Ekostelsel

Die ekostelsel is die basiese, funksionele eenheid in die ekologie en bestaan uit abiotiese (nie-lewende) komponente en biotiese (lewende) komponente wat mekaar gedurig beïnvloed. Tussen die biotiese en die abiotiese komponente bestaan daar in die ongerepte natuur 'n heel noodsaaklike en delikate ewewig. Hierdie ewewig is van die allergrootste belang, omdat die biotiese en die abiotiese komponente onderling van mekaar afhanklik is en mekaar dus beïnvloed. 'n Versteuring van die een komponent sal dus noodwendig 'n invloed op die ander hê, en ook die ewewig versteur.

'n Deeglike studie van die ekostelsel behels dus 'n studie van sowel die biotiese as die abiotiese komponente. Oral – rondom die werkplek of in tuine en parke – bestaan daar sulke ekostelsels, byvoorbeeld 'n visdam, die gebied rondom 'n waterkraan, die heining rondom 'n gebou, die rotstuin, die park, en so voorts. In elke ekostelsel is daar vier noodsaaklike basiese komponente, naamlik die produseerders (outotrofe organismes – hoofsaaklik groen plante), die verbruikers (heterotrofe organismes), die ontbinders (soms ook mikroverbruikers genoem) en die abiotiese komponente (of fisiese omgewing).

Die volgende is belangrike aspekte van die nie-lewende komponente:

• Die ligging op die planeet het 'n groot invloed op die klimaat van die gebied.
• Topografie sluit in die hoogte bo seevlak, die helling van die gebied en die mate van blootstelling aan sonbestraling. Hoë bergpieke word blootgestel aan ontsaglike temperatuurskommelinge, sterk winde, sneeu, en so voorts, wat 'n groot invloed uitoefen op die plante- en dierelewe wat daar voorkom. Die helling van die gebied en die duurte van sonbestraling speel ook 'n belangrike rol. In Suid-Afrika is daar 'n opvallende verskil tussen die plantegroei op suidelike en noordelike berghange en tussen dié op kruine en in valleie. Noordelike hange ontvang meer sonbestraling; gevolglik is die grondtemperatuur hoër en die voggehalte gewoonlik laer as op die suidelike hange, waar skaduplante welig groei in koeler grond met 'n hoër voginhoud. In valleie is die watertafel gewoonlik ook hoër en die grond vrugbaarder as op hellings. Hierdie verskynsels is duidelik waarneembaar langs die meeste nasionale paaie in Suid-Afrika, soos in die Magaliesberg van Gauteng, Drakensberge van KwaZulu-Natal, die berge van die Oos-Kaapland, en so voorts.

Verwering van die moedergesteentes deur fisiese, chemiese en biotiese prosesse lei tot die vorming van klein gronddeeltjies. Die indeling van grond in bepaalde grondtipes berus hoofsaaklik op die gemiddelde grootte van die gronddeeltjies wat daarin voorkom. Grond word soos volg ingedeel:

• Kleigrond – gronddeeltjies kleiner as 0,002 mm in deursnee.
• Leemgrond – gronddeeltjies tussen 0,002 en 0,05 mm in deursnee.
• Sandgrond – gronddeeltjies tussen 0,05 mm en 2 mm in deursnee.

In die ruimtes tussen die gronddeeltjies is daar water, lug, organiese materiaal (humus) en ook miljoene grondmikrobes (tot sestien miljoen per gram grond) wat 'n uiters belangrike rol in die vorming van humus en nitrate speel. Die vermoë van grond om lug, water, hitte en voedingstowwe te behou en te versprei, is van die allergrootste belang vir grondorganismes. Die meeste plante groei in leemgrond. Leemgrond bestaan normaalweg uit ongeveer 24% kleideeltjies, 29% leemdeeltjies, 30% fyn sanddeeltjies, 17% growwe sand en gewoonlik ook 3% tot 10% organiese materiaal. Sandgrond met 'n lae persentasie (minder as 20%) klei- en leemdeeltjies waartussen daar redelik groot ruimtes is, het baie minder affiniteit vir water. Die waterhouvermoë van sandgrond is dus laag. Namate die persentasie kleideeltjies styg, verbeter die waterhouvermoë. Die water wat in die ruimtes tussen die gronddeeltjies aangetref word, dit wil sê die kapillêre water, word deur die plantwortels opgeneem. Ná 'n reënbui dring 'n persentasie van die water egter deur die bolaag en die onderlae tot by die watertafel. Hierdie water, wat swaartekragwater (syferwater) genoem word, help om die ondergrondse water aan te vul en word dus eintlik nie deur plante benut nie. Ook die baie dun laag water (higroskopiese water) wat met groot krag rondom elke gronddeeltjie vasgehou word, is van weinige nut vir plante.

Humus verhoog die grondvrugbaarheid, maak swaar, vaste kleigrond losser, en bind sandgrond om die waterhouvermoë daarvan te verbeter. As water te vinnig deur grond dreineer, voer dit waardevolle ione en ander oplosbare stowwe weg na die dieperliggende lae waar dit van geen nut vir plante is nie. Dit word uitloging genoem. Gebalanseerde dreinering is dus noodsaaklik.

Die aard en die samestelling van grond oefen 'n groot invloed op die biotiese komponente uit, maar die biotiese komponente beïnvloed ook die samestelling en die aard van die grond – dus 'n gedurige, noodsaaklike en intieme wisselwerking.

Grondtekstuur, dit wil sê die fynheid of die grofheid van grond, en grondstruktuur, dit wil sê 'n korrelstruktuur (enkele korrels) of krummelstruktuur ('n aantal korrels wat aan mekaar vaskleef), is baie belangrik vir grondorganismes. Dit beïnvloed ook die vermoë van grond om lug, water, anorganiese soute en organiese materiaal vas te hou. Organiese materiaal besit weer die vermoë om meer hitte en vog te absorbeer, wat weer gunstige toestande vir die voortbestaan van grondorganismes skep. Die porieë (ruimtes) in die grond waarin water en lug sirkuleer, is ook die woonplek (habitat) van baie kleiner organismes.

Die suurheidsgraad of pH van die grond is baie belangrik. Sommige grondorganismes en plante kan in suur grond (lae pH) leef, terwyl ander aan alkaliese grond (hoë pH) voorkeur gee. Die meeste plante en gronddiertjies verkies egter neutrale (pH van 7) of effens suur grond (pH van 6,5). Voorbeelde van plante wat in suur grond aard, is asaleas, varings, krismisrose, rododendrons, heide en proteas. Voorbeelde van plante wat goed in alkaliese grond groei, is lusern, koolgewasse en baie grootebestande plante. Voorbeelde van plante wat neutrale of effens suur grond verkies, is die meeste peulplante, populiere, en so voorts.

Gronddiepte is ook van groot belang. In 'n grondprofiel ('n loodregte deursnee van grond) kan daar gewoonlik duidelik tussen die verskillende horisonte (grondlae) onderskei word. Dit is eintlik die dikte van die bolaag wat belangrik is vir plante en gronddiertjies. 'n Nuwe bolaag word voortdurend dog stadig gevorm – plus-minus 30 mm in ongeveer vyfhonderd jaar. Goed ontwikkelde, vrugbare grond vertoon gewoonlik 'n dikker bolaag en meer lae as swak grond.

Grondkleur dui ook in 'n groot mate die vrugbaarheid aan. Goeie leemgrond wat baie organiese materiaal (humus) bevat, is altyd donkerder van kleur as grond wat min humus bevat. 'n Donkerder kleur is dus gewoonlik 'n aanduiding daarvan dat die grond ryk aan humus en ook grondmikrobes (ontbinders of saprovore) is.

Lig en warmte kan in die natuur moeilik geskei word, omdat die son die bron van albei is.

Lig is van die allergrootste belang vir plante, aangesien dit noodsaaklik is vir fotosintese. Dit kan egter ook 'n beperkende faktor wees in die opsig dat oormatig skerp lig weefsels beskadig. Lig laat geld sy invloed hoofsaaklik deur ligintensiteit en tydsduur van bestraling (daglengte). By sowel plante as diere is daar baie interessante aanpassings waarneembaar, soos:

• By baie diere kom daar in die epiteelweefsel van die huid pigment voor. Dit dien as filter en verhoed dat die ultravioletstrale van die son dieperliggende weefsel beskadig. Wanneer nodig, kan daar meer pigment gevorm word, byvoorbeeld in die Malpighi-laag van die mens.
• Baie diere is naglewend, byvoorbeeld vlermuise en motte wat snags rondvlieg; erdwurms wat normaalweg net snags bokant die grond verskyn; molle wat donkerte verkies; en leeus, hase, wolwe en hiënas.
• Die blare van baie plante is spesiaal aangepas by die ligintensiteit waaraan hulle blootgestel is, met die gevolg dat daar tussen lig- en skadupunte onderskei kan word. Skaduplante kan 'n laer ligsterkte as ligplante fotosinteer.
• Fototropisme is nog 'n belangrike wyse waarop plante hulle by lig aanpas. Die positiewe fototropie van plantstingels (stingels buig na lig) en die negatiewe fototrope van wortels (wortels groei weg van lig) is goed bekend. Baie slingerplante en epifiete, byvoorbeeld orgideë in woude het gespesialiseerde groeiwyses om so meer lig te bekom.
• Fotoperiodisme is die invloed van die daglengte (beligtingsperiode) op die groei van die plant. Hiervolgens kan plante ingedeel word in kortdagplante wat blom wanneer die beligtingsperiode korter as twaalf uur is, byvoorbeeld kosmos; langdagplante wat 'n beligtingsperiode van langer as twaalf uur nodig het om te blom; en neutrale plante wat heel verdraagsaam is en nie juis deur die daglengte beïnvloed word nie.
• Ligintensiteit speel 'n belangrike rol in die turgor- en groeibewegings van plante. Sommige blomme gaan oop wanneer die ligintensiteit afneem, byvoorbeeld aandblomme, terwyl ander toegaan by 'n afname van ligsterkte, byvoorbeeld vygies. Die blare van 'n paar plante voer ook slaapbewegings uit wanneer dit donker word, byvoorbeeld Mimosa pudica.

In die gematigde streke van die wêreld is plante en diere blootgestel aan baie groot temperatuurskommelinge tussen byvoorbeeld dag en nag, asook tussen somer en winter. Warmte beïnvloed nie net die lewensprosesse van organismes nie, maar ook hul verspreiding oor die aardbol.

• Baie diere soos visse, amfibieë en reptiele, is koudbloedig (poikilotermies), dit wil sê hul liggaamstemperatuur wissel ooreenkomstig die temperatuur van die omgewing. Sulke diere is heeltemal onaktief as die koud is en verkeer in 'n soort winterslaap as die temperatuur baie laag daal. 'n Styging in die temperatuur stimuleer weer hul liggaamsaktiwiteite en -metabolisme.
• Warmbloedige (homoiotermiese) diere soos voëls en soogdiere, is in staat om ongeag uitwendige temperatuurskommelinge 'n konstante liggaamstemperatuur te handhaaf. Hulle kan dus feitlik enige temperatuurskommelinge oorleef. Sommige warmbloediges hiberneer egter gedurende die koue seisoen, byvoorbeeld bere en vlermuise. Tydens hibernering neem die tempo van die liggaamsmetabolisme af en teer die diere op reserwevoedsel wat in hul liggame geberg is. Ander warmbloediges migreer aan die begin van die koue seisoen en keer in die lente terug, byvoorbeeld swaels.
• Temperatuurskommelinge het ook 'n groot invloed op plantelewe. Bladwisselende bome verloor hul blare in die winter en beperk só hul metabolisme, byvoorbeeld platane, pupuliere, akkerboom, baie vrugtebome, en so voorts. Sommige plante voltooi hul lewensloop in een groeiseisoen en oorwinter in die vorm van saad. Hulle word eenjarige plante genoem. Die bogrondse dele van sommige plante sterf en hulle oorwinter in die vorm van onderaardse dele soos bolle (uie) en wortelstokke (kannas).

Water is 'n heel belangrike ekologiese faktor, want daarsonder is lewe op aarde haas ondenkbaar. Behalwe dat tussen 80% en 90% van die liggaamsmassa van vele organismes uit water bestaan, is water noodsaaklik vir die fisiologiese prosesse in plante en diere. Water is egter nie net 'n noodsaaklikheid nie, maar ook 'n beperkende faktor. Die waterkringloop (watersiklus) speel 'n belangrike rol in die voortbestaan van plante- en dierelewe. Dit behels 'n gedurige beweging van water in 'n kringloop tussen doe aarde en die atmosfeer. Die beweging van water van die atmosfeer na die aarde word neerslag (presipitasie) genoem. Neerslag sluit in dou, mis, hael, sneeu en reënval. Behalwe dat neerslag die aarde en organismes van vog voorsien, absorbeer reën, sneeu, dou, hael, en so voorts warmte en word die grond, watermassas en aanwesige organismes so afgekoel. Water wat op die grond val, word gedeeltelik deur die bolaag geabsorbeer (kapillêre en higroskopiese water). 'n Deel daarvan spoel weg op die oppervlak, vorm stroompies, spruite en riviere en bereik later mere en oseane. 'n Ander deel van die water kan deur die bolaag dreineer na die onderlae en die watertafel. Dit word infiltrasie genoem. Hierdie water bereik deur fonteine weer die oppervlak of kan gedurende droë tydperke deur kapillêre beweging van die waterval af opwaarts deur die grondlae na die oppervlak beweeg. Water bereik weer die atmosfeer deur verdamping vanaf die groot wateroppervlaktes (70% van die aardoppervlakte), direk uit die grond en deur die transpirasie van plante. Baie plante en diere vertoon aanpassings ten opsigte van water:

• Varswaterassosiasies sluit plante en diere in wat uitsluitlik of gedeeltelik in vars water lewe, byvoorbeeld waterlelies, baie alge, watergras, visse, vaswaterslakke, waterinsekte, insektelarwes, paddavisse, krappe, en so voorts.
• Seewaterassosiasies sluit plante en diere in wat net in soutwater lewe, byvoorbeeld vele seevisse, haaie, walvisse, seewiere, en so voorts.
• Landassosiasies sluit soorte in wat in uiters droë toestande kan lewe en ook dié wat oor 'n konstante, voldoende watervoorraad moet beskik om te kan voortbestaan. Volgens hul waterbehoeftes en ook hul vermoë om in omgewings met meer of minder beskikbare water te leef, kan plante soos volg ingedeel word:
  • Hidrofiete is plante wat altyd in water leef, soos waterlelies.
  • Mesofiete groei in dele wat nie te nat of te droog is nie, soos populiere.
  • Xerofiete is plante wat in uiters droë toestande kan groei, soos vetplante. Hierdie groogteplante het gewoonlik dik, vlesige blare of klein blaartjies, ingesinkte huidmondjies, 'n besonder dik kutikula en goed ontwikkelde wortelstelsels. Baie woestynplante beskik oor die vermoë om ná 'n reënbui in 'n baie kort tydperk ('n paar weke) hul siklus van ontkieming, groei, blom en saadvorming te kan voltooi.
• Baie woestyndiere lewe in gate waar dit koeler as op die oppervlak is en is veral gedurende die vroeë aand, die nag en die vroeë oggend aktief, omdat dit dan koeler en die persentasie vog in die atmosfeer groter is.
• Baie van hierdie diere drink nooit water nie, byvoorbeeld kangaroerotte. Hulle verkry die vog wat hul liggame nodig het uit die voedsel wat hulle eet en/of uit 'n neweproduk wat gedurende oksidasie in hul weefsels gevorm word. Verder skei sommige, byvoorbeeld reptiele en insekte, hul stikstofbevattende afval in die vorm van feitlik droë uriensuur uit en behou sodoende liggaamsvog. Sommige diere in droë streke drink baie ongereëld water en kan ook lank sonder water klaarkom, soos springbokke, gemsbokke en basterhartbeeste.
• Sommige ondergrondse diere, byvoorbeeld erdwurms en duisendpote, grawe dieper namate die boonste lae van die grond droër word.
• Sprinkaaneiers broei slegs ná die eerste reën en selde almal tegelyk uit.

Die lug wat ons omring, oefen regstreeks 'n invloed op alle lewende organismes uit. Die belangrikste gasse wat plante- en dierelewe beïnvloed, is waterdamp, suurstof, koolstofdioksied en stikstof. Van hierdie gasse is dit net waterdamp wat in wisselende hoeveelhede in die atmosfeer voorkom en dus 'n beperkende invloed op terrestriële habitat kan hê. Dit ander gasse is in redelik konstante hoeveelhede (ongeveer 21% suurstof, 0,03% koolstofdioksied, 79% stikstof) in die atmosfeer teenwoordig. In water en grond is die hoeveelhede egter selde konstant en wissel dit van plek tot plek en van tyd tot tyd. Met die uitsondering van anaërobiese bakterieë (bakterieë wat sonder suurstof lewe) en 'n paar ander organismes het al wat lewe, vry suurstof vir hul voortbestaan nodig. Landlewende vorme neem direk uit die atmosfeer op, waterlewendes uit die water en grondorganismes uit die lug tussen die gronddeeltjies. Water bevat normaalweg baie minder opgeloste suurstof as lug (1 000 cm³ atmosferiese lug bevat ongeveer 200 cm³ suurstof, teenoor die net ongeveer 10 cm³ suurstof in 1 000 cm³ water). Organismes wat in diep water lewe, het dus 'n nog groter probleem, omdat die persentasie suurstof dieper in die water aansienlik laer is. Die rede hiervoor is dat die suurstof van die atmosfeer wat die hoofbron van suurstof in die water is, in die oppervlakwater oplos en dat plante wat gedurende fotosintese suurstof vrystel, hoofsaaklik in vlakker water voorkom. Die hoeveelheid suurstof neem ook dieper in die grond af, met die gevolg dat plante wat gedurende fotosintese suurstof vrystel, hoofsaaklik in vlakker water voorkom. Hoe meer poreus grond is, hoe meer lug kan dit bevat. Lug in grond word egter deur 'n oormaat water in die grond verplaas. 'n Gebrek aan suurstof in dieper grondlae en diep water is dus 'n beperkende faktor ten opsigte van die voortbestaan van lewe.

Koolstofdioksied in die atmosfeer is ook een van die bronne van die koolstofdioksied in water en grond. Dit word egter ook tydens respirasie by water- en grondlewende organismes en deur die ontbinding van organiese stowwe vrygestel. Die persentasie koolstofdioksied in grond is dikwels aansienlik hoër as dié in die atmosfeer, omdat die swaar gas moeilik uit die grond diffundeer.

Stikstof is noodsaaklik vir die opbou van sommige organiese molekule, byvoorbeeld proteïen. Stikstof in grond word gedurig deur stikstofbindende organismes (knoppiesbakterieë) en ook uit die atmosfeer (donderstorms) aangevul en in die vorm van nitrate in plante beskikbaar gestel.

• Aangepaste gaswisselingoppervlakte by diere, byvoorbeeld kieue van visse en krewe, naakte dun, klam, bloedvatryke vel van erdwurms, en so voorts.
• Baie dun epidermis en die afwesigheid van 'n kutikula by onderwaterplante sodat gaswisseling vrylik kan plaasvind.
• Lugholtes by drywende plante waarin lug geberg kan word vir gaswisseling en wat ook help om die plant drywend te hou, byvoorbeeld waterhiasinte.
• Huidmondjies aan die dorsale vlak van drywende blare vir direkte gaswisseling tussen blare en die atmosfeer.
• Die vermoë van sommige waterinsekte om lugborrels onder die water in te neem vir gaswisseling, byvoorbeeld waterkewers.
• Lugbuise (snorkels) van sommige insektelarwes wat in water lewe, wat die gaswisselingoppervlakte direk met die atmosfeer in verbinding bring, byvoorbeeld muskiete.
• Bewegende lug (wind) bring ook aanpassings mee wat in die "windstreke" van Suid-Afrika duidelik waarneembaar is. Storms beskadig plante en wind verhoog die spoed van transpirasie en verdamping met 'n gevolglik groter waterverlies by lewende organismes. Wind lei dus tot die ontwikkeling van kleiner blare aan blootgestelde plante, bevorder wortelstelsels en beperk dikwels die lengtegroei van plante.

As 'n ekologiese faktor is vuur waarskynlik net so belangrik en normaal soos temperatuur, lig of enige ander faktor. Beheerde brande kan trouens 'n uiters waardevolle ekologiese faktor wees. Vuur is egter ook 'n belangrike beperkende faktor, veral omdat die mens dit beter kan beheer as enige ander beperkende faktor. Daar word tussen twee soorte brande onderskei, naamlik kroonvure, dit wil sê allesvernietigende vure soos groot bosbrande, en oppervlakvure, wat beheer word sodat bome en ander groter plante nie baie beskadig word nie. Kroonvure moet altyd verhode word, omdat dit 'n uiters beperkende faktor is wat die hele biotiese gemeenskap vernietig (plante en diere brand dood, saad word vernietig, en so voorts). Die doel van oppervlakvure is om beter weiveld aan grasvreters te verskaf, om die indringing van ongewenste houtagtige gewasse in grasveld te voorkom, en om tydelike migrasies te veroorsaak en so wisselweiding af te dwing, byvoorbeeld in wildtuine.

Brande kan ook die ontkieming en verspreiding van saad stimuleer. In die geval van byvoorbeeld hekea is hierdie effek ongewens in Suid-Afrika. Hierdie indringerplant verdring die inheemse plantegroei. Beheerde brande met lank genoeg tussenpose kan die groei van sekere proteas en ander plante wat in fynbos voorkom, bevorder. Skynbaar uitgestorwe spesies, soos die vleiroos (Orothamnus zeyheri) is ná brande herontdek.

Daar is al bewys dat jong gras wat ná 'n brand uitspruit, nie net deur grasvreters verkies word nie, maar ook voedsamer is. Gewoonlik bereik gras ná 'n brand en reën binne ses weke weer volle wasdom. Baie veldbrande word deur weerlig in die vroeë lente veroorsaak. Kwaadwillige brandstigting en brande wat as gevolg van nalatigheid ontstaan, kom egter al hoe meer voor. Alle onbeheerde en onbeplande brande moet voorkom word.

Sien ook: Lewe.

Die biotiese afdeling bestaan uit twee basiese komponente.

Uit die verklaring van die woord "outotrofe" (Grieks: autos = self + trophos = voeder) is dit duidelik dat hierdie organismes selfvoedend is. Hulle is dus hoofsaaklik groen plante wat deur fotosintese in staat is om uit anorganiese grondstowwe organiese materiaal (byvoorbeeld koolhidrate) op te bou en terselfdertyd die stralingsenergie (lig) van die son in die organiese materiaal as bindingsenergie vas te lê. Hierdie outotrofe organismes, wat ook as produseerders bekend staat, sluit 'n baie wye verskeidenheid in – van baie groot bome, struike en kruide tot kleiner mosplante en mikroskopiese waterplantjies (fitoplankton) (Grieks: phyto = plant + plankton = drywende lewe).

Organismes wat heterotrofies (Grieks: heteros = verskillend + trophos = voeder) leef, gebruik die komplekse verbindings wat deur die outotrofe organismes opgebou is. Alhoewel sommige plante ook 'n heterotrofe bestaan voer, is dit veral diere wat so 'n lewenswyse handhaaf. Hierdie heterotrofe organismes, wat ook verbruikers genoem word, kan òf primêre òf sekondêre verbruikers wees. Elk van die vlakke van die heterotrofe komponent, naamlik produseerders, primêre verbruikers, sekondêre verbruikers en ontbinders, vorm 'n voedings- of trofiese vlak. Al die produseerders (groen plante) vorm dus die eerste trofiese vlak, die primêre verbruikers (herbivore) die tweede trofiese vlak, die sekondêre verbruikers (predatore) die derde trofiese vlak en die ontbinders die laaste trofiese vlak.

Die primêre of eerste verbruikers is hoofsaaklik plantetende diere of herbivore. Hulle lewe uitsluitlik direk van die produseerders (groen plante). 'n Baie wye verskeidenheid kan hier onderskei word – van baie klein soorte wat klein soorte van klein groen waterplante (alge) lewe tot groot herbivore wat die sappige groeipunte en jong blare in die boomtoppe kan afpluk. Voorbeelde is: watervlooie, tuinslakke, sprinkane, vlinders, muise, konyne, rooibokke, koedoes en kameelperde.

Die sekondêre verbruikers is die predatore wat van herbivore (primêre verbruikers) en/of ander predatore lewe. Hulle is dus hoofsaaklik vleiseters. Sommige sekondêre verbruikers vang altyd hul eie lewende prooi. Hulle word karnivore genoem. Ander sekondêre verbruikers lewe weer hoofsaaklik van dooie diere, maar vang soms wanneer hulle baie honger is ook lewendige diere. Hierdie verbruikers is aasvreters. Voorbeelde is: leeus, wolwe, jakkalse, krokodille, aasvoëls, arende, valke, slange, akkedisse, spinnekoppe, en so voorts.

Omnivore (Latyn: omnis = alles + vorare = te vreet) is diere wat sowel plante- as dieremateriaal eet, byvoorbeeld vrugte, insekte en kleiner diere. Omnivore leef dus ook heterotrofies en is gevolglik soms primêre en soms sekondêre verbruikers. Voorbeelde is: bere, varke, bobbejane, ape, rotte, vele voëlsoorte, krewe, krappe, vele insekte en die mens.

Die ontbinders word dikwels ook die mikroverbruikers of die saprovore genoem. Hulle is ook heterotrofe organismes en voer 'n saprofitiese bestaan. Hulle is in staat om komplekse organiese verbindings af te breek in eenvoudiger stowwe wat aan die omgewing vrygestel en weer deur die produseerders opgeneem word. Voorbeelde is: bakterieë en swamme (fungi).

Hoofartikel: Onderlinge wisselwerking in die biotise komponent van 'n ekostelsel.

In die ekostelsel is daar 'n gedurige onderlinge wisselwerking tussen die organismes, omdat baie organismes in een gemeenskap saam woon. Herbivore is afhanklik van die produseerders en die predatore is weer afhanklik van die herbivore en/of ander karnivore. Alle dooie plante en diere word deur die ontbinders ontbind. Op hierdie wyse word die omgewing skoon gehou. Dit is goeie voorbeelde van die gedurige wisselwerking en toon baie duidelik die indirekte of direkte onderlinge afhanklikheid tussen organismes.

• Biodiversiteit
• Biologie
• Ekologie
• Ekosisteemekologie
• Uitwerking van klimaatsverandering op ekosisteme