1298, vo dr Schtadt Bern eroberet worde isch. D Herrschaft hät sich us de vier sogenannte Chileschpiile Bollige, Muri, Schtettle und Vechige zämegsetzt. Wo di uufschtrebendi Schtadt Bern ihri erschti Eroberig gmacht hät, hät si de Gmeinde di überliferete Recht unaataschtet überlaa und hät demit de Grundschtei zur wiitgehende bernische Gmeindsautonomie gleit.

Über Jahrhunderti händ d Ywohner vo dr Gmeind in relativ schtabile Verhältnis gläbt, di riesige Veränderige vo dr europäische und schwiizerische Gschicht sind schiinbar schpurlos verbiizoge.

E vollständigi schtrukturelli und gsellschaftlichi Umwandlig hät erscht zu Beginn vom 20. Jahrhundert iigsetzt. Sie isch d Folg vo dr Induschtrialisierig und vom Zug vo dr Schtadt ufs Land. So isch d Ywohnerzahl vo dr Gmeind im Jahrzehnt 1920-1930 vo 2435 uf 3938 oder um sither nie meeh erreichti 62 Prozent aagwachse.

Am 31. Dezember 2004 händ 12'334 Mensche in Muri gläbt, dr Ussländeraateil hät 9.5 % betreit. Bi dr Volkszellig 2000 händ 88,93 % vo dr Ywohner Düütsch als Hauptschprach aageeh, 3,05 % Französisch und 1.48 % Englisch.^[4] 18.2 % vo de Ywohner sind zwüsched 0 und 19 Jahr alt, 61.3 % zwüsched 20 und 64 Jahr und 20.5 % älter als 64 Jahr gsii.

Quälle: Bundesamt für Statistik 2005^[5]

Bi de Nationalraatswahle 2011 het s das Ergebnis ggää:^[4] BDP 14,1 %, CVP 2,8 %, EVP 2,3 %, FDP 20,7 %. GLP 6,7 %, GP 9,6 %, SP 19,7 %, SVP 19,1 %, Suschtigi 5,0 %.

Gmeindspresidänt vo Muuri isch dr Hans-Rudolf Saxer (Stand 2013).

Dr Gross Gmeindrat isch d Legislative vo dr Gmeind Muri bi Bärn. Er umfasst 40 Mitglieder und wird alli vier Jahr im Proporzsyschtem gwählt.

Dr Gmeindrat isch d Exekutive vo dr Gmeind Muri bi Bärn. Er zellt siebe Mitglieder. Mit Usnahm vom Gmeindspräsident (Hans-Rudolf Saxer FDP) schaffe d Gmeindrät näbeamtlich. Dr Gmeindrat wird alli vier Jahr im Proporzsyschtem gwählt (gliichziitig wie dr Gross Gmeindrat). Dr Gmeindspräsident wird im Majorzverfahre gwählt.

Im Januar 2003 hät dr Handels- und Induschtrieverein vom Kanton Bern di wirtschaftliche Schtandortqualitäte vo 51 grössere Gmeinde vo de Agglomeratione Bern und Biel-Seeland undersuecht. D Gmeind Muri bi Bern hät die Rangliste vor Lyss und Belp aagfüehrt. Muri isch bekannt als "Schtüürparadies" vom Kanton Bern.

Neue Undernehmige stönd Schtandort mit genehmigte Überbauigsordnige zur Verfüegig. Bi de Areale "Bahnhof Gümlige" und "Gümligefeld" handlets sich um kantonali Entwickligsschwerpünkt.

I dr Gmeind Muri bi Bern gits sechs Schuelhüüser (Volksschuel). Denäbe exischtiered zwei Privatschuele, wo im Underricht de obligatorischi Schuelschtoff in englischer Schprach vermittled.

• S Aarebad Muri büütet d Möglichkeit, i dr aagrenzende Aare z schwümme
• Schloss Muri (Privatbsitz)
• Schloss Gümlige (Privatbsitz)
• Villa Mettle
• Chile Muri
• Auguetbrügg
• S Naturschutzgebiet a dr Aare dient de Gmeindsbürger als Naherholigsgebiet
• Zwüsched Belp und Chöniz exischtiert di no einzigi Fähre zwüsched Bern und Thun über d Aare

• Annemarie Düringer (ufgwachse z Muri), Schauspiileri

• Markus F. Rubli (Hrsg.): Muri bei Bern: eine Gemeinde, zwei Dörfer. Einwohnergemeinde, Muri bei Bern 1993

 Commons: Muri bi Bärn – Sammlig vo Multimediadateie

• Offizielli Website vo dr Gmeind Muri bi Bern
• Anne-Marie Dubler: Muuri. In: Historisches Lexikon vo dr Schwiiz.
• Anne-Marie Dubler: Gümlige. In: Historisches Lexikon vo dr Schwiiz.
• Webseite vo dr Villa Mettle
• Freiziit- und Jugendhuus Bärtschihus

1. ↑ Ständige Wohnbevölkerung nach Staatsangehörigkeitskategorie, Geschlecht und Gemeinde, definitive Jahresergebnisse, 2022. Bei späteren Gemeindefusionen Einwohnerzahlen aufgrund Stand 2022 zusammengefasst. Abruf am 5. September 2023
2. ↑ Mitarbeiter: Gemeindesuche. (HTML) Arbeit. In: Offizielle Webseite. Bundesamt für Statistik, 2011, S. 1, archiviert vom Original am 19. Juni 2006; abgruefen am 28. August 2011 (deutsch, Eingabe Muri bei Bern. Jahresdurchschnitt). 
3. ↑ Mitarbeiter: Gemeindesuche. (HTML) Bevölkerung. In: Offizielle Webseite. Bundesamt für Statistik, 2011, S. 1, archiviert vom Original am 19. Juni 2006; abgruefen am 28. August 2011 (deutsch, Eingabe Muri bei Bern). 
4. ↑ ^{4,0 4,1} Bundesamt für Statistik: Regionalporträts 2012: Kennzahlen aller Gemeinden (Site cha nüme abgrüeft wärde; Suche im Webarchiv)[1] [2] Vorlage:Toter Link/www.bfs.admin.ch, Mai 2012
5. ↑ Bundesamt für Statistik: Eidgenössische Volkszählung 2000: Bevölkerungsentwicklung der Gemeinden 1850–2000. Bern 2005 (Online uf bfs.admin.ch (Site cha nüme abgrüeft wärde; Suche im Webarchiv)[3] [4] Vorlage:Toter Link/www.bfs.admin.ch, Date im Aahang (Site cha nüme abgrüeft wärde; Suche im Webarchiv)[5] [6] Vorlage:Toter Link/www.bfs.admin.ch)

Politischi Gmeinde im ehemalige Amtsbezirk Bärn Bärn | Bollige | Bremgarte | Ittige | Chirchlindach | Chüniz | Muri | Oberbalm | Oschtermundige | Schtettle | Vechige | Wohle | Zollikofe Kanton Bern | Bezirke vom Kanton Bern | Gmeinde vom Kanton Bern

Politeschi Gmeinde im Verwautigs-Chreis Bärn-Mittuland Aumedinge | Aarni | Bäriswiu | Bäup | Bärn | Bigle | Bollige | Bowil | Brämgarte bi Bärn | Brenzikofe | Deisswiu | Ferenbalm | Froubrunne | Frouechappele | Frimettige | Gerzesee | Grosshöchstette | Guggisberg | Gurbrü | Hütlige | Heerblige | Iffwil | Ittige | Jaberg | Jegischtoorf | Kaufdorf | Kehrsatz | Chise | Chirchdorf | Kirchlindach | Chüniz | Chonufinge | Kriechenwil | Landiswil | Laupe | Linde | Mattstette | Meikirch | Mirchel | Moosseedorf | Mühleberg | Mülchi | Münchebuchsi | Münchewiler | Münchringe | Münsige | Muri bi Bärn | Neuenegg | Niderhünige | Nidermuwere | Oberbalm | Oberdiessbach | Oberhünige | Oberthal | Opplige | Ostermundige | Riggisberg | Rubige | Rüeggisberg | Rümmlige | Rüschegg | Schwarzeburg | Stettle | Toffe | Tuurne | Urtene-Schömbüeu | Vechige | Waud | Walkringe | Wichtrach | Wiggiswil | Wiileroutige | Wole | Worb | Zäziwil | Zollikofe | Zuzwil Ehmalegi Gmeinde: Aeschle bi Oberdiesbach | Alblige | Usserbirrmoos | Ballmoos | Barschwand | Belpbärg | Bleike bi Oberdiessbach | Bremgarte Stadtgricht | Bümpliz | Büre zum Hof | Clavaleyres | Diemerswiu | Englisbärg | Etzukofe | Gäuterfinge | Golate | Graferied | Gysestei | Hauben|Hube | Innerbirrmoos | Chiuchetuurne | Limpach | Looschterf | Mädersforst | Messen-Scheunen | Mülidoorf | Mületurne | Mülchi | Münchrige | Niderwitrach | Nofle | Oberscheunen | Oberwitrach | Otterbach bi Oberdiessbach | Rüti bi Riggisbärg | Schalune | Scheunen | Schlosswiu | Schöntau | Staude im Emmitau | Tägertschi | Trimstei | Wahlern | Zauggeried | Zimmerwaud Kanton Bärn | Verwaltigs-Chreis vom Kanton Bärn | Gmeinde vom Kanton Bärn

Dä Artikel basiert uff ere fräie Übersetzig vum Artikel „Muri_bei_Bern“ vu de dütsche Wikipedia. E Liste vu de Autore un Versione isch do z finde.